|
Сабақ
кезеңі
|
Мұғалімнің
әрекеті
|
Оқушының
әрекеті
|
Бағалау
|
Ресурстар
|
|
Сабақтың
басы
Бұрынғы білімін еске
түсіру
|
Оқушылармен
амандасу, түгендеу, сынып тәртібін
қадағалау.
"Симуляция"
әдісі
Тапсырма: Грамм оң
және грамм теріс бактериялардың құрылымдарына әсер ететін
факторларды зерттеңіз. Бұл факторлар бактериялардың дамуына және
антибиотиктерге төзімділігіне қалай әсер етуі
мүмкін?
?
Психологиялық ахуал:
«Ғалымдар ДНҚ-ны өзгертсе не
болады?»
?
Тапсырма:
«Егер адамның ДНҚ-сын өзгерту
мүмкін болса, оны не үшін қолданар
едіңіз?»
|
Оқушылар амандасады,
сынып тәртібін сақтайды.
Оқушылар үй жұмысы
бойынша өткен білімдерін еске түсіреді. Берілген тапсырманы
орындайды.
Дұрыс
жауап:
Симуляция: Грамм
теріс бактериялардың сыртқы мембранасының әсері олардың
антибиотиктерге төзімділігін арттырады, ал грамм оң бактерияларда
мембрана жұқа болғандықтан, оларды антибиотиктер оңай жоя
алады.
Оқушылар жауаптарын айтады
(мысалы, ауруларды емдеу, өнімділікті арттыру, жаңа қабілеттер
қосу).
|
Кері
байланыс:
«Бас бармақ» әдісі
арқылы бағаланады.
«Керемет!» және
т.б
|
Интерактивті
панель
Презентация
Биология 11-сынып, Автор:
А.Ф.Ковшарь, Н.Г.Асанов, А.Р.Соловьева, Б.Т.Ибраимова, С.А.Куприй,
Алматы «Атамұра» баспасы 2020
ж
|
|
Оқушылардың назарын
аудару
|
«Инсулинді қалай
өндіреді?»
?
Тапсырма:
Сұрақ: Қант
диабетімен ауыратын адамдарға инсулин қажет. Қазіргі кезде
инсулинді қалай өндіреді? Дұрыс жауапты
таңдаңыз.
□
Табиғи жолмен
адамның ұйқыбезінен алады.
□
Рекомбинантты ДНҚ
технологиясын қолдану арқылы бактерияларға адам генін енгізіп,
оларды инсулин өндіруге
мәжбүрлейді.
□
Инсулин өсімдіктерде
табиғи түрде түзіледі.
□ Барлық адамдарда инсулин
бірдей өндіріледі, қант диабеті кездейсоқ пайда
болады.
|
Оқушының логикалық
ойлау қабілеті дамиды.
Өз ойын,
ой-пікірлерін білдіреді. Берілген тапсырманы
орындайды.
✅
Дұрыс
жауап:
Рекомбинантты ДНҚ
технологиясын қолдану арқылы бактерияларға адам генін енгізіп,
оларды инсулин өндіруге
мәжбүрлейді.
?
Қорытынды:
Рекомбинантты ДНҚ технологиясы
медицинада маңызды рөл атқарады, оның көмегімен гормондар,
вакциналар және емдік белоктар
өндіріледі.
|
Кері
байланыс:
«Бас бармақ» әдісі
арқылы бағаланады.
«Керемет!» және
т.б
|
Интерактивті
панель
Презентация
Биология 11-сынып, Автор:
А.Ф.Ковшарь, Н.Г.Асанов, А.Р.Соловьева, Б.Т.Ибраимова, С.А.Куприй,
Алматы «Атамұра» баспасы 2020
ж
|
|
Сабақтың мақсатын
таныстыру
|
11.4.3.2 -
рекомбинантты Дезоксирибонуклеин қышқылын алу тәсілдерін
түсіндіру;
Кілт
сөздер:
Рекомбинантты
ДНҚ
Гендік
инженерия
Биотехнология
Генетикалық
модификация
Полимеразалық
тізбекті реакция (ПТР)
Вектор (плазмида,
вирус)
Инсулин
өндірісі
ГМО (генетикалық
модификацияланған
организмдер)
Этика және
биотехнология
Генетикалық
терапия
|
Жаңа сабақтың оқу
мақсатын жазады.
|
Кері
байланыс:
«Бас бармақ» әдісі
арқылы бағаланады.
«Керемет!» және
т.б
|
Интерактивті
панель
Презентация
Биология 11-сынып, Автор:
А.Ф.Ковшарь, Н.Г.Асанов, А.Р.Соловьева, Б.Т.Ибраимова, С.А.Куприй,
Алматы «Атамұра» баспасы 2020
ж
|
|
Құндылық:
«жасампаздық және
жаңашылдық»
|
Теориялық білім:
Рекомбинантты дезоксирибонуклеин қышқылының ұғымын
білу.
Практикалық
дағдылар: Рекомбинантты ДНҚ құру әдістерін
меңгеру.
Функционалдық сауаттылық:
Рекомбинантты ДНҚ-ны зерттеу және
қолдану.
|
Сабақтың оқу мақсатымен
байланысты басты құндылықтармен танысады. Ой қозғау жүзеге
асады.
|
Кері
байланыс:
«Бас бармақ» әдісі
арқылы бағаланады.
«Керемет!» және
т.б
|
Интерактивті панель,
презентация
|
|
Сабақтың
ортасы
Жаңа тақырыпты
таныстыру
|
Мәтін:
Қазақстанда
гендік инженерияның
дамуы
Қазақстанда гендік
инженерия және биотехнология саласы қарқынды дамып
келеді.
Ауыл шаруашылығында
өнімділігі жоғары және ауруға төзімді өсімдіктер
жасалады.
Медицинада
генетикалық зерттеулер жүргізіліп, тұқым қуалайтын аурулардың алдын
алу жолдары іздестірілуде.
Рекомбинантты ДНҚ
технологиясы арқылы инсулин, вакциналар және ферменттер өндіру
мүмкіндігі артып келеді.
? Гендік инженерия болашақтың
ғылымы, ол адам өмірін жақсартуға
бағытталған!
|
Мәтінді оқиды – берілген
өмірлік жағдайға немесе ғылыми контекстке талдау жасайды.Негізгі
идеяны анықтайды – мәтіндегі басты мәселені немесе зерттелетін
құбылысты табады.Ақпаратты талдайды – мәтіннен қажетті мәліметтерді
бөліп алады.Қорытынды жасайды – алынған ақпаратты қолдана отырып,
сұрақтарға жауап береді немесе шешім
ұсынады.
|
Кері
байланыс:
«Бас бармақ» әдісі
арқылы бағаланады.
«Керемет!» және
т.б
|
Интерактивті панель,
презентация
|
|
Оқушыларға бағыт бағдар
беру
|
?
1-тапсырма: Рекомбинантты ДНҚ-ны алу
әдістері
Сұрақ:
Рекомбинантты ДНҚ
алу үшін қандай биологиялық құралдар қолданылады? Дұрыс жауапты
таңдаңыз.
□
Вирустар
□
Рестриктаза
ферменттері
□
Глюкоза
молекулалары
□ Полисахаридтер
|
Оқушының логикалық
ойлау қабілеті дамиды.
Өз ойын,
ой-пікірлерін білдіреді. Берілген тапсырманы
орындайды.
✅
Дұрыс
жауап:
Рестриктаза
ферменттері
|
Дескриптор:
Рекомбинантты ДНҚ
технологиясында қолданылатын негізгі құралдарды сипаттайды – 2
балл
Гендік инженериядағы
рестриктазаның рөлін түсіндіреді – 2
балл
Қате жауаптарды талдайды – 1
балл
|
Интерактивті
панель
Презентация
Жұмыс
дәптерлері
Үлестірме
парақтар
|
|
Практикалық тапсырмалар
беру.
|
?
2-тапсырма: ДНҚ құрамындағы химиялық
байланыстар
Сұрақ:
ДНҚ-ның химиялық
құрылымында қандай байланыстар маңызды рөл атқарады? Дұрыс жауапты
таңдаңыз.
□
Сутектік
байланыстар
□
Иондық
байланыстар
□
Металдық
байланыстар
□
Ковалентті
байланыстар
?
3-тапсырма: Электрофорез әдісімен ДНҚ
талдау
Сұрақ:
Зертханада ДНҚ
молекулаларын бөліп алу үшін қандай физикалық әдіс қолданылады?
Дұрыс жауапты таңдаңыз.
□
Оптикалық микроскоп
арқылы қарау
□
Электрофорез
әдісі
□
ДНҚ-ны
қайнату
□ Радиоактивті сәулелермен
өңдеу
|
Оқушының логикалық
ойлау қабілеті дамиды.
Өз ойын,
ой-пікірлерін білдіреді. Берілген тапсырманы
орындайды.
✅
Дұрыс
жауаптар:
Сутектік
байланыстар
Ковалентті
байланыстар
✅
Дұрыс
жауап:
Электрофорез
әдісі
|
Дескриптор:
ДНҚ молекуласының
химиялық құрылымын сипаттайды – 2
балл
Сутектік және
ковалентті байланыстардың маңызын түсіндіреді – 2
балл
Қате жауаптарды
талдайды – 1 балл
Дескриптор:
Электрофорездің ДНҚ
талдаудағы маңызын түсіндіреді – 2
балл
ДНҚ молекулаларын
физикалық әдістермен бөлу жолдарын сипаттайды – 2
балл
Қате жауаптарды талдайды – 1
балл
|
Интерактивті
панель
Презентация
Жұмыс
дәптерлері
Үлестірме
парақтар
|
|
Бағалау
|
?
4-тапсырма: ДНҚ молекуласының ұзындығын
есептеу
Сұрақ:
Ғалымдар
рекомбинантты ДНҚ алу үшін ұзындығы 8000 нуклеотидтен тұратын ДНҚ
молекуласынан рестриктаза көмегімен 2500 нуклеотидтік сегментті
кесіп алды. Қалған ДНҚ молекуласының ұзындығы
қанша?
?
5-тапсырма: Генетикалық кодтың
өзгеруі
Сұрақ:
Ғалымдар бактерияның геномына
адам инсулині генін енгізіп, оны инсулин өндіруге мәжбүрледі. Бірақ
бактериялар арасында ген мутациясы орын алды. Егер бастапқы
бактериялардың 5%-ы мутацияға ұшыраса, ал 100 000 бактерия
өсірілген болса, мутацияға ұшыраған бактериялар саны
қанша?
|
Оқушының логикалық
ойлау қабілеті дамиды.
Өз ойын,
ой-пікірлерін білдіреді. Берілген тапсырманы
орындайды.
✅
Дұрыс
жауап:
8000 – 2500 = 5500
нуклеотид
✅
Дұрыс
жауап:
100 000 × 0.05 =
5000 бактерия
|
Дескриптор:
ДНҚ құрылымының
өзгерістерін математикалық жолмен есептейді – 2
балл
Гендік инженерияда
ДНҚ ұзындығының маңызын түсіндіреді – 2
балл
Қате есептеулерді
талдайды – 1 балл
Дескриптор:
Генетикалық
мутацияның жиілігін есептейді – 2
балл
Математикалық
есептеулерді қолданады – 2
балл
Қате есептеулерді талдайды – 1
балл
|
Интерактивті
панель
Презентация
Жұмыс
дәптерлері
Үлестірме
парақтар
|
|
Сабақтың
соңы
Кері байланыс
беру
|
"Рекомбинантты ДНҚ:
Қалай жұмыс істейді?"
Мақсаты: Рекомбинантты ДНҚ-ның
құрылымы мен жұмысын түсіну.
|
Оқушылар
рекомбинантты ДНҚ-ның қалай жасалатынын және оның генетикалық
материалды өзгертудегі рөлін
түсінеді.
1 – Рекомбинантты
ДНҚ-ны түсінбеймін.
2 – Рекомбинантты
ДНҚ-ны білемін, бірақ толық
түсінбеймін.
3 – Рекомбинантты ДНҚ-ны толық
түсінемін және оның қолданылуын жақсы
білемін.
|
Кері
байланыс:
«Бас бармақ» әдісі
арқылы бағаланады.
«Керемет!» және
т.б
|
Интерактивті
панель
Презентация
|
|
Білімді игеруді жақсарту және
оны тәжірибеге көшіру
|
Шығармашылық
жұмыс.
§33. Рекомбинантты
дезоксирибонуклеин қышқылының алу
тәсілдері.
|
Білім алушылар келесі
тақырыптың тақырыбымен және тірек сызба сызады. Ой қозғау жүзеге
асады.
|
Кері
байланыс:
«Бас бармақ» әдісі
арқылы бағаланады.
«Керемет!» және
т.б
|
Биология 11-сынып, Автор:
А.Ф.Ковшарь, Н.Г.Асанов, А.Р.Соловьева, Б.Т.Ибраимова, С.А.Куприй,
Алматы «Атамұра» баспасы 2020
ж
|
ЖИ көмекші
18 Ақпан 2025
169
