1

Кіріспе

3 бет

2

Нормативтік бөлім

8 бет

3

1-бөлім. Ұлттық ойындарды үйрету технологиясы және ұлттық ойындар жинағы

12 бет

4

2-бөлім. Қол моторикасын дамыту арқылы ұлттық мұраны дәріптеу (қолөнер жұмыстары)

52 бет

5

3-бөлім. Ұлттық құндылығымыз – асық ойынын дәріптеу және дамыту

64 бет

6

Қорытынды

88 бет

7

Пайдаланылған әдебиеттер

92 бет

8

Қосымша материалдар (ойын сценарийлері, тапсырма үлгілері, фотосуреттер т.б.)

122бет

№

Бөлім атауы

Мазмұны / Қысқаша сипаттама

1

Ұлттық ойындарды үйрету технологиясы және ойындар жинағы

Балабақшадағы балаларға арналған қазақтың ұлттық ойындарын үйрету әдістері, ойын түрлері, сипаттамасы мен ережелері қамтылған.

2

Қол моторикасын дамыту арқылы ұлттық мұраны дәріптеу (қолөнер жұмыстары)

Балаларға ұсақ қол моторикасын дамыту мақсатында жасалатын ұлттық нақыштағы қолөнер бұйымдары, ою-өрнек, жіппен жұмыс, ермексазбен мүсіндеу т.б.

3

Ұлттық құндылық – асық ойынын дәріптеу және дамыту

Балалар арасында асық ойынын үйрету, оның түрлері (хан, сақа, омпы), ойын барысын ұйымдастыру жолдары мен ұлттық тәрбиелік мәні.

№

Құжат атауы

Мазмұны / Мақсаты

1

Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңы

Балабақшада білім беру процесін ұйымдастырудың құқықтық негізі.

2

Қазақстан Республикасының Мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарты (МЖМБС)

Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың мазмұны мен құрылымын айқындайтын негізгі құжат.

3

«Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың үлгілік оқу бағдарламасы»

Оқу іс-әрекетінің бағыттарын, мақсат-міндеттерін, мазмұнын анықтайды.

4

ҚР Үкіметінің 2022 жылғы № 752 қаулысымен бекітілген «Балалардың игілігі үшін» ұлттық бағдарламасы

Ұлттық құндылықтар мен мәдениетті балабақша деңгейінде насихаттауға бағыт береді.

5

ҚР БҒМ №499 бұйрығы (2022 ж.)

Патриоттық тәрбие, рухани-мәдени даму бағытындағы іс-шараларды ұйымдастыруға негіз болады.

6

«Рухани жаңғыру» бағдарламасы

Ұлттық мұраларды дәріптеу, балалардың бойында ұлттық сана мен тәрбиені қалыптастыруға бағытталған бағдарлама.

7

Мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту ұйымдарындағы дене шынықтыру нұсқаулығы

Қимыл-қозғалыс және ұлттық ойындарды ұйымдастыруға арналған әдістемелік талаптар мен ұсыныстар жинағы.

8

Санитарлық-эпидемиологиялық талаптар (ҚР ДСМ 2021 жылғы № ҚР ДСМ-111 бұйрығы)

Балабақшадағы іс-шаралар мен ойындарды санитарлық талаптарға сай жүргізу нормаларын айқындайды.

№

Тақырып

Сағат саны

Оқу мақсаты

Тұрақталу бөлімі (ойын арқылы білімді бекіту)

1

Ұлттық ойындар. «Көкпар» ойыны

1 сағат

Көкпар ойынымен таныстыру, ұлттық батырлық ойындарды құрметтеуге үйрету

«Жаяу көкпар» ойынын ойнау (жеңілдетілген түрде)

2

Соқыртеке

1 сағат

Сезіну, бағдарлау және қимыл-қозғалыс дағдыларын дамыту

Балалар көзін байлап, достарын табуға тырысады

3

Арқан тарту

1 сағат

Бірлікке, топпен жұмыс жасауға үйрету, күш қолдану мәдениетін дамыту

Екі топ арқан тартады

4

Жаңылтпаш айту ойыны («Жаңылма»)

1 сағат

Сөйлеу мәнерін, тілді дұрыс қолдануға үйрету

Ойын түрінде жаңылтпаш айту

5

Қуыр-қуыр, қуырмаш

1 сағат

Саусақ моторикасы мен тіл байлығын дамыту

Өлеңмен бірге саусақ ойыны

6

Ақ серек – көк серек

1 сағат

Шапшаңдық пен топтық әрекетті дамыту

Топқа бөлініп, ойын ойнау

7

Омпы

1 сағат

Нысанаға дәл тигізу және дәлдікке тәрбиелеу

Шеңбер ішіндегі тасты итеру

8

Күш сынаспақ

1 сағат

Қимыл-қозғалыс арқылы күш пен төзімділікті бағалау

Жеңіл күш сынасу ойындары

9

Орамал тастау

1 сағат

Ептілік пен зейінділікті дамыту

Орамалмен қимыл ойын

10

Жаяу жарыс

1 сағат

Жүгіру арқылы спортқа қызығушылықты арттыру

Балаларды қатармен жүгірту

11

Қап киіп жарысу

1 сағат

Ептілік пен тепе-теңдік сақтау дағдысын қалыптастыру

Қаппен секіріп жарысу

12

Тоспа доп

1 сағат

Допты дәлдікпен лақтыру арқылы қол қозғалысын дамыту

Допты шеңберге түсіру

13

Қарғымақ

1 сағат

Шапшаңдық пен секіру дағдысын дамыту

Белгіленген сызықтан секіру

14

Алакүшік

1 сағат

Балалардың бақылау, есту және тану қабілетін дамыту

Көзін жұму арқылы бала тану

15

Қасқыр қақпан

1 сағат

Шапшаң ойлап, жылдам әрекет етуге дағдыландыру

«Қасқырдан» қашу ойыны

16

Қырықаяқ

1 сағат

Бірлесіп қимыл жасау, тепе-теңдік сақтау

Қатармен жылжып жарысу

17

Ақ сандық, көк сандық

1 сағат

Логикалық ойлау мен есте сақтауды дамыту

Жұмбақ жасыру арқылы ойын

18

Кім түртті?

1 сағат

Сезіну және достарды тану қабілетін жетілдіру

Арқасынан түрткен адамды табу

19

Сен тұр, сен шық!

1 сағат

Байқампаздық пен шапшаңдықты дамыту

Шеңбер ішінен белгіленген бала шығады

20

Теңге ілу

1 сағат

Зейінділік пен шапшаңдықты дамыту

Жерден «теңге» ілу ойыны

21

Күшің жетсе – үзіп кет

1 сағат

Күш пен ептілікке баулу

Арқаннан тарту ойыны

22

Көрші

1 сағат

Достық қарым-қатынасты нығайту, сөйлеу мәдениетін арттыру

«Көрші» ойын диалогтары

23

Жасырынбақ

1 сағат

Байқампаздық пен кеңістікті бағдарлау қабілетін жетілдіру

Бір бала тығылып, басқалар оны табады

24

Бес тас

1 сағат

Саусақ моторикасы мен дәлдікке баулу

5 тасты кезекпен алып ойнау

25

Қыз қуу

1 сағат

Қуып жету, ептілік және ойын мәдениетін түсіндіру

Жеңіл түрде қуалап ойнау

26

Жігіт қуалау

1 сағат

Қимыл-қозғалыс белсенділігін арттыру

Балалар жұптасып ойнайды

27

Сиқырлы таяқ

1 сағат

Топтық қимылды ұйымдастыру және ережені сақтау

Таяқты беріп, белгі бойынша әрекет жасау

28

Түйілген орамал

1 сағат

Байқағыштық пен ойлау қабілетін дамыту

Орамал ішіндегі затты табу

29

Хан талапай

1 сағат

Зейінділік пен шапшаңдықты дамыту

Тастарды тез жинау

30

Үш табан

1 сағат

Қимыл-қозғалыс дағдыларын жетілдіру

Үш рет секіріп, белгіленген жерге жету

31

Тауық күрес

1 сағат

Тепе-теңдік пен шапшаң әрекетті дамыту

Бір аяқты көтеріп, қарсыласын итеру

32

Жаяу көкпар

1 сағат

Батылдық пен ептілікке тәрбиелеу

Қапты алып белгіге жеткізу

33

Ұшты-ұшты

1 сағат

Зейін мен байқағыштықты дамыту

Қол көтеру арқылы жауап беру ойыны

1-тапсырма: Қауіпсіздік ережелерін еске түсіру

1.Бірін-бірі итермеу

2.Қатты жүгірмеу

3.Бірін-бірін сыйлау

2-тапсырма: «Көкпар» ойын ережесімен таныстыру.

"Көкпар" - ұлттық ат спорты ойындарының бірі. Көкпарға жасқа толған серкенің семізі таңдалады. Семіз серке терісі жыртылмайды. Орташа салмағы 20-30 кг-дай болады. Басқа малдың терісі жыртылғыш болғандықтан, көкпарға тартпайды. "Көкпар" жігіттердің күш-ігерін, төзімділігін, батылдығы мен ептілігін, ат үстінде мығым отыруын қалыптастырады. Сонымен қатар "Көкпар" - аттың қалай бапталып, үйретілгенін, жүйріктігін де сынайтын спорт. "Көкпар" - жаппай және дода тартыс болып екіге бөлінеді. Жаппай тартыста әркім көкпарды өзі иелік етуге тырысып, шалғай жерге жабады. Дода тартыста құрамы бірдей екі топ сынға түседі.

Екі топтан бірдей көлемде балалар шығады. Олар салт атты адамды бейнелейді. Ортада лақтың муляжы. Сигнал бойынша ойыншылар ортадағы лақты жерден іліп алып жөнеледі. Қалғандары оны тартып алуға әрекеттенеді. Қай топтың  ойыншысы көкпарды тартып алса сол топ жеңіске жетеді.

3-тапсырма: Ойын ойнату.

Тәрбиеші екі топқа бөледі , балаларға ойыншық аттар береді, ойыншық лақты тастайтын жерлерін көрсетеді.

Алдымен бір -бірден тастатқызады.

Бәрі тастап болғаннан соң, екі топқа ойын ойнатады, қай топ көп салым салса , сол топ жеңеді.

1-тапсырма: Қауіпсіздік ережелерін еске түсіру

1.Бірін-бірі итермеу

2.Қатты жүгірмеу

3.Бірін-бірін сыйлау

 2-тапсырма: «Соқыртеке» ойын ережесімен таныстыру

«Соқыртеке» — ұлттық ойын. Ойын үйде де, далада да ойнала береді. Ойыншылар шеңбер құрып, дөңгелене турады да, ортада көзі байланған бір адамды қалдырады. Соқыр теке — сол. Қалған ойыншылар соқыр текені қолымен түртіп қойып, одан айнала қашып журеді. Ал соқыр теке сол түрткен адамды ұстап алып, тануға тиісті. Егер ол устаган кісіні таныса, оның көзін байлап, соңы соқыр теке жасайды. Өйтпеген жағдайда соқыр теке ойыны apы қарай жалғаса береді.

Ойынға қатынасушылар жиылып, алқа-қотан тұрғаннан кейін, бір қыздың, не жігіттің көзін байлап, қолына бір метрдей жас шыбық беріп, ортаға шығарады. Ол:

Қараңғыда көзім жоқ,

Тиіп кетсе сөзім жоқ.
Қайда кеттің қалқа жан,
Жетектейтін өзің жоқ.
Қолға түскен құтылмас,

Қала бермек көзім боп,

— деп таяғын өзі болжаған тықыр, дыбыс естілген жаққа қарай соза береді. Айнала трған ойнаушылар қашып жүріп:

Соқыр — соқырақ,

Оң көзіңе топырақ.
Топырағын алайын,
Тотияйын салайын

Саған бір ем табайын,

—деп келіп, «Соқыр текеге» тиіп қашып жүреді. Осылай ойнап жүргенде «соқыр текенің» қолына түскен ойнаушы ұтылады да, екеуі орын ауыстырады.

«Соқыр теке» мен оны түрткілеп қашып жүрушілердің өрісін мөлшерлеп сызып қояды

3-тапсырма: Ойын ойнату.

Тәрбиеші балалардың ішінен бір баланы соқыр теке етіп көзін байлайды. Ол бала жұмулы көзбен балдарды ұстау керек. Ұсталған бала ән,тақпақ айтады, сосын көзін байлап ойын жалғасады.

1-тапсырма: Қауіпсіздік ережелерін еске түсіру

1.Бірін-бірі итермеу

2.Қатты жүгірмеу

3.Бірін-бірін сыйлау

 2-тапсырма: «Арқан тарту » ойын ережесімен таныстыру

 Арқан тарту — қазақ халқының ұлттық ойындарының бірі. Бұл ойынды ойнау үшін, алдымен бес-алты ойыншы тартқанда үзілмейтін арқан және үлкен адамның алақаны көлеміндей екі тақтай дайындап алу қажет. Ол тақтайлардың ортасынан арқан өтетіндей етіп теседі. Енді қарды жентектеп, аққалаға ұқсатып үйеді де, оның орта шенінен таяқпен тесіп, әлгі арқанды өткізеді. Содан кейін тақтайіпанын, екеуін арқанның екі ұшына кигізеді де, таяқшаларды аққалаға екі-үш қарыстай таңап қалғанда тоқтатады да, тақтайшалар аққалаға тірелгенде кейін сырғып кетпес үшін арқанды түйеді. Бәрі дайын болған соң, балалар екі топқа бөлінеді де, арқанды екі жаққа тартады. Аққала қалай құласа, сол топ жеңіп шыққан болады. Жеңілген топ аққаланы қайта жасайды. Ойын қайта басталады. Ойын ойынға қатынасушылардың күш-қуатын дамытуға, таза ауада дем алып, еңбектенуге үйретеді

3-тапсырма: Ойын ойнату.

Тәрбиеші алдымен екі баладан арқан тартып жарыстырады. Сосын екі топқа бөліп арқан тартуды ұйыдастырады,сызықтан өткізген топ жеңіске жетеді

1-тапсырма: Қауіпсіздік ережелерін еске түсіру

1.Бірін-бірі итермеу

2.Қатты жүгірмеу

3.Бірін-бірін сыйлау

 2-тапсырма: «Жаңылма » ойын ережесімен таныстыру

«Жаңылма» — ұлттық ойын.

Бір топ бала көгалды алаңға, не мектеп ауласына жиналып келіп, қол ұстасып, дөңгелене тұрады да, ортасынан санамақ айтып бір баланы ортаға шығарады. Шыққан бала өлең, тақпақ, әңгіме айтып тұрып кез келген жерінде жата қалады, не болмаса құлағын ұстайды, басын сипайды, тағы сол сияқты іс-әрекеттерді жасайды. Оның өлең, тақпақ, әңгіме айтып тұрып істеген қимылдарын қайталай алмай қалған бала айыпты болып, өлең айтады, билейді, әңгіме айтып күлдіреді.

Ойын балаларды творчестволық ынтымақтыққа, аңғарымпаздыққа үйретеді.

3-тапсырма: Ойын ойнату. Жаңылма ойынын ұйымдастырады.

1-тапсырма: Қауіпсіздік ережелерін еске түсіру

1.Бірін-бірі итермеу

2.Қатты жүгірмеу

3.Бірін-бірін сыйлау

 2-тапсырма: «Қуыр-қуыр қуырмаш» ойын ережесімен таныстыру

Ойынға екі бала қатысады: бір бала қолының бес саусағын түйістіреді де, бір қолымен оны бүркемелеп, екінші балаға ортаңғы саусағымды тап дейді. Егер ол тапса ұпай алады. Бірақ ұтқан ойыншы ұпай алу үшін мына ережелер мен сөздерді жақсы білуі шарт: бас бармақтан бастап саусақтар атын: бас бармақ, балаң үйрек, ортан терек, шылдыр шүмек, кішкетай бөбек деп түгел айтып береді. Сөйтіп, бес саусақты түгел жұмады. Тағы да бас бармақтан бастап, бес саусақты түгел ашып:"сен тұр - қойыңа бар, сен тұр - түйеңе бар, сен тұр - жылқыа бар", - деп санап шығуы керек. Содан кейін "қуыр- қуыр - қуырмаш, Балапанға бидай шаш, Әжең келсе есік аш, Қасқыр келсе мықтап бас, Ұры бөрі сұғанақ, Мұның бәрі малға қас" деп ұпай таратушының алақанын қытықтайды.Сөйтіп, ойын бірнеше рет қайталанады.

Бұл ойын, алдымен, шабан қимылдайтын бүлдіршіндердің қимылын тездетуге септігін тигізеді, тілін жаттықтырады, есте сақтау қабілетін жетілдіре түседі. Ұяң, жасқаншақ балаларды топтасып жұмыс істеуге дағдыландырады, балалардыың мінез - құлқын шыңдайды

3-тапсырма: Ойын ойнату. Тәрбиеші « Қуыр-қуыр,қуырмаш» ойынын ұйымдастырады

1-тапсырма: Қауіпсіздік ережелерін еске түсіру

1.Бірін-бірі итермеу

2.Қатты жүгірмеу

3.Бірін-бірін сыйлау

 2-тапсырма: «Ақ серек, көк серек » ойын ережесімен таныстыру

   екі топ бір-бірінен алысырақ шамамен 15 қадам жерде қол ұстасып тұрады. Бірінші топтың балалары екінші топқа ақсерек-ау, ақ серек, бізден сізге кім керек? деп айтады. Сол кезде қарама-қарсы тұрған топ басшысы өздеріне керекті қарсыластарының арасынан біреуінің атын атайды.Ақсерек-ау, ақ серек, сізден бізге Марат керек. Аты аталған ойыншы, бар пәрменімен жүгіріп қол ұстасып қатар тұрған қарсы топтың екі ойыншысының ұстасып тұрған қолын үзіп өте шығуға әрекет етеді. Ал қарсылыстары қолдарын мықты ұстап, үздірмеуге тырысады. Егер жүгіріп келген адам қарсыластарының қолдарын үзіп кетсе сол топтан, басшысынан басқа бір ойыншыны өзімен бірге алып кетеді. Қол ұстасып тұрған қатарды үзіп өте алмай қалса, онда сол топта өзі қалып қояды.

3-тапсырма: Ойын ойнату. Тәрбиеші топты екіге бөліп ойынды ұйымдастырады

1-тапсырма: Қауіпсіздік ережелерін еске түсіру

1.Бірін-бірі итермеу

2.Қатты жүгірмеу

3.Бірін-бірін сыйлау

 2-тапсырма: «Омпы» ойын ережесімен таныстыру

 Балаларды спорт залда қаз – қатар сапқа тұрғызып, Балаларға Асықпен омпы ойынының ойналу техникасы мен асықты ату тактикасын түсіндіріп.барлық балаға 5 асықтан беріп омпы ойынын ойнату.ортаға 5 оқушы бір шеңбер сызып шеңберге бір асықты омпы қылып құрады да сақаларын иіру арқылы ойын бастауды анықтап бір бірден кезекпен қай жерге сақасын иіріп тастайды сол жерден омпы тұрған асықты сақасымен көздеп атады сақасы шеңбердегі омпы асыққа тисе сол ойыншы асықты ұтуға талпынады.қай оқушы коп асық жинаса жеңіске жетеді .

Асықты мұртынан немесе жамбасынан тұрғызуды «омпы» дейді. Омпы ойынына 2-10 балаға дейін қатыса берулеріне болады. Арақашықтығы 10-20 адым (қалаулары бойынша) жерге екі көмбе сызылады. Əр бала көмбенің тең ортасына белгіленген сызық бойындағы көнге екі асықтан тігеді. Ортасына бір асықты омпысынан тұрғызады. Балалар көмбедегі сызық бойына кезекке тұрып, қолдарындағы сақаларымен көнге тігілген асықтарды атып түсірулері керек. Атып алған асықтары өздерінде қалады. Егер омпыға тигізсе, көндегі барлық асықтарды алады. Неғұрлым көп асық ұтып алған бала жеңіске жетеді.

3-тапсырма: Ойын ойнату

Тәрбиеші асықты тігуді, оны шертуді үйретеді. Алдымен жеке балдарға ұрып көрсетеді. Артынан ойын ұйымдастырады .

1-тапсырма: Қауіпсіздік ережелерін еске түсіру

1.Бірін-бірі итермеу

2.Қатты жүгірмеу

3.Бірін-бірін сыйлау

 2-тапсырма: «Күш сынаспақ» ойын ережесімен таныстыру

Бұл ойын стол үстінде екі баланың білек сынасуымен орындалады.2 бала шынтақтарын столға тірек қол бастарын айқастырады.Кім білекті столға жықса сол бала жеңіске жетеді. Ағаш аттың үстінде аттың басын ұстап тұрып 2-ші қашан білектен тартысып сынасуға да болады.Бірақ баланың қауіпсіздігі қатаң бақыланады.

3-тапсырма: Ойын ойнату. Тәрбиеші балдарға ойынды ойнау ережесін көрсетеді, ойынды ұйымдастырады .

1-тапсырма: Қауіпсіздік ережелерін еске түсіру

1.Бірін-бірі итермеу

2.Қатты жүгірмеу

3.Бірін-бірін сыйлау

 2-тапсырма: «Орамал тастау» ойын ережесімен таныстыру

 «Орамал тастау»-ол жазда, алаңда, көгалды шөптесін жерде ойналады. Ойнаушылардың саны көп болса, ойын соншалықты қызық болады. Ойнаушылар тең екі топқа бөлінеді де, арасы он адымдай екі сызықтың бойына қарама-қарсы қатарласа тұрады. Жүргізуші қолындағы орамалын бірінші топтың өз жағындағы шеткі ойыншыға береді. Ол өзінің қарсыласының біреуіне тастайды да: «қа» деп дауыстайды. Ол қағып «ғаз», дейді, болмаса «ла» дейді. Сонда «қағаз», «қала», т. б. сөздер шығады. Айтатын сөз екі буыннан ғана тұруы керек, мысалы «са» деп дауыстаса, «са-дақ», «са-қа», «са-бын»-, «са-қал», «са-рын» т. б. сияқты сөздер айтылуы керек.

Орамалды қағып алған ойыншы сол бірінші буынның сөзі шығатындай етіп айтуы керек. Егер ол екі буынға арналған сөздің алғашқы буынын тез, дұрыс тауып айта алмаса, онда ортаға шығып, өнер көрсетеді. Енді орамалды қарсыластар тобына өзі лақтырады.

Лақтырған кезде жаңағыдай сөздердің бірінші буынын айтуы керек. Жазаны жауап бере алмаған ойыншы да тартып, ортаға шығып өнер көрсетеді. Осылайша екі топтың ойыншылары орамалды бір-біріне лақтыра отырып ойынды жалғастыра береді.

Бұл ойын жастардың ойын дамытып, ана тілін жетік білуге, тапқырлық қасиеттерге үйретеді

3-тапсырма: Ойын ойнату. Тәрбиеші ойынды ұйымдастырады , ойнатады, бақылайды

1-тапсырма: Қауіпсіздік ережелерін еске түсіру

1.Бірін-бірі итермеу

2.Қатты жүгірмеу

3.Бірін-бірін сыйлау

2-тапсырма : «Жаяу жарыс» ойын ережесімен таныстыру

 Бұл жарысты жүргізер алдында басқарушы адам күні бұрын белгіленген жерге жүйріктерді ертіп апарады. Қаз қатар тұрғызады да, қолын көтеріп тұрып, бір кезде төмен сілтегенде дайындалып тұрған желаяқтар бірден ілгері ұмтылады. Жарыс кезінде «мыңнан жүйрік шығады» дегендей, ең жүйрігі бірден оқшаулана бастайды. Егер оның өкпесі өшіп тез шаршаса, оның артындағы денсаулығы зор жүйріктердің біреуі бәрінен бұрын көмбеге тақай бастайды. Ол тақай бергенде жүйрікке өз тобының адамдары бар дауысымен «жарайсың, жүйрігім!» деп аяғайға басады. Ал көмбеге жеткен кезде оны кұшақтап, жоғары көтеріп, зор қошамет білдіреді. Кей жарыстарда екі адам бірдей келуі мүмкін. Ол кезде төрешілер тобы әртүрлі дәлелдемелер аркылы топтар арасындағы дау-жанжалды басады. Ойын соңында бүкіл жұрт алдында жүйріктерді ортаға шығарып әр кашықтық бойынша бәйге сыйлығын тапсырады. Мұндай жарыстарда екінші, үшінші болып келгендерге де белгіленген сыйлықтар беріледі.

3-тапсырма: Ойын ойнату. Тәрбиеші ойынды ұйымдастырады , ойнатады, бақылайды

1-тапсырма: Қауіпсіздік ережелерін еске түсіру

1.Бірін-бірі итермеу

2.Қатты жүгірмеу

3.Бірін-бірін сыйлау

 2-тапсырма: «Қап киіп жарысу» ойын ережесімен таныстыру

Қап киіп жарысу — ойын көгалды жазық далада, клуб немесе дене шынықтыру залдарында өткізіледі. Ойын ашық алаңда өткізілгенде оған қатынасушылар 50 метрдей жерден сөре жасайды. Ойын залдарда өтетін болса, сөре оның мүмкіншілігіне қарай жасалады.

Жарысатын жердің ені бір жарым метрдей болады және 4—5 қатар жолақ жол созылып қойылады. Жолдың қақ ортасына жарысатын адамдардың санына сәйкес етіп кенеп қаптың аузын ашып қою керек.

Ойын басқарушының командасы бойынша сызықтың бірінші басында қатарласып тұрған ойнаушылар жарысып жүгіре бастайды. Жолында жатқан қапқа жетісімен, екі аяғын оның ішіне тығып, тез киіп, екі қолымен жоғары көтеріп, ілгері секіріп жарыса береді.

Мұндағы мақсат — сызықтың екінші басына алдымен жету.

Осы тәртіппен ойын қайталана береді. Oлар барлық талапкерлер кезектесіп қатынасады. Бұл ойын әр түрлі тәртіппен өткізілуі де мүмкін. Бұл ұсынып отырылған ең оңай түрі. 

3-тапсырма: Ойын ойнату. Тәрбиеші ойынды ұйымдастырады , ойнатады, бақылайды

1-тапсырма: Қауіпсіздік ережелерін еске түсіру

1.Бірін-бірі итермеу

2.Қатты жүгірмеу

3.Бірін-бірін сыйлау

 2-тапсырма: 2-тапсырма: «Тоспа доп» ойын ережесімен таныстыру

Тоспа доп — ұлттық ойын.

Ойынды бір топ жас өспірім жиылып, не ашық кең далада, не мектеп ауласында ойнайды. Ойынға бір метрдей таяқ, бір кішкене доп керек.

Ойын бастаушы таяқты таңдаған бір жігітқан жақын жерден лақтырып береді, ол жерге түсірме: Оны қағып алып, таяқтың бір басын жоғары көтеріп ұстап тұрады. Қалған ойнаушылар ұстап тұрған қолдың үстінен таяқты тұтамдап ұстай береді. Бұл жеребе деп аталады. Кімнің қолы таяқтың ең ұшыны дәл келсе, сол доп ұрушы, ал оған таяу қолдың не доп беруші болады. Қалған ойнаушылар доп ұрылатын өріске барып бытырап тұрады. Бұларды «талаптылар» деп атайды.

Доп ұрушы мен доп беруші аралары 2—2,5 метрдей қашықтықта қарама-қарсы тұрады. Доп беруші 1, 2, 3 деп санайды да, допты тез лақтырып ұрушыға береді. Доп ұрушы оны аспандата, сонымен қатар ұзата қатты ұрады. Осы ретпен үшке дейін допты дәлдеп ұра алмаса, онда ұрушы мен беруші орын ауыстырады. Егер екінші ойыншы да дәл ұра алмаса, онда бұл екеуі «талаптылар» тобына кетіп олардың орындарына жаңадан екі бала келеді.

Осы тәртіппен зымырап ұшқан допты ұстауға «талаптылар» түгел әзір тұрады. Әр кім өз тұсына келген допқа таласа жүгіреді де, бұрын ұстаған допты алып, доп берушіге лақтырады. Доп беруші оны жерге түсірмей қағып алады да ұрушыға тағы лақтарып береді. Бұл жерде доп беруші қағып ала алмай қалса, онда әлгі «талапкер» оның орнына шығады да, бұрынғы доп беруші «талаптылар» тобына барып қосылады. Ойын осылай созыла береді.

3-тапсырма: Ойын ойнату. Тәрбиеші ойынды ұйымдастырады , ойнатады, бақылайды

1-тапсырма: Қауіпсіздік ережелерін еске түсіру

1.Бірін-бірі итермеу

2.Қатты жүгірмеу

3.Бірін-бірін сыйлау

 2-тапсырма: «Қағымақ » ойын ережесімен таныстыру

Қарғымақ — бұл тіпті ескіден келе жатқан қазақтың көне ойындарының бірі. Оны әсіресе жылқышылар мен бие сауушылар ойнайтын болған. Ойынның мәні мақсаты осы күнгі биікке секіру, алысқа секіру, сырыққа таяна секіру сияқты спорт ойындарымен шендеседі.

Ойын түрлері:

1. Биіктік мөлшерін дәлдеп алып керіп ұстаған жіптен жүгіріп келіп қарғып, ар жағына барып түседі.

2. Белгілі биіктік мөлшерде керіліп қойылған жіптен, қолына ұстаған сырыққа сүйене, оның бір басын жерге тіреп, бүкіл денесін өз күші екпінімен жоғары серпілте қарғиды.

Осындай әдістердің бірімен ара алыстығы өлшеніп, белгі жасап қойған жазықтан секіреді. Қарғымақ ойналатын алаң не ұсақ құм, не ағаш ұнтағы төселген жұмсақ болуы шарт. Қазіргі кезде «қарғымақ» ойынын өткізу мүмкіншілігі мол. Оны мектептегі дене шынықтыру залдарында, мәдениет үйлерінде т. б. жерлерде өткізуге болады. Кім биік және алысқа секірсе, жүлдені сол алады. Ойын тәртібін ойын жүргізуші қадағалайды.

3-тапсырма: Ойын ойнату. Тәрбиеші ойынды ұйымдастырады , ойнатады, бақылайды

1-тапсырма: Қауіпсіздік ережелерін еске түсіру

1.Бірін-бірі итермеу

2.Қатты жүгірмеу

3.Бірін-бірін сыйлау

 2-тапсырма: «Алакүшік» ойын ережесімен таныстыру

«Алакүшік» — бұл ежелгі халық ойындарының бірі. Ойынды көбінесе жазық алаңда, аулада жазғытұрым, күз айларында ойнайды. Ойынға жиналғандар топтасып тұрады да, араларынан біреуі «алакүшік» етіп белгілейді. Олар «Алакүшіктің» назарын өзіне аударуға тырысады. Ал «Алакүшік» ойнаушылардың бірін қолға түсіруге тиіс. Қолға түскен ойыншы «Алакүшік» болады да, бұрынғы «Алакүшік» болған ойыншы, енді ойыншыларды қатарына қосылады. Ойын осылай жалғаса береді.Ойын балалардың таза ауада дем алуларына жүгіруге, жылдамдыққа, тез шешім қабылдай білуге, сергектікке үйретеді.

3-тапсырма: Ойын ойнату. Тәрбиеші ойынды ұйымдастырады , ойнатады, бақылайды

1-тапсырма: Қауіпсіздік ережелерін еске түсіру

1.Бірін-бірі итермеу

2.Қатты жүгірмеу

3.Бірін-бірін сыйлау

1-тапсырма:  «Қасқырқақпан » ойын ережесімен таныстыру

 «Қасқырқақпан» — ежелгі халық ойындарының бірі. Ойын жазық көгалды алаңда, мектеп ауласында, спорт, мәдениет үйлерінің кең залдарында өткізіледі. Ойнаушылар ойын болатын жерге жиылады да, екі топқа бөлінеді. Үлкен тобы —«Қақпан», кіші тобы — «Қасқырлар». Ойынға басқарушы тағайындалады. Басқарушы ойнаушылардың арасынан дауығы ашық, тақпақты жақсы білетін біреуіне бастауды міндеттейді, қалғандары оған қосылады.

Қасқыр түссе қақпанға,

Ұстамасқа бола ма.
Қол ұстасып тұрайық,
Қасқырқақпан құрайық.
Біздің қақпан болаттай.
Қасқырды тұр жолатпай,
Қасқыр, қасқыр, келіп көр,

Қақпан, қақпан берік бол.

Ойынға қатынасушылар әбден бір-бірімен қол ұстасып, дөңгеленіп, шеңбер құрып тұрып болғанша:

Кәне, кәне, тұрайық,
Қасқырқақпан құрайық

— деген өлең жолдарын қайталап айта береді. Сонан соң өлеңнің соңғы шумағы:

Кәне, қақпан, берік бол,
Қасқыр, қасқыр, келіп көр!

— деген жолдарды айтып болысымен, «қақпан» болып тұрғандар бір-бірінің ұстаған қолдарын жоғары көтереді. Ал «қасқыр» тобындағылар арғы беттегі «қораға» көтерілген қолдардың астымен жүгіріп өтіп кетуге тырысады.

Қасқырлар осылай өтіп жатқан кезде бастаушының «а-ап!» деген белгісімен көтерілген қолдар төмен түсіріледі. Ойнаушылар жүрелерінен отыра қалады. Сөйтіп «қақпан» жабылады. Іште қалғантдар «қақпан» тобына қосылады да, «қасқырлар» азая береді. Ойын қайталанып жалғаса береді. Ойынға қатынасушылар кезектесіп орын ауыстырып отырады. 

3-тапсырма: Ойын ойнату. Тәрбиеші ойынды ұйымдастырады , ойнатады, бақылайды

1-тапсырма: Қауіпсіздік ережелерін еске түсіру

1.Бірін-бірі итермеу

2.Қатты жүгірмеу

3.Бірін-бірін сыйлау

 2-тапсырма: «Қырықаяқ » ойын ережесімен таныстыру

 Қырықаяқ — бұл ойын тегіс алаңды жерде, мектеп ауласында, дене шынықтыру, спорт залдарында ойналады. Ойнаушылар орталарынан басқарушы тағайындап алады. Басқарушының талап етуіне орай ойынға қатынасушылар тең екі топқа бөлінеді. Екі топтағы ойнаушылар да бірінің белінен бірі құшақтап қатар тұрысады. Олар тұрған жерден 25—30 метр қашықтықта көмбе белгіленеді. Басқарушының командасы бойынша екі топ та сол қалыптарымен аяқтарын тепе-тең алып жүгіре жөнеледі. Қай тап көмбеге бұрын жетсе, сол жеңіске ие болады. Басқарушы ойын тәртібінің бұзылмауын қадағалап тұрады. Ойын қайталанып отырады. Ойынды әбден игергеннен кейін басқарушыны жаңадан сайлап алады. Ойын жастарды қимыл бірлестігіне, коллектившілдікке, жауапкершілікке, ұйымшылдықка тәрбиелейді 

3-тапсырма: Ойын ойнату. Тәрбиеші ойынды ұйымдастырады , ойнатады, бақылайды

1-тапсырма: Қауіпсіздік ережелерін еске түсіру

1.Бірін-бірі итермеу

2.Қатты жүгірмеу

3.Бірін-бірін сыйлау

 2-тапсырма: «Ақ сандық, көк сандық » ойын ережесімен таныстыру

 «Ақ сандық, көк сандық» — ұлттық ойын.

Бұл ойын көгалды алаңда, аулда, дене шынықтыру, спорт залдарында, мәдениет үйлерінде, мектептің кең дәліздерінде ойналады. Ойынға қатынасушылар екі ойыншыны ортаға шығарады. Ортаға шыққан екі ойыншы бір-біріне арқаларын беріп, қолдарын айқастыра ұстасып отырысады. Сол кезде ойын жүргізуші тақпақтап:

«Ертең аулым көшеді,

Уық бауын шешеді,
Қара қойым қашады,
Құмалағын шашады...
Ақ сандың, көк сандық

Арқан тарт, кілем арт!»

— дейді.

Соңғы «арт» деген сөз қолдасып ұстасып отырған екі ойыншыға берілген белгі. Соңғы сөз айтылғанда қолдасып отырған екеуі тез тұрып кетуі керек. Қайсысы қарсыласын арқалап кетсе, арқадағы ойыншы қашан ұтқыр (тапқыр) жауап бергенше түспейді. Ойын жүргізуші:

«Аң сандық, көк сандық
Аспаннан не көрдің»,

— деп сұрақ қояды. Ал арқадағы ойыншы:

«Жұлдыз көрдім, ай көрдім»,

— деп жауап береді.

Одан кейін: «Жерден не көрдің?»— деген сияқты сұрақтар беріледі.

Егер ойыншы осы сұрақтарға жауап бере алмаса, онда жеңіледі. Арқалап тұрған ойыншы оны біраз сілкілеп, есін шығарады. Ойын жалғаса береді, оқушылар кезекпе-кезек ортаға шығып, ойынды жалғастырады. Соңында жеңімпаз атанған екі ойыншы күш сынасады. Жеңген ойыншы мақтау алады немесе сыйлықпен силанады. Ойын жастарды мықтылыққа, төзімділікке, жылдамдыққа, амал-айла, әдіс қолдана білуге баулиды, тілін дамытып, есте сақтау қабілетін де шыңдай түседі.

3-тапсырма: Ойын ойнату. Тәрбиеші ойынды ұйымдастырады , ойнатады, бақылайды

1-тапсырма: Қауіпсіздік ережелерін еске түсіру

1.Бірін-бірі итермеу

2.Қатты жүгірмеу

3.Бірін-бірін сыйлау

2-тапсырма: «Кім түртті» ойын ережесімен таныстыру

«Кім түртті?» — ұлттық ойын.

Жаздыгүні жастар ауылдың сыртына шығып, ойнап-күліп көңілдерін көтереді. Өз арасынан беделді біреуді ойын басқарушы етіп белгілейді. Ол келген адамдардың бәрін қатарластыра отырғызады. Сонан кейін оларды қайтадан біртіндеп тұрғыза береді. Мұнан соң басқарушы қалаған бір ойыншыны ұстайды да оның басын төмен иіп еңкейтіп, екі қолымен иығынан басып тұрады. Сонда ол төңірегін мүлде көре алмайды.

Бұл кезде ойынға қатынасушылардың бәрі жабыла барып, оны кезек-кезек түртіп қалады да, тым-тырыс тұра береді. Ал басқарушы одан: «Сені кім түртті? деп сұрайды. Егер ол бірінші болып түрткен ойыншының атын дәл атаса, түрткіден босатылады да аты аталған адам оның орнына келеді.

Егер ол алғаш түрткен ойыншының атын дәл басып атай алмаса, бір ауыз өлен айтып, жазадан құтылады. Түрткен ойыншының атын таба алмаса және өлең де айта алмаса, екі қабаттап есілген сүлгімен бес рет соғылады немесе басқа жаза тартады. Ойын қайталанып, жалғаса береді. Ойын жастарды сезімталдыққа баулиды, өнерпаздық, творчестволық қабілеттерін дамытады.

3-тапсырма: Ойын ойнату. Тәрбиеші ойынды ұйымдастырады , ойнатады, бақылайды

1-тапсырма: Қауіпсіздік ережелерін еске түсіру

1.Бірін-бірі итермеу

2.Қатты жүгірмеу

3.Бірін-бірін сыйлау

 2-тапсырма: «Сен шық,сен тұр!» ойын ережесімен таныстыру

 «Сен тұр, сен шық!» — ұлттық ойын.

Бұл ойынды 4—5 адам бірігіп ойнайды. Қалғандары көрушілер қатарында болады да, кезектері келгенде ойынды әрі қарай жалғастырады. Ойынға қатынасушылардың бәрі де саусақтарын столдың үстіне салып, өздері столды қоршап отырады. Ойынды алғаш бастайтын ойыншы тек сол жақ қолын ғана салады. Оң жақ сұқ саусағымен столдағы саусақтарды санап шығады:— 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15... Бұдан соң өзі қалаған бір саусақтан бастап ойынның санау сөздерін айта береді. 1. Бірім-бірім, 2. Екім-екім, 3. Үшім-үшім, 4. Төртім-төртім, 5. Бесім-бесім, 6. Алтым-алтым, 7. Ауыр балтам, 8. Қалың қалтам. 9. Алтай-сәлтай. 10. Балақай-алақай. 11. Олпық. 12. Солпық, 13. Сен бұқ (бұл саусақ ішіне қарай бүгіледі). 14. Сен тұр (бұл саусақ басын тік көтереді). 15. Сен шық (бұл саусақ алақанға қарай бүгіліп, саптан шығады).

Ендігі кезек тік тұрған саусақтан басталып, тағы да әрі қарай жоғарғы санау сөздері қайталанады да, 15-ші сөзге жетіп, «Сен шық» дегенде он бесінші саусақ тағы да саптан шығады. Ойынның барысында әркім өз саусағын тезірек түгел есептеп шығарып алуға тырысады. Саусақтары ең соңында қалған адам ұпай тартады.

Осы 15 сан айтылып отырғанда «Сен шық» деген сөздің кімнің саусағына дәл келетінін алдын ала есептеп болжап алуға болады. 3 кейде 2 саусақ ойынның ең артында қалады. Онда сол бұрынғы кезек тәртібімен әлгі санау сөздері қайталана береді.

«Бүк» дегенде бүгіліп қалган саусақтар, яғни 15-ші сөз келгенде «Қасқырдан бұғып қалған төрт түліктің бірі» деп есептеледі де, сол ойыншының құлағына былай деп айғайлайды.

Мысалы, бұғып қалған лақ десе:

Бөрте лағым, бөртимеші.
«Шөре-шөре!»

Құлын десе:

Кер құлыным, кекимеші.
«Құрау-құрау!»

Бұзау десе:

Жалпақ танау

Жас бұзауым, жамырама,

«Әукім-әукім!»

Қозы десе:

Момын қозым, монтия қой.
«Пұшайт-пүшайт!»

Ең соңында қалғандар үшін ұпай шартын ойнаушылар өздері келісіп белгілейді. Ойын ақыл-ойды дамытып, бағыт-бағдар береді. Тіл жаттықтырады, нерв жүйелерін шыңдай түседі

3-тапсырма: Ойын ойнату. Тәрбиеші ойынды ұйымдастырады , ойнатады, бақылайды

1-тапсырма: Қауіпсіздік ережелерін еске түсіру

1.Бірін-бірі итермеу

2.Қатты жүгірмеу

3.Бірін-бірін сыйлау

 2-тапсырма: «Теңге ілу» ойын ережесімен таныстыру

 «Теңге ілу» — ұлттық ойын.

Ойынға қатынасушылар тепе-тең екі топқа бөлінеді. Әрқайсысы жеке-жеке шыбықты «ат» қып мінеді. Ойынды бастаушы жүргізеді.

Ойын кезегі басталатын жерге сызық сызылады. Одан әрі 20—30 метрдей жерден тереңдігі бір қарыстай екі шұңқыр қазылады. Шұңқырға он-оннан тас салады. Содан екі топтан екі сайыскер шығады да, сызыққа келіп, қатарласып тұрады. Бастаушының белгісі бойынша шыбық аттарын құйғытып, шаба жөнеледі. Сол беттерімен әлгі шұңқырға жетіп, қол сұғып жібереді де, тасты іліп алып, әрі өтіп кетеді. Шұңқыр тұсында бөгелуге болмайды.

Ұпай әр сайыскердің іліп алған тастарының санына қарай есептеледі. Қай топ көп ұпай жинаса, сол топ жеңеді. Ойын жылдамдықты дамытып, тез әрі дәл әрекет етуді үйретеді.^[1]

Теңге ілу – бозбалалар мен жігіттердің атпен ойнайтын ойыны. Көбіне қыз ұзатылатын және сүндет тойларының думанында ойналады. Жігіттің атқа мықтылығы, ат үстіндегі самдағай әрекеті, денесін игеріп, билеп алған ептілігі сынға салынады. Теңгені іліп ала алмай, аттан ауып қалып жататындар да көп болады. Кейде бір ауылға келін ұзағырақ жылдардан кейін түсіп, беті ашылғаннан кейінгі сайранда ырым үшін де ойналады. Сонда жас келін өзінің шолпысын не алқа күмістерін орамалға түйіп, бір қарыстай терең қазылған, қолдың басы ғана сиятын шұңқырға салып қояды. Сәйгүлік мінген жігіттер жүз, жүз елу метрдей жерден екпіндете шауып келіп, сол ағынымен шұңқырдағы орамалды іліп әкетуге тиіс. Шұңқыр тұсында іркіліп, тоқтауға не аттың шабысын бәсеңдетуге болмайды. Кімде-кім орамалды іліп әкетсе, оны өзіне тартылған жас келіннің тарту сыйы деп біледі. Оны өзі алып қалмайды, қалаған адамына сыйлайды.

3-тапсырма: Ойын ойнату. Тәрбиеші ойынды ұйымдастырады , ойнатады, бақылайды

1-тапсырма: Қауіпсіздік ережелерін еске түсіру

1.Бірін-бірі итермеу

2.Қатты жүгірмеу

3.Бірін-бірін сыйлау

 2-тапсырма: «Күшің жетсе, үзіп кет» ойын ережесімен таныстыру

 «Күшің жетсе — үзіп кет» — ұлттық ойын.

Ойнаушылар кең алаңга, не мектеп ауласына жиналып келіп, екі топқа бөлінеді. Екі топ -15—20 қадамдай қашықтықта біріне-бірі қарама-қарсы тұрысады. Бір жағында тұрган балалар былай деп шақырады.

Қаңжығадан қан керек

Тебінгіден тер керек,
Сонау топтың ішінен,

Әлі-күші кем сен керек!

— деп, қарсы топтың біреуін нұсқап көрсетеді. Шақырылған бала ұстасып тұрған топтың бір жерінен бар пәрменімен үзіп өтуге тырысады. Үзіп шықса, сол жерден екі ойыншыны өз тобына алып кетеді. Үзе алмаса, қарсы топта қалып қояды. Белгіленген уақытқа дейін қай жағының «тұтқыны» көп болса, сол жағы ұтқан болып есептеледі. Ойын дене күшін шыңдауды, оны орынды пайдалануды үйретеді

3-тапсырма: Ойын ойнату. Тәрбиеші ойынды ұйымдастырады , ойнатады, бақылайды

1-тапсырма: Қауіпсіздік ережелерін еске түсіру

1.Бірін-бірі итермеу

2.Қатты жүгірмеу

3.Бірін-бірін сыйлау

 2-тапсырма: «Көрші» ойын ережесімен таныстыру

Көрші ойынын үлкен бөлмеде, көгалды таза ауада өткізуге болады. Ойыншылар саны 10-нан 30-ға дейін болуы керек. Ойыншылар дөңгеленіп, екі-екіден шеңбер құрып отырады. Тағы бір адам ортаға шығып, жұп болып отырған ойыншылардың бір жұбына келіп, «Көршіңмен татусың ба?»—деп сұрайды.

Егер сұрақ қойған жұптың біреуі «Көршіммен аразбын» десе, онда сұрақ қоюшы адам оның қасындағы көршісін орнынан тұрғызып, соның орнына өзі отырады. Орнынан тұрған адам ортаға шығып басқа бір жұптан ілгерідегідей «Көршіңмен татусың ба?» деп сұрап, ойынды соза береді.

Ал егер ойыншы көршісімен «татумын» деп, қасында жұп болып отырған серігін жібергісі келмеді онда сұрақ қоюшы адам оны жазалайды. Ол ән салады, би билейді, болмаса әңгімеден, поэмадан үзінді айтып береді. Осылай етіп, ол көршісін алып қалады. Егер ойыншы бұл тапсырманы орындай алмаса, өз орнын сұрақ қоюшы адамға береді де өзі соның міндетін атқаруға кірісіп ойынды қайтадан бастайды. Сөйтіп, ойын осылайша созыла береді

3-тапсырма: Ойын ойнату. Тәрбиеші ойынды ұйымдастырады , ойнатады, бақылайды

1-тапсырма: Қауіпсіздік ережелерін еске түсіру

1.Бірін-бірі итермеу

2.Қатты жүгірмеу

3.Бірін-бірін сыйлау

 2-тапсырма: «Жасырынбақ » ойын ережесімен таныстыру

 «Жасырынбақ» ойыны әдетте жаздыгүні, ай жарығында шөптесін алаңдарда, ал күндіз қорақопсысы көп, яғни жасырынатын қуысы бар жерлерде өткізіледі.

Ойнаушылар көмбеге жиналған соң саусақ санау арқылы кімнің тығылушы, кімнің іздеуші екенін белгілейді. Ойын жүргізуші іздеушінің көзін басып тұрып қатты айқайлап, елуге дейін санайды да (осы кезде ойнаушылар жасырынып үлгірулері керек) іздеушіні қоя береді. Ол жасырынған ойыншыларды іздеуге кіріседі. Іздеуші екінші рет кезекші болмас үшін бірінші көрген ойыншыдан көмбеге бұрын жетіп, хабар беруі керек. Іздеуші көрген ойнаушысын сирағынан алып тұрғызу шарт емес, ең бірінші көрген бетте-аң «Шика» деп дауыстап, көмбеге қарай жүгіруі керек. Сонан кейін асықпай басқаларын таба береді. Тағы бір ескеретін жай: іздеуші жасырынушыны көрмейінше, «шика» демейінше, өз бетінше жүгіріп, көмбеге келмеуі керек.

Саусақ санау әдісі ойында былай жүргізіледі: ойын жүргізушінің айтуымен «бір, екі, уш» дегенде, бәрі саусақ көрсетеді. Біреуі —5, біреуі —10, біреуі —2, тағысын тағы, көрсеткен саусақтың қосындысын шығарғаннан кейін саусақты ең аз берген, не ең көп берген ойыншыдан бастап айналдыра, айталың 47-ге дейін санай береді. 47-ші сан кімге түссе, сол іздеуші болады. Ойын қараңғыдан қорықпайтын батыл, түнде бағдарды дұрыс аңғара білуге, сезімталдыққа тәрбиелейді

3-тапсырма: Ойын ойнату. Тәрбиеші ойынды ұйымдастырады , ойнатады, бақылайды

1-тапсырма: Қауіпсіздік ережелерін еске түсіру

1.Бірін-бірі итермеу

2.Қатты жүгірмеу

3.Бірін-бірін сыйлау

 2-тапсырма: «Бес тас » ойын ережесімен таныстыру

 «Бестас» — өте көне дәуірден келе жатқан, қазақ халқының ұлт ойындарының бірі. Ол еңбек құралдары ағаш, тас, сүйек болып келетін ғасырларда пайда болған деп болжанады. Бұл ойынды кезінде жас өспірімдерден бастап ересек адамдарға дейін ойнаған екен. Ойынға керекті зат бес кішкентей домалақ тас, немесе кейде бес асық болып келеді.

Әр ойын өзіндік ережесімен ерекше. Бекітілген ережелері – ойынның қаңқасы іспетті. Ойынға әбден машықтанған адам мен қолына алғаш тас ұстаған ойыншыны ажырату оңай. Ал адамзат баласы еңбек құралдары есебінде тас, ағаш, сүйектерді қолданып жүргенде пайда болып, қалыптасқан бестас ойынын ойнаудың өз ережелері бар.

Кез-келген ойын белгілі бір ережеге, тәртіпке бағынатыны анық. Бестас ойынын да ата-бабаларымыз сондай бір керемет ережелермен бекіткен. Яғни бірінші қатысатын адам саны анықталады. Ойынға қатысатын адам санына шектеу шоқ. Кемінде екі адамнан басталады. Ойынға қатынасушылар дөңгелене отырады. Ойнау үшін қолға епті, ұстауға ыңғайлы тастар таңдалып алынады. Көбінесе қойдың құмалағынан үлкенірек домалақ бес тас таңдалады. Кейде асықтармен ойнау да кездеседі.

Ойынды кімнің бірінші болып бастайтынын шешу үшін ойынға қатынасушылар кезектесіп бес тасты алақандарына салады да, жоғары серпіп жіберіп, алақандарының сыртымен тосып алады да, қайта серпіп жіберіп, ендігі кезекте қолды серпе қаршып алады. Ең көп қағып алған ойыншы бірінші кезек алады да, қалғандары да сол ретпен кезекке тұрады.

Бұл ойынның бірқанша кезеңдері бар, сол бойынша жарысады.

Бірінші тәсіл: Ойыншы бес тасты еденге шашырата тастайды да, ішінен бір тасты таңдап алады. Алған тасын жоғары серпіп жіберіп, жерден бір тасты іліп алып, лақтырған тасын қайта қағып үлгерді. Жерден алған тасын жанына қойып, сол тәсілмен, екінші, сонан соң үшінші, төртінші тастарды бір-бірлеп іліп алып отырады.

Екінші тәсіл: Бес тасты еденге шаша тастап ішінен өзіне қолайлы бір тасты алады да, жоғарыдағы тәсілмен жерде жатқан тастарды екі-екіден жиып алады.

Үшінші тәсіл: Еденге бес тасты шаша тастайтайды да, ішінен біреуін алып, жоғары лақтырып, алдымен біреуін іліп а.лып, лақтырған тасын тосып алады, сонан соң жерде жатқан үш тасты сол тәсілмен бірден жиып алуы керек.

Төртінші тәсіл: Бес тасты қолына алады да, біреуін жоғары серпіп жіберіп, қолындағы төрт тасты жерге койып, жоғары серпіген тасын қағып алады. Сонан соң ол тасты жоғары қарай қайта лақтырып, жерге қойған төрт тасты жинап алып, жоғары лақтырған тасты қоса қағып алады.

3-тапсырма: Ойын ойнату. Тәрбиеші ойынды ұйымдастырады , ойнатады, бақылайды

1-тапсырма: Қауіпсіздік ережелерін еске түсіру

1.Бірін-бірі итермеу

2.Қатты жүгірмеу

3.Бірін-бірін сыйлау

 2-тапсырма: «Бес тас » ойын ережесімен таныстыру

 «Бестас» — өте көне дәуірден келе жатқан, қазақ халқының ұлт ойындарының бірі. Ол еңбек құралдары ағаш, тас, сүйек болып келетін ғасырларда пайда болған деп болжанады. Бұл ойынды кезінде жас өспірімдерден бастап ересек адамдарға дейін ойнаған екен. Ойынға керекті зат бес кішкентей домалақ тас, немесе кейде бес асық болып келеді.

Әр ойын өзіндік ережесімен ерекше. Бекітілген ережелері – ойынның қаңқасы іспетті. Ойынға әбден машықтанған адам мен қолына алғаш тас ұстаған ойыншыны ажырату оңай. Ал адамзат баласы еңбек құралдары есебінде тас, ағаш, сүйектерді қолданып жүргенде пайда болып, қалыптасқан бестас ойынын ойнаудың өз ережелері бар.

Кез-келген ойын белгілі бір ережеге, тәртіпке бағынатыны анық. Бестас ойынын да ата-бабаларымыз сондай бір керемет ережелермен бекіткен. Яғни бірінші қатысатын адам саны анықталады. Ойынға қатысатын адам санына шектеу шоқ. Кемінде екі адамнан басталады. Ойынға қатынасушылар дөңгелене отырады. Ойнау үшін қолға епті, ұстауға ыңғайлы тастар таңдалып алынады. Көбінесе қойдың құмалағынан үлкенірек домалақ бес тас таңдалады. Кейде асықтармен ойнау да кездеседі.

Ойынды кімнің бірінші болып бастайтынын шешу үшін ойынға қатынасушылар кезектесіп бес тасты алақандарына салады да, жоғары серпіп жіберіп, алақандарының сыртымен тосып алады да, қайта серпіп жіберіп, ендігі кезекте қолды серпе қаршып алады. Ең көп қағып алған ойыншы бірінші кезек алады да, қалғандары да сол ретпен кезекке тұрады.

Бұл ойынның бірқанша кезеңдері бар, сол бойынша жарысады.

Бесінші тәсіл: Бес тасты уысына алып, бірін жоғары қарай серпіп жібереді де, тасты алақанына қыса ұстап, шынашағымен еденді үш, не бес рет (ойыншылардың алдын ала келісімі бойынша) сипап өтіп (жалап өтіп деп те айтады) лақтырған тасын қағып алады.

Алтыншы тәсіл: Төрт тасты бұрышқа (төрт) орналастырып (мөлшерін алдын ала келіседі), бір тасты жоғары серпе тастайды да, төрт тасты жедел теріп алып, лақтырған тасын қайта қағып үлгереді.

Жетінші тәсіл: Бес тасты еденге шаша тастайды да, арасынан бір тасты алып, оны жоғары серпіп жібереді де, жердегі тастарды жиып алып, лақтырған тасын қайта қағып алады. Сонан соң оны сол қолына салады да, жоғары серпе лақтырып, жерге түсірмей, қайта қағып алады.

3-тапсырма: Ойын ойнату. Тәрбиеші ойынды ұйымдастырады , ойнатады, бақылайды

1-тапсырма: Қауіпсіздік ережелерін еске түсіру

1.Бірін-бірі итермеу

2.Қатты жүгірмеу

3.Бірін-бірін сыйлау

 2-тапсырма: «Қыз қуу» ойын ережесімен таныстыру

 Қыз қуар ойыны үшін жігіттер мен қыздар іріктеліп, жүйрік тұлпарларға мініп шығады. Қашықтығы 300, ал ені 30-40 метрлік тегіс, топырағы жұмсақ, ашық алаң таңдалып алынады. Жарыстың басталатын жері – алаңның бір маңдайында қатынасушылар орағытып өту үшін қарақшы қойылады. Бұған көбінесе қызыл жалау қолданылады. Жарыстың екі түрі болады. Жарыс жекелей өтеді. Егер жастар екі топқа бөлінсе, онда ойын ережесіне сәйкес, қыздар мен жігіттердің саны тең болуы керек. Ойын төрешісінің бірінші белгісі бойынша, жігіт қыздан 10 метрдей қашықтықта алда тұрып, шабысқа дайындалып тұрады. Келесі белгіде олардың екеуі де аттарының басын жіберіп, шаба жөнеледі. Қыз жігітті бұрылысқа дейін қуып жетіп, қамшы үйіруі керек. Егер жігіт сол бетімен – қарақшыдан мәреге дейін қуғыншыға жеткізбесе, онда – жеңгені. Ал егер қыз қуып жетсе, жігіттің атын, әйтпесе өзін қамшының астына алады. Мұнда қыз жеңді деп есептеледі. Жарысқа қатысушыға бір-бірінің атын тоқтатуға, алаңнан сыртқа шығуға, қарақшыға жетпей мәреге оралуға рұқсат етілмейді.

3-тапсырма: Ойын ойнату. Тәрбиеші ойынды ұйымдастырады , ойнатады, бақылайды

1-тапсырма: Қауіпсіздік ережелерін еске түсіру

1.Бірін-бірі итермеу

2.Қатты жүгірмеу

3.Бірін-бірін сыйлау

2-тапсырма: «Жігіт қуалау » ойын ережесімен таныстыру

Жігіт қуалау — ұлттық ойын.

Ойын көгалды жазық алаңда, спорт залдарында ойналады. Ойынға оннан 30-га дейін ойыншы қатынасады. Ойынға қатынасушылар екі топқа бөлінеді де сызылған сызықтың үстінде қатарласып тұрады. Сол сызықтан 15—20 метрдей қашықтықтан екінші сызық сызылады да, екі жағынан екі жалауша қадалады.

Ойын жүргізуші әр топтан бір-бір ойыншыдан ортаға шақырып, оның біреуіне белбеу, не шиыршықталған орамал береді. Содан кейін екеуі бірінші сызықтың бойында қатар тұрады. Ойын жүргізушінің берген белгісі бойынша олар екінші сызыққа тұра жүгіреді. Қолында белбеуі бар ойыншы екінші сызыққа жеткенше, ананың арқасына белбеуді тигізіп үлгеруі керек. Көмбеге жеткен бірінші ойыншы, қолындағы белбеуді екінші сызықтың үстіне тастайды да, кері қашады, екінші ойыншы белбеуді ала салып оны қуады. Егер бірінші сызыққа дейін оны қуып жетіп, арқасынан белбеумен ұра алса, жеңген болып табылады да, тигізе алмаса, жеңілген болып есептеледі. Ойынға келесі екі ойыншы шақырылады. Ойын жалғаса береді. 

3-тапсырма: Ойын ойнату . Тәрбиеші ойынды ұйымдастырады , ойнатады, бақылайды