1-тапсырма. Абай өлеңдерінен берілген үзінділерден
еліктеу сөздерді тауып, мағыналық түріне жататынын
ажыратыңдар.
1. Дос айта ды:
бермесең,
бұлт беремдеп.
2. Мақтауға есіріп,
Барынша көсіліп,
Ырғалып қаңқ етті,
Ірімшік жерге салп
етті.
|
3. Құржаң-құржаң
етеді,
Жер ұшық берген
кісідей...
4. Орынсыз ыржаң,
Болымсыз қылжаң
Бола ма дәулет, кәсіп
бұл?
|
Еліктеуіш
|
Бейнелеуіш
|
|
|
2-тапсырма.
а) Халқымызда «Ауру -
астан» деген сөз бар. Сіздің бұл пікірге көзқарасыңыз қандай?
Ойыңызды жинақтап, мәселеге өз
көзқарасыңыз бен шешу жолдарыңызды ұсынып эссе жазыңыз (100
сөз).
________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
ә) Эссе мәтінінен шылауларды анықтап, мағыналық түріне
ажыратып жазыңыз.
Шылаулар
|
Септеулік
шылау
|
Жалғаулық
шылау
|
Демеулік
шылау
|
немесе
|
|
|
|
және
|
|
|
|
ғана
|
|
|
|
пен
|
|
|
|
қатар
|
|
|
|
мен
|
|
|
|
Бағалау
критерийі
|
№
тапсырма
|
Дескриптор
|
Балл
|
Білім
алушы
|
•Еліктеу сөздердің мағыналық түрлерін
анықтайды;
|
1
|
Абай өлеңдерінен берілген үзінділерден еліктеу сөздерді
анықтайды;
|
1
|
Мағыналық түрлеріне
ажыратады:
Еліктеуіш сөздерді
ажыратады;
Бейнелеуіш сөздерді
ажыратады;
|
1
1
|
*Құрылымы мен даму
желісін сақтап, мәселеге өз көзқарасы мен шешу жолдарын ұсынып эссе
жазады;
*Шылау сөздердің
мағыналық түрлерін
анықтайды.
|
2
|
Пікір бойынша көзқарасын
білдіреді;
|
1
|
Дәлелді аргументтер
келтіреді;
|
1
1
|
Эссенің құрылымын сақтайды;
|
1
|
Тілдің эстетикалық
көркемдігін сақтайды.
|
1
|
Сөз санын
сақтайды.
|
1
|
Эссе мәтінінен
шылауларды анықтап, мағыналық түріне ажыратып
жазады.
|
1
|
|
|
Барлығы
|
10
|
Ықтимал
жауаптар
1-тапсырма. Абай өлеңдерінен берілген үзінділерден
еліктеу сөздерді тауып, мағыналық түріне жататынын
ажыратыңдар.
1. Дос айта ды:
бермесең,
бұлт беремдеп.
2. Мақтауға есіріп,
Барынша көсіліп,
Ырғалып қаңқ етті,
Ірімшік жерге салп
етті.
|
3. Құржаң-құржаң
етеді,
Жер ұшық берген
кісідей...
4. Орынсыз ыржаң,
Болымсыз қылжаң
Бола ма дәулет, кәсіп
бұл?
|
Еліктеуіш
|
Бейнелеуіш
|
Қаңқ, салп,
ыржаң
|
Бұлт, құржаң-құржаң,
қылжаң.
|
2-тапсырма.
а) Халқымызда «Ауру -
астан» деген сөз бар. Сіздің бұл пікірге көзқарасыңыз қандай?
Ойыңызды жинақтап, мәселеге өз
көзқарасыңыз бен шешу жолдарыңызды ұсынып эссе жазыңыз (100
сөз).
Халқымыз «Ауру –
астан…» деп тектен-тек айтпаса керек. Дұрыс
тамақтанбаудың немесе мөлшерінен көп тамақтанудың
және талғамсыз тамақтанудың салдары үлкен дертке айналады екен.
Адамдардың дұрыс тамақтанбауынан туындаған дерттердің алдын алу
жолдары қандай?
Біріншіден, тамақты жиі
және аз мөлшерде, күніне 5 рет қабылдаған жөн. Таңертеңгі асты
мұқият ішу қажет. Егер организм 10-12 сағат тамақ қабылдамаса, онда
ағзадағы қант азайып кетеді. Тағамның құрамында негізгі қоректік заттар (белок, көмірсу,
май) болуы тиіс. Осы режимді дұрыс сақтағанда
ғана адам ағзасы дұрыс жұмыс
жасайды.
Екіншіден, иммунитетті
көтеретін дәрумендері бар тағамдарды пайдаланған дұрыс. Иммунитетті
көтерудің тиімді тәсілі – салауатты өмір салтын ұстанып,
көкөніс пен жеміс –жидектерді тағамға көп пайдаланып,
сонымен қатар сүт тағамдарын жиі ішіп тұру. Әсіресе, маусым арасында
құрамында С витамині бар көкөністер мен жеміс – жидектерді
қолданған дұрыс.
Ойымды қорытындылай
келе, тиімді әрі дұрыс тамақтана отырып, қоршаған ортаның зиянды
әсерлеріне қарсы тұруға және көптеген созылмалы аурулардың алдын
алып, өмір жасын ұзартуға болатыны бүгінгі таңда дәлелденгендіктен,
отбасы мүшелеріммен салауатты өмір салтын ұстанып, дұрыс
тамақтануға көшу керек.
ә) Эссе мәтінінен шылауларды анықтап, мағыналық түріне
ажыратып жазыңыз.
Шылаулар
|
Септеулік
шылау
|
Жалғаулық
шылау
|
Демеулік
шылау
|
немесе
|
|
+
|
|
және
|
|
+
|
|
ғана
|
|
|
+
|
пен
|
|
+
|
|
қатар
|
+
|
|
|
мен
|
|
+
|
|
|