Бөлім:

«Тұқым қуалаушылық пен өзгергіштік заңдылықтары»

Педагогтің аты-жөні:

Күні:

Сыныбы: 9 «а,ә,б»

Қатысушылар саны: Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы:

Тұқымқуалаушылық заңдылықтарының цитологиялық негіздері. Гаметалар тазалығы және оның цитологиялық негіздемесі. §34.Тұқымқуалаудың генетикалық заңдарының цитологиялық негіздері. Моногибридті будандастыру.

Оқу бағдарламасына сәйкес оқу мақсаты

9.2.4.2 - моногибридті будандастырудың цитологиялық негіздерін дәлелдеу және есептер шығару;

Сабақтың мақсаты:

моногибридті будандастырудың цитологиялық негіздерін дәлелдеу және есептер шығарады;

Сабақ кезеңі

Мұғалімнің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Бұрынғы білімін еске түсіру

Оқушылармен амандасу, түгендеу, сынып тәртібін қадағалау.

"Құпия сөз" әдісі

Мақсаты: Үй тапсырмасын сұрау арқылы оқушылардың Г.Мендель ашқан белгілердің тұқымқуалау заңдылықтары және гибридологиялық әдіс туралы білімін тексеру.

Тапсырма:

Берілген құпия сөздерді пайдаланып, Мендельдің тұқымқуалау заңдылықтары мен гибридологиялық әдісті сипаттаңыз.

Құпия сөздер:

Біркелкілік: "Бірінші ұрпақ"

Дихотомия: "Бөліну"

Гибридологиялық әдіс: "Айқастыру"

Доминантты: "Басым"

Рецессивті: "Басылыңқы"

Оқушылар амандасады, сынып тәртібін сақтайды.

Оқушылар үй жұмысы бойынша өткен білімдерін еске түсіреді. Берілген тапсырманы орындайды.

Дұрыс жауабы:

"Мендельдің бірінші заңы – біркелкілік, бұл бірінші ұрпақтың барлық даралары бірдей болатындығын білдіреді. Екінші заңы – ажырау заңы, яғни екінші ұрпақта белгілер дихотомиямен бөлінеді. Гибридологиялық әдіс арқылы басым (доминантты) және басылыңқы (рецессивті) белгілердің тұқымқуалауын зерттеді."

Дескриптор:

Құпия сөздерді дұрыс қолданады – 1 балл

Мендель заңдылықтарын нақты сипаттайды – 1 балл

Гибридологиялық әдістің маңызын түсіндіреді – 1 балл

Интерактивті панель, презентация

Биология 9-сынып,Автор: Н.Г.Асанов, А.Р.Соловьева,Б.Т.Ибрагимова . «Атамұра» баспасы 2019ж

Оқушылардың назарын аудару

«Шынайы жағдай» әдісі

Мақсаты: Оқушылардың шынайы өмірдегі мәселелерді шешу дағдыларын дамыту арқылы функционалдық сауаттылығын арттыру.

Оқушының логикалық ойлау қабілеті дамиды.

Өз ойын, ой-пікірлерін білдіреді. Берілген тапсырманы орындайды.

Дескриптор:

Тұқымқуалаушылықтың қоғамдағы маңыздылығын түсіндіру (1 балл)

Жауапты нақты көрсету (1 балл)

Интерактивті панель, презентация

Жұмыс дәптерлері

Үлестірме парақтар

Сабақтың мақсатын таныстыру

9.2.4.2 - моногибридті будандастырудың цитологиялық негіздерін дәлелдеу және есептер шығару;

Кілт сөздер (жұп/топ бөлу үшін):

Моногибридті будандастыру

Алельдер

Генотип, фенотип

Рецессивті және доминантты белгілер

Тұқымқуалаушылық

Мендель заңы

Гибридтер

Жаңа сабақтың оқу мақсатын жазады.

Кері байланыс:

«Бас бармақ» әдісі арқылы бағаланады.

«Керемет!» және т.б

Интерактивті панель, презентация

Биология 9-сынып,Автор: Н.Г.Асанов, А.Р.Соловьева,Б.Т.Ибрагимова . «Атамұра» баспасы 2019ж

Құндылық:

«жасампаздық және жаңашылдық»

Теориялық білім: Тұқымқуалаушылық заңдылықтарының цитологиялық негіздері мен моногибридті будандастыруды түсіну.

Практикалық дағдылар: Моногибридті будандастырудың цитологиялық негіздерін дәлелдеу және есептер шығару.

Функционалдық сауаттылық: Цитологиялық негіздемелерді қолдана отырып, моногибридті будандастыруды талдау.

Сабақтың оқу мақсатымен байланысты басты құндылықтармен танысады. Ой қозғау жүзеге асады.

Кері байланыс:

«Бас бармақ» әдісі арқылы бағаланады.

«Керемет!» және т.б

Интерактивті панель, презентация

Сабақтың ортасы

Жаңа тақырыпты таныстыру

«Мәселелі оқыту әдісі»

Мақсаты: Оқушыларды нақты өмірлік жағдайлармен таныстырып, жаңа тақырыпты олардың бұрыннан бар білімімен байланыстыру.

Оқушының логикалық ойлау қабілеті дамиды.

Өз ойын, ой-пікірлерін білдіреді. Берілген тапсырманы орындайды.

Дескриптор:

Мендельдің заңдары туралы білімнің дұрыстығы (1 балл)

Дұрыс жауапты таңдаудағы дәлелдеме (1 балл)

Интерактивті панель, презентация

Жұмыс дәптерлері

Үлестірме парақтар

Оқушыларға бағыт бағдар беру

«Шығармашылық шешім» әдісі

Мақсаты: Оқушылардың күрделі мәселелерді шығармашылық тұрғыдан шешу дағдыларын дамыту.

Оқушының логикалық ойлау қабілеті дамиды.

Өз ойын, ой-пікірлерін білдіреді. Берілген тапсырманы орындайды.

Дескриптор:

Генотип пен фенотиптің байланысын түсіндіру (2 балл)

Қате жауаптардан аулақ болу (1 балл)

Интерактивті панель

Презентация

Жұмыс дәптерлері

Үлестірме парақтар

Практикалық тапсырмалар беру.

«Практикалық зерттеу» әдісі

Мақсаты: Оқушылардың ғылыми зерттеу дағдыларын дамыту.

Оқушының логикалық ойлау қабілеті дамиды.

Өз ойын, ой-пікірлерін білдіреді. Берілген тапсырманы орындайды.

Дескриптор:

Әр заңды дұрыс сәйкестендіру (2 балл)

Нәтижелерді нақты түсіндіру (1 балл)

Интерактивті панель, презентация

Жұмыс дәптерлері

Үлестірме парақтар

Бағалау

«Шешім іздеу» әдісі

Мақсаты: Оқушылардың күнделікті өмірде кездесетін мәселелерді шешу үшін ғылыми білім мен дағдыларды қолдану арқылы функционалдық сауаттылықты дамыту.

Оқушының логикалық ойлау қабілеті дамиды.

Өз ойын, ой-пікірлерін білдіреді. Берілген тапсырманы орындайды.

Дескриптор:

Мендельдің заңдарын қолданудың маңыздылығын түсіндіру (1 балл)

Ауыл шаруашылығында қолдануды нақты түсіндіру (1 балл)

Интерактивті панель, презентация

Жұмыс дәптерлері

Үлестірме парақтар

Сабақтың соңы

Кері байланыс беру

«Цитология және генетикалық есептер» әдісі

Мақсаты: Оқушылардың генетикалық есептерді шығару қабілетін бағалау.

Оқушылар моногибридті будандастыруға қатысты есептерді шығарып, цитологиялық негіздерін дәлелдейді және жауаптарын 1-ден 3-ке дейінгі шкала бойынша бағалайды:

1 — Есептерді шығара алмадым.

2 — Есептерді шығару қиын болды, бірақ кейбір қадамдарды орындадым.

3 — Барлық есептерді толық және дұрыс шештім.

Кері байланыс:

«Бас бармақ» әдісі арқылы бағаланады.

«Керемет!» және т.б

Интерактивті панель

Презентация

Білімді игеруді жақсарту және оны тәжірибеге көшіру

Шығармашылық жұмыс.

§35.Дигибридті будандастыру. §37.Моногибридті және дигибридті будандастыруға генетикалық есептер шығару.

Білім алушылар келесі тақырыптың тақырыбымен және тірек сызба сызады. Ой қозғау жүзеге асады.

Кері байланыс:

«Бас бармақ» әдісі арқылы бағаланады.

«Керемет!» және т.б

Биология 9-сынып,Автор: Н.Г.Асанов, А.Р.Соловьева,Б.Т.Ибрагимова . «Атамұра» баспасы 2019ж

Оқушының аты-жөні:

Сыныбы:

§34.Тұқымқуалаудың генетикалық заңдарының цитологиялық негіздері. Моногибридті будандастыру.

9.2.4.2 - моногибридті будандастырудың цитологиялық негіздерін дәлелдеу және есептер шығару;

«Шынайы жағдай» әдісі

1.Сұрақ: Мендельдің тұқымқуалау заңдылықтарын зерттеу арқылы алынған білімді қалай қолдануға болады? Мысалы, ауыл шаруашылығында жаңа сорттарды дамытуда бұл заңдар қалай көмектеседі?

Дескриптор:

Тұқымқуалаушылықтың қоғамдағы маңыздылығын түсіндіру (1 балл)

Жауапты нақты көрсету (1 балл)

«Мәселелі оқыту әдісі»

2. Сұрақ: Мендельдің белгілердің тұқымқуалауы туралы заңдарына сәйкес, егер бір өсімдіктің жасыл түсті жапырағы доминантты, ал сары түсті жапырағы рецессивті болса, екеуін будандастыру нәтижесінде ұрпақтың түстері қандай болады?

A) Барлық ұрпақ жасыл түсті болады

B) Жасыл түстің 75%-ы, сары түстің 25%-ы болады

C) Барлық ұрпақ сары түсті болады

D) 50% жасыл, 50% сары түсті болады

Дескриптор:

Мендельдің заңдары туралы білімнің дұрыстығы (1 балл)

Дұрыс жауапты таңдаудағы дәлелдеме (1 балл)

«Шығармашылық шешім» әдісі

3. Сұрақ: Моногибридті будандастырудан алынған ұрпақтардың генотиптері мен фенотиптері туралы есепті шешіңіз.

Есеп:

Ата-ананың генотипі Aa болса, олардың ұрпақтарында қандай генотиптер мен фенотиптер байқалады?

Дескриптор:

Генотип пен фенотиптің байланысын түсіндіру (2 балл)

Қате жауаптардан аулақ болу (1 балл)

«Практикалық зерттеу» әдісі

4. Сәйкестендіріңіз:

1. Мендельдің бірінші заңы

2. Мендельдің екінші заңы

3. Мендельдің үшінші заңы

A) Аллельдердің бөлінуі

B) Белгілердің тәуелсіз бірігуі

C) Доминантты және рецессивті белгілердің арақатынасы

Дескриптор:

Әр заңды дұрыс сәйкестендіру (2 балл)

Нәтижелерді нақты түсіндіру (1 балл)

«Шешім іздеу» әдісі

5. Сұрақ: Мендельдің зерттеулерін қазіргі генетика саласында қандай артықшылықтары бар?

Дескриптор:

Мендельдің заңдарын қолданудың маңыздылығын түсіндіру (1 балл)

Ауыл шаруашылығында қолдануды нақты түсіндіру (1 балл)

Контекст:

Генетика әлеміндегі революция, Грегор Мендельдің тұқымқуалау заңдарын ашқаннан кейін болды. Оның тәжірибелері жүздеген жылдар бойы өсімдіктердің белгілерінің қалай берілетінін түсінуге мүмкіндік берді. Мендель бұршақ өсімдіктері арқылы доминантты және рецессивті белгілердің қалай тұқым қуалайтынын дәлелдеді. Бұл заңдар қазіргі генетика мен медицинада кеңінен қолданылады.

Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының мәліметтері бойынша, генетикалық аурулар әлемде жыл сайын көбейіп келеді. Мұндай аурулардың алдын алу үшін Мендельдің зерттеулері және оның ұрпаққа белгілердің берілу заңдары өте маңызды болып табылады. Бүгінгі күні ғылым адамдарға тұқым қуалайтын ауруларды анықтап, алдын алу жолдарын ұсынады.

1.Жауап:

Мендельдің заңдары жаңа өсімдіктер сорттарын дамытуда маңызды рөл атқарады. Оның белгілердің тұқым қуалауы туралы зерттеулері, әсіресе генетикалық селекцияда маңызды. Мысалы, дәннің түсі немесе жемістің көлемі сияқты белгілердің қалай берілуін білу арқылы ғалымдар жаңа сорттар жасайды.

2.Жауап:

B) Жасыл түстің 75%-ы, сары түстің 25%-ы болады

3.Жауап:

Генотиптер: 50% Aa, 50% AA

Фенотиптер: 100% доминантты белгі

Бұл моногибридті будандастыру заңдары бойынша гендердің таралуы мен белгілердің көрінуіне негізделген.

4.Жауап:

1 - C) Доминантты және рецессивті белгілердің арақатынасы

2 - B) Белгілердің тәуелсіз бірігуі

3 - A) Аллельдердің бөлінуі

5.Жауап:

Мендельдің заңдарын түсіну арқылы жаңа сорттар мен тұқымдарды болжауға болады. Бұл тиімді селекция мен жаңа түрлердің дамуына әкеледі, әрі ауыл шаруашылығында өнімділікті арттырады.