Ағылшын тілі пәнінде функционалдық сауаттылықты арттыру

Ағылшын тілі пәнінде функционалдық сауаттылықты арттыру

Кіріспе

Қазіргі таңда білім беру жүйесінде оқушылардың тек білімін ғана емес, сонымен қатар олардың функционалдық сауаттылығын арттыру да маңызды болып табылады. Функционалдық сауаттылық оқушының ақпаратты түсіну, оны талдау және өмірде қолдану қабілетін білдіреді. Мұндай дағдылар қазіргі заманда өте қажет, себебі әлемдік деңгейдегі ақпарат ағымы үздіксіз артып отыр. Ағылшын тілі пәні бұл тұрғыда маңызды рөл атқарады. Ағылшын тілін оқыту арқылы оқушылар тек тілді үйреніп қоймай, шет тіліндегі ақпаратты дұрыс қабылдай алады, оны өз өмірінде пайдалана алады және әлемдік деңгейде тиімді қарым-қатынас жасай алады.

Функционалдық сауаттылықтың маңызы

Функционалдық сауаттылық адам өмірінің барлық салаларында маңызды рөл атқарады. Ол адамға түрлі ақпаратты тек теориялық тұрғыдан емес, нақты өмірде де қолдануға мүмкіндік береді. Мысалы, ағылшын тілін үйрену арқылы оқушылар халықаралық әдебиеттермен, ғылыми еңбектермен танысып, түрлі елдердің мәдениетімен және жаңалықтарымен хабардар болады. Олар тек академиялық біліммен шектелмей, әлемдік ақпараттар ағынымен байланысты бола алады. Оқушылар өздерінің шешім қабылдау қабілеттерін жетілдіріп, басқа адамдармен тиімді қарым-қатынас жасай алады.

Ағылшын тілінде функционалдық сауаттылықты арттырудың әдіс-тәсілдері

Ағылшын тілінде функционалдық сауаттылықты арттыру үшін бірнеше тиімді әдіс-тәсілдер қолданылуы қажет. Мұндай әдістер оқушылардың оқу, жазу, сөйлеу және тыңдау дағдыларын бірге дамытуды көздейді.

1. Контекстуалды тапсырмалар: Оқушыларға нақты өмірлік жағдайларға негізделген тапсырмалар ұсынылады. Мысалы, ағылшын тілінде жүргізілетін дәрістер, фильмдер мен бейнемазмұнды талдау, ағылшын тіліндегі газеттерді немесе журналдарды оқу. Бұл тапсырмалар оқушылардың шет тіліндегі ақпаратты дұрыс қабылдау қабілетін дамытуға көмектеседі. Оқушылар мәтінді не болмаса бейнемазмұнды тыңдап, оларды талдап, өз пікірлерін айтып, мәселені шешудің жолдарын ұсынады.

2. Сыни ойлау және пікірталас: Оқушыларды сыни ойлауға, өз пікірлерін қорғауға үйрету функционалдық сауаттылықты арттырудың маңызды әдісі болып табылады. Бұл үшін ағылшын тілінде дебаттар мен пікірталастар ұйымдастыру қажет. Мысалы, оқушылар белгілі бір тақырып бойынша ағылшын тілінде пікірталас жүргізіп, өз көзқарастарын дәлелдей алады. Осылайша, олар тек грамматикалық дағдыларды ғана емес, сонымен қатар тілдік қарым-қатынас мәдениетін де меңгереді.

3. Жазбаша дағдыларды дамыту: Жазбаша тіл дағдыларын дамыту өте маңызды. Оқушылар эссе жазу, мақалалар, хаттар мен электронды пошта түрінде жазбаша жұмыстарды орындауы керек. Бұл тапсырмалар оларды ағылшын тілінде дұрыс құрылыммен жазуға, ойларын қысқа әрі нақты жеткізуге, тілдің лексикалық және грамматикалық ережелерін дұрыс қолдануға үйретеді.

4. Кейстерді шешу: Оқушыларға нақты өмірде кездесетін мәселені шешу тапсырмаларын беру де тиімді. Мысалы, олар белгілі бір жағдайды шешу үшін ағылшын тілінде кеңестер мен нұсқаулықтарды оқып, оны өздеріне қолдану дағдыларын дамытуға мүмкіндік алады. Мұндай тапсырмалар тек тілдік дағдыларды емес, логикалық ойлау қабілетін де дамытады.

Функционалдық сауаттылықты дамытуға арналған жаттығулар мен тапсырмалар

1. Мәтінмен жұмыс: Оқушыларға мәтіндерді оқып, олардан негізгі идеяны түсініп, сұрақтарға жауап беруді сұрау. Мысалы, оқушылар ағылшын тілінде бір мақаланы оқып, оның мазмұны бойынша сұрақтарға жауап береді. Бұл жаттығу оқушылардың мәтінді тез әрі дұрыс түсінуге дағдыландырады.

2. Тыңдау және түсіну: Ағылшын тілінде аудио немесе бейнемазмұнды тыңдау арқылы оқушылар тыңдаған материалды түсіну және оған сәйкес әрекет ету дағдыларын дамытады. Бұл тапсырмалар оқушылардың тыңдау дағдыларын жетілдіреді, сонымен қатар оларды ақпаратты бөліп алу мен талдау жасауға үйретеді.

3. Жазбаша тапсырмалар: Оқушыларға белгілі бір тақырыпқа эссе жазу немесе хат жазу тапсырмаларын беру. Бұл тапсырмалар оларды тек тілдік дағдылармен ғана емес, сонымен қатар шығармашылықпен жұмыс істеуге, өз ойларын еркін жеткізуге үйретеді.

4. Рөлдік ойындар: Оқушыларға белгілі бір жағдайды рөлдік ойын арқылы ойнауды ұсыну. Мысалы, олар ағылшын тілінде қонаққа бару немесе сатып алу процесін көрсетуі мүмкін. Бұл ойындар оқушыларға тілдік дағдыларды тәжірибе жүзінде қолдануға мүмкіндік береді.

Қорытынды

Ағылшын тілінде функционалдық сауаттылықты арттыру – бұл оқушылардың шет тіліндегі ақпаратты түсіну және оны тиімді пайдалану қабілетін дамытуға бағытталған маңызды процесс. Әрбір оқушының функционалдық сауаттылығын арттыру арқылы біз оларға болашақта халықаралық деңгейде өз білімдерін қолдануға, басқа елдердің мәдениетімен танысуға және әлемдегі түрлі жағдайларға бейімделуге мүмкіндік береміз. Функционалдық сауаттылықты арттыру тек академиялық білімді ғана емес, сонымен қатар өмірлік дағдыларды да дамытады. Сондықтан ағылшын тілі пәнінде оқыту барысында функционалдық сауаттылыққа көп көңіл бөлу өте маңызды.

Пайдаланылған әдебиеттер:

 OECD. (2013). The Survey of Adult Skills: Reader's Companion. OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/9789264204256-en

 Galloway, C., & Hemsley, B. (2019). Functional Literacy in the English Language Classroom: A Practical Approach. Routledge.

 Gee, J. P. (2015). Disciplinary Literacies and the Role of Language in Teaching and Learning. Journal of Education, 195(2), 1-20. https://doi.org/10.1177/002205741519500203

 National Research Council. (2012). Education for Life and Work: Developing Transferable Knowledge and Skills in the 21st Century. National Academies Press.

 Pappas, C. C. (2018). Effective Approaches for Teaching Literacy and Language in the Classroom. Pearson Education.