А. Алтайдың “Түсік “әңгімесіндегі адам тағдыры

Қазіргі қазақ прозасында терең философиялық, психологиялық және әлеуметтік мәселелерді көтере білетін қаламгерлердің бірі — Асқар Алтай. Оның шығармалары ұлттық болмыс пен қазіргі заман қайшылықтарын тоғыстыра отырып, адам жанының түкпіріне үңілуімен ерекшеленеді. Жазушының “Түсік” әңгімесі — осындай рухани һәм адамгершілік тұрғыдағы өзекті мәселелерді қозғайтын туынды. Бұл әңгіме арқылы қаламгер адам тағдыры, ұрпақ, аналық инстинкт және қоғамдағы құндылықтармен қатар отбасылық құндылықтар жайлы терең ой қозғайды.«Түсік» — тек медициналық немесе физиологиялық құбылыс емес. Бұл — адам тағдырының үзілуі, өмірдің өзегін кесу. Жазушы әңгімені тек әйел мен еркек арасындағы қарым-қатынас деңгейінде емес, қазақ қоғамындағы рухани дағдарыс тұрғысынан көрсетеді. Мұндағы басты мәселе —“ отбасылық құндылықтың болмауы, әйелі мен күйеуі арасындағы дұрыс емес қарым – қатынас, әйеліне жасалған опасыздық, жауапкершіліктен қашу” және “ар – ождан мәселелері” бейнеленеді.Әңгімедегі кейіпкерлер: күйеуіне көңілі толмайтын әйелі-Санабике ,өз әйелінен махаббат сезінбей басқа сүйіктісімен тығылып өмір сүріп жүрген күйеуі-Бибол , жылулықпен махаббатты, отбасылы адамнан сезініп жүрген сүйіктісі-Балкенже .Автор бұл кейіпкерлер арқылы қазіргі қоғамдағы мәселелердің бейнесін көрсетеді. Әйелі мен сүйіктісін түсік жасатуға көндірген ер адамның бойындағы адамгершіліктің , жауапкершіліктің төмендігін аңғартады.Әңгімеде ер адам кейіпкерінің психологиялық күйзелісі мен шарасыздығы көрініс табады. Ол өз жанынан шығып түсікке айналуы , оның өмірде жасаған үлкен қате қадамдарынан болады. «Түсік» — тек бір адамның қайғысы емес, тұтас қоғамның жан жарасын бейнелейді. Асқар Алтай бұл туындысында жеке бастың күйзелісін , ұлттық сана мен адамгершілік құндылықтардың құлдырауын алға тартады. Түсік — өмірдің үзілуі ғана емес, сонымен бірге отбасылық негіздердің шайқалуы, рухани жауапкершіліктің жоғалуы және материалдық мүдденің адамдық қасиеттерден басым түсуінің көрінісі.Жазушының шеберлігі — осы мәселелерді қысқа әңгіме аясында терең жеткізе білуінде. Ол аз сөзбен көп мағына сыйғызып, оқырманды терең ойға жетелейді.Асқар Алтайдың «Түсік» әңгімесі — бүгінгі қоғамның көлеңкелі жақтарын ашатын, рухани дағдарысты дәл сипаттайтын туынды.Жазушы бұл шығарма арқылы оқырманды бей-жай қалдырмай, өз ішіне үңілуге, өмір мен құндылықтар туралы ойлануға итермелейді. Мұндағы адам тағдыры — тек бір адамның емес, ұлттың, болашақтың тағдыры.