Абай ілімі – адамзаттың рухани кемелдену жолы

Адамзат баласы ғасырлар бойы рухани ізденістен, адам болмысының мәнін танудан танған емес. Осы жолда әр ұлттың өзінің ұлы ойшылы, рухани ұстазы болғаны белгілі. Қазақ халқы үшін бұл – ұлы ақын, данышпан, ағартушы Абай Құнанбайұлы. Оның «Адам бол!» деген қағидаты – бүгінгі күнге дейін мәнін жоғалтпаған рухани мұрат. Менің ойымша, Абайдың шығармалары – тек өткеннің мұрасы емес, қазіргі қоғамның да ішкі түйткілдеріне бағыт-бағдар беретін жол сілтеуші ілім.

Абай шығармашылығының өзегі – адамгершілік пен рухани жетілу идеясы. Ақынның «Қайрат, ақыл, жүректі бірдей ұста...» деген тұжырымы – адамның жан дүниесін тәрбиелеудің алтын ережесі. Бүгінгі қоғамда рухани тоқырау, адами құндылықтардың әлсіреуі байқалып отырғанда, Абай ілімі ауадай қажет. Ол бізге «толық адам» моделін ұсынып, адамдық қасиетті бәрінен жоғары қоюды үйретеді. Абайдың бұл ойы қазіргі замандағы тәрбие мен тұлға қалыптастыру саласына үлкен серпіліс берері сөзсіз.

Абай «Ғылым таппай мақтанба», «Еңбек қылсаң ерінбей, тояды қарның тіленбей» деп, білім мен еңбекті басты құндылық ретінде дәріптейді. Бұл – қазіргі дамыған қоғамға қадам басқан Қазақстан жастары үшін де ең өзекті ұстаным. Ақын еріншектік пен надандықты қоғамның жауы санап, әрбір адамды өзін дамытуға, елге пайда әкелуге шақырады. Осы орайда, «ақылды кісі – ақылын еңбекпен дәлелдейтін жан» деген пайым жасай аламыз. Білім мен еңбек – тек табыстың емес, тұлғалық тұтастықтың да негізі екенін ақын туындылары дәлелдеп тұр.

Абайдың шығармаларында халықтың жағдайы, қоғамдық сана, ұлттық рух мәселелері кеңінен қозғалады. Ол өз заманындағы әлеуметтік әділетсіздіктерді өткір сынай отырып, бүгінгі күннің де бейнесін сипаттап кеткендей әсер қалдырады. «Қалың елім, қазағым, қайран жұртым...» деген сөздерінде ақынның жүрек сыры, халқы үшін жан күйзелісі жатыр. Бұл – кез келген ұлт азаматының елге, жерге деген сүйіспеншілігін оятар терең философия. Ұлттық сананың жаңғыруы – Абай ілімін ұғынудан басталуы тиіс.

Қорыта айтқанда, Абай – өткен ғасырдың ақыны ғана емес, мәңгілік ақыл-ойдың иесі. Оның әрбір өлеңі мен қара сөзі – рухани көкжиегімізді кеңейтетін темірқазық. «Абай жолымен жүру – биік адамдық жолмен жүру» десек, еш қателеспейміз. Осы жолда біздер, бүгінгі ұрпақ, ақын мұрасын тек оқып қоймай, жүрекпен түсінуге, өмірлік қағида етіп ұстануға тиіс шығармыз. Себебі, Абай – рухтың тазаруы мен жүректің оянуына апарар даңғыл жол.