|
Сабақ
кезеңі
|
Мұғалімнің
әрекеті
|
Оқушының
әрекеті
|
Бағалау
|
Ресурстар
|
|
Сабақтың
басы
Бұрынғы білімін еске
түсіру
|
Оқушылармен
амандасу, түгендеу, сынып тәртібін
қадағалау.
"Геномдық
өзгерістер" әдісі
Мақсаты: Оқушыларды
рекомбинантты ДНҚ әдісінің геномдағы өзгерістерге қалай ықпал
ететінін түсінуге баулу.
Тапсырма:
Рекомбинантты ДНҚ әдісі геномға қандай өзгерістер енгізеді? Бұл
әдіс геномдағы қандай тұқым қуалайтын ауруларды емдеуге
көмектеседі?
?
Психологиялық ахуал:
«Өзіңіздің көшірмеңізді жасай аласыз
ба?»
?
Тапсырма:
«Егер сіздің дәл өзіңізге
ұқсайтын көшірмеңіз (клоныңыз) болса, ол сізге қандай көмегі тиер
еді?»
|
Оқушылар амандасады,
сынып тәртібін сақтайды.
Оқушылар үй жұмысы
бойынша өткен білімдерін еске түсіреді. Берілген тапсырманы
орындайды.
Дұрыс
жауап:
Рекомбинантты ДНҚ
әдісі: Гендерге манипуляция жасап, тұқым қуалайтын ауруларды емдеу
әдісіне мүмкіндік береді. Мысалы, гемофилия немесе муковисцидоз
сияқты ауруларды гендік терапия арқылы емдеуге
болады.
Геномдағы
өзгерістер: Генетикалық аурулардың себебі болып табылатын
мутацияларды түзету үшін бұл әдіс қолданылуы
мүмкін.
Оқушылар өз ойларын ортаға
салады (үй тапсырмасын орындау, спортпен айналысу, бірнеше іспен
бір уақытта айналысу).
|
Кері
байланыс:
«Бас бармақ» әдісі
арқылы бағаланады.
«Керемет!» және
т.б
|
Интерактивті
панель
Презентация
Биология 11-сынып, Автор:
А.Ф.Ковшарь, Н.Г.Асанов, А.Р.Соловьева, Б.Т.Ибраимова, С.А.Куприй,
Алматы «Атамұра» баспасы 2020
ж
|
|
Оқушылардың назарын
аудару
|
«Клондау мүмкін
бе?»
?
Тапсырма:
Сұрақ: Төмендегі
нұсқалардың қайсысы ғылыми тұрғыда мүмкін? Дұрыс жауапты
таңдаңыз.
□
Адамды толықтай
клондау
□
Ауруға төзімді
өсімдіктерді клондау
□
Өліп қалған
жануарларды қайта тірілту
□ Тіндік жасушаларды
клондау
|
Оқушының логикалық
ойлау қабілеті дамиды.
Өз ойын,
ой-пікірлерін білдіреді. Берілген тапсырманы
орындайды.
✅
Дұрыс
жауаптар:
Ауруға төзімді
өсімдіктерді клондау
Тіндік жасушаларды
клондау
|
Кері
байланыс:
«Бас бармақ» әдісі
арқылы бағаланады.
«Керемет!» және
т.б
|
Интерактивті
панель
Презентация
|
|
Сабақтың мақсатын
таныстыру
|
11.4.3.2 -
рекомбинантты Дезоксирибонуклеин қышқылын алу тәсілдерін
түсіндіру;
Кілт
сөздер:
|
Жаңа сабақтың оқу
мақсатын жазады.
|
Кері
байланыс:
«Бас бармақ» әдісі
арқылы бағаланады.
«Керемет!» және
т.б
|
Интерактивті
панель
Презентация
Биология 11-сынып, Автор:
А.Ф.Ковшарь, Н.Г.Асанов, А.Р.Соловьева, Б.Т.Ибраимова, С.А.Куприй,
Алматы «Атамұра» баспасы 2020
ж
|
|
Құндылық:
«жасампаздық және
жаңашылдық»
|
Теориялық білім:
Рекомбинантты ДНҚ қолдану салалары мен "клондау" ұғымын
білу.
Практикалық
дағдылар: Рекомбинантты ДНҚ-ны қолдану әдістерін және клондауды
меңгеру.
Функционалдық сауаттылық:
Рекомбинантты ДНҚ мен клондау технологияларын ғылыми және
медициналық салада қолдану.
|
Сабақтың оқу мақсатымен
байланысты басты құндылықтармен танысады. Ой қозғау жүзеге
асады.
|
Кері
байланыс:
«Бас бармақ» әдісі
арқылы бағаланады.
«Керемет!» және
т.б
|
Интерактивті панель,
презентация
|
|
Сабақтың
ортасы
Жаңа тақырыпты
таныстыру
|
Мәтін:
Әлемдегі клондау
технологиясының дамуы
?
Статистика:
1996 жылы Долли қойы
– тұңғыш сүтқоректіні клондау тәжірибесі сәтті жүзеге
асырылды.
Гендік инженерия
арқылы клондалған өсімдіктер әлемдегі ауыл шаруашылығының 60%-дан
астамын құрайды.
Жануарларды клондау
әдісімен сирек кездесетін түрлерді сақтау әрекеттері
жүргізілуде.
? Бұл технология медицина, ауыл
шаруашылығы және қоршаған ортаны қорғауда маңызды рөл
атқарады!
|
Мәтінді оқиды – берілген
өмірлік жағдайға немесе ғылыми контекстке талдау жасайды.Негізгі
идеяны анықтайды – мәтіндегі басты мәселені немесе зерттелетін
құбылысты табады.Ақпаратты талдайды – мәтіннен қажетті мәліметтерді
бөліп алады.Қорытынды жасайды – алынған ақпаратты қолдана отырып,
сұрақтарға жауап береді немесе шешім
ұсынады.
|
Кері
байланыс:
«Бас бармақ» әдісі
арқылы бағаланады.
«Керемет!» және
т.б
|
Интерактивті панель,
презентация
|
|
Оқушыларға бағыт бағдар
беру
|
1-тапсырма: Клондаудың медициналық
маңызы
Сұрақ:
Қай жағдайларда
клондау медицинада пайдалы болуы мүмкін? Дұрыс жауаптарды
таңдаңыз.
□
Ағзаларды ауыстыру
үшін дені сау мүшелер өсіру
□
Қартаюды
тоқтату
□
Генетикалық
ауруларды емдеу
□
Адамның жадын
жақсарту
2-тапсырма: ДНҚ құрылымындағы
өзгерістер
Сұрақ:
Клондау кезінде
қандай химиялық қосылыстар ДНҚ-ның тұрақтылығын қамтамасыз етеді?
Дұрыс жауапты таңдаңыз.
□
Белоктар
□
Нуклеотидтер
□
Глюкоза
□ Сутегі
|
Оқушының логикалық
ойлау қабілеті дамиды.
Өз ойын,
ой-пікірлерін білдіреді. Берілген тапсырманы
орындайды.
✅
Дұрыс
жауаптар:
Ағзаларды ауыстыру
үшін дені сау мүшелер өсіру
Генетикалық
ауруларды емдеу
✅
Дұрыс
жауап:
Нуклеотидтер
|
Дескриптор:
Клондаудың
медициналық артықшылықтарын сипаттайды – 2
балл
Биотехнологияның
тиімділігін талдайды – 2
балл
Қате жауаптарды
талдайды – 1 балл
Дескриптор:
ДНҚ құрамындағы
нуклеотидтердің рөлін түсіндіреді – 2
балл
Генетикалық
тұрақтылықтың химиялық негізін сипаттайды – 2
балл
Қате жауаптарды талдайды – 1
балл
|
Интерактивті
панель
Презентация
Жұмыс
дәптерлері
Үлестірме
парақтар
|
|
Практикалық тапсырмалар
беру.
|
3-тапсырма: Лазерлік технологиялар және
генетикалық зерттеулер
Сұрақ:
Клондау кезінде
жасушалар мен ДНҚ молекулаларын зерттеу үшін қандай физикалық
әдістер қолданылады? Дұрыс жауапты
таңдаңыз.
□
Электрондық
микроскопия
□
Лазерлік
сканерлеу
□
Ультракүлгін
сәуле
□
Магниттік
резонанстық томография (МРТ)
4-тапсырма: Клондалған жасушалардың өсу
жылдамдығы
Сұрақ:
Клондалған жасуша әр 30 минут
сайын екі еселенеді. Егер бастапқыда 1 жасуша болса, 3 сағаттан
кейін қанша жасуша пайда
болады?
|
Оқушының логикалық
ойлау қабілеті дамиды.
Өз ойын,
ой-пікірлерін білдіреді. Берілген тапсырманы
орындайды.
✅
Дұрыс
жауаптар:
Электрондық
микроскопия
Лазерлік
сканерлеу.
✅
Дұрыс
жауап:
1 → 2 → 4 → 8 → 16 → 32 → 64
(барлығы 64 жасуша).
|
Дескриптор:
Физикалық әдістердің
ДНҚ зерттеу процесіндегі рөлін сипаттайды – 2
балл
Ғылыми зерттеулерде
қолданылатын оптикалық технологияларды түсіндіреді – 2
балл
Қате жауаптарды
талдайды – 1 балл
Дескриптор:
Жасушалардың көбею
жылдамдығын есептейді – 2
балл
Логикалық ойлау
қабілетін қолданады – 2 балл
Қате есептеулерді талдайды – 1
балл
|
Интерактивті
панель
Презентация
Жұмыс
дәптерлері
Үлестірме
парақтар
|
|
Бағалау
|
5-тапсырма: Гендік өзгерістерді
анықтау
Сұрақ:
Ғалымдар генетикалық кодта екі
түрлі мутацияны анықтады. Егер бірінші мутация әрбір 1000 ДНҚ
нуклеотидінде кездессе, ал екіншісі әрбір 500 нуклеотидте кездессе,
10 000 нуклеотидті ДНҚ тізбегінде екі мутация неше рет
кездеседі?
|
Оқушының логикалық
ойлау қабілеті дамиды.
Өз ойын,
ой-пікірлерін білдіреді. Берілген тапсырманы
орындайды.
✅
Дұрыс
жауап:
Бірінші мутация: 10
000 / 1000 = 10 рет
Екінші мутация: 10
000 / 500 = 20 рет
Барлығы: 10 + 20 = 30
мутация
|
Дескриптор:
ДНҚ мутация жиілігін
есептейді – 2 балл
Логикалық ойлау
қабілетін қолданады – 2 балл
Қате есептеулерді талдайды – 1
балл
|
Интерактивті
панель
Презентация
Жұмыс
дәптерлері
Үлестірме
парақтар
|
|
Сабақтың
соңы
Кері байланыс
беру
|
"Рекомбинантты ДНҚ:
Қолданылуы"
Мақсаты: Рекомбинантты ДНҚ-ның
ғылыми және медициналық қолданылуын
түсіну.
|
Оқушылар
рекомбинантты ДНҚ-ның медицина, биотехнология және ауыл
шаруашылығында қалай қолданылатынын түсініп,
сипаттайды.
1 – Рекомбинантты
ДНҚ-ның қолданылуын
түсінбеймін.
2 – Рекомбинантты
ДНҚ-ның қолданылуын білемін, бірақ толық
түсінбеймін.
3 – Рекомбинантты ДНҚ-ның
барлық қолданылуын толық түсінемін және оның маңызын бағалай
аламын.
|
Кері
байланыс:
«Бас бармақ» әдісі
арқылы бағаланады.
«Керемет!» және
т.б
|
Интерактивті
панель
Презентация
|
|
Білімді игеруді жақсарту және
оны тәжірибеге көшіру
|
Шығармашылық
жұмыс.
§35.«Клондау»
ұғымы.
|
Білім алушылар келесі
тақырыптың тақырыбымен және тірек сызба сызады. Ой қозғау жүзеге
асады.
|
Кері
байланыс:
«Бас бармақ» әдісі
арқылы бағаланады.
«Керемет!» және
т.б
|
Биология 11-сынып, Автор:
А.Ф.Ковшарь, Н.Г.Асанов, А.Р.Соловьева, Б.Т.Ибраимова, С.А.Куприй,
Алматы «Атамұра» баспасы 2020
ж
|
ЖИ көмекші
18 Ақпан 2025
154
