|
Сабақ
кезеңі
|
Мұғалімнің
әрекеті
|
Оқушының
әрекеті
|
Бағалау
|
Ресурстар
|
|
Сабақтың
басы
Бұрынғы білімін еске
түсіру
|
Оқушылармен
амандасу, түгендеу, сынып тәртібін
қадағалау.
"ДНҚ жасау
фабрикасы" әдісі
Тапсырма:
Рекомбинантты ДНҚ алу процесін қадам-қадам түсіндіріңіз. Бұл
процесті «ДНҚ жасау фабрикасы» ретінде сипаттап, әр қадамды
түсіндіріңіз.
?
Психологиялық ахуал:
«Гендерді өзгерту мүмкін
болса...»
?
Тапсырма:
«Егер сіз өзіңіздің
гендеріңізді өзгерте алатын мүмкіндікке ие болсаңыз, қандай
өзгерістер енгізер едіңіз?»
|
Оқушылар амандасады,
сынып тәртібін сақтайды.
Оқушылар үй жұмысы
бойынша өткен білімдерін еске түсіреді. Берілген тапсырманы
орындайды.
Дұрыс
жауап:
ДНҚ жасау фабрикасы:
1. ДНҚ фрагменті бөлініп алынады. 2. Ол плазмидалар немесе
векторлармен біріктіріледі. 3. Бұл векторлар бактерияларға немесе
жасушаларға енгізіледі. 4. Жасушалар рекомбинантты ДНҚ-ны көбейтіп,
қажетті өнімдерді шығарады.
Оқушылар жауаптарын ортаға
салып, генетикалық модификацияның артықшылықтары мен қауіптерін
талқылайды.
|
Кері
байланыс:
«Бас бармақ» әдісі
арқылы бағаланады.
«Керемет!» және
т.б
|
Интерактивті
панель
Презентация
Биология 11-сынып, Автор:
А.Ф.Ковшарь, Н.Г.Асанов, А.Р.Соловьева, Б.Т.Ибраимова, С.А.Куприй,
Алматы «Атамұра» баспасы 2020
ж
|
|
Оқушылардың назарын
аудару
|
«Гендік инженерия
арқылы алынған өнімдер»
?
Тапсырма:
Сұрақ: Қазіргі кезде
қандай өнімдер рекомбинантты ДНҚ технологиясының көмегімен алынады?
Дұрыс жауапты таңдаңыз.
□
Вирустық
вакциналар
□
Трансгенді
өсімдіктер (гендік модификацияланған
өнімдер)
□
Табиғи
бал
□ Антибиотиктер
|
Оқушының логикалық
ойлау қабілеті дамиды.
Өз ойын,
ой-пікірлерін білдіреді. Берілген тапсырманы
орындайды.
✅
Дұрыс
жауаптар:
Вирустық
вакциналар
Трансгенді
өсімдіктер (гендік модификацияланған
өнімдер)
Антибиотиктер
?
Қорытынды:
Рекомбинантты ДНҚ технологиясы
медицинада, фармацевтикада және ауыл шаруашылығында маңызды рөл
атқарады.
|
Кері
байланыс:
«Бас бармақ» әдісі
арқылы бағаланады.
«Керемет!» және
т.б
|
Интерактивті
панель
Презентация
|
|
Сабақтың мақсатын
таныстыру
|
11.4.3.2 -
рекомбинантты Дезоксирибонуклеин қышқылын алу тәсілдерін
түсіндіру;
Кілт
сөздер:
|
Жаңа сабақтың оқу
мақсатын жазады.
|
Кері
байланыс:
«Бас бармақ» әдісі
арқылы бағаланады.
«Керемет!» және
т.б
|
Интерактивті
панель
Презентация
Биология 11-сынып, Автор:
А.Ф.Ковшарь, Н.Г.Асанов, А.Р.Соловьева, Б.Т.Ибраимова, С.А.Куприй,
Алматы «Атамұра» баспасы 2020
ж
|
|
Құндылық:
«жасампаздық және
жаңашылдық»
|
Теориялық білім:
Рекомбинантты ДНҚ алу тәсілдерін
білу.
Практикалық
дағдылар: Рекомбинантты ДНҚ алу әдістерін
қолдану.
Функционалдық сауаттылық:
Рекомбинантты ДНҚ технологиясын зерттеу және
қолдану.
|
Сабақтың оқу мақсатымен
байланысты басты құндылықтармен танысады. Ой қозғау жүзеге
асады.
|
Кері
байланыс:
«Бас бармақ» әдісі
арқылы бағаланады.
«Керемет!» және
т.б
|
Интерактивті панель,
презентация
|
|
Сабақтың
ортасы
Жаңа тақырыпты
таныстыру
|
Мәтін:
Әлемде
рекомбинантты ДНҚ технологиясын
қолдану
?
Статистика:
Дүниежүзінде
қолданылатын инсулиннің 90%-дан астамы рекомбинантты ДНҚ
технологиясы арқылы алынған.
Гендік
модификацияланған өсімдіктер әлемдік ауыл шаруашылығының 80%-ын
құрайды.
Рекомбинантты
вакциналар (мысалы, В гепатитіне қарсы вакцина) миллиондаған
адамның өмірін сақтап қалды.
? Бұл технология медицина мен
ауыл шаруашылығын дамытуда маңызды рөл
атқарады!
|
Мәтінді оқиды – берілген
өмірлік жағдайға немесе ғылыми контекстке талдау жасайды.Негізгі
идеяны анықтайды – мәтіндегі басты мәселені немесе зерттелетін
құбылысты табады.Ақпаратты талдайды – мәтіннен қажетті мәліметтерді
бөліп алады.Қорытынды жасайды – алынған ақпаратты қолдана отырып,
сұрақтарға жауап береді немесе шешім
ұсынады.
|
Кері
байланыс:
«Бас бармақ» әдісі
арқылы бағаланады.
«Керемет!» және
т.б
|
Интерактивті панель,
презентация
|
|
Оқушыларға бағыт бағдар
беру
|
1-тапсырма: Рекомбинантты ДНҚ арқылы
инсулин алу
Сұрақ:
Ғалымдар адамның
инсулин генін бактерияға енгізді. Бактерия көбейген сайын инсулин
өндірілді. Бұл әдістің артықшылығы қандай? Дұрыс жауаптарды
таңдаңыз.
□
Табиғи инсулинмен
бірдей
□
Өндірісі жылдам және
тиімді
□
Қымбат және көп
уақытты қажет етеді
□
Барлық адамдарға
жарамсыз
2-тапсырма: ДНҚ-ның химиялық
құрылымы
Сұрақ:
Рекомбинантты ДНҚ
жасау үшін ДНҚ молекуласы қандай химиялық байланыстармен
тұрақтанады? Дұрыс жауапты
таңдаңыз.
□
Сутектік
байланыстар
□
Иондық
байланыстар
□
Металдық
байланыстар
□ Ковалентті
байланыстар
|
Оқушының логикалық
ойлау қабілеті дамиды.
Өз ойын,
ой-пікірлерін білдіреді. Берілген тапсырманы
орындайды.
✅
Дұрыс
жауаптар:
Табиғи инсулинмен
бірдей
Өндірісі жылдам және
тиімді
✅
Дұрыс
жауаптар:
Сутектік
байланыстар
Ковалентті
байланыстар
|
Дескриптор:
Гендік инженерия
арқылы дәрілік заттар өндіруді түсіндіреді – 2
балл
Биотехнологияның
тиімділігін сипаттайды – 2
балл
Қате жауаптарды
талдайды – 1 балл
Дескриптор:
ДНҚ құрылымының
химиялық ерекшеліктерін сипаттайды – 2
балл
Генетикалық
инженерияда байланыстардың рөлін түсіндіреді – 2
балл
Қате жауаптарды талдайды – 1
балл
|
Интерактивті
панель
Презентация
Жұмыс
дәптерлері
Үлестірме
парақтар
|
|
Практикалық тапсырмалар
беру.
|
3-тапсырма: Электрофорез әдісімен ДНҚ
зерттеу
Сұрақ:
Зертханада ДНҚ
молекулаларын бөліп алу үшін қандай физикалық әдіс қолданылады?
Дұрыс жауапты таңдаңыз.
□
Оптикалық микроскоп
арқылы қарау
□
Электрофорез
әдісі
□
ДНҚ-ны
қайнату
□
Радиоактивті
сәулелермен өңдеу
4-тапсырма: ДНҚ фрагменттерін
есептеу
Сұрақ:
Ғалымдар бактерияға адамның
инсулин генін енгізу үшін оны рестриктаза ферментімен 5000
нуклеотидтен тұратын ДНҚ молекуласынан кесіп алды. Егер енгізілген
ген 1200 нуклеотидтен тұрса, қалған ДНҚ бөлігінің ұзындығы
қандай?
|
Оқушының логикалық
ойлау қабілеті дамиды.
Өз ойын,
ой-пікірлерін білдіреді. Берілген тапсырманы
орындайды.
✅
Дұрыс
жауап:
Электрофорез
әдісі
✅
Дұрыс
жауап:
5000 – 1200 = 3800
нуклеотид
|
Дескриптор:
Электрофорездің ДНҚ
талдаудағы маңызын түсіндіреді – 2
балл
ДНҚ молекулаларын
физикалық әдістермен бөлу жолдарын сипаттайды – 2
балл
Қате жауаптарды
талдайды – 1 балл
Дескриптор:
ДНҚ молекуласының
құрылымдық өзгерістерін есептейді – 2
балл
Қарапайым
математикалық операцияларды қолданады – 2
балл
Қате есептеулерді талдайды – 1
балл
|
Интерактивті
панель
Презентация
Жұмыс
дәптерлері
Үлестірме
парақтар
|
|
Бағалау
|
5-тапсырма: Бактерияның өсу
жылдамдығы
Сұрақ:
Рекомбинантты бактерия 20
минут сайын екі еселенеді. Егер бастапқыда 1 бактерия болса, 2
сағат ішінде қанша бактерия пайда
болады?
|
Оқушының логикалық
ойлау қабілеті дамиды.
Өз ойын,
ой-пікірлерін білдіреді. Берілген тапсырманы
орындайды.
✅ Дұрыс
жауап:
1 → 2 → 4 → 8 → 16 → 32 → 64 →
128 (барлығы 128
бактерия).
|
Дескриптор:
Бактериялардың көбею
жылдамдығын есептейді – 2
балл
Логикалық ойлау
қабілетін қолданады – 2 балл
Қате есептеулерді талдайды – 1
балл
|
Интерактивті
панель
Презентация
Жұмыс
дәптерлері
Үлестірме
парақтар
|
|
Сабақтың
соңы
Кері байланыс
беру
|
"Рекомбинантты ДНҚ
қалай жасалады?"
Мақсаты: Рекомбинантты ДНҚ алу
тәсілдерін түсіну.
|
Оқушылар
рекомбинантты ДНҚ алу үшін қолданылатын негізгі әдістерді (мысалы,
ДНҚ кесу, байланыс, клонирование) түсініп,
сипаттайды.
1 – Рекомбинантты
ДНҚ алу тәсілдерін
түсінбеймін.
2 – Рекомбинантты
ДНҚ алу тәсілдерін білемін, бірақ толық
түсінбеймін.
3 – Рекомбинантты ДНҚ алу
тәсілдерін толық түсінемін және олардың ғылыми маңызын бағалай
аламын.
|
Кері
байланыс:
«Бас бармақ» әдісі
арқылы бағаланады.
«Керемет!» және
т.б
|
Интерактивті
панель
Презентация
|
|
Білімді игеруді жақсарту және
оны тәжірибеге көшіру
|
Шығармашылық
жұмыс.
§34.Рекомбинантты
дезоксирибонуклеин қышқылының
қолданылуы.
|
Білім алушылар келесі
тақырыптың тақырыбымен және тірек сызба сызады. Ой қозғау жүзеге
асады.
|
Кері
байланыс:
«Бас бармақ» әдісі
арқылы бағаланады.
«Керемет!» және
т.б
|
Биология 11-сынып, Автор:
А.Ф.Ковшарь, Н.Г.Асанов, А.Р.Соловьева, Б.Т.Ибраимова, С.А.Куприй,
Алматы «Атамұра» баспасы 2020
ж
|
ЖИ көмекші
18 Ақпан 2025
107
