Білім беру ұйымының атауы

Ақтасты ауылының №32 ЖББ мектебі

Пәні:

Биология

Бөлім:

Бөлімше

Тірі ағзалардың көптүрлілігі құрылымы мен қызметтері

Заттардың тасымалдануы

Педагогтің аты-жөні:

Аязбаева Сания Кенжешовна

Күні:

Сынып: 8

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы:

Ағзаның ішкі ортасы. (қан, лимфа, ұлпа сұйықтығы) және оның ағза тұрақтылығын ұстаудағы маңызы.

Лимфа жүйесі.

Оқу мақсаты:

8.1.3.5 лимфа жүйесін және қан, ұлпа сұйықтығы мен лимфа арасындағы өзара байланысты сипаттау

Сабақтың мақсаты:

Ағзаның негізгі сұйықтық ортасы туралы түсінік береді.

Қан, ұлпа сұйықтығы және лимфа арасындағы байланысқа қорытынды жасай алады.

Қан, ұлпа сұйықтығы және лимфа қызметі арасындағы айырмашылықты тұжырымдай алады.

Бағалау критерийі:

1. Лимфа жүйелерін біледі.

2. Қан, ұлпа сұйықтығы мен лимфа арасындағы өзара байланысты сипаттайды.

Ұлттық құндылықтар

Мәңгілік ел» құндылығы:

Біздің қоғамдағы ұлттық бірлік, бейбітшілік және келісім

Мектеп құндылығы: ынтымақтастық, еңбек және шығармашылық

Аптаның дәйек сөзі

ҚАРАША- ӘДІЛДІК ПЕН ЖАУАПКЕРШІЛІК АЙЫ

«Әділдікпен жауапкершілік – біртұтас ұғым».

Сабақтың барысы:

Сабақтың кезеңі//

уақыты

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

0-1мин

2-3мин

3-5мин

1.Ұйымдастыру кезеңі

А) оқушылармен сәлемдесу, оқушыларды түгелдеу

2. Психологиялық ахуал қалыптастыру:

«Ақ көгершін» тренинг

3. Топқа бөлу арнайы генератор арқылы жүзеге асады үш топқа бірігеді..

Жаңа сабақ

Біздің ағзамызға күнделікті миллиондаған микроб кіреді.
Олардың бәрінен ағза өзін қалай тазартып үлгереді? Деп ойлайсыздар

Оқушылардың түсінігін толықтыру үшін бейекөрсетілімдер ұсынады

Мұғалім толықтырады

Теорияны бекіту тапсырмасын ұсынады

Оқушылар мұғаліммен амандасады,

Оқушылар шаттық шеңберін құрып, алақан жылулары арқылы бір-біріне жылы лебіздерін,тілектерін білдіреді. жағымды ахаул қалыптастырады.

1-топ Қан

2-топ Лимфа

3-топ Ұлпа

Оқушылар берілген суреттерге қарап ағзаның қорғану мүшелерін атайды

Ағзаның ішкі ортасы

Қан, ұлпа сұйықтығы, лимфаны атайды

Қошемет сөздермен ынталандыру.

Жарайсыңдар!

Сәттілік!

Жарайсыздар!

Талпын!

Алғырсың!

Қолданылған ЖИ: Chat GPT,Gemini,Kling ai ,Veo 3

https://youtu.be/FKEfD-IQcog?si=Fto5adRgEJW07NTu

https://learningapps.org/watch?v=p3wbd3sgt23

5-10мин

«Ойлан, бірік, бөліс» әдісі арқылы топтық тапсырмалар орындатады Тапсырмаларды QR –кодта жасақтап жасырын түрде ұсынады.

Оқушылар тақтадан QR –кодты ашып, берілген тапсырманы орындайды

1-топ Қанның ішкі ортасы Гомеостаз ұғымын түсіндіреді

2-топ Ағзаның сұйық ортасы Қанның негізгі қызметтерін,

Ұлпа сұйықтығын сипаттайды.

3- топ Ағзадағы лимфа тамырлары мен түйіндерінің орналасуын моделдейді

Бағалау критерийі:

-берілген тапсырмаларды сканерлеп топта бірлесіп орындайды, моделдейді

Сабақтың ортасы

10-13мин

13-17мин

1-тапсырма «Ой бұлты» әдісі (жеке жұмыс)

Берілген суреттен қанның негізгі қызметтерін санмен жазылған сөздерді орналастыр

Қанның қызметі:

1. адам ағзасында қан әрбір мүшені, дененің әрбір жасушасын бірімен-бірін өзара байланыстырады;

2. оттегін өкпеден ұлпаларға жеткізіп, көмірқышқыл газынан тазарта-ды;

3. қорек заттарды асқорыту мүшелерінен ұлпаларға жеткізеді;

а ғзаның соңғы қажетсіз өнімдерін бүйрекке және т. б. мүшелерге тасымалдайды;

4. дене температурасының тұрақтылығын сақтайды;

5. ағзаны зиянды микробтардан қорғайды;

6. ішкі секреция бездерінен бөлінетін гормондарды тасымалдайды;

7. жасушаларда қышқылдың, судың деңгейін реттейді;

8. қорғаныштық қызмет атқарады (қанды ұйыта алады).

2-тапсырма Оқушылардың қызығушылығын арттыратын тапсырмалар. Ағзаның ішкі ортасын сәйкестендіріңіздер

Оқушылар берілген тапсырманы жеке дәптерлеріне орындайды.

Суреттерге қарап отырып қанның қызметтерін ажыратып орналастырады.

1,2,3,4суреттерді қанның қай қызметі екенін жазады

5,6,7 суретті дұрыс ажарытады

Берілген тапсырманы платформада орындап, сәйкестендіреді

Дескриптор:

-тасымалдаушылық , тазартушы, қаректік зат қызметтерін дұрыс белгілейді

Гомеостаз, қорғаныштық қызметтерін орналастарыд

Жалпы балл -2

Дескриптор:

-Қан сұйық ортасын дұрыс ажыратады

Лимфа, ұлпа сұйфқтфғфн сәйкестендіреді-1балл

https://learningapps.org/watch?v=pwt4jiiz323

17-27мин

«Функционалдық сауаттылығын арттыратын тапсырмалар

Адам ағзасының ішкі ортасы негізгі үш сұйықтықтан: қан, лимфа, ұлпа сұйықтығынан тұрады. Осы үш сұйықтықтың біртұтас жүйе ретінде өзара әрекеттесуі эволюция барысында қалыптасты. Аталған әрбір сұйықтық өзіне тиесілі рөлді атқарады және құрамы соған сәйкес болады. Ағзаның осы үш сұйықтық ортасының өзара әрекеттесуі дене жасушаларын барынша оттекпен әрі қоректік заттармен қамтамасыз етуге және оны шлактан (тіршілік әрекетінің қалдықтары – зиянды заттардан) тазартуға бағытталған

2-тапсырма Есептер

Қалыпты жағдайда жүрек 1 минут ішінде орта есеппен 6 литр қанды тамырларға айдаса, 1 сағатта және 2 тәулікте қанша мөлшерде қан айдайды?

1 минут ішінде денедегі қан жүрек арқылы екі рет өтеді, сонда 2 тәулікте қанша рет өтеді?

Салмағы 31 кг адамдардың ағзасында неше литр қан болатынын анықтау. (қанның мөлшеріне дене салмағының 7 пайызына сай келеді және қанның меншікті салмағы 1,06 г/см3 тең есептеу қажет)

Оқушылар берілген тапсырмаларды мәтінді қолдана отырып орындайды.

1-тапсырма Тест тапсырмасын талдайды

Қан мен дененің барлық жасушалары арасында «делдал» рөлін атқарады

A. Қан

B. Лимфа

C. Ұлпа сұйықтығы D. Сілекей

E. Тер

2. Ұлпа сұйықтығы түзіледі A. Лимфадан

B. Терден

C. Цитоплазмадан D. Қан плазмасынан

E. Эритороциттерден

3. Ұлпа сұйықтығы айналады A. Қанға

B. Лимфаға C. Терге

D. Өтке E. Сөлге

4. Лимфа тасмалдайтын органикалық зат A. Нәруыз

B. Май

C. Көмірсу D. Тұз

E. Су

Жауаптары: 1.С, 2.Д, 3.В, 4.В

Дескриптор:

-мәтінді қолданып тест тапсырмасын орындайды

-есептерді шығарады-

Жалпы балл -2

ЕБҚ оқушысына ұсынылтын тапсырма

27-30мин

Оқушының қызығушылығын арттыратын тапсырмалар ұсынады

Пазлдарды орналастыр тапсырмасын платформада ұсыну

Оқушы мұғалімнің көмегімен берілген тапсырманы орындайды

Дескриптор:

-лимфаның қызметін табады

Ұлпа сұйықтығын ашады

Қанның қызметтерін ажыратады

Жалпы балл -3

https://learningapps.org/watch?v=p5emapcr323

30-35мин

«Кел жұптасайық» әдісімен оқушыларды топта жұптастырады, тапсырмалар ұсынады

3 тапсырма: «Сандар сыры» вордвол платформасында ұсыну

1. 5 л – қанның жалпы қалыпты мөлшері.

2. 40-45 % - қандағы формалы элементтер.

3. 90 – 92 % - қан құрамындағы су.

4. 7-8 % - нәруыздар.

5. 2 % - глюкоза, майлар, минералды тұздар.

6. 120 күн – эритроциттердің тіршілік ұзақтығы.

7. 2-4 күн– лейкоциттердің тіршілік ұзақтығы

8. 6-8мың – 1 м³ қандағы лейкоциттер саны.

9. 55-60 % - қан флазмасының көлемі.

10. 1809 жыл – И.И.Мечниковке Нобель сиылығы берілген жыл

Оқушылар топта жұптасып, берілген тапсырманы орындайды

Платформадан жасақтаған тапсырманы дұрыс жауабымен сәйкестендіреді

Дескриптор:

-Қанның сұйық ортасының сандық көрсеткіштерін дұрыс сәйкестендіреді-1 балл

https://wordwall.net/ru/resource/62923253

40-43мин

Оқушыларға сабақты бекіту тапсырмасын ұсынады

«Биологиялық диктант»аялдамасы

Төменде қажетті терминдерді пайдаланып, сөйлемді толықтырыңыз.
Ағзаның ішкі ортасы бірімен–бірі байланысты … , … және … тұрады.
Ішкі ортаның тұрақты … жасушалардағы заттардың қалыпты алмасуын және жасушаларға тән қызметтердің атқарылуын қамтамасыз етеді. Ұлпаларда жасушалар аралығында жасушаларды қоршап тұратын сияқты … … болады. … қанның сұйық бөлігі плазмадан түзіледі. … дәнекер ұлпасына жатады және аралық ішкі орта болып табылады. Қан ағзаның ішкі ортасының тұрақты құрамы мен қасиеттері — … сақтауға қатысады. … ұлпа сұйықтығынан түзіледі және ақшыл сарғыш түсті болып табылады.
Қажетті терминдер: лимфа, ұлпа сұйықтығы, қан , құрамы, ұлпа сұйықтығы,
лимфа, қан және гомеостаз

Оқушылар тақырыпты қорытындылау мақсатында берілген диктанттың кілтті сөздерді қолдана отырып орындайды

Дескрипор:

-қажетті терминдерді қолдана отырып диктантты орындайды-1балл

Қосымша тапсырмалар

https://learningapps.org/watch?v=pwkzf2dc323

43-45мин

Кері байланыс: «Плюс, Минус және Қызықты» әдісі арқылы.

Плюс - «мен үшін қажет ..........................»

Қызықты - «мен әлі де болса .............. ізденуім керек»

Минус - « мен үшін ......................... кедергі болды.

Кері байланыс арқылы бүгінгі сабақтан нені түсінгендерін және әлі де нені жетілдіру керектігін айтады.