Курс Олимпиада Дайын ҚМЖ ЖИ көмекші Материалдар
Аттестация Іс-шаралар Байқау Турнир Орталық туралы
Материалдар Журнал Көпшілік талқылауына арналған
білім беру бағдарламаларының белсенді жобалары Орталық туралы
ЖИ көмекші
Қауымдастық

9-сынып. 3-тоқсан. 2-БЖБ. 1-нұсқа

Тақырып бойынша 11 материал табылды

9-сынып. 3-тоқсан. 2-БЖБ. 1-нұсқа

Материал туралы қысқаша түсінік
9-сынып. 3-тоқсан. 2-БЖБ. 1-нұсқа
Материалдың қысқаша нұсқасы

9.3В «Адам ағзасындағы химиялық элементтер» бөлімі бойынша жиынтық бағалау


Оқу мақсаты

        1. Адам ағзасының құрамына кіретін элементтерді атау және олардың маңызын түсіндіру (О, С, Н, N, Ca, P, K, S, Cl, Mg, Fe)

        2. Қазақстанның тұрғындарының типтік тамақтану рационын зерттеу және теңгерімді тамақтану рационын құрастыру

        3. Адам ағзасындағы кальций мен темірдің ролін түсіндіру

        4. Тамақ өнімдерінің құрамындағы көміртекті анықтау

        5. Қоршаған ортаның ауыр металдармен ластану көздерін атау және олардың ағзаларға әсерін түсіндіру

Бағалау критерийі

Білім алушы

  • Ағзадағы сандық құрамы бойынша элементтерді жіктеу принципін түсіндіреді

  • Ауыр металдардың адам ағзасына түсу және олардан туындаған улану тәсілдерін сипаттайды

  • Макро - және микроэлементтерді функциялары бойынша сәйкестендіреді

  • Майлардың, ақуыздардың және көмірсулардың адам ағзасындағы функцияларын анықтайды

Ойлау дағдыларының деңгейі

Білу және түсіну Қолдану

Орындау уақыты

20 минут

Тапсырма 1-нұсқа


  1. Элементтерді ағзадағы сандық құрамына байланысты макро- және микроэлементтерге жіктейді.

Элементтерді жіктеңіз:

сутек, көміртек, кобальт, магний, натрий, стронций, азот, йод, оттек, бром.


Макроэлементтер:


Shape1


Микроэлементтер:


Shape2


Shape3


  1. 9-сынып оқушысы медициналық тексеруден өту кезінде оның ағзасында темір, фосфор, магний және йод сияқты элементтердің жетіспеуі анықталды.

Ағзадағы элементтердің орнын толтыру үшін сіздің құрдастарыңызға тамақтану рационын ұсыныңыз:

Темір: Фосфор: Магний:

Йод:

Ағзадағы магний мен йодтың жетіспеушілігі қандай аурулар туғызатынын болжаңыз: Магний: Йод:


  1. Өткен ғасырдың 50 жылдары Жапонияда Минамата кентінің маңында сірке қышқылын өндіру зауыты салынған. Оның қалдықтары 30 жыл бойы мұхитқа төгіліп отырған. Жүздеген жылдар бойы Минамата кентінің балықшылары балық, асшаяндар, теңіз алабұғаларын аулаумен айналысты. Әрине, теңіз өнімдері олар үшін негізгі тағам көзі болды. Біраз уақыт өткеннен кейін кент тұрғындарында аяқ- қол тырысулары, психоз, қояншық аурулары, психика мен интеллектінің бұзылуы сияқты аурулардың белгілері біліне бастады. Науқастарды зерттеу нәтижесінде кент тұрғындарының ауыр металдармен уланғаны анықталды.


    1. Улануды туғызатын металды атаңыз:


    1. Бұл металдың адам мен жануарлар ағзасына қандай жолмен түсетінін сипаттаңыз:


    1. Ауыр металдармен уланудың алдын алу әдісін ұсыныңыз:

Shape4


  1. Адам ағзасында химиялық элементтердің периодтық жүйесінің 70-тен астам элементі кездеседі. Осы элементтердің әрқайсысы адам организмінде белгілі бір қызмет атқарады және олардың кез келгенінің жеткіліксіз болуы организмде баланстың бұзылуына әкеліп соғады. Элементтердің функциялары және олардың организмде жетіспеушілік салдары арасындағы сәйкестікті орнатыңыз:

Элемент


Функциясы және олардың организмде

жетіспеушілігі

Макроэлемент

Ca

1

A

Функция: жасушаларды құрастырады, зат алмасу

процесіне қатысады, гормондарды қалыптастырады,

мидың қызметіне әсер етеді. Жетіспеушілік: созылмалы шаршау, бұлшық ет

спазмалары, назарын жоғалту, рахит, остеопороз.

P

2

B

Функция:

су алмасуға қатысады, асқазаннан тұз қышқылын шығарады.

Жетіспеушілік: Гастрит, қышқылдың төмендеуі

Микроэлемент

Fe

3

C

Функция: сүйектер мен тістерді нығайтады, бұлшық етке серпімділік береді.

Жетіспеушілік: Сүйектер мен бұлшықеттердегі ауырсыну, бұлшық еттің тартылуы, тырнақтардың мүжілуі.

Cl

4

D

Функция: қан түзілу және клеткаішілік

алмасу процесстерінде қатысады, гемоглобин мен миоглобинді





қалыптастыру үшін қажет, организмге оттекті тасымалдау кезінде қажет, қалқанша безді қалыпқа келтіреді.

Жетіспеушілік: анемия және қаназдық, гемоглобиннің түзілуін төмендетеді және тыныс алу функцияларын бұзылады.


Жауабы:

1

2

3

4






  1. Адам ағзасындағы заттар қосылыстар түрінде болады. Төмендегі кестеге осы қосылыстардың адам денесіндегі функцияларын және ақпарат көздерін (екіден кем емес) көрсетіңіз:

Денедегі функциялары

Ақпарат көздері (азық-

түлік өнімдері)

Ақуыздар



Майлар



Көмірсулар



Бағалау критерийі

Тапсырма

№

Дескриптор

Балл

Білім алушы

Ағзадағы сандық құрамы бойынша элементтерді жіктеу принципін түсіндіреді

1

элементтердің тізбегінен

макроэлементті анықтайды;

№1

1

элементтердің тізбегінен

макроэлементті анықтайды;

№2

1

элементтердің тізбегінен

микроэлементті анықтайды;

№1

1

элементтердің тізбегінен

микроэлементті анықтайды;

№2

1

2

ағзадағы темірдің орнын толтыру

үшін тамақтану рационын ұсынады;

1

ағзадағы фосфордың орнын толтыру

үшін тамақтану рационын ұсынады;

1

ағзадағы магнийдің орнын толтыру үшін тамақтану рационын ұсынады;

1

ағзадағы йодтың орнын толтыру үшін тамақтану рационын ұсынады;

1

Ауыр металдардың адам ағзасына түсу және олардан туындаған улану тәсілдерін сипаттайды

3

улануды туғызатын металл атайды;

1

ауыр металдардың адам жануарлардың ағзасына

циклді сипаттайды;

немесе түсетін

1

ауыр металдармен уланудың алдын

алу әдісін ұсынады;

1

Макро - және микроэлементтерді функциялары бойынша сәйкестендіреді

4

кальцийдің адам ағзасында

атқаратын функцияларының арасындағы сәйкестікті белгілейді;

1

фосфордың адам ағзасында

атқаратын функцияларының арасындағы сәйкестікті белгілейді;

1

темірдің адам ағзасында атқаратын функцияларының арасындағы

сәйкестікті белгілейді;

1

хлордың адам ағзасында атқаратын функцияларының арасындағы

сәйкестікті белгілейді;

1

Майлардың, ақуыздардың және көмірсулардың адам ағзасындағы функциялары мен ақпарат көздері анықтайды

5

адам ағзасындағы майлардың функциялары мен ақпарат көздерін

көрсетеді;

1

адам ағзасындағы ақуыздардың функциялары мен ақпарат көздерін

көрсетеді;

1

адам ағзасындағы көмірсулардың функциялары мен ақпарат көздерін

көрсетеді.

1

Барлығы

18


1


Жүктеу
bolisu
Бөлісу
ЖИ арқылы жасау
Файл форматы:
docx
Химия Барлық материалдар 9 сынып
13.03.2024
280
Жүктеу
ЖИ арқылы жасау
Жариялаған:
Каныш Сағи
Бұл материалды қолданушы жариялаған. Ustaz Tilegi ақпаратты жеткізуші ғана болып табылады. Жарияланған материалдың мазмұны мен авторлық құқық толықтай автордың жауапкершілігінде. Егер материал авторлық құқықты бұзады немесе сайттан алынуы тиіс деп есептесеңіз,
шағым қалдыра аласыз
Қазақстандағы ең үлкен материалдар базасынан іздеу
Сіз үшін 400 000 ұстаздардың еңбегі мен тәжірибесін біріктіріп, ең үлкен материалдар базасын жасадық. Төменде керек материалды іздеп, жүктеп алып сабағыңызға қолдана аласыз
Материал жариялап, аттестацияға 100% жарамды сертификатты тегін алыңыз!
Ustaz tilegi журналы министірліктің тізіміне енген. Qr коды мен тіркеу номері беріледі. Материал жариялаған соң сертификат тегін бірден беріледі.
Оқу-ағарту министірлігінің ресми жауабы
Сайтқа 5 материал жариялап, тегін АЛҒЫС ХАТ алыңыз!
Қазақстан Республикасының білім беру жүйесін дамытуға қосқан жеке үлесі үшін және де Республика деңгейінде «Ustaz tilegi» Республикалық ғылыми – әдістемелік журналының желілік басылымына өз авторлық материалыңызбен бөлісіп, белсенді болғаныңыз үшін алғыс білдіреміз!
Сайтқа 25 материал жариялап, тегін ҚҰРМЕТ ГРОМАТАСЫН алыңыз!
Тәуелсіз Қазақстанның білім беру жүйесін дамытуға және білім беру сапасын арттыру мақсатында Республика деңгейінде «Ustaz tilegi» Республикалық ғылыми – әдістемелік журналының желілік басылымына өз авторлық жұмысын жариялағаны үшін марапатталасыз!
Министірлікпен келісілген курстар тізімі