Сәлеметсіздер ме, құрметті қатысушылар! Қайырлы күн!

Бесқарағай ауданы Глуховка орта мектебінің 6 «А» оқушысы Мақсатұлы Әділ

Мен бүгін Сіздерге «Абай Құнанбайұлының сахнадағы бейнесінің қалыптасуы» тақырыбында зерттеу жүргізіп ойлап тапқан жобамды ұсынамын.

Ең алдымен барлықтарыңызға биылғы атаулы Абай Құнанбайұлының жылдығы құтты болсын дей отырып өз шығармамнан өлең оқып берсем деймін!

Абай ата кім екен?

Білгім келді мен оны.

Абай ата «Біз!» деген,

Абай ата «Біл!» деген.

Өнер, білім, тәрбие

Керек депті адамға.

Бар ма өмірде оған тең

Қалдырған мұра ұрпаққа.

Аша берсең, шығармасы бай қазына

Қызықтыра береді.

Әрбір сөзі қаламнан

Тәрбие берген санаға,

Өрнектеп Қара сөзбенен.

Жоқ әлемде оған тең,

Үйретер ақыл санаға!

Ал енді неге олай дейсің десеңіз, ол былай екен! Ақын Абай Құнанбайұлы көп қырлы, күрделі тұлға. Соған орай оны әр актер әр қилы сомдады. Бірі сомдаған Абай ұстамды, салмақты, данышпан болса, бірі – күрескер, жалынды, қайратты Абай болған екен.

Әйгілі ақынды бүкіл әлем қалай таныған десек, ол мына біздің сахнада Абай образын сомдап жүрген қазақ театрларының актерлері арқылы екен. Себебі, елдің бәрі «Абай жолы» эпопеясын түгел оқып, не ақын шығармаларын түгел сіңіріп танып жатпайтыны анық. Қай театр сахнасында қойылса да, қандай талантты актердің сомдауымен ойналса да, Абай бейнесін кітаптан оқығандағы әр адамның қиялында пайда болатын бейне әртүрлі болуы мүмкін.

Сондықтан, біз Абай атамыздың шығармашылығын балаларға қызықты оқытуда түрлі технологияларды пайдалануымызға болады. Қазіргі түрлі бағдарламалар да жеткілікті. Мен осы ғылыми жобамда оны былай ұсынғым келеді 1-сурет.

Абайдың шығармаларының құндылықтарын, ойларын мысалға мынадай суреттер арқылы қазіргі билбордтарға ұсынып қазақ халына ойсалар суреттермен және сөздерімен ұсынар едім.

1-сурет Абайдың өлең жолдарындағы афоризмдер «Жігіттер, ойын арзан, күлкі қымбат» сөзіне саралау мақсатында автордың құрастырумен салынған 3 D корал графика

Мысалы мына бірнеше афоризімдерге талдау жасап көрдік-Естілердің айтқан сөздерін ескеріп жүрген кісі өзі де есті болады 2-сурет. 

2-сурет Абайдың өлең жолдарындағы афоризмдер «Естілердің айтқан сөздерін ескеріп жүрген кісі өзі де есті болады» сөзіне саралау мақсатында автордың құрастырумен салынған 3 D корал графика

Бұл афоризімнің мән- мағынасына талдау жасап, түсініп қарайтын болсақ. Тұнып тұрған байлық.

Адам ата-анадан туғанда есті болмайды: естіп, көріп, ұстап, татып ескерсе, дүниедегі жақсы, жаманды таниды дағы, сондайдан білгені, көргені көп болған адам білімді болады.

3-сурет Абайдың өлең жолдарындағы афоризмдер « Баланың мал табары болады, мал шашары болады» сөзіне саралау мақсатында автордың құрастырумен салынған 3 D корал графика

4-сурет Абайдың өлең жолдарындағы афоризмдер «Иман сақтауға - қорықпас жүрек, айнымас көңіл, босамас буын керек» сөзіне саралау мақсатында автордың құрастырумен салынған 3 D корал графика

5-сурет Абайдың өлең жолдарындағы афоризмдер «Тірі адамның жүректен аяулы жері жоқ. Рақымдылық, мейірбандылық, әртүрлі істе адам баласын өз бауырым деп, өзіне ойлағандай оларға да болса игі еді демек - бұлар жүрек ісі. Асықтық та - жүрек ісі» сөзіне саралау мақсатында автордың құрастырумен салынған 3 D корал графика

6-сурет Абайдың өлең жолдарындағы афоризмдер «Ғылымды, ақылды сақтайтұғын мінез деген сауыт болады » сөзіне саралау мақсатында автордың құрастырумен салынған 3 D корал графика

7-сурет Абайдың өлең жолдарындағы афоризмдер «Жаман дос - көлеңке: басыңды күн шалса - қашып құтыла алмайсың, басыңды бұлт алса - іздеп таба алмайсың» сөзіне саралау мақсатында автордың құрастырумен салынған 3 D корал графика

Қорытындылай келе, Абайды сахналау образы үлкендерге тиесілі болса, біз оқушылар Абай атамыздың қалдырған мұрасын графикада көрсетіп, философиялық құндылықтарын қоғамға насихаттау үлгісін ұсынамын.

Себебі, Абайдың шығармалары біз үшін іскерліктің ұйытқысы, еңбекқорлықтың мотиваторы деп білемін.