«Әй, осы математика» атты интелектуалдық ойын

2012 жыл 25 желтоқсан

Катонқарағай ауданы, Аршаты орта мектебі

Өткізген

Абильмажинова Мақташ

математика пәні мұғалімі

5-7 сыныптар

"Әй, осы математика ..."

Интелектуалдық ойын-сайыс

Мақсаты: Оқушылардың ауызша есептей білуін, логикалық есептерді,

сұрақтарға тез жауап беруіне дағдыландыру.Алған білімдерін пайдалана білуге жаттықтыру. Математика пәніне қызығушылығын арттыру. Ойлау қаблеттерін дамыта отырып, шапшаңдыққа, білімді, дарынды, озық болуға тәрбиелеу.

Ойында интерактивті тақта, үлестірме қағаздар қолданылады.

Қатысушылар: 5-7 сынып оқушылары. Олар әрбір сыныпта өткен сайыс жеңімпаздарынан құралған оқушылар.

Сайысқа қатысушылар:

5- сыныптан Бақдәулетова Айым

5- сыныптан Шаймарданов Бекарыс

6- сыныптан Қайырбеков Жеңіс

6- сыныптан Жұқанов Абылай

7- сыныптан Түркістанов Бақыт

7- сыныптан Малғаждарова Ақмаржан

7- сыныптан Айқынұлы Әли

Сайысқа қатысу үшін өздеріне сәйкес нөмірлерін таңдап алады.

Бүгінгі күн сайыста

Ешкінен сен қалыспа,

Білімі кімнің көп болса,

Сол озады сайыста- деп

«Әй, осы математика» атты сайысымызды бастаймыз

Сайыстағы оқушылардың жұмысын бағалау үшін әділ қазылар алқасын сайлап алу.

Шын жүйрік шабысынан танылады

Нақты білім, терең ой сыналады.

Баға берер әділқазы ортамызда

Сіздерге құрметпенен қол соғылады.

Әділ қазылар алқасы:

1. Нургалиева К математика пәні мұғалімі

2. Садуов Ж химия пәні мұғалімі

3. Қабдрашидова Зере 11- сынып

4. Қайылов Тұрар 10- сынып

5. Амангельдинова Ғазиза 7- сынып

Өту жоспары:

1. Математика жайлы әңгімелер

2. Логикалық есептер

3. Мақал-мәтелдер сайысы

4. Есепке кім жүйрік?

5. Кім көп біледі?

6. Қорытынды

1- сайыс Математика жайлы ұлы ғалымдар айтқан ұлағатты сөздерді айта келіп, математика жайлы әңгімелерді айтамыз

1.Арифметика математиканың, ал математика ғылымдардың патшасы.

(К.Гаусс)

2.Ақыл-ойды тәртіпке келтіретін математика, сондықтан да оны оқу керек.

(М.В.Ломоносов)

3.Математика – барлық ғылымдардың тұңғышы және оларға пайдалы да, қажет те.

(Р.Бэкон)

Оқушылар математика жайлы дайындаған әңгімелерін айтады.

2- сайыс: Логикалық есептер шешу.

Қиындықтан ешқашан біз қашпаймыз.

Алғырлықпен тапқырлықты ұштаймыз

Қиялдарға самғап ұшқан құстаймыз,

Шегінбейміз жеңістерге бастаймыз- деп, логикалық есептер шығару

Интерактивті тақтадағы есептерден әр оқушы өз нөмірлеріне сәйкес есептерді шығарады.

1. 7 жұмыртқаның бағасы 7 теңге болса, 100 жұмыртқаның бағасы неше теңге? (100)

2. 1т темір ауыр ма, әлде 1000 кг мақта ауыр ма? (Бірдей )

3. 4 827 105 санындағы үш цифрды ең кіші сан шығатындай етіп

сыз. Сонда қандай сан шықты? (2 105 )

4. Сандар қатарындағы келесі санды тап? 20,21, 23, 24, 26, 27, … (29)

5. Квадрат үстелді айнала төрт адам отыра алады (әр жағына бір- бірден).

Мектепте дәл осындай 7 үстелді жалғап бір қатарға қойып, ұзын үстел

құрды. Осы үстелді айнала қанша адам отыра алады? (16)

6. Түйе, бота маң басқан

Төрт аяғын тең басқан.

Шұнақ құлақ бес ешкі

Қос лақпен қос ешкі.

Төрт қозылы екі қой

Бәрін бірге санап қой. (17)

7. Көл тоғанды қырға бар

Келіп қонды тырналар.

Жұптан қонып сол жерде

Отыр екен он жерде

Санап берші тырналар

Қанша болды ол жерде? (20)

3-сайыс. Мақал- мәтелдер сайысы.

Ал, балалар, балалар

Мақал –мәтел айтайық.

Қиындыққа қайыспай

Асулардан өтейік –деп, берілген мақалдағы нүктенің орнына сан қойып, мақалды оқу.

1. Ер 1 рет өледі,

Қорқақ 1000 рет өледі.

2. 7 рет өлшеп,

1. рет кес.

3. 2 құзғын таласса,

1 қарғаға жем болар.

4. 1 кісі қазған құдықтан,

1000. кісі су ішеді.

5. Жақсыны 7 жыл жетелесең адам болар,

Жаманды 7 жыл жетелесең надан болар.

6. 30 тістен шыққан сөз,

30 рулы елге тарайды.

7. Білгенің бір 9, білмегенің 99.

4-сайыс. Есепке кім жүйрік? сайысы

Өмірде ойлап тұрсаң, бәрі де - есеп.

Ауырсаң, ішетұғын дәрі де - есеп.

Есепсіз сүрген өмір мазмұнсыз ау,

Дүниенің бар тұлғасы есеп десек- деп, берілген есептерді барлығы шығарады.

1. Берілген есептегі жұлдызшалардың орнвна цифрларды қоя отырып, көбейтуді орында:

* 2 *

2 7

3 6 * 8

* * * *

* * * * * (524 · 27 = 14 148 )

2. 0, 1, 2, 3 цифрларынан бірдей цифр қайталанбайтын барлық мүмкін төрт таңбалы сандарды жазыңдар. Мысалы 3 201 санын және т. б. құрастыруға болады. Алынған ең үлкен және ең кіші сандардың айырмасын неге тең?

(3 210 – 1 023= 2 187 )

3. Қалалық бай тұрғын үш ұлына мұраға екі үй қалдырды. Ұлдары мұраны тең бөлуді шешті. Үлкен екі ұлдың әрқайсысының еншісіне үй тиді, ал кенжесіне ақша бөлінді: оған ағаларының әрқайсысы 500 динар берді. Сонда бір үйдің құны қанша динар тұрады? (1500 )

2. “Кім көп біледі?” сайыс.

Білімнің ұшқырлығын танытып сен,

Асып- тасып, асықпа,қалыспа сен.

Уақыт деген зымырап, зулап жатыр,

Шапшаңдық бұл сайыста керек екен –деп әр оқушыға 7 сұрақтан қойылады. Оған кім тез және қанша уақытта жауап беретіні ескріледі

5-сыныпқа

1. Санауда қолданылатын сандар? (натурал)

2. Санның ең үлкен бөлгіші неге тең? (санның өзіне)

3. 2-ге бөлінбейтін сандар не деп аталады? (Тақ сандар)

4. Қандай сандар 5-ке бөлінеді? ( 0 мен 5- ке аяқталатын сандар)

5. Жай сандардың кестесін жасаған грек ғалымы кім? (Эратосфен)

6. 1/2- ге кері сан? (2)

7. Ғасырдың жартысы неше жыл? ( 50жыл)

5-сыныпқа

1. Неше цифр бар? (он)

2. Кез келген натурал санның бөлгіші? (1)

3. 2-ге бөлінетін сандар не деп атлады ? (Жұп сандар)

4. Қандай сандар 10-ға бөлінеді? ( 0 - ге аяқталатын сандар)

5. Ең кіші натурал сан, (1)

6. Санды қандай санға бөлуге болмайды? (0-ге)

7. 3 ке кері сан? ( 1/3)

6-сынып

1. Шеңбердің екі нүктесін центр арқылы қосатын кесінді?

(диаметр)

2. Өзара кері сандардың көбейтіндісі неге тең? (1)

3. Оң санға да теріс санға да жатпайтын сан (нөл)

4. 9-ға қарама қарсы сан (-9)

5. -99,9 бен 1 қайсысы үлкен? ( 1)

6. 0-ден үлкен сандар ( оң сандар )

7. Таңбалары әр түрлі сандардың көбейтіндісі (теріс сан)

6-сынып

1. Қандай сан барлық сандарға қалдықсыз бөлінеді? (нөл)

2. Қарама қарсы сандардың қосындысы неге тең? (о)

3. Шеңбердің нүктесін центрімен қосатын кесінді? (радиус)

4. | - 10 | мен 1 қайсысы үлкен? ( | - 10| )

5. Екі санның қатынасы не деп аталады (пропорция)

6. 0- ден кіші сандар (теріс сандар)

7. Ең үлкен уақыт өлшемі? (ғасыр)

7-сынып

1. Кеңістіктегі фигуралар қасиетін зерттейтін геометрия бөлімі (планиметрия)

2. Координаталар жүйесін енгізген ғалым (Р. Декарт)

3. Вертикал бұрыштар қандай болады (тең)

4. Үшбұрыштың ішік бұрыштарының қосындысы (180 )

5. Жазықтықтағы бір бірімен қиылыспайтын түзулер (параллель)

6. Санның бір дәрежесі неге тең? (санның өзіне тең)

7. Тік бұрышты үшбұрыштың сүйір бұрышына қарсы жатқан қабырғасы (катет)

7-сынып

1. Кез келген санның нөл дәрежесі ( 1)

2. Дәлелдеуді қажет ететін сөйлем (теорема)

3. Бұрышты қақ бөлетін сәуле (биссектриса)

4. Тұстас бұрыштардың қосындысы (180)

5. Екі қабырғасы тең үшбұрыш? (тең бүйірлі үшбұрыш)

6. π санының жуық мәні неге тең? (3,14)

7. Тік бұрыш жасап қиылысатын түзулер (перпендикуляр)

7-сынып

1. Геометрия терминінің мағанасы ( грек сөзі жер өлщеу)

2. Сыбайлас бұрыштардың қосындысы (180 )

3. Тең қабырғалы үшбұрыштың бұрыштары неше градустан (60)

4. Квадрат функцияның графигі (парабола)

5. Дәлелдеуді қажет етпейтін сөйлем (аксиома)

6. Тік бұрышты үшбұрыштың тік бұрышына қарсы жатқан қабырғасы (гипотенуза)

7. Барлық қабырғалары тең үшбұрыш (тең қабырғалы үшбұрыш)

Әділ қазылар қорытындысын дайындағанша интерактивті тақтадағы қазақ математиктерімен таныстырылады.

Садуақас Хасенұлы Боқаев 1907 – 1942)

Боқаев С.Х. (1907-1942) – математика саласы бойынша Қазақстаннан шыққан тұңғыш , алғашқы ғылым кандидаттарының бірі, қазақстандағы жоғары математикалық білім беру ордаларының қара шаңырақтары – Абай атындағы қазақ ұлттық педагогикалық

университеті мен әл-Фараби атындағы қазақ ұлттық университетінің физика-математика факультетінің негізін қалаушылардың бірі.

С.Боқаев 1907 жылы 17 наурызда Семей облысы, Абай ауданы, Көкбай ауылында дүниеге келген. Сауатын Зайсанда ашады. Әкесі Сәдуақасты кішкене күнініен бастап інісі Тайыр Жомарбаевтың (қазақтың көрнекті ағартушы-педагогы, ақын және драматург) пен Адгия Фархисламовнаның тәрбиесіне берді. Соның арқасында мектеп бағдарламасы көлеміндегі математиканы жақсы игеріп, олар оны Орынбор халық ағарту институтының физика-математика бөліміне оқуға жіберген.

Осы институтта сабақ берген К.И.Торопов қабілетін байқап, институт директоры Қ.Тоқыбаевтың алдында С.Боқаевты Мәскеуге оқуға жіберу туралы мәселе қояды. Ол Орынбор халық ағарту институтының физика-математика бөлімін, 1928 ж І – Мәскеу мемлекеттік университетінің астрономия-математика бөлімін бітірген.

Ғылыми педагогикалық қызметі: КазПИ де ассисент, доцент, кафедра меңгерушісі, декан, профессор міндетін атқарушы.

Ғылыми-зерттеу жұмыстары:

1. Кез-келген аралықта жинақталатын қатардың қосындысы болатын функцияның құрылымдық қасиеттері;

2. Арнайы функциялар және олардың жалпы жағдайлардағы ерекше нүктелері;

3. Жалпы түрдегі кейбір анықталмаған интегралдарды интегралдау әдістері;

4. Конформдық бейнелеуле