§36.Тұқымқуалайтын өзгергіштік пен эволюцияның арасындағы өзара байланыс.

Бөлім:

«Эволюциялық даму Селекция негіздері» «Тірі ағзалардың алуантүрлілігі»

Педагогтің аты-жөні:

Күні:

Сыныбы: 10 «а»

Қатысушылар саны: Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы:

Табиғи сұрыпталу. Тіршілік үшін күрес. Гендер дрейфі. Популяциялық толқындар.

§36.Тұқымқуалайтын өзгергіштік пен эволюцияның арасындағы өзара байланыс.

Оқу бағдарламасына сәйкес оқу мақсаты

10.2.6.1 - тұқымқуалайтын өзгергіштік пен эволюция арасындағы өзара байланысты түсіндіру;

Сабақтың мақсаты:

тұқымқуалайтын өзгергіштік пен эволюция арасындағы өзара байланысты түсіндіреді;

Сабақ кезеңі

Мұғалімнің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Бұрынғы білімін еске түсіру

Оқушылармен амандасу, түгендеу, сынып тәртібін қадағалау.

"Құпия сөз" әдісі

Құпия сөздер:

Тұқымқуалайтын өзгергіштік: "Генетикалық әртүрлілік"

Эволюция: "Даму"

Комбинативтік өзгергіштік: "Жаңа комбинациялар"

Мутация: "Жаңалық"

Тұқым қуалау: "Даму"

? Психологиялық ахуал: "Табиғатта тіршілік қалай сақталады?"

? Тапсырма:

Мұғалім оқушыларға "Табиғаттағы тіршілік үшін күрес деген не?" деген сұрақ қояды.

Мұғалім "Қандай факторлар ағзалардың тіршілігін сақтап қалуына немесе жойылуына әсер етеді?" деп, сабақты тақырыпқа бағыттайды.

Оқушылар амандасады, сынып тәртібін сақтайды.

Оқушылар үй жұмысы бойынша өткен білімдерін еске түсіреді. Берілген тапсырманы орындайды.

Дұрыс жауабы:

"Тұқымқуалайтын өзгергіштік жаңа генетикалық әртүрлілік пен жаңа комбинациялар туғызады, бұл эволюцияның негізі болып табылады. Мутациялар жаңа белгілерді енгізіп, эволюциялық өзгерістерге ықпал етеді."

Оқушылар өз ойларын ортаға салады (мысалы, азық үшін бәсекелестік, жыртқыштардан қорғану, климаттың әсері).

Кері байланыс:

«Бас бармақ» әдісі арқылы бағаланады.

«Керемет!» және т.б

Интерактивті панель Презентация

Биология 10-сынып, Автор: Н.Г.Асанов, А.Р. Соловьева, Б.Т. Ибраимова. Алматы «Атамұра» баспасы 2019 ж

Оқушылардың назарын аудару

"Кім тірі қалады?"

? Тапсырма:

Сұрақ: Табиғи сұрыпталудың қандай факторлары маңызды рөл атқарады? Дұрыс жауапты таңдаңыз.

□ Қоршаған орта жағдайлары

□ Генетикалық өзгергіштік

□ Популяция саны

□ Барлық жауап дұрыс

Оқушының логикалық ойлау қабілеті дамиды.

Өз ойын, ой-пікірлерін білдіреді. Берілген тапсырманы орындайды.

✅ Дұрыс жауап:

• Барлық жауап дұрыс

Кері байланыс:

«Бас бармақ» әдісі арқылы бағаланады.

«Керемет!» және т.б

Интерактивті панель Презентация

Биология 10-сынып, Автор: Н.Г.Асанов, А.Р. Соловьева, Б.Т. Ибраимова. Алматы «Атамұра» баспасы 2019 ж

Сабақтың мақсатын таныстыру

10.2.6.1 - тұқымқуалайтын өзгергіштік пен эволюция арасындағы өзара байланысты түсіндіру;

Кілт сөздер:

✅ Табиғи сұрыпталу

✅ Тіршілік үшін күрес

✅ Гендер дрейфі

✅ Популяциялық толқындар

✅ Эволюция

✅ Генетикалық өзгергіштік

✅ Бейімделу

✅ Түрлердің қалыптасуы

✅ Экологиялық факторлар

✅ Мутациялар

Жаңа сабақтың оқу мақсатын жазады.

Кері байланыс:

«Бас бармақ» әдісі арқылы бағаланады.

«Керемет!» және т.б

Интерактивті панель Презентация

Биология 10-сынып, Автор: Н.Г.Асанов, А.Р. Соловьева, Б.Т. Ибраимова. Алматы «Атамұра» баспасы 2019 ж

Құндылық:

«жасампаздық және жаңашылдық»

Теориялық білім: Табиғи сұрыпталу, тіршілік үшін күрес, гендер дрейфі және популяциялық толқындар туралы білу.

Практикалық дағдылар: Тұқымқуалайтын өзгергіштік пен эволюция арасындағы байланысты зерттеу.

Функционалдық сауаттылық: Табиғи сұрыпталу мен гендер дрейфі сияқты факторлардың эволюцияға әсерін түсініп, олардың өзара байланысын бағалау.

Сабақтың оқу мақсатымен байланысты басты құндылықтармен танысады. Ой қозғау жүзеге асады.

Кері байланыс:

«Бас бармақ» әдісі арқылы бағаланады.

«Керемет!» және т.б

Интерактивті панель, презентация

Сабақтың ортасы

Жаңа тақырыпты таныстыру

Мәтін:

Табиғи сұрыпталу және Қазақстандағы экожүйелер

? Статистика:

• Қазақстанда мекендейтін кейбір жануарлар климаттың өзгеруіне байланысты тіршілік ету ортасын өзгертті.

• Ғалымдар белгілі бір гендердің өзгеруі табиғи сұрыпталудың нәтижесі екенін зерттеуде.

• Экологиялық факторлардың әсерінен кейбір түрлер жойылып барады.

? Табиғи сұрыпталу экожүйенің тұрақтылығына тікелей әсер етеді!

Мәтінді оқиды – берілген өмірлік жағдайға немесе ғылыми контекстке талдау жасайды.Негізгі идеяны анықтайды – мәтіндегі басты мәселені немесе зерттелетін құбылысты табады.Ақпаратты талдайды – мәтіннен қажетті мәліметтерді бөліп алады.Қорытынды жасайды – алынған ақпаратты қолдана отырып, сұрақтарға жауап береді немесе шешім ұсынады.

Кері байланыс:

«Бас бармақ» әдісі арқылы бағаланады.

«Керемет!» және т.б

Интерактивті панель, презентация

Оқушыларға бағыт бағдар беру

? 1-тапсырма (Физика): Энергия алмасуы және тіршілік

Сұрақ: Тірі ағзалардың өмір сүруі үшін қандай энергия көзі маңызды?

□ Күн сәулесі

□ Жылу энергиясы

□ Жел энергиясы

□ Барлық жауап дұрыс

Оқушының логикалық ойлау қабілеті дамиды.

Өз ойын, ой-пікірлерін білдіреді. Берілген тапсырманы орындайды.

✅ Дұрыс жауап:

• Барлық жауап дұрыс

Дескриптор:

• Тірі ағзалардың энергия көздерін анықтайды – 2 балл

Интерактивті панель Презентация

Жұмыс дәптері

Үлестірме қағаз

Практикалық тапсырмалар беру.

? 2-тапсырма (Математика): Популяциядағы өзгерістерді есептеу

Сұрақ: Егер бастапқы популяция саны 1000 дарақ болса және табиғи сұрыпталу нәтижесінде 10% дарақ тірі қалса, қанша дарақ аман қалады?

Оқушының логикалық ойлау қабілеті дамиды.

Өз ойын, ой-пікірлерін білдіреді. Берілген тапсырманы орындайды.

✅ Дұрыс жауап:

• 1000 × 0.1 = 100 дарақ тірі қалады

Дескриптор:

• Популяциядағы өзгерістерді есептейді – 2 балл

• Математикалық есептеулерді қолданады – 2 балл

Интерактивті панель Презентация

Жұмыс дәптері

Үлестірме қағаз

Бағалау

? 3-тапсырма (Биология): Табиғи сұрыпталудың әсері

Сұрақ: Қоңыр және ақ түсті қояндар бірге тіршілік етеді. Егер қар жамылғысы бар ортада өмір сүрсе, қай қоян түрі басым болады?

Оқушының логикалық ойлау қабілеті дамиды.

Өз ойын, ой-пікірлерін білдіреді. Берілген тапсырманы орындайды.

✅ Дұрыс жауап:

• Ақ түсті қояндар, себебі олар қоршаған ортаға жақсы бейімделеді.

Дескриптор:

• Түрлердің қоршаған ортаға бейімделуін сипаттайды – 2 балл

Интерактивті панель Презентация

Жұмыс дәптері

Үлестірме қағаз

Сабақтың соңы

Кері байланыс беру

"Эволюция мен генетикалық өзгергіштік"

Мақсаты: Оқушылардың эволюция мен генетикалық өзгергіштік арасындағы байланысты түсінуін бағалау.

Оқушылар эволюция мен генетикалық өзгергіштіктің өзара байланысын түсініп, оларды «1», «2», «3» деңгейінде бағалайды.

1 – Эволюция мен генетикалық өзгергіштіктің байланысын түсінбеймін.

2 – Эволюция мен генетикалық өзгергіштіктің байланысын білемін, бірақ толық түсінбеймін.

3 – Эволюция мен генетикалық өзгергіштіктің байланысын толық әрі нақты түсінемін.

Кері байланыс:

«Бас бармақ» әдісі арқылы бағаланады.

«Керемет!» және т.б

Интерактивті панель

Презентация

Білімді игеруді жақсарту және оны тәжірибеге көшіру

Шығармашылық жұмыс.

§37.Эволюцияның дәлелдемелері.

Білім алушылар келесі тақырыптың тақырыбымен және тірек сызба сызады. Ой қозғау жүзеге асады.

Кері байланыс:

«Бас бармақ» әдісі арқылы бағаланады.

«Керемет!» және т.б

Биология 10-сынып, Автор: Н.Г.Асанов, А.Р. Соловьева, Б.Т. Ибраимова. Алматы «Атамұра» баспасы 2019 ж

Кілт сөздер (Әріптік рет)

Сәйкес анықтамалар (орындары ауыстырылған)

А. Бейімделу

5. Түрлердің эволюциялық өзгерістерге жауап беру қабілеті

Ә. Комбинативтік өзгергіштік

3. Ата-аналардан генетикалық материалдың әртүрлі үйлесуі

Б. Эволюция

7. Тірі ағзалардың ұзақ уақыт бойы өзгеру процесі

В. Генетикалық әртүрлілік

1. Түрішілік өзгергіштікке әкелетін генетикалық ерекшеліктер

Г. Мутациялар

6. ДНҚ құрылымындағы кенеттен пайда болатын өзгерістер

Д. Популяция

2. Бір түрге жататын ағзалардың белгілі бір аймақтағы тобы

Е. Табиғи сұрыпталу

8. Қоршаған ортаға жақсы бейімделген дарақтардың сақталуы

Ж. Түрлердің қалыптасуы

4. Эволюция барысында жаңа түрлердің пайда болуы