"Абай қара сөздері"

Назарбаев
Зияткерлік
мектептері
Астана
2017

Авторлары:
Р.Ж. Базарбекова, А.К. Шадетова,
Е.Ж. Абдрахманова, Б.К. Базарбаева
Ә 22 Әдебиеттік оқу: Жұмыс дәптері. 1-бөлім. (сынама нұсқа) 3-сынып оқушы­
ларына арналған оқу құралы. / Базарбекова Р.Ж., Шадето­ва А.К.,
Абдрахма­нова Е.Ж., Базарбаева Б.К. – Астана: «Назарбаев Зияткерлік
мектептері» ДББҰ, 2017. – 56 б.
ISBN 978-601-328-017-2 (1-бөлім)
1-бөлім, 2017.-56 б.
ISBN 978-601-328-016-5 (жалпы)
ӘОЖ 373.167.1
КБЖ 83.3 я 72
ISBN 978-601-328-017-2 (1-бөлім)
ISBN 978-601-328-016-5 (жалпы)
© «Назарбаев Зияткерлік мектептері» ДББҰ, 2017
ӘОЖ 373.167.1
КБЖ 83.3 я 72
Ә 22

31-тарау. Жанды табиғат
1. Алтын күз
1-тарау. ЖАНДЫ ТАБИҒАТ
Ойла
Сөзжұмбақты шеш. Боялған дөңгелектің ішіндегі сөзді тап.
1
Жаз
Мына тірек сөздерді қолданып, күз мезгілін сипаттап жаз: қоңыр кұз,
алтын түсті жапырақ, жаңбыр моншақтары, самал жел, жомарт.
2
1
2
3
4
6
7
8
5
8 6
1
7
5
4
3
2

41-тарау. Жанды табиғат
2. Бабаның терегі
Анықта
Бабаның терегіне қатысты қандай көркем-бейнелі сөздерді қолданар едің?
Бұлт ішіне жазып шық.
1
Бабаның терегі
Мәтін үзінділерін оқып, реті бойынша санмен белгіле.
2
Мектеп ауласына кіріп бара жатқан Керім артына
бұрылды. Су жағасында қатар түзеп тұрған теректерге
қарады.
Атасы мектеп пен үйдің арасындағы ағын суға салынған
көпірден Керімді жетелеп өтті.
– Мынаны қарашы, қандай керемет ағаштар! – деді атасы.
Сөйтіп саптың басында командирше қасқиып тұрған ең
шеткі зәулім ағашқа барды да, қапсыра құшақтады.
Керім де тақап келіп, әлгі теректің діңін сипады.

51-тарау. Жанды табиғат
3. Ақ бидай
Ойла
«Бидай» деген сөзді естігенде ойыңа не келеді? Ойыңды сызбаға түсір.
1
Жаз
«Маңдай терін төккен маған,
Борыштымын адамға»
деген өлең жолдарын пайдаланып, өз ойыңды жаз.
2
БИДАЙ

61-тарау. Жанды табиғат
4. Бұл қай кезде болады?
Жаз
Суретке қарап, жыл мезгілдеріне қатысты қолданылатын сипаттау сөздерін
жаз.
1
Қат
Жұмбақты оқып, қатесін түзет. Шешуін тап.
2
Қар еріп, мұз көбейіп,
Сай саладан ағады,
Бүршік шашып, аяз қатып
Гүл бәйшешек болады.
Бұл қай кезде болады?

71-тарау. Жанды табиғат
5. Достар
Құр
Достық жайлы мақал құрастыр. Мағынасын түсіндір.
1
Ойла
Құстарға қамқорлық жасауға арналған нұсқаулық әзірле. Нұсқаулыққа не
жазатыныңды анықта. Жоспарыңды жаз.
2
Досы көпті дау алмайды жау алмайды ақылы көпті

81-тарау. Жанды табиғат
6. Тымақ киген инелік
Құр
Инелік туралы өлеңді өз ойыңмен аяқта.
1
Ойла
Жаңылтпаштарды жалғастырып жаз.
2
1.Инелік илеуде иленбейді,
2.Түлкі тымақ бар,
3.Жапалақтап қаптап ақ қар жауды,
ЖАҢЫЛТПАШТАР
Инелік-ау, ...
Қаша берме именіп,
Түспей-ақ қой торыма,
Қоншы келіп ...
Анықтап бір қарайын,
Суретіңді ...

91-тарау. Жанды табиғат
7. Ақсақ киік
Анықта
Берілген сөздерден қасқырдың және киіктің әрекетін сипаттайтын көркем-
бейнелі сөздерді теріп жаз.
1
Құрастыр
Кесте бойынша «киік» сөзіне бес жол өлең құрастыр.
2
1. Зат есім (1 сөз)
2. Сын есім (2 сөз)
3. Етістік (3 сөз)
4. Сөйлем (4 сөз)
5. Тақырып мәнін
ашатын мағыналас
сөз (1 сөз)
Қасқырдың әрекеті:
Киіктің әрекеті:
аузын арандай
ашып
ақсаңдай
басып
көздері
қанталап
ышқына
ұмтылды
тұс-тұстан
қаумалап
аспанға тік
атылып
тым-тырақай
қашты
жердің
шаңын
бұрқ
еткізіп

101-тарау. Жанды табиғат
8. Неге бұлай болған?
Анықта
Сөздердің мағынасын сәйкестендір.
1
Анықта
Мақал-мәтелдерді жалғастырып жаз.
2
1.Бір тал кессең –
2.Адам көркі шүберек.
3.Доссыз адам –
4.Ағашы аласа болса да,
5.Мәуелі ағаш
6.Ағаш — жапырағымен,
көңілдері хош екен қатты ашулану, ренжу
өкіну, қайғыру риза болу, көңілі жайлы
бұрқылдапты, керісіп іші өртенген күйікке

111-тарау. Жанды табиғат
9. Терек пен қызыл гүл
Жаз
Мысалдың негізгі ойын білдіріп тұрған бөлікті көшіріп жаз.
1
Ойла
Өзің білетін ағаштар мен гүлдердің тізімін жаса. Өзіңе ұнайтын ағашты
немесе гүлді сипаттап жаз.
2

121-тарау. Жанды табиғат
10. Алтай
Жаз
Өлеңге сүйеніп, Алтай тауының ерекшелігін сипаттап жаз.
1
Ойла
Берілген сөздердің мағынасын сөздіктен тап.
2
Мұнартқан –
Бөктері –

131-тарау. Жанды табиғат
11. Үре алмайтын ит
Ойла
«Жақсы ұстаз тапқаным қандай керемет болды!» дегенді
қалай түсінесің? Ойыңды жаз.
1
Өзг
Мысалдың соңын өзгертіп жаз.
2

141-тарау. Жанды табиғат
12. Айқас
Жаз
Әңгімені есіңе түсіріп, бірнеше сұрақ құрастыр.
1
Құрастыр
Кестедегі әріптерден ит жайында халық арасында жиі айтылатын мақалды
құрастырып жаз.
2
еқітбаыіңі
ыз-нжртина

151-тарау. Жанды табиғат
13. Бетпақдала
Құрастыр
«Бетпақдала» аңызы бойынша тірек сөздердің тізбегін жаса.
1
Ойлан
Аңызды есіңе түсір. Ханның жарлығын ретімен жазып шық.
2

161-тарау. Жанды табиғат
14. Бетпақдала
Құр
Аңыз бойынша жоспар құрастырып жаз.
1
Ойла
«Табиғат мұңы» тақырыбында өз ойыңды жаз.
2

172-тарау. Жақсыдан үйрен, жаманнан жирен
1. Жақсы мен жаман
2-тарау. ЖАҚСЫДАН ҮЙРЕН, ЖАМАННАН ЖИРЕН
Ойла
Адам бойында кездесетін жақсы қасиеттер мен жаман әдеттерді тізіп жаз.
1
Құр
Әдепті болу үшін не істер едің? Өз ережеңді құрастырып жаз.
2
Жақсы қасиеттер: қамқор, ...
Жаман әдеттер: өсекші, ...
1)Ата-анамның айтқанын орындаймын.
2)
3)
4)

182-тарау. Жақсыдан үйрен, жаманнан жирен
2. Құмырсқа, бүрге және адам
Жаз
Мысал әңгімені еске түсір, оған бір оқиға қосып жаз.
1
Ойлан, тап!
Жұмбақты шеш. Жауабын қатыстырып, сөйлем құрастыр.
2
Екі басы жұдырықтай,
Ортасы қылдырықтай.
(........................)
Кішкене ғана бойы бар,
Адам жейтін ойы бар.
(..........................)

192-тарау. Жақсыдан үйрен, жаманнан жирен
3. Жақсы мен жаман
Жаз
Ертегіге сүйеніп, арам шөп пен гүлді сипаттап жаз.
1
Ойлан
Берілген сөздерден мақал құрастыр.
2
Жер мұңды болса гүлсіз күлкісіз
ел болса мұңды

202-тарау. Жақсыдан үйрен, жаманнан жирен
4. Ғылым таппай мақтанба
Жаз
Абай айтқан бес дұшпаннан құтылу жолын айтып, досыңа хат жаз.
1
Ойлан
Мақал-мәтелді толықтыр. Мағынасын түсіндір.
2
Оқусыз ......................................................... жоқ,
Білімсіз ......................................................... жоқ.

212-тарау. Жақсыдан үйрен, жаманнан жирен
5. Абай мен Әбіш
Құрастыр
Әңгіме бойынша сұрақтар құрастыр.
1
Ойлан
«Ақыл», «Қайрат», «Білім» үшеуінің өзара айтысын құрастырып жаз.
2

222-тарау. Жақсыдан үйрен, жаманнан жирен
6. Нағыз адам
Жаз
Нағыз адам қандай болады деп ойлайсың? Бұлтшаларға нағыз адамның
қасиеттерін жаз.
1
Ойлан
Мақалды оқы, мағынасын түсіндіріп жаз.
Құдықтан су ішкен,
Қазғанға рақмет айтады.
Ағашты көлеңкелеген,
Еккенге рақмет айтады.
2
НАҒЫЗ
АДАМ

232-тарау. Жақсыдан үйрен, жаманнан жирен
7. Еңбекпен тапқан тиын
Анықта
Өзіңмен бірге қандай еңбек құралдарын алар едің? Белгіле. Неліктен
алғаныңды түсіндіріп жаз.
1
Жаз
«Еңбекпен тапқан нан тәтті» тақырыбында үлкендермен сұхбат жүргіз.
Сұхбат сұрақтарын құрастыр.
2

242-тарау. Жақсыдан үйрен, жаманнан жирен
8. Патша мен жер қазушы
Құрастыр
Берілген сөздерден мақал құрастыр.
1
Жаз
Мәтінді еске түсір. Сен өз табысыңды нешеге бөлер едің? Неліктен? Себебін
түсіндіріп, жер қазушыға арнап хат жаз.
2
Бақыт, егіз,
пен, еңбек.
Есік,төр, пен,
еріншекке,
екікүндік, жер.

252-тарау. Жақсыдан үйрен, жаманнан жирен
9. Көк кептер мен құмырсқа
Ойлан
Мақалды оқы. Мақалда айтылған пікірмен келісесің бе? Неліктен? Ойыңды
дәлелдеп жаз.
Жақсылыққа жақсылық әр адамның ісі,
Жамандыққа жақсылық ер адамның ісі.
1
Жаз
Кептер мен құмырсқа туралы ертегіні жалғастыр.
2
Баяғы заманда кептер мен құмырсқа дос
болыпты.

262-тарау. Жақсыдан үйрен, жаманнан жирен
10. Бозторғайдың ерлігі
Жаз
«Бозторғайдың ерлігі» ертегісі бойынша сұрақтар құрастыр.
1
Ойлан
Ертегіні жалғастырып жаз.
2
1)
2)
3)
Ерте, ерте, ертеде, бозторғай мен жылан дос
болыпты.

272-тарау. Жақсыдан үйрен, жаманнан жирен
11. Дүкенде
Ойлан
Мақал-мәтелдерді жалғастыр.
1
Жаз
Орынтайдың іс-әрекетін сипаттайтын сөздерді теріп жаз. Оның әрекетіне өз
көзқарасыңды білдіріп, пікір жаз.
2
1. депті бала арлы бала,
2. Асыл тастан,

282-тарау. Жақсыдан үйрен, жаманнан жирен
12. Шегіртке мен құмырсқа
Ойлан
Шегірткеге қалай көмектесер едің? Өз ойыңды жаз.
1
Құрастыр
Шегіртке туралы бес жол өлең құрастыр.
2

292-тарау. Жақсыдан үйрен, жаманнан жирен
13. Баланың айласы
Жаз
Мәтіндегі кейіпкерлерді еске түсір. Біреуін таңда. Соның атынан ғалымды
жыланнан құтқарған балаға арнап хат жаз.
1
Ойлан
Өлеңді оқы. Асты сызылған сөздердің мағынасын түсіндір. Осыған
мағыналас, ұқсас сөздерді тауып жаз.
Тату болса ісімен,
Санаспай-ақ жасымен
Сыйлас болса кісімен.
Кезек күтіп сөйлесе,
Көрсетсе ізет білгендік.
Кеуде кере келмесе,
Сол кісілік – үлкендік.
2

303-тарау. Уақыт
1. Күн тәртібі
3-тарау. УАҚЫТ
Анықта
Мағынасы сәйкес келетін сөздерді тауып, сызықпен қос.
1
Жаз
Күн тәртібімен байланысты қорытынды пікіріңді жаз.
2
Күн тәртібі
Салғырт
қарау
жауапсыз
немқұрайлы
қарау
Жалғыздық
оқшау
бөлек
торығу
Күйзелу
жабығу