Жиынтық бағалауға арналған

әдістемелік ұсынымдар

«Қазақ әдебиеті»

8-сынып

Әдістемелік ұсынымдар мұғалімге, 8-сынып оқушыларына «Қазақ әдебиеті» пәні бойынша жиынтық бағалауды жоспарлау, ұйымдастыру және өткізуге көмек құралы ретінде құрастырылған. Әдістемелік ұсыныстар (қазақ тілінде білім беретін) 8-сыныптың «Қазақ әдебиеті» пәні бойынша оқу бағдарламасы мен оқу жоспарының негізінде дайындалған.

Бөлім/ортақ тақырып бойынша жиынтық бағалаудың тапсырмалары мұғалімге білім алушылардың тоқсан бойынша жоспарланған оқу мақсаттарына жету деңгейін анықтауға мүмкіндік береді.

Әдістемелік ұсыныстарда бөлім/ортақ тақырып бойынша жиынтық бағалауды өткізуге арналған бағалау критерийлері мен дескрипторлары бар тапсырмалар ұсынылған. Сондай-ақ, жинақта білім алушылардың оқу жетістіктерінің мүмкін деңгейлері (рубрикалар) сипатталған. Дескрипторлары мен балдары бар тапсырмалар ұсыныс түрінде берілген.

Әдістемелік ұсыныстар мұғалімдерге, мектеп әкімшілігіне және басқа да мүдделі тұлғаларға арналған.

МАЗМҰНЫ

1-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУҒА АРНАЛҒАН ТАПСЫРМАЛАР

Дананың сөзі-ақылдың көзі 4

2- ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУҒА АРНАЛҒАН ТАПСЫРМАЛАР

Көркем әдебиет және эпикалық сарын 10

3- ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУҒА АРНАЛҒАН ТАПСЫРМАЛАР

Махаббат және абырой 16

4- ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУҒА АРНАЛҒАН ТАПСЫРМАЛАР

Қиял мен шындық 21

1-тоқсан бойынша жиынтық бағалауға арналған тапсырмалар

	Бөлім «Дананың сөзі - ақылдың көзі»
Оқылатын шығарма	Ахмет Йассауи «Даналық кітабы»
	Қорқыт «Байбөрі баласы Бамсы-Байрақ туралы жыр»
	Қорқыттың нақыл сөздері
Оқу мақсаты	8.1.4.1 Көркем шығармалардан алған үзінділерді өз
	көзқарасын дәлелдеу үшін орынды қолдану
	8.2.1.1 Композицияны тұтастан бөлшекке, бөлшектен
	тұтасқа қарай талдау
Бағалау критерийі	Білім алушы
	•	Шығарма үзінділерін өз көзқарасын дәлелдеу үшін
	орынды қолданады
	•	Тұтастан бөлшекке, бөлшектен тұтасқа қарай
	талдайды
Ойлау дағдыларының	Қолдану
деңгейі
Орындау уақыты	15-20 минут

Тапсырма

1. Автордың замана бейнесін берудегі шеберлігіне көзқарасыңызды білдіріңіз. Өз ойыңызды дәлелдеу үшін үзінділерді қолданыңыз.

Даналардың айтары келер болды,

Қияметтің қиянаты төнер болды.

Ақымақтар айқаймен жеңер болды,

Бұл не деген замана болды, достар?

Үлкен-кіші адамнан ибалық әдет кетті,

Қыз-бозбала жастардан әдеп кетті.

Мінез-құлықты бұзатын әлек жетті,

Бұл не деген замана болды, достар?

2. Гүрілдей шұбыра сулар тасыса, теңіз болмас; Көңілі пасық ерде дәулет болмас; Жапалақ-

жапалақ қар жауса да, жазға қалмас,- деген Қорқыттың нақыл сөзінің мағынасын талдаңыз.

_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Бағалау критерийі		Тапсырма	Дескриптор	Балл
			Білім алушы
Шығарма үзінділерін өз		1	автор шеберлігіне қатысты өз
көзқарасын	дәлелдеу		көзқарасын білдіреді
үшін орынды қолданады			1-шумақ;	1
			2-шумақ;	1
			ойын дәлелдеу үшін үзінділерді
			қолданады
			1-шумақ;	1
			2-шумақ;	1
Тұтастан	бөлшекке,	2	нақыл сөздің мағынасын ашады;	1
бөлшектен	тұтасқа
			ойын жүйелі талдайды.	1
қарай талдайды				1
Барлығы				7

«Дананың сөзі - ақылдың көзі» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесі бойынша
ата-аналарға арналған ақпарат (рубрика)
Ахмет Йассауи «Даналық кітабы»
Қорқыт «Байбөрі баласы Бамсы-Байрақ туралы жыр»
Қорқыттың нақыл сөздері
Білім алушының аты-жөні ___________________________________

Бағалау критерийі	Оқу жетістігі деңгейі
	Төмен	Орта	Жоғары
Шығарма үзінділерін өз көзқарасын дәлелдеу үшін орынды қолданады	Автор шеберлігіне қатысты өз көзқарасын білдіруде, ойын дәлелдеу үшін үзінділерді қолдануда (1,2- шумақ) қиналады	Автор шеберлігіне қатысты өз көзқарасын білдіруде, ойын дәлелдеу үшін үзінділерді қолдануда (1,2-шумақ) қателіктер жібереді	Автор шеберлігіне қатысты өз көзқарасын білдіреді, ойын дәлелдеу үшін үзінділерді қолданады
Тұтастан бөлшекке, бөлшектен тұтасқа қарай талдайды	Нақыл сөздің мағынасын ашуда, ойын жеткізуде қиналады	Нақыл сөздің мағынасын ашып талдауда, өз пікірін жеткізуде қателеседі	Нақыл сөздің мағынасын ашады, өз ойын жеткізеді

Оқылатын шығарма	Ақтамберді		Сарыұлы	«Күлдір-күлдір	кісінетіп»,
	«Балаларыма өсиет»,
	Шалкиіз жырау «Би Темірге айтқан бірінші толғауы»
Оқу мақсаты	8.2.2.1	Автор бейнесі мен кейіпкерлер қарым-қатынасының
		тілдік көрінісін талдау
	8.3.1.1	Шығарманың тақырыбы мен идеясын осы тектес
		басқа шығармалармен салыстырып, тарихи және
		көркемдік құндылығын бағалау
Бағалау критерийі	Білім алушы

• Тілдік ерекшелікті автор бейнесі мен кейіпкерлер қарым-қатынасы тұрғысынан талдайды

• Шығарманың тақырыбы мен идеясын салыстырады, тарихи және көркемдік құндылығын бағалайды

Ойлау дағдыларының Жоғары деңгей дағдылары

деңгейі

Орындау уақыты 15-20 минут

Тапсырма

1. Үзіндідегі кейіпкердің сипатын ашудағы тілдік ерекшелігіне талдау жасаңыз. Сен - алтынсың, мен - пұлмын, Сен - жібексің, мен - жүнмін, Сен - сұлтансың, мен - құлмын, Сен - сұңқарсың, мен - қумын, Жемсауыңа келгенде, Сұлтан ием, сом жүрегім аяман!

Саған дұспан - маған жау, Керекті күні алдында Ғазизленген сұлтан жаным аяман!!

_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2. Екі шығарманың тақырыбы мен идеясын салыстырып, шығармалардың тарихи құндылығына қатысты ойыңызды қорытындылаңыз.

Шығармалар	Тақырыбы	Идеясы
«Күлдір-күлдір кісінетіп»

«Би Темірге бірінші толғауы»

Қорытынды:

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

Бағалау критерийі	Тапсырма	Дескриптор	Балл
		Білім алушы
Тілдік ерекшелікті автор	1	кейіпкер бейнесін ашады;	1
бейнесі мен кейіпкерлер
		тілдік ерекшелігін талдайды;	1
қарым-қатынасы			1
тұрғысынан талдайды
Шығармалардың	2	шығармалардың тақырыбын	1
тақырыбы мен идеясын		салыстырады;
салыстырып, тарихи
		шығармалардың идеясын салыстырады;	1
құндылығын бағалайды
		тарихи құндылығын таниды;	1
		ойын жүйелі қорытындылайды.	1
			1
Барлығы			8

Дананың сөзі - ақылдың көзі бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне

қатысты ата-аналарға арналған ақпарат (рубрика)

Ақтамберді Сарыұлы «Күлдір-күлдір кісінетіп», «Балаларыма өсиет»,

Шалкиіз жырау «Би Темірге бірінші толғауы»

Білім алушының аты-жөні ___________________________________

Бағалау критерийі	Оқу жетістігі деңгейі
	Төмен	Орта	Жоғары
Тілдік ерекшелікті автор бейнесі мен кейіпкерлер қарым-қатынасы тұрғысынан талдайды	Кейіпкер бейнесін ашуда, тілдік ерекшелігін талдауда қиналады	Кейіпкер бейнесін ашуда, тілдік ерекшелігін талдауда қателеседі	Кейіпкер бейнесін ашады, тілдік ерекшелігін талдайды
Шығармалардың тақырыбы мен идеясын салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығын бағалайды	Шығармалардың тақырыбы мен идеясын салыстыруда, тарихи құндылығына қатысты ойын қорытындылауда қиналады	Шығармалардың тақырыбы мен идеясын салыстыруда, тарихи құндылығына қатысты ойын қорытындылауда қателеседі	Шығармалардың тақырыбы мен идеясын салыстырады, тарихи құндылығына қатысты ойын қорытындылайды

2-тоқсан бойынша жиынтық бағалауға арналған тапсырмалар

Бөлім «Көркем әдебиет және эпикалық сарын»

Оқылатын шығарма Мұрат Мөңкеұлы «Үш қиян»

Оқу мақсаты 8.1.2.1 Әдеби шығарманың идеясы мен пафосын ұлттық мүдде тұрғысынан ашу

8.2.3.1 Шығармадағы көркемдегіш құралдардың (психологиялық параллелизм, перифраз, сатира, ирония, гротеск, эллипсис) қолданысын талдай отырып, автор стилін анықтау

Бағалау критерийі

• Шығарманың идеясы мен пафосының ұлттық ерекшелігін көрсетеді

• Көркемдегіш құралдардың (психологиялық параллелизм, перифраз, сатира, ирония, гротеск, эллипсис) қолданысын талдап, автор стилін анықтайды

Ойлау дағдыларының деңгейі

Орындау уақыты Тапсырма

1. Берілген үзінді идеясының ұлттық ерекшелігін талдап жазыңыз. Жеті жұрт көшіп кеткен соң,

2. Атамыз қазақ баласы Конып, мекен еткен жер.

Мыңнан-мыңнан жылқы айдап, Жүзден-жүзден нар байлап, Дәулеті қалың біткен жер...

...Ақ борықтай иілген,

Кейінгі туған баланың

Ұстай ма деп білегін,

Шая ма деп жүрегін,

Шашын, мұртын қойдырып,

Ащы суға тойдырып,

Бұза ма деп реңін.

Адыра қалғыр заманның

Мен жаратпаймын сүреңін!..

2. Жоғарыдағы үзіндіден көркемдегіш құралдарды тауып, қолданысын талдаңыз.

Автордың стилін ажыратыңыз.________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

_

___________________

Бағалау критерийі	Тапсырма	Дескриптор	Балл
		Білім алушы
Шығарманың идеясы	1	шығарманың идеясын ашады;	1
мен пафосынның
		ұлттық мүдде тұрғысынан талдайды;	1
ұлттық ерекшелігін			1
көрсетеді
		ойын жүйелі жазады;	1
Көркемдегіш	2	көркемдегіш құралдарды табады;	1
құралдардың			1
(психологиялық
		қолданысына талдау жасайды;	1
параллелизм, перифраз,
сатира, ирония, гротеск,
		автор стилін ажыратады.	1
эллипсис) қолданысын
талдап, автор стилін
анықтайды
Барлығы			8

Көркем әдебиет және эпикалық сарын бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға арналған ақпарат (рубрика)

Мұрат Мөңкеұлы «Үш қиян»

Білім алушының аты-жөні ___________________________________

Бағалау критерийі	Оқу жетістігі деңгейі
	Төмен	Орта	Жоғары
Шығарманың идеясы мен пафосының ұлттық ерекшелігін көрсетеді	Шығарма идеясының ұлттық ерекшелігін талдауда, ойын жүйелі жазуда қиналады	Шығарма идеясының ұлттық ерекшелігін талдауда, ойын жүйелі жазуда қателеседі	Шығарма идеясының ұлттық ерекшелігін талдайды, ойын жүйелі жазады
Көркемдегіш құралдардың (психологиялық параллелизм, перифраз, сатира, ирония, гротеск, эллипсис) қолданысын талдап, автор стилін анықтайды	Үзіндідегі көркемдегіш құралдарды табуда, қолданысына талдау жасауда қиналады	Үзіндідегі көркемдегіш құралдарды табуда, қолданысына талдау жасауда қателеседі	Үзіндідегі көркемдегіш құралдарды табады, қолданысына талдау жасайды

Бөлім «Көркем әдебиет және эпикалық сарын»

Оқылатын шығарма Ш.Құдайбердіұлы «Еңлік- Кебек» дастаны, «Жастарға»

өлеңі

Оқу мақсаты 8.1.3.1 Көркем шығармадағы кейіпкерлерді сомдауда

тура және жанама мінездеулерді жіктеу

8.2.4.1 Шығармадан алған үзінділерді қайта өңдеп,

креативті жазу

Бағалау критерийі Білім алушы

• Кейіпкерді сомдаудағы тура және жанама

мінездеулерді жіктейді

• Шығармадан алған үзінділерді өз

шығармашылығы арқылы қайта өңдеп жазады

Ойлау дағдыларының Қолдану

деңгейі

Орындау уақыты 15-20 минут

Тапсырма

1. «Еңлік-Кебек» дастанындағы кейіпкерлер бойынша тура және жанама мінездеуге мысал келтіріңіз.

Бағалау критерийі	Тапсырма	Дескриптор	Балл
		Білім алушы
Кейіпкерді сомдаудағы	1	кейіпкердің бейнесін тура мінездеуге	1
тура және жанама		жіктейді;
мінездеуді талдайды.
		кейіпкердің бейнесін жанама	1
		мінездеуге жіктейді;
Шығармадан алған	2	үзіндіні өңдейді;	1
үзінділерді өз			1
шығармашылығы
		тақырыпты ашады;	1
арқылы қайта өңдеп
		монологті креативті жазады.	1
жазады
			1
Барлығы			7

Дананың сөзі-ақылдың көзі бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне

қатысты ата-аналарға арналған ақпарат (рубрика)

Ш.Құдайбердіұлы «Еңлік- Кебек» дастаны, «Жастарға» өлеңі

Білім алушының аты-жөні ___________________________________

Бағалау критерийі	Оқу жетістігі деңгейі
	Төмен	Орта	Жоғары
Кейіпкерді сомдаудағы тура және жанама мінездеуді талдайды	Кейіпкерді сомдаудағы тура және жанама мінездеуге жіктеуде қиналады	Кейіпкерді сомдаудағы тура және жанама мінездеуге жіктеуде қателіктер жібереді	Кейіпкерді сомдаудағы тура және жанама мінездеуге жіктейді
Шығармадан алған үзінділерді өз шығармашылығы арқылы қайта өңдеп жазады	Ақпаратты өңдеуде, тақырыбын ашуда, монологті креативті жазуда қиналады	Ақпаратты өңдеуде, тақырыбын ашуда, монологті креативті жазуда қателіктер жібереді	Ақпаратты өңдейді, тақырыбын ашады, монологті креативті жазады

3-тоқсан бойынша жиынтық бағалауға арналған тапсырмалар

Бөлім «Махаббат және абырой»

Оқылатын шығарма М.Мақатаев «Аққулар ұйықтағанда» поэмасы

Д.Исабеков « Әпке» драмасы

Оқу мақсаты 8.2.3.1 Шығармадағы көркемдегіш құралдардың

(психологиялық параллелизм, перифраз, сатира,

ирония, гротеск, эллипсис) қолданысын талдай

отырып, автор стилін анықтау

8.3.4.1 Шығарма бойынша жазылған әдеби сын-пікірлерге

сүйене отырып, өзіндік сыни пікір жазу

Бағалау критерийі	Тапсырма	Дескриптор	Балл
		Білім алушы
Шығармадағы	1	көркемдегіш құралдардың түрлерін	1
көркемдегіш		анықтайды;	1
құралдардың
(психологиялық
		көркемдегіш құралдардың қолданысын	1
параллелизм,		талдайды;
перифраз, сатира,
ирония, гротеск,
		автор стилін ажыратады;	1
эллипсис)
қолданысын талдайды,
автор стилін
анықтайды
Әдеби сын-пікірлерге	2	берілген пікірге сүйенеді;	1
сүйене отырып, өзіндік
		пікір жазудың талабын сақтайды;	1
сыни пікір жазады		өзіндік сыни пікір жазады.	1
Барлығы			7

«Махаббат және абырой» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне
қатысты ата-аналарға арналған ақпарат (рубрика)
М.Мақатаев «Аққулар ұйықтағанда» поэмасы
Д.Исабеков « Әпке» драмасы шығармалары
Білім алушының аты-жөні ___________________________________

Бағалау критерийі	Оқу жетістігі деңгейі
	Төмен	Орта	Жоғары
Шығармадағы көркемдегіш құралдардың (психологиялық параллелизм, перифраз, сатира, ирония, гротеск, эллипсис) қолданысын талдайды, автор стилін анықтайды	Көркемдегіш құралдардың түрлерін анықтауда, көркемдегіш құралдардың қолданысына талдауда қиналады	Көркемдегіш құралдардың түрлерін анықтауда, көркемдегіш құралдардың қолданысына талдауда қателеседі	Көркемдегіш құралдардың түрлерін анықтайды, көркемдегіш құралдардың қолданысына талдайды
Әдеби сын-пікірлерге сүйене отырып, өзіндік сыни пікір жазады	Пікірге сүйене отырып, өзіндік сыни пікір жазуда қиналады	Пікірге сүйене отырып, өзіндік сыни пікір жазуда қателеседі	Пікірге сүйене отырып, өзіндік сыни пікір жазады

Бөлім «Махаббат және абырой»

«Қиял мен шындық» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға арналған ақпарат (рубрика)

Р.Мұқанова «Мәңгілік бала бейне» әңгімесі

Тахауи Ахтанов « Күй аңызы» әңгімесі

Білім алушының аты-жөні____________________________

Бағалау критерийі	Оқу жетістігі деңгейі
	Төмен	Орта	Жоғары
Шығармадағы материалдық және рухани құндылықтарды заманауи тұрғыда салыстырады, жаңашылдығына баға береді	Материалдық және рухани құндылықтарды заманауи тұрғыдан салыстыруда (1,2- шығарма), жаңашылдығына баға беруде (1,2-шығарма) қиналады	Материалдық және рухани құндылықтарды заманауи тұрғыдан салыстыруда (1,2- шығарма), жаңашылдығына баға беруде (1,2-шығарма) қателеседі	Материалдық және рухани құндылықтарды заманауи тұрғыдан салыстырады (1,2-шығарма), жаңашылдығына баға береді (1,2- шығарма)