№156 жалпы білім беретін мектеп 9 «б» сыныбының әлеуметтік паспорты.

Сынып жетекшісі Байгунусова Ж.О.

	аты- жөні	Туған күні	әкесі	анасы	Бала саны	Мек. дейн	мектеп			әлеумет	мекен жай
1	Алимбетова Диана	21.03.2001		Рысбекова Салима «Нарко диспансер» медбике 18.08.1970	3	-	1				Фрунзе 46 2981090
2	Ауелбекова Әсел	20.09.2001	Қоңыров Асхат 21.09.1979 Жеке кәсіпкер лер	Шынасилова Роза 08.12.1979	2		2				Дархан Зеңгір414 87774515045
3	Алтаева Лаура	31.12.2001	Мергенбаева Нүргүл 07.08.1980 ТОО«Гелиос» Кассир- оператор		2	1	1			Жартылай жетім	Сейфулина 29 87772361013
4	Әбдібек Ақжол	06.10.2000	Алмасбеков Амангелді 10.03.1970	Акимбекова Бибигуль01.06.1973 «Реалист»сатушы	2	1	1				Сүмбіле 13 87777768693
5	Байшатыр Фатима	27.06.2000	Инкибаев Ахмет «Кенжехан»базары жүр. 18.07 .1972	Инкибаева Елена 22.04.1976	5	1	4			көпбалалы	Тәңіртау 33 87775904043
6	Базарбай Әділет	13.01.2001	Смагулов Ерлан 05.06.1976	Алиева Лайла №154садик тәрбиеші 17.02.1976	1		1				Алдабергенов 3 87053887876
7	Болысова Аружан	20.05.2002	Болысов Ерболат 21.07.1965 «болашақ»баз.8қ33кон	Кокеджанова Куралай 19.03.1975 ТОО «Ливия» менед	3		3		. .		Шәлкөде 70 2981826
8	Бекетова Арайлым	10.03.2001		Сапарова Сауле «Өжет» маг сатушы 20.06.1977	4		4			көпбалалы	Әуезова 37 87478868752
9	Буюк Нурай	29.12.2000		Буюк Эльвира 24.11.1972 Жеке кәсіпкер							Бекболат 15 2981522
10	Жаңылдықова Жанерке	19.12.2000	Куатов Берикхан 03.04.1972 №156 мектеп кузет	Каршыганова Кенжетай 10.01.1975 тех.персонал	2		1				Сеңгірбаев 21 87782671779
11	Жұрынова Әдемі	19.06.2000		Журунова Жанат 25.09.1971 «Еламан» балабақша тәрбиеші	3		1				Новая 141 87057335085
12	Жоламан Нұрила	10.08.2000	Әлімжан Сәтжан 09.02.1965 №54 мектеп дене шынық	Мырзагулова Назгуль 04.12.1977	5	2	3			көпбалалы	Новостройка 88б 87024448244
13	Исламбакиева Аманиса	06.01.2000	Исламбакиев Сайфудин №13автобус жүргізуші 02.01.1969	Исламбакиева Асигуль 05.11.1971	4		4			көпбалалы	Тауасаров 56 3937988
14	Илахунов Каримжан	15.02.2001	Илахунов Малик 04.06.1969 Фирма Алсер копьютер	Хаджамниязова Рисалят 18.03.1972	3		3				Комсомольская 108 2981761
15	Калдибаева Куралай Жарылхасыновна	13.03.2001	Хужакулов Жарылхасын 31.08.1975 ТОО «Береке» сварщик	Кыдыралиева Айнұр 01.05.1982 ТОО «Инвест» пекарь	3		3				Дархан Жалағаш 10 87758936628
16	Қасымов Темірлан Сағатбекұлы	12.06.2000	Мусанов Сағатбек 22.01.1969 ТОО «Синойл» құрылыс құрылысшы	Мусанова Жанат 03.12.1977	2		2				Үкілі Ыбырай 12 3850435
17	Қожағұл Әсел Ермекқызы	13.10.2000	Бақбергенов Ермек Құрылысшы 10.11.1973	01.01.1978 №5 емхана акушер	3		1				Ахметов 353 2326750
18	Мауталиева Айжан Қазбекқызы	18.07.2001	Мауталиев Қазбек 26.02.1972	Мауталиева Алия 04.07.1975 №156 мектеп мұғалім	4	1	2			көпбалалы	Фрунзе 79 2981318
19	Тұрлыбек Зарина
20	Нусупбеков Елдар Ербосынұлы	22.12.2000	Нусупбек Ербосын Жүргізуші	Баймуратова Лайла 22.03.1977 ТОО «Докфуд»аспаз	2		2				Дархан 28 87023105264
21	Нұридинова Ақбота Шалқарқызы	30.04.2001	Нургабылов Шалқар ДГКП «Таспа су»контр 18.01.1980	Тлеубаева Бану ДГТП «Тоспа су»опер 13.03.1980	2		2				Ғалиев 7 3850557
22	Талгатова Нурсая Талгатовна	04.08.2000	Коныратов Талғат 20.08.1969 «Алматыметроқұрылыс»	Конратова Анаргуль 08.03.1973	2		1				Жансугуров 91 З857557
23	Токтакынов Аян Азатович	13.03.2001		Есенбаева Гульнар 02.02.1962 Үй шаруасында	3		1			Жартылай жетім	Фрунзе 188 2981111
24	Толеуов Абылай Батырханұлы	19.10.2000	Иманбеков Батырхан 07.10.1976 Жеке кәсіпкер	Конкакова Асем №14мек. мұғалім 16.03.1977	3		3				Фрунзе 56 2981711
25	Өмірбек Искандер Бахытұлы	25.07.2000	Жандилов Бақыт 28.01.1979 «Дорстой» прораб	Жандилова Алия 27.06.1979 Кедендік бақылау департ.	3	1	2				Бекболат 71 2972007
26	Өмирбек Хайрат	01.02.2000	Тәбәрәк Өмірбек 03.05.1971 «Барыс»баз. 1қ 53конт Жеке кәсіпкерлер	Тохай Жанбота 11.04.1972	2		2				Ұлжан 257 3857667

Тест дүние тарихы

1. ХІІІғ ІІжарт Қытайды басып алған моңғолдар

2. Моңғол империясы құрылыды1206ж

3. Франция Мадагаскар аралдарын жаулап алған жыл

4. Ұлы Отан соғысында Гитлердің «Қауырт соғыс» жоспарын күйреткен шайқас Курс шайқасы

5. Иран-Ирак соғысы 1980-88жж

6. Кушандық шеберлер жасаған мәдени ескерткіш «Жеңімпаз Қанішке храмы»

7. Алғаш құрылған славян елі Ұлы Морав

8. Үғ Рим империясы арқылы Солтүстікке өткен герман тайпасы вандал

9. Алғаш христиан шіркеуін басқарған

10. «Монарх өте білімді, данышпан философ болуы керек» деп есептеген француз философы

11. 1516ж Т.Мордың еңбегі «Утопия аралы»

12. 1867ж АҚШ Ресейден сатып алды Алясканы

13. 1810ж Мексикада ұлт-азаттық көтеріліс басшысы Мигель Идальго

14. 1917ж Қытай үкіметі қолдағаг әскери блок Антанта

15. 1956ж Франция үкіметі тәуелсіздік берді. Марокко мен Тунис

16. Үндістан Республикасында 1977ж дейін билік жүргізген партия Үнді Ұтттық конгресі

17. Черчиль мен Сталин құпия келісіміне орай КСРО ықпалында болғаг аймақ

18. «Замана тарихы» еңбегінің авторы ӘЛ-Масуди

19. Канада, Аустралия отарлары автономи мәртебесін алды 1917ж

20. 1929ж қазанда Ауғанстан патшасы болған Нәдір хан

21. Испанияда инквизиция құрылды 1480ж

22. ІҮғ Қытайдың солтүстігіне шабуыл жасаған ғұндар

23. Соғыс тарихындаалғаш хим,қару қолданған Германия

24. 1945ж 8 мамырда Германияның тізе бүгу актісіне қол қойылды

25. 1992ж Италияда өкметтің жоғары сатысы мен саяси басшылардың арасын жемқорлықтан тазартуға арналған қозғалысы «таза қол»

26. 1609ж Испаиядан тәуелсіздігін алды Нидерланды, Голандия

27. Батудың шығысқа жорығы 1236-1242жж

28. 1607ж Англия тарихындағы оқиға

29. ХҮІІғ Қытай қалай аталды Цинь империясы

30. Англия Үндістанды толығымен отарлады

31. ХІХғ 30-50ж Англиядағы пролетарияттық бұқаралық саяси рев қозғалысы чартистер

32. 1916ж ақпанда Германия мен Франция арасындаға шайқас Верден қырғыны

33. 1845ж Ақш құрамына кірген штат Техас

34. 1957-1963ж үкіметті билеген консерватор

35. 1951ж Сан-францискода егемендігі қайтарылған ел Жапония

36. Ежелгі Грекиядағы сәулет өнері барынша қарқынды дамыды

37. «Британ империясы » ұғымы пайда болды ХІХғ 70 ж

38. 1796жТегеранға француз елшілері келді. Иран шахын Ресейге қарсы қойып,Англияға да қарсы қойды.

39. ХҮІІ-ХҮІІІғ Европа мәдениетіндегі бірін-бірі ауыстырған үш көркем бағыт классицизм,романтизм,реализм

40. 1996ж ядролық сынақтарын тоқтатқан елдер

41. София саборын салғызған Киев князі Яраслав Мудрый

42. Христофор Колумбтың туған қаласы Генуя

43. Опричниана саясатын жүргізген орыс князі ҮІ Иван

44. Екі Корей мемлекеті БҰҰ мүше болып қабылданды 1990ж

45. Англия тарихындағы қиын экономикалық дағдарыс жылдары

46. ХҮІІ-ХҮІІІғ ағартушылық отаны деп есептелген ел Англия

47. ХҮІІ-ХҮІІІғ Англияда «мемлекет ішіндігі мемлекет» атанған құрылым Ост-Үнді компаниясы

48. І дүниежүзілік соғыста Үндістанды соғыс мүддесіне пайдаланды Англия себебі отары болды

49. 1946ж Конституция бойынша Францияның мемлекеттік басқару формасы Парлементтік республика

50. 1960ж Мавритания тәуелсіздігін алды

51. Хетт патшалғында билікті мұрагерлікпен берілуін енгізген патша Телепин

52. «Аспан шырағы эпицикл шеңберімен айналады, әрбір шеңбердің ортасы Жерді айналады, жер қозғалмайды» деген ілім авторы Птолемей

53. ХҮІІІ Моғол үстемдігіне қарсы көтеріліс көсемі Шиванжи

54. Нақты дүниені объективті, шындық тұрғысынан бейнелейтін бағыт реализм

55. 1944ж Лейте аралы маңында Ағылшын-американ әскерлері десанттық операция жүргізді

56. Ливияда 1969ж 1 қыркүйектегі төңкеріс нәтижесінде билікке келген

57. ХІҮғ дүние жүзіндегі тұңғыш мануфактура ашылды Флоренцияда

58. ХІІІғ Хорезм мемлекетінің жойылуын тездеткен жағдай Монғол шапқыншылығы

59. ХХғ басында Үндістан халқын ағылшын отаршылдарына қарсы күреске шақырған үндеу

«ӨЗ» тауарымыз-свадеши, «өз билігіміз» свараджа

60. Ағылшындар мен француздар тұңғыш рет танктерді қолданды Сомма шайқасында

61. Британ фашистернің жетекшісі Чемберлен

62. У.Черчиль қызметтен кетті

63. Ежелгі Египет қаласы Фивы, Мемфис

64. Мемлекетті дара басқарған Римнің алғашқы императоры Октавиан

65. 1066ж Британ аралын жаулап алған Нормандия герцогі Вильгельм

66. 1265 ж Англияда пайда болған сословиелік орган Парламент

67. 1607ж Англия тарихындағы тарихи оқиға........................

68. ХҮІІІғ қарапайым халықтың білім алуына қарсы болған Пруссия королі .................

69. 1711ж І Петрдің жарлығымен Боярлар думасының орнына құрылды Сенат

70. 200- ден астам мүсіндері бар және төбелері алтын жалатынлған тақтайшалармен қапталған храм ......................

71. 1453ж Жүзжылдық соғыста француздар жеңіске жетті Бордо түбінде

72. Шығыс Рим империясында патриарх басқарған шіркеу аты Православиелік

73. Бату ханның орыс жеріне жорығы басталды 1237ж

74. Шіркеу епископтары мен шіркеу соттары билігінен және құпиялықтардан тазартуды жақтағандар пуритандар

75. ХІХғ Англияда жер иеленушілердің, ірі кеме мен саудагерлердің мүддесін қорғаған партия

Консерваторлар

76. ХҮІІғ ақсүйектердің азғындығын суреттеген «Күлегеш адам» романының авторы Гюго

77. «Найзағай әміршісі» атанған ғалым Майкл Фарадей

78. ХІХғ 30-50ж Англиядағы пролетариаттың бұқаралық, саяси революциялық козғалысы Чартизм

79. 1941ж Германияның КСРО-ға шабуылына Үнді компартиясының көзқарасы......................

80. 1995ж мамырда Франция президенті болып сайланған Жак Ширак

81. ХХғ 70-80жж КСРО орта қашықтықтағы зымырандары орналасқан аймақ.........................

82. 1649ж диггерлер ұсынған талаптар жерді қоғамдастыру

83. Рим қаласы Италияның астанасына толық айналуы 1870ж 20 қыркүйек

84. ХІХ ғ Жапон императоры жаңа мемлекеттік құрылысты таңдау үшін қабылдаған шешімі

Батыс елдердің тәжірбиесін үйрену үшін шетелге арнаулы делегация жіберді.

85. 1958ж құрылған Біріккен Араб республикасының мүшелері Сирия мен Египет

86. Франктер империясында феодализмнің қалыстаса басталу белгісі

Карл Мартелдің жерді сыйлыққа үлестіруі

87. 1787ж АҚШ Крнституциясының толық демократиялық сипатта болмауы

Қара түстілерді құлдыққа алудың заңдастырылуы

88. 1757ж Қытай императоры Цяньлуньнің европалықтарға байланысты ұстанған саясаты

Қытайға келуге тиым салды

89. Өнеркәсіп төңкерісінің мәні мануфактуралық сатыдан фабрикалық жүйеге өту

90. 1918ж Жапонияда «Күріш бүліншілігінің» шығу себебі ашыққан тұрғындардың көшелерге шығып қамбаларын қиратуы

91. Ф.Рузвельттің «Жаңа бағыт» бағдарламасына сәйкес «Ұлттық өнеркәсіпті қалпына келтіру» заңында қарастылды әділ бәсеке

92. Хетт патшалығын талқандаған мемлекет Ассирия

93. 1236ж Бату Еділ бойында жаулап алды болғарлар

94. Жапонияда императорлық билік орнады 7ғ

95. 1612ж Минин мен Пожарский Мәскеу қаласын қорғады Польша әскері

96. Алғашқыда АҚШ-тың мемлекеттік құрылысы федерация

97. ХҮІІІғ ортасында Үндістанды отарлаған ағылшын компаниясы «Ост-Үнді»

98. 1795ж АҚШ пен бейбітшілік шартқа қол қойған ел Алжир

99. ХІғ Англияның «Қаһарлы сот кітабында» не жазылды Вильгельм жүргізген санақ барысы

100. Шығысқа жасалған крест жорықтарының саны 8

101. Наполеон Бонапарт император болған жыл 1804ж

102. ХҮғ европалықтар теңіз арқылы өтуге ұмтылған шығыстық ел Үндістан

103. Екінші дүние соғысында франциядағы «Азат Франция» қозғалысын бас Шарль де Голль

104. ХҮІІ ғ Англиядағы азамат соғысында парламент армиясын басқарған қолбасшы О.Кромбель

105. Аустралия автономиялы мемлекет дәрежесін иемденді 1917ж

106. Каджар әулеті тұсындағы Иран жерінің әкімшілік аймақтары вилаеттер

107. 1813ж Гулистан келісіміне қол қойған Ресей мен Иран

108. 1945ж «АҚШ дүниежүзілік жауапкершілікті мойнына алды » деп мәлімдеген президент Трумен

109. 1983ж Түркияда Т.Озал құрған партия «Ана-Отан»

110. Архонт Солонның шығарған реформаларының нәтижесі Аттиканың ер адамдары Афины мемлекетінің азаматтары болды

111. Жапонияда 7ғ бастап барлық билік және жер кімнің қолында болды микадо яғни император

112. ХҮІІғ өмір сүрген атақты голланд суретшісі Рембрант

113. Луи Пастер негізін салған ғылы саласы микробиология

114. 1920ж 5 маусымда Иранда жарияланған Гилян Республикасының басшысы Көшек хан

115. ІҮ Иван самодержавиені нығайту үшін заңдар жинағын шығарды 1549ж

116. Ұлыбританияда «Ұлттық коалициялық үкімет» құрған президент......................

117. Герман Демократиялық Республикасы құрылған мерзім 1949ж 7 қазан

118. Үндістанда «күш қолданбай қарсыласу» күресін ұйымдастырушы М.Ганди

119. Екінші дүниежүзілік соғысқа қатысқан мемлекеттер саны 61

120. ХҮ-ХҮІ қай мемлекетте Рим папасы барлық билікті өз қолына шоғырландыруға тырысты Испания

121. Киев Русінде славян алфавиті-кириллица қабылданған ғасыр ІХғ

122. «Қайта өркендеу» мәдениетінің Италиядағы орталығы Флоренция

123. Латын Америкасы елдеріндегі ірі жер иеліктері латифундия

124. Үштік Одақ әскери бірлестігі құрылды 1882ж

125. Екінші дүниежүзілік соғысты бастаған импералистік елдер Германия, Италия ,Жапония

126. Парфияның әкімшілік аумақтарының атауы диздер

127. ҮІІғ 70-ж Византияның солт-шығ құрылған славян мемлекеті Болгария

128. Чомпилер сөзінің мағынасы жалдамалы жұмысшы

129. Физикаға «инерция» терминің енгізген Кеплер

130. АҚШ-тың үшінші президенті Томос Джеферсонның тарихта қалдырған еңбегі «Тәуелсіздік декларациясы»

131. Европадағы ортағасырлық қоғамдық қатынастарды толығымен жойған Қайта Өрлеу мен Реформациядан кейінгі үшінші рухани көзқарас Ағартушылық ғасыр

132. Революциялық романтизмнің өкілі болған ағылшын ақыны Байрон

133. Ағылшындардың Үндістанда жүргізген реформасы Монтегю-Челмсфорд

134. Бактрия жерін өзіне бағындырмақ болған сирия патшасы ІІІАнтиох

135. Рим империясы ресми түрде Батыс және Шығыс болып бөлінді 395ж

136. Ислам діні негізінде арабтар бейнелеу өнеріне тыйым салды Адам мен жануар кейпін бейнелеуге

137. 1137 Кастилияда құрылған сословиелік өкілеттік орган Кортес

138. 1549ж Ресейде боярлар думасының орнына құрылған Зем соборы

139. Ағылшын буржуазиялық революциясының басталуына деп есептелді Ұзақ парламенттің шақырылуы

140. Орыс жеріндегі бар діни билікті Мәскеу шіркеуіне бағындырған ұлы князь Борис Годунов

141. «Жас Италия» ұйымы құрылды 1831ж Джузеппе Мадзини құрған

142. Антифашистік коалицияны құрған елдер АҚШ,Англия ,КСРО

143. Францияда Төртінші Республика кезеңі 1946-1958жж

144. 1998ж ядролық сынақтар жүргізген Азия мемлекеттері ...........................

145. 1789ж француз революциясының басты нәтижесі Абсолютті монархия құлады

146. Сауд Арабиясының негізін салушы..............................

147. Шыңғыс хан кезіндегі Моңғол империясының астанасы Қарақорым

148. 1945ж Подстам конференциясына қатысқан елдер........................................

149. 1990ж Кувейтті басып алған ел...................................................

150. Парсы мемлекетіндегі ІДарий шығарған ақша дарик

151. Эфталит дәуірінде жазба деректер сақталған тіл шығыс иран тілінде

152. ХХғ 90-ж Польшада мемлекет басына келді......................

153. 1963ж Финляндия Президенті Кекконен көтерген бастама.........................

154. ХҮІІғ дворяндық пен буржуазияның кемшіліктерін Францияда әділ көрсеткен ұлы драматург

.............................

155. ХҮІІІғ бірінші ширегінен бастап Ресейде дворяндарға өмір бойы міндеттелді мемлекеттік қызметте қалу

156. 1948 ж құрылды .........................

157. Б.з.б 1595ж хеттер тонаған қала .......................

Тест

1. ХІХғ бас Қытай көпестерінің сауда жасайтын орталықтарының бірі

а. Омбы в Ақмола с Бұқтырма

2. «Шанхай бестігінің» алғашқы кездесуі өтті

а. 1996ж 26 сәуір в. 1990ж 22 сәуір с. 2000ж 20 шілде

3. Азамат соғысы жылдарында Кеңарал болысында партизан жұмысын ұйымдастырған

а. Бокин в. Ыбыраев с. Қосанов

4. Солтүстік Қазақстан тұрғындарының көшпелі өмір салтына ауысқан уақыты

а. Б.з.д Імж в. Б.з.д ІІмж с. Б.з.д ІІмж ортасы

5. Оралда Кеңес үкіметі орнаған кез

а. 1917ж қараша в. 1918ж қаңтар с.1918ж қаңтар

6. Жүсіп Баласағүнның еңбегі

а. «Даналық кітабы» в. «Түркі тілдернің сөздігі» с. «Бақыт әкелетін білім»

7. Хиуа ханы Рахымның жойқын шабуыл жасған жылы

а . 1820ж в.1815ж с. 1818ж

8. ХХғ басында Жетісу өңіріндегі кулактардың үлес пайызы

а. 20 в. 23 с.25

9. Жалпыға бірдей орта білім беруге көшу науқаны өріс алды

а. 1940жылдары ішінде в. 1970ж с. 1980ж

10. Оғызнаманы 17ғ толық жазып қалдырған ғұлама

а. Баласағұн в. Әли ақын с. Әбілғазы

11. Моңғол хандығының этносаяси құрамында үйсіндердің орнына уақытша аталған тайпалар

а. Найман в. Дулат с. Қыпшақ

12. 1853ж Ресейдің қол астына алынған қоқандықтардың бекінісі

а. Таушүбек в. Пішпек с. Ақмешіт

13. Желтоқсан оқиғасына қатысқаны үшін жоғары оқу орындарынан шығарылды

а. 246 в. 99 с 1200

14. Тоқырау жылдарында халық арасында ілтипатпен қабылданған фильм

а. «Қыз жібек» в. «Амангелді» с. «Абылай хан»

15. Искер қаласы астанасы болған мемлекет

а. Сібір хандығы в. Ноғай ордасы с. Моғолстан

16. ХІІІ-ХҮғ аттары бізге аңыз болып келген ауызша поэзия өкілі

а. Жиембет в. Кетбұға с. Ақтамберді

17. Хиуа ханы қаңыратып кеткен қазақ ауылдарының саны

а. 1500 в. 1000 с. 2000

18. Соғды тілінде жазылған қолжазба сақталған ел

а Жапония в. Қытай с. Үндістан

19. ХХғ бас «Майдақоңыр» әнінің авторы

а. Естай в. Біржан сал с. Жаяу Мұса

20. Қазақ халқының «Бес арысы» ақталған жыл

а. 1988ж в. 1989ж с. 1987ж

Сабақ жоспары

Күні сынып тексерілді.........................

Сабақ тақырыбы: Қазақстандағы «Кіші Қазан» саясаты

Мақсаты:

Білімділік- Ф.И.Голощекиннің саяси портретіне сипаттама бере отырып, «Кіші қазан» саясатының мазмұны мен тәжірбиеде жүзеге асырылуы, ауылдарды кеңестендіру мен бай шаруашылықтарды тәркілеу туралы құжатты талдап, білім қалыптастыру.

Дамытушылық-қабілеттерін шыңдап, білік пен дағдыларын қалыптастыру, синтез,анализ жасап, өзіндік пікірін дәлелдеуге баулу.

Тәрбиелік - патриоттық, саяси, әлеуметтік тәрбие беру.

Сабақ түрі: аралас

Сабақ көрнекіліктері: компьютер, интер тақта, видео 5.15

Сабақ әдісі:сұрақ-жауап, бейне баян көру, салыстыру,

Сабақ барысы:

1. Ұйымдастыру

2. Үй тапсырманы орындау

Сұрақ-жауап

• Индустрияландыру деген не?

• Қазақстанда индустрияландыру неден басталды?

• Түрксіб темір жолының құрылысы жайында не білесіңдер?

• Индустрияландыру жылдары салынған кәсіпорындар?

• Халық құрамының өзгеруі, комунистік сенбіліктер, социалистік жарыстар.

• Стахановшылар деген кімдер?

3. Үй тапсырмасын бекіту

4. Жаңа тақырыпты меңгерту.

Мағынаны тану.

Тақырыпқа бағыттау мақсатында Қазан төңкерісі, социализм мен комунизмнің айырмашлығын сұраймын, содан соң 10 мин бейне баян көрсетіп, сынып ішінде талдау жасап, мынадай жылдардағы оқиғаларды анықтаймыз.

1925-1933жж, 1928-1932жж, 1925ж, ХІҮ съезд, 1927ж, ХҮ съезд, 1928ж

Филипп Исевич Голошекин 1876ж 26 ақпанда Невель каласында дүниеген келген.6 сыныптық білім алып,тіс емдеу мектебін бітіреді. Сталиндік теория мен практиканы жүзеге асыру үдерісінде Голощекин ленинизмді сталиндік мақамда түсінетін функционер ретінде мансабының биігіне жетеді. Ауыл Қазан төңкерісінің лебін сезенген жоқ деп есептеді. Ол 1925ж Сталинге осы ойын жолдап, ол «бірден-бір саясат» деп жауап қайтарып, тарихта ол «Кіші Қазан» саясаты атымен қалды. Бұл саясатқа қарсы шыққан қазақ зиялылары С.Сәдуақасов, Ж.Мыңбаев, С.Сейфуллин «ұлтшыл» деп айыптады.

1928ж «ірі бай шаруашылықтары мен жартылай феодалдарды тәркілеу және аудару туралы» декрет шығарылды. Бұл декрет бойынша билік басындағыларға қысымды күшейтуге, бай шаруашылықтарын тәркілеп, шаруашылық иелері мен оның отбасы мүшелерін жер аударуға рұқсат берілді.

5. Сабақты пысықтау

6. Сабақты бекіту

7. Бағалау

8. Үй тапсырмасы 17 тақырыпт оқу.

№19 Сабақ жоспары

Күні 13.11.15 сынып 11 «б» тексерілді.........................

Сабақ тақырыбы: 1900-1917жж Ресей мен Қазақстандағы қоғамдық саяси жағдай.

Мақсаты:

Білімділік- ХХ ғ Ресейдегі өзгерістердің қазақ халқының саяси және қоғамдық өміріне әкелген өзгерістері, саяси партиялар, жұмысшылар толқулары мен жер мәселесі жайында оқушыларда білім қалыптастыру.

Дамытушылық-қабілеттерін шыңдап, білік пен тестпен жұмыс жасау дағдыларын жетілдіру, синтез,анализ жасап, дәйектермен жұмыс жасауға баулу.

Тәрбиелік - патриоттық, саяси, әлеуметтік тәрбие беру.

Сабақ түрі: аралас

Сабақ көрнекіліктері: Тест матер 3.1.5, оқулық, тақта

Сабақ әдісі:сұрақ-жауап, баяндау, салыстыру,

Сабақ барысы:

1. Ұйымдастыру

2. Үй тапсырмасын сұрау.

Моғолстан, Әмір Темір, Ноғай Ордасы.

Ақпан және Қазан төңкерістері.

3. Үй тапсырмасын бекіту

4. Жаңа тақырыпты меңгерту.

Жоспар

• Өнеркәсіптегі жағдай.

• Қоныстандыру саясаты

• Қазақстан бірінші орыс революциясы кезінде

Тарихи деректермен жұмыс.

ХХғ басы Қазақстан жағдайы отарлық езгінің күшеюі мен ұлт мәселесінің шиеленісуімен ерекшеленеді.

• Жәрмеңкелік сауда дамыды. Қоянды жәрмеңкесі атақты болып,1869-1910жж сауда айналымы 10 есе өсті.

• Шетел капиталы Қазақстанға енді. Ағылшындар мен француздар «Спаск мыс кенішінің қожайынына айналды.» 1913ж Қарсақпайды жалға алып, завод салды.

• Жұмысшы табы қалыптаса бастады. 1913ж кәсіпорындар Ресей имп. Кәсіпорындардың 3,76 пайызын , жұмысшылар 1,78 пайызды құрады.

• 1908,1910ж Столыпиннің аграрлы реформасы жүргізіліп, империяның европалық бөлігінен шаруа, казак, чиновниктерді көптеп көшіре бастады.

• 1895-1905жж 294 296адам келсе, 1906-1910жж олардың саны 770000 жетті

1912ж қарай Ресейден 2 млн 400 мың адам келген. Орыстар пайызы, 1897ж 20пайыз болса, 1917ж 42 пайызға жеткен.

• Шаруалардың келуі жер мәселесін шиеленістірді. мысалы

1893-1905жж- 4млн дес.

1906-1912жж-17 млн дес

1917ж- 45 млн дес. Жер тартып алынды.

• 1905ж жазда Семей, Ақмола,Торғай, Орал облыстарында аграрлы толқулар болды.

• 1905ж мамыр, маусым- Перовск теміржолшылары, Өскемендегі Вознесенск кенішінің жұмысшылары , Орал типография жұмысшылары толқыды.Олар жұмыс күнін қысқартуды, жалақыны көтеруді талап етті. Осы жылы алғашқы кәсіпшілер одағы құрылып, Петропавл, Перовск, Орал, Қостанайда демонстрациялар болды.

• 1905ж ірі ереуіл Ақмола облысының Успенск кенішінде болды. Оған 332 ер, 2 әйел адам қатысты. «Капиталға қарсы орыс-қырғыз одағын құрды». 1905ж 6 желтоқсанда жасалған петицияға негізінен экономикалық талаптар қойылды.

• 1905ж 10 желтоқсанда Қарағанды таскөмір кенішінің жұмысшылары қосылды.

• Бірінші дүниежүзілік соғыс ауыртпалығынан 1915ж мамырда Екібастұз кәсіпшілігі, Спаск мыс кеніші, Орынбор-Ташкент теміржолының жұмысшылары көтерілді.

Тақырыпты түсіндіріп, мәліметтерді талдаған соң сұрақ-жауап кітапшасынан

Тақырыпқа қатысты мәліметтерді қайталатқызып, жатқа сұраймын.

Үйге тапсырма тест жаттау. 19 тақырыпты оқу.

№20 Сабақ жоспары

Күні 16.11.15 сынып 11 «б» тексерілді.........................

Сабақ тақырыбы: Қазақстандағы саяси партиялар

Мақсаты:

Білімділік- ХХ ғ Ресейде әр түрлі партиялардың құрылуы және олардың Қазақстандағы филиалдары, «Алаш», «Үш жүз», «Түркістан федералистері партиясы» жайлы мағлұматтарды қайталап, қосымша мәліметтермен толықтырып, білім қалыптастыру.

Дамытушылық-қабілеттерін шыңдап, білік пен тестпен жұмыс жасау дағдыларын жетілдіру, синтез,анализ жасап, дәйектермен жұмыс жасауға баулу.

Тәрбиелік - патриоттық, саяси, әлеуметтік тәрбие беру.

Сабақ түрі: аралас

Сабақ көрнекіліктері: Портрет 1.9 №1,2,5,16

Сабақ әдісі:сұрақ-жауап, баяндау, салыстыру, тест шешу

Сабақ барысы:

1. Ұйымдастыру

2. Үй тапсырмасын сұрау.

1905ж «Алаш» қозғалысы пайда болды.

1917ж шілдеде Орынборда жалпықазақ сьезі болып, «Алаш» партиясын құру туралы шешім қабылданды.

1917ж 21 қарашада «Алаш» партиясының бағдарламасы жарық көрді.

Үшінші тақырыпшаны меңгеру үшін топпен жұмыс жасалынады.

«Алаш» партиясының бағдарламалық құжатын, топтарға таратып беремін, олар онымен танысып, топта талдайды.

І бөлім- Мемлекет қалпы ІІ бөлім- Жергілікті бостандық

ІІІ бөлім-Негізгі құқық ІҮбөлім- Дін ісі Ү бөлім- Билік пен сот

ҮІ бөлім- Ел қорға ҮІІ бөлім- Салық ҮІІІ- Жұмысшылар

ІХ- ғылым-білім үйрету Х- жер мәселесі

ХХғ басында Қазақстанда құрылған саяси партиялардың бірі «Үш жүз» партиясы. Бұл партия 1917ж Омбы қаласында құрылған тұңғыш социалистік партия. Бұл партияның құрылуына «Алаш» партиясы ашықтан қарсы шықты. «Қазақ» газетінде «партия содырлы, сойқынды, жүзі қара. Бұл жұртқа келген үлкен дерт,сөзіне құлақ салмай өздерінен аулақ болып,сақтану алаш балаларының борышы» делінген.

Жетекшілері: Мұхан Әйтпенов, Көлбай Тоғысов

Мүшелері: Ш.Әлжанов, Қ.Торсанов, Ү Қасабаев

Партияның органы Қызылжарда жарық көрген «Үш жүз» газеті болды. 1917ж желтоқсан- 1918ж мамыр дейін шықты. «Үш жүз»де, «Алаш» партиясының да саяси бағыттары бір еді. Олардың негізгі мақсаты- езуші, ескіні көксеген үкімет билігімен толығымен жойып, қазақ халқының мемлекеттілігін қалпына келтіру. Мақсатқа жету жолында екі партия арасында тартыс туындады. «Үш жүз партиясы» ұсақ буржуазияшыл демократтардығ саяси партиясы болды. Партия құрамында зиялы қауым өкілдері, рев-демократиялық бағыттағы жұмысшылар мен кедей шаруалар болды. «Үш жүз партиясы» «Алаш» партиясының жеке автономия болуына қарсы шықты.1917ж 24 желтоқсанда партия газетінде бағдарламасы жарияланды.

1. Империалистік соғысты тоқтату үшін бітім жасау

2. Автономия құру

3. Жер мәселесі

4. Дін мәселесі

5. Земство

6. Жетім жесірлерге көмек көрсету

7. Құрылтай жиналысқа депутаттарды сайлау

Үшжүзшілдер Орта Азия мен Түркістан халықтарымен бір ынтымақтастағы федерация құру қажеттегін баса айтты.Қазақтың отырықшы болып өмір сүріп, егін егуін қолдады. Неке, отбасы, мұра ісіне шариғат заңдарын енгізуді қалады. «Үш жүз» партиясының мүшелерінің тағдыры аянышты аяқталды. Тоғысов Колчак жендеттерінің қолынан, Әлжанов Александровск түрмесінде азапталып өлтірілді.

Сабақ жоспары

Күні 16.11 сынып 7 «г» тексерілді....................

Сабақтың тақырыбы: Ұлы жібек жолының мәдениетті дамыту және

Халықтар арасындағы тарихи маңызы

Білімділік мақсаты: Ұлы Жібек жолының пайда болу тарихын АКТ арқылы түсіндіре отырып, Жібек жолының сауданы, шаруашылықты, халықаралық қарым – қатынасты дамытудағы тарихи маңызын ашу.

Дамытушылық: Оқушылардың ой–өрісін дамыта отырып, сөйлеу мәдениетін қалыптастыру, деректер мен өзіндік жұмыстар ұйымдастыруға, пікір айтуға, мәтіндегі негізгі мәселені табуға, өз бетінше жұмыс жасауына бағыт–бағдар беру.

Тәрбиелік: Оқушыларды Отан тарихындағы мәдени құндылықтарды бағалап, қастерлеп, сақтай білуге баулу.

Сабақтың түрі: дәстүрлі емес, саяхат сабақ

Типі: жаңа білімді меңгерту.

Көрнекілігі: интерактивті тақта, К-1-10, ДКҚ-2-19, компьтер, жұмыс дәптері, ҮМ-8-14

Сабақаралық байланыс: қазақ тілі, орыс тілі, ағылшын тілі,

дүниежүзі тарихы, география, қазақ әдебиеті.

Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру сәті

Оқушылардың ынтасын жаңа білімді меңгеруге көтеру. Оны «Полиглот» ойыны арқылы орындау

1–ші сұрақ: Қазақ жазба әдебиетінің негізін қалаған ... ақын Абай.

(ұлы, великий, great)

2–ші сұрақ: Қағанат жерінде жібек саудасының дамығандығын қаған ордасында болған қытай монахы Сюань Цзяньнің мына жазбасынан анық байқауға болады. Ол: «Қаған жасыл ...тен желбегей шапан киген».

(жібек, шёлк, silk).

3–ші сұрақ: М.Әуезовтың атақты романы: «Абай ...»

(жолы, путь, way).

Олай болса, балалар, бүгінгі жаңа тақырыбымыз:

§14 Ұлы Жібек жолының қалыптасуы және тарихи маңызы

Жоспары:

1. Ұлы Жібек жолының пайда болу тарихы.

2. Ұлы Жібек жолының шаруашылықтың дамуына тигізген әсері.

3. Ұлы Жібек жолының мәдениеттің өркендеуіне тигізген ықпалы.

4. Ұлы Жібек жолының халықаралық қарым – қатынасты дамытудағы тарихи маңыз

І. Бейнеклип арқылы кіріспе жасалынады.

Келесі тірек–сызба арқылы мағлұмат беру.

Картадан керуен жолдарын көрсету.

ІІ тақырып

Халықаралық сауда жолы арқылы Орта Азияның атақты асыл тұқымды жылқылары, шығыс елдерінен пілдер мен мүйізтұмсық, барыс пен арыстандар, аң аулауға және саятшылық құруға қажетті құстар (қаршыға, бүркіт) сияқты сирек кездесетін жан–жануарлар сатыла бастаған.

Бұл жолдың бойымен қолда өсірілетін мәдени өсімдіктердің ішінде жүзім түрлері, шабдалы, қауын, шығыстың, Орта Азияның жемістері сатылған.

Келесі тапсырма: Көп нүктенің орнына тиісті сөзді қою.

1. Соғдыда жібек өндірудің дамығаны сонша, жібек сатуда Қытай мемлекетімен бәсекеге түскен.

2. Мәселен, Қытайдың кейбір қалаларында олардың отарлары болған.

3. Ал Жібек жолының Жапонияның сілемі – ертедегі астанасы Нара қаласында жібек сататын орындар болған.

4. Оның басты бір дәлелі, ондағы ғибадатханада осы уақытқа дейін соғды тілінде жазылған қолжазбаның сақталуы.

ІІІ тақырып. Фотоаппарат арқылы тиісті сөзді қабылда.

1. Археологиялық қазба жұмысы кезінде атақты Византия шеберлерінің қолынан шыққан тамаша күміс құмыралар Тараз қаласынан табылған.

----------------Талғар

----------------Тараз

----------------Түркістан

2. Қытайдың әдемі фарфордан жасаған, көздің жауын алатын ыдыстары Қазақстандағы Талғар, Исфиджаб, Отырар сияқты ортағасырлық қалалардан табылған.

----------------Тараз, Испиджаб, Отырар

----------------Талғар, Тараз, Отырар

----------------Талғар, Испиджаб, Отырар

3. Ұлы Жібек жолының Тараз, Баласағұн, Исфиджаб сияқты қалалардан әр түрлі діни нанымдарға байланысты мешіт–медреселердің орындары табылған.

----------------Тараз, Баласағұн, Испиджаб

----------------Отырар, Тараз, Испиджаб

----------------Тараз, Испиджаб, Талғар

IV тақырып: Сәйкестендір.

Бекіту: 10 сұрақ тест

1) Жібек сауда жолына «ұлы» сөзінің қосылу себебі:

1. Шығыс пен Батысты байланыстырды

2. Ежелгі жол болғандықтан

3. Үлкен сауда жолы болуынан

2) Жібек жолының бас басталатын аймақ:

1. Ыстықкөл өңірінен

2. Қытай жеріндегі Хуанхэ өзенінің аңғарынан

3. Византия елінен

3) Қытай елінен алғаш рет жібек артқан керуендер Батысқа қарай жолға шыққан ғасыр:

1. б.з.б. ІІІ ғ. ортасы

2. б.з.б. ІІ ғ. ортасы

3. б.з.б. І ғ. ортасы

4) Жібек сауда жолы арқылы ерте кезден көп елге тараған қазіргі кезге дейін базарда сатылатын көкөніс түрі:

1. шабдалы мен қауын

2. жүзім мен қызанақ

3. қытай немесе болгар бұрышы

5) Жібек өндіруді дамытып, Қытаймен бәсекеге түскен ел:

1. Соғды

2. Парсы

3. Араб

6) Византия шеберлерінің жасаған күміс құмыралар табылған қала:

1. Талғар

2. Тараз

3. Отырар

7) Жібек жолының халықаралық қарым-қатынас жағынан дами бастаған кезеңі:

1. б.з.б. ІІ ғ. ортасы

2. б.з.б. І ғ. ортасы

3. б.з.б. ІІІ ғ. ортасы

8) Қытай императоры У-Дидің 138 жылы Жібек жолы арқылы Батыс елдеріне жіберген елшілігі қайтып оралды:

1. 15 ж. кейін

2. 13 ж. кейін

3. 12 ж. кейін

9) Қытай императоры жібектен жасалған әшекейлі киімдерді сыйлық ретінде жіберді:

1. Түрік сұлтанына

2. Парсы патшасына

3. Иран шахына

10) Ұлы Жібек жолы қатынасының әлсірей бастауына әсер еткен басты оқиға:

1. ХVІІ ғ. бастап теңіз жолының ашылуы

2. ХІV ғ. бастап теңіз жолының ашылуы

3. ХVІ ғ. бастап теңіз жолының ашылуы

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

c

b

а

Қорыту: «Қызықты сандар» (тақырыптағы барлық ғасырларды қосу)

ІІ+VI+VI+I+II=XVII ғ. бастап теңіз жолдарының ашылуы, Жібек жолының әлсіреп, тоқтауына әсер етті.

Жібек жолы – Азиядан Еуропаға шексіз дала, асқар тау арқылы салған әлемдік өркениеттің жарқын көрінісі. Осы жолға сипаттама бере отырып, таңғажайып жерлермен таныстық. Сан ғасырлар бойы осының бәрін жинақтап, сақтап бізге жеткізуші болған Жібек жолындағы сапарымызды аяқтай отырып, ортағасырлардың тарихи, рухани өмірінің көп қырлылығын атай кетуіміз керек.

Шығыс пен Батыстың Еуропа мен Азияның түйіскен жерінде бір-біріне ұқсамайтын мәдениеттердің өзара тоғысып, сабақтасып жатуына ыңғайлы жағдай туды. Қазақстанның отырықшы қала халқы мен көшпелі тайпалары көрші елдермен және алыс жұртпен қарым-қатынас жасауы арқасында адамзаттың ежелгі өркениетінің алмас тасындай жарқыраған мәдениетті өмірге әкелді.

Бағалау; Үйге тапсырма: §14 оқу, мәліметтер, деректер әкелу.

№19 сабақ Сабақ жоспары

Күні 13.11.15 сынып 10 «а» тексерілді…………........

Сабақтың тақырыбы: §16 Қаңлылар

Сабақтың мақсаты:

• Білімділік-Қаңлы қоғамы, олардың орналасуы, олар туралы деректер, қоғамдық құрылысы, археологиялық ескерткіштері туралы айта отырып, білім толықтыру.

• Дамытушылық- білік пен дағдыларды қалыптастыра отырып, қабілеттерін дамыту, шығармашылыққа жетелеу.

• Тәрбиелік- Адамгершілік, патриоттық,

Сабақтың түрі: аралас

Әдісі: баяндау, трек сызбалармен жұмыс, картамен жұмыс, жұмыс дәптерін толтыру.

Көрнекілік: Карта 2.15 , Демонстр 2.59

Сабақтың жоспары I. Ұйымдастыру кезеңі

II Үй тапсырмасын тексеру

III Жаңа сабақ

IV Жаңа сабақты бекіту

V Қорытындылау,бағалау

VI Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі

• Оқу құралын тексеріп түгелдеу

• Әнұран орындау, «Хабар»

• Оқушылар зейінін сабаққа аудару

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:

Т ақтамен жұмыс

• 

Толықтыр

Үйсіндердің тұрмысында ..................................маңызы зор болды. Жетісудың табиғаты оларға көп...........ұстауға мүмкіндік берді. Олардың ........... мен .............аралары онша қашық емес еді .....-....... шақырым шамасында болды. Қытай жазбаларында үйсіндер “........................... де, .............................. де, айналыспайды, тек оты мол, суы мол жерлерге ...................бірге көшеді де, жүреді делінген. Үйсіндердің бір бөлігі көшпелі өмір сүрді әрі ............................ де шұғылданды

Ауызша

• Үйсіндер қоныс салу үшін қандай жерлерді таңдаған? Малдың қандай түрлері өсірілді?

• Үйсіндер күнделікті тұрмысқа қажетті қандай бұйымдар жасады? Оларды жасау үшін нені пайдаланды?

• Суреттерді пайдалана отырып, үйсіндер жасаған қолөнер заттарына сипаттама бер.

• Үйсін ескерткіштері қай аймақтан көп табылған? Картадан көрсет.

Жаңа сабақтың жоспары:

1. Қаңлылар туралы деректер

• Ежелгі Иранның б.з.б. 6 ғасырда жазылған «Авеста» деп аталатын қасиетті кітабында «Вэсаканың ер жүрек ұлдары ең биік, бәрінен жоғаты тұратын Канха қамалының алдында құрбандық берді» деп жазылыпты. «Кангүй», «канха» сөздері қазақтың Ұлы жүз тайпалық бірлестіктерінің бірі Қаңлы атауына ұқсас.

2. Қаңлылардың орналасуы.

• Қаңлы мемлекеті оңтүстігінде қытаймен және Үйсіндермен көршілес жатты. Қытай өкілінің императорына хабарында «Қаңлылар өркөкірек, өжет келеді. Біздің елшілерімізге басын имейді. Орталық билік атынан келген өкілдерімізге үйсін елшілерінен төмен отырғызады. Оралдың билеушілері мен ақсақалдарына тамақты алдымен береді, ал содан соң барып біздің елшілерге тартады» делінеді.

3. Қоғамдық құрылысы.

• Қаңлы елі өз ішінде бес бөлікке бөлініп, әр иелікті кіші хандар басқарған. Кіші хандар Ұлы ханға бағынған. Кіші хандарға бағынатын ру, тайпаларды көсемдер басқарған. Көсемдердің лауазымы мұрагерлік жолмен әкеден балаға берілген.

4. Археологиялық ескерткіштер.

• Қауыншы, Отырар-Қаратау, Жетіасар

Сабақты бекіту:

• Қаңлылар туралы қандай деректер бар? Оларда қаңлылар туралы не айтылады?

• Қаңлылар мекендеген жерлердің табиғи-климаттық жағдайын сипаттап айт.

• Көк-мардан қаласы ғалымдарға қандай мәлімет береді?

• Қаңлылардың қоғамдық жағдайы туралы әңгімеле.

Бағалау:

Үйге тапсырма: §16 оқу.

Тест

1. ХХғ басында халық мәдениетіндегі жан-жақты дамыған сала

а. Музыкалық мәдениет в. Сурет өнері с. Ауыз әдебиеті

2. Мәскеу үшін шайқаста 316атқыштар дивизиясы марапатталды

а. Даңқ ордені в. Ленин ордені с. Қызыл ту ордені

3. Тентектөре көтерілісшілернің саны

А. 8 мың в. 10мың с. 6 мың

4. Құлжа келісімі жасалды

А. 1845ж в. 1851ж с. 1867ж

5. Қазақстан аумағындағы ең көне б.з.б 8 ғ жататын патша жерлеу орны ескерткіштері

А. Бесшатыр в. Аралтөбе с. Шілікті

6. «Атаманның ақыры» кинофильмін қоюшы режисер

А. Қожықов в. Айманов с. Михалков

7. 1896ж жергілікті ұста, шебер мен зергерлер дайындаған бұйымдардың көрмесі өткен қала

А. Ақмола в. Семей с. Петропавл

8. ХІХғ 90 ж кен орындарында жұмыс істеген 16 жасқа дейінгі жасөспірімдердің үлесі

А. 16 в. 12 с. 14

9. Махмұд Қашқаридің өмір сүрген жылдары

А. 1075-1095жж в. 1030-1090жж с. 870-950

10. Күй атасы Құрманғазының алғашқы ұстазы

А. Шеркеш в. Ұзақ с. Ханбазар

11. 1640ж салынған бекініс

А. Железинкс в. Жайық с. Гурьев

12. Ерте темір дәуірі ескерткіші Тасмола мәдениеті табылған аудан

А. Баянауыл в. Қарқаралы с. Екібастұз

13. 1919ж Шығыс майданнаың Оңтүстік тобын басқарған

а. Фрунзе в. Розыбакиеа с. Чапаев

14. 1825ж өз жерлерінде сыртқы округ ашуға келісім берген Ұлы жүз руы

А. Жалайыр в. Дулат с. Үйсін

15. «Дін үшін соғыс» ұранымен Насыр ибн Сейяр Қазақстанның Оңтүстігін басып алды

А. 727-738жж в. 747-758жж с. 737-748жж

16. Қарағанды кеншілер ереуілі шыққан мерзім

А.1989ж шілде в. 1979ж маусым с. 1989ж маусым

17. 1584ж Ермакты жеңген қазақ батыры

А. Көшім в. Сәтбек с. Әли

18. 1920ж қаңтардың бесінде Түркістан майданының әскерлері азат еткен қала

А. Орал в. Атырау с. Ақтөбе

19. Көне түрік тілінде жазылған жәдігерлер саны

А. 200 астам в. 300 астам с. 400 астам

20. Тұңғыш қазақ мұғалімдік мектеп ашылған қала

А. Омбы в. Орал с. Орск

Алтын Орда мемлекеті тарихи әдебиетте қалай деп аталған?

A) «Қашқария ұлысы».

B) «Қыпшақ ұлысы».

C) «Қарахан ұлысы».

D) «Қалмақ ұлысы».

E) «Қазақ ұлысы».

1958 жылдың жазында әлеуметтік мәселелерге біржақты қарау саясатына қарсы ашық наразы болған қала:

A) Теміртау.

B) Қарағанды.

C) Жаңа өзен.

D) Ақмола.

E) Алматы.

14. Кеңес әскерлерін Ауғанстаннан алып кету аяқталды.

A) 1989 ж.

B) 1988 ж.

C) 1987 ж.

D) 1986 ж.

E) 1985 ж.

15. ХІ ғ. әлеуметтік топтардың қоғамдық санасы мен саяси тұжырымдары көрініс тапқан еңбек:

A) Мұхаммед Хайдардың “Тарихи Рашиди”.

B) Қадырғали Жалайридің “Жәмиғат-тауарихы”.

C) Қашқаридың “Диуани лұғат ат-түрікі”.

D) Баласағұнның “Құтты білігі”.

E) Йассауидің “Диуани хикметі”.

16. Орталық, Шығыс-Қазақстандағы Дешті-Қыпшақ кейіннен

A) Оғыз даласы деп аталған

B) Түркістан деп аталған

C) Бетпақ дала деп аталған

D) Сарыарқа деп аталған

E) Тұран деп аталған

17. 1888 ж. Өскемен уезіндегі кен өндірісіндегі қазақ жұмысшылары ереуілінің нәтижесі.

A) Барлық қазақ жұмысшылары атылды.

B) Ереуілді басуға кеткен шығынның орнын жұмысшыларға толтыртқызды.

C) Жағдайлары өзгеріссіз қалды.

D) Жұмысшылардың жалақысы артты.

E) Ереуілге қатысқандар түгел жазаланды.

18. 1916 ж. жазалаушылардан Д. Жайнақовты жасырып қалған орыс кедейі:

A) С. Ужгин.

B) П. Аркадьев.

C) Е.Е. Курев.

D) И. Долматов.

E) Д. Федосов.

20. Қазақстандағы жер-су реформасын жүргізуге қатысқан қоғам қайраткерлерін атаңыз.

A) А.Асылбеков және Д.Бәрібаев.

B) А.Иманов және Б.Әшекеев.

C) Б.Әшекеев және А.Байтұрсынов.

D) Б.Алманов және С.Пестковский.

E) А.Айтиев және Б.Әшекеев.

Соғдылықтар будда дінін қай жерге таратуда маңызды роль атқарды?

A) Орталық Азияда.

B) Ресейдің батысында.

C) Шығыс Еуропада.

D) Ресейдің шығысында.

E) Индияда.

29. 1965 ж. шаруашылық реформасы аясында 1966 ж. қанша кәсіпорын жоспарлаудың жаңа тәртібіне көшірілді?

A) 8.

B) 6.

C) 11.

D) 12.

E) 10.

30. Халыққа Жолдауында (Қазақстан-2030) ел Президентінің белгілеген көркеюші және саяси тұрақтанған Қазақстанға қажет үш белгі:

A) Фермерлік шаруашылық, өмір сүру деңгейінің жоғары болуы, тұрақтылық.

B) Ұлттық бірлік, әлеуметтік шындық, азаматтардың әл-ауқатының артуы.

C) Өмір сүру деңгейінің жоғары болуы, еңбек өнімділігінің артуы, әлеуметтік шындық.

D) Техникалық жағынан жаңарған өндіріс, еңбек өнімділігінің артуы, саяси пікірдің әр алуандылығы.

E) Фермерлік шаруашылық, тұрақтылық, азаматтардың әл-ауқатының артуы.

3. Қазақ хандығының құрылған кезінен бастап Шайбани ұрпақтарымен қазақ хандарының арасындағы Оңтүстік Қазақстан және Сыр бойындағы қалалар үшін шайқас қай ханның кезінде аяқталды?

A) Жәңгір.

B) Тәуекел.

C) Хақназар.

D) Есім.

E) Қасым.

13. Қарағанды облысы Теміртау қаласында әлеуметтік саясатқа қарсы ашық наразылық болған жыл:

A) 1960

B) 1959

C) 1958

D) 1961

E) 1957

14. Кеңес әскерінің Ауғанстан жеріне енгізілген жылы:

A) 1981

B) 1978

C) 1979

D) 1982

E) 1980

20. Азамат соғысы жылдары құрылған Тарбағатай мен Алтайдағы партизан полкі.

A) “Алтайдың қызыл тау қырандары”.

B) “Дала қырандары”.

C) “Алтай қырандары”.

D) “Қыран дружинасы”.

E) “Қызыл қырандар”.

21. Жер-су реформасын жүргізген уақыт аралығы:

A) 1924-1925 жж.

B) 1920-1921 жж.

C) 1922-1923 жж.

D) 1921-1922 жж.

E) 1923-1924 жж.

22. 1928 жылғы Қазанның 1-нен 1929 жылғы желтоҚсанның 1-не дейін атылған шаруалар саны:

A) 177

B) 77

C) 377

D) 477

E) 277

23. 1940 жылдың басына Қарай 9 айға толмайтын уаҚыт ішінде халыҚтыҚ Құрылыс әдісімен салынған 806 шаҚырым болатын жол торабы:

A) АҚмола – ҚарҚаралы.

B) АҚмола – Қарғалы.

C) АҚмола – Қаратау.

D) АҚмола – Қарталы.

E) АҚмола – Қарағанды.

24. Әлеуметтік-экономикалық мәселелердің шиеленісуінен 1989 ж. маусымда көпшілік тәртіпсіздіктер орын алған қала:

A) Орал.

B) Алматы.

C) Целиноград.

D) Теміртау.

E) Жаңаөзен.

27. 1917 ж. шілдеде Верныйда реквизицияланған жұмысшылардан құрылған Қара жұмысшылар одағын басқарған:

A) Ж.Бабаев.

B) Р.Марсенов.

C) Ж.Аубаев.

D) М.Айтпенов.

E) Ж.Алдоңғаров.

28. ХХ ғ. 40 ж.- 50 ж. басында биология, медицина, геология саласындағы біраз ғалымдарға тағылған айып:

A) “Ұлтшыл”.

B) “Идеологиялық тұрғыдан сенімсіз”.

C) “Дарынсыз”.

D) “Саяси сенімсіз”.

E) “Космополит”.

29. 1964 жылғы КОКП ОК пленумында А.С. Хрущевті айыптайтын баяндама жасаған:

A) А.Н. Шелепин.

B) Л.И. Брежнев.

C) М.А. Суслов.

D) А.Н. Косыгин.

E) П.Н. Игнатов.

30. 1992 ж. қоғамның бірігуі мен халықтар достығын нығайтуда маңызды орын алған оқиға:

A) Қазақтардың дүниежүзілік құрылтайы.

B) Қоғамдық-саяси қозғалыстар.

C) Жергілікті Кеңестер.

D) Халық депутаттарының съезі.

E) Қазақстан халықтарының форумы.

5. Қазіргі кезеңде Қазақстандағы облыс саны

A) 12

B) 17

C) 16

D) 19

E) 14

6. Ботай тұрағынан табылған деректерге қарағанда Қазақстанның далалық аудандарында жылқыны қолға үйрету ісі:

A) Мезолитте басталды.

B) Неолитте басталған.

C) Кейінгі палеолитте басталды.

D) Қола дәуірінде басталды.

E) Ерте темір дәуірінде басталған.

15. Шу өзені бойындағы тарихта белгілі түркі тілдес қарлұқтар, қарақытайлар астанасы болған қала:

A) Баласағұн.

B) Талхиз.

C) Сығанақ.

D) Қойлық.

E) Созақ.

16. Мұхаммед хан тұсында Моғолстан ...

A) Алтын Орда хандарының ықпалынан құтылды.

B) Темір ұрпақтарының ықпалынан құтылды.

C) Ақ орданың ықпалынан құтылды.

D) Ноғай ордасының ықпалынан құтылды.

E) Жоңғарлардың ықпалынан құтылды.

17. Абылай ханның ішкі және сыртқы саясатына мейлінше әсер еткен дарынды ақын-жырау.

A) Тәтіқара.

B) Үмбетей.

C) Доспамбет жырау.

D) Асанқайғы.

E) Бұқар жырау.

21. Күштеп ұжымдастыруға қарсы наразылықтар кезінде Иран мен Ауғанстанға көшіп кетуге мәжбүр болған көтерілісшілер шоғырланған аудандар:

A) Маңғыстау, Ойыл.

B) Қарақұм, Батпаққара.

C) Созақ, Сарысу.

D) Өскемен, Самар.

E) Балқаш, Сарқант.

7. Археологтар тапқан Қазақстан жеріндегі қола дәуіріне жататын тайпалардың жұрттарының саны

A) 100-ден астам

B) 200-ден астам

C) 250-ден астам

D) 300-дей

E) 50-ден астам

8. 1211-1213 ж.ж. Жетісудағы билік қай найман билеушісінің қолына өтті?

A) Таһир ханның.

B) Күшлік ханның.

C) Мұқан қағанның.

D) Есенбұға ханның.

E) Қасым ханның.

9. XV ғ. 20 ж. Әбілқайыр хандығы қандай жерлерді алып жатты?

A) Амудариядан Сырдарияға дейінгі.

B) Батыста Еділден, шығыста Жоңғар тауларына дейінгі.

C) Еділден Жайыққа дейінгі.

D) Батыста Еділден, шығыста Алакөлге дейінгі.

E) Батыста Жайықтан, шығыста Балқашқа дейінгі.

10. Столыпиннің аграрлыҚ реформасы Қабылданды:

A) 1905 ж.

B) 1908 ж.

C) 1910 ж.

D) 1907 ж.

E) 1909 ж.

14. Қазақстанда 1954-1958 жылдары неше өнеркәсіп орындар мен цехтар іске қосылды:

A) 930

B) 630

C) 730

D) 903

E) 830

15. Ертедегi жазба деректерде өмiрi аттан түспейтiн аттылы адам

A) “кезбелер” деген ұғымды беретiн

B) “көшпелiлер” деген ұғымды беретiн

C) “қазақ” деген атауды беретiн

D) “түркi” деген атауды беретiн

E) “қыпшақ” деген атауды беретiн

16. 1253 ж. Вильгельм Рубруктың қалада ирандықтардың сауда орындары бар деп атайтын Іле аңғарындағы үлкен қала:

A) Қойлық.

B) Эквиус.

C) Сығанақ.

D) Есік.

E) Созақ.

22. 1930 жылғы Созақ ауданындағы шаруалар көтерілісі басшыларының бірі:

A) Төлепов.

B) Оразбаев.

C) Берсиев.

D) Жақыпов.

E) Тәштитов.

9. Бородино шайқасында көрсеткен ерлігі үшін қай қазақ жауынгеріне көгілдір ленталы медаль берілді?

A) Қарынбай Зындағұлұлы.

B) Әмен Байбатырұлы.

C) Сүлеймен батыр.

D) Ықсан Әубәкірұлы.

E) Нарынбай Жанжігітұлы.

10. ХІХ ғ. 50- жылдары Ташкент билеушісі Мырза Ахмет енгізген Қосымша салыҚ:

A) Малшылар төледі.

B) Егіншілер төледі.

C) Қыздар мен тұрмыс Құрған әйелдер төледі.

D) Үйленбеген ер азаматтар төледі.

E) Ер адамдар төледі.

ХХ ғ 20-30жж Қазақстан ғылымының штабын басқарған кеңестік ірі тюрколог, академик

А Вавилов

В. Комаров

С.Самойлович

Д.Архангельский

Е.Массон

Эколгиялық дағдарыс шиленіскен, ірі кәсіпорындар шоғырланған қалалар

А. Түркістан, Қызылорда, Абай

В. Жезқазған, Қызылорда, Арқалық,

С. Семей,Қарқаралы, Қапшағай

Д.Қарағанды, Шымкент, Өскемен

28. 1918 жылы РКСФР Халық Комиссарлары Кеңесінің қаулысымен «Суландыру жұмыстарына» бөлінген қаржы:

A) 70 млн. сом.

B) 40 млн. сом.

C) 50 млн. сом.

D) 60 млн. сом.

E) 30 млн. сом.

29. ХХ ғ. 60 ж. ғылыми техникалық-прогресс негізінде электротехникалық машина жасау жөніндегі пайда болған ірі кәсіпорындардың бірі:

A) Шымкент қорғасын зауыты.

B) Өскемен конденсатор зауыты.

C) Шымкент гидролиз зауыты.

D) Ақтөбе трикотаж фабрикасы.

E) Өскемен қорғасын-мырыш комбинаты.

14. 1958 жылы өнім өндіру жөнінен Қазақстан Одақтық Республикалар ішінде алған орны:

A) үшінші

B) бесінші

C) төртінші

D) екінші

E) бірінші

15. Қазақстанның қай жерінен түрік жазбалары табылды?

A) Солтүстік Балқаш өңірінде.

B) Талас өзені маңында.

C) Орталық Қазақстанда.

D) Арал маңында.

E) Іле Алатау бөктерінде.

6. Алғашқы қоғамдық еңбек бөлінісінің қалыптасуына не себеп болды?

A) Сауданың қолөнерден бөлінуі.

B) Сауданың егіншіліктен бөлінуі.

C) Өнердің қолөнерден бөлінуі.

D) Қол өнердің егіншіліктен бөлінуі.

E) Мал шаруашылығының егіншіліктен бөлінуі.

7. Моғолстанда мемлекеттің саяси басшысы және ең жоғары билеушісі.

A) Жабғы.

B) Қаған.

C) Қонтайшы.

D) Хан.

E) Мырза.

8. Бүкіл Түркістанның бас діни орталығы.

A) Тараз.

B) Баласағұн.

C) Құмкент.

D) Түркістан.

E) Сайрам.

23. 1963 ж. 5 тамызда “Ядролық қаруды ауада, кеңістікте және су астында сынауға тыйым салу” туралы болған келісім шарт нәтижесінде:

A) Капустин яр полигоны жабылды.

B) Полигонды қайта құруға кірісті.

C) Семей полигонында барлық сынақ уақытша тоқтатылды.

D) Семей полигонын жер асты ядролық сынағына көшірілді.

E) Семей полигонындағы ядролық сынақ тоқтатылды.

24. Семей полигонындағы бір ядролық жарылыстың құны:

A) 20 млн сом

B) 35 млн сом

C) 15 млн сом

D) 25 млн сом

E) 30 млн сом

15. Византия тарихшысы Менандр Протектор Түрік қағанының қандай жазбамен хат жолдағанын айтады?

A) Иероглифпен.

B) «Ұйғыр жазуымен».

C) «Скиф жазуымен».

D) Араб жазуымен.

E) «Соғды жазуымен».

11. 1821 жылы Тентектөре бастаған ҚазаҚ шаруалары көтерілісінің сипаты:

A) АнтиимпериялыҚ.

B) АзаматтыҚ.

C) АнтифеодалдыҚ.

D) АзаттыҚ.

E) БасқыншылыҚ.

6. Нуклеустен алынған өткір тіліктер қолданылды:

A) Қайрақ ретінде.

B) Қасық ретінде.

C) Тарақ ретінде.

D) Пышақ ретінде.

E) Балға ретінде.

19. 1858 ж. наурызда Қоқан билігіне қарсы Жетісуда болған көтеріліске қатысушылардың қозғаушы күштері:

A) Ұйғырлар мен өзбектер.

B) Қазақ және қырғыз шаруалары.

C) Мақташылар.

D) Жетісу жұмысшылары.

E) Қолөнершілер мен шеберлер.

26. 1918 жылы РКСФР Халық Комиссарлары Кеңесінің қаулысымен «Суландыру жұмыстарына» бөлінген қаржы:

A) 60 млн. сом.

B) 50 млн. сом.

C) 30 млн. сом.

D) 70 млн. сом.

E) 40 млн. сом.

27. 1913 жылмен салыстырғанда 1921 ж. Қазақстанда мұнай өндіру қаншаға қысқарды?

A) 4 есе.

B) 5 есе.

C) 6 есе.

D) 2 есе.

E) 3 есе.

2 8. «Айқап» журналы қай жылдары аралығында шыққан

1911-1915жж

29.Қазақстан ғылымының қалыптасқан кезеңі

1920-1930жж

30. Жалпыға бірдей жеті жылдық білім беру ісі қолға алынды

1949жж

31. 1948ж 15 жасқа дейінгі оқуға тартылмай жүрген бала саны.

200 мың

32.1955ж олардың саны 16 мыңға түсті

33.жаңа пәндер енгізу, алты жастан оқыту, мұғалім беделін көтеру шаралары қай жылығы реформадан көрініс тапты 1984жж

34. 1970ж болашағы жоқ елді мекендерге қатысты қандай шаралар қабылданды

Мектептер жабылды

1980ж жоғарғы оқу орындар саны 55

Сабақ жоспары

Күні 16.10.2015ж сынып 10 «а» тексерілді.............................

Пән Қазақстан тарихы

Тақырып Сақ және сармат тайпалары

Мақсаты-темір дәуірі және онда өмір сүрген сақ және сармат тайпалары жайлы мәлімет беру. Деректерді, тарихи оқиғаларды қайта жандандырып, картамен жұмыс жасай отырып, білімдерін толықтыру.

Дамытушылық-білік пен дағдыларын қалыптастыру, картамен, мәтін, тестпен жұмыс жасау дағдыларын жетілдіру.

Тәрбиелік- саяси, адамгершілік, патриоттық тәрбие беру.

Сабақ түрі аралас

Сабақ көрнекіліктері карта,оқулық,

Сабақ типі жаңа тақырыпты меңгерту сабағы

Сабақ барысы

• Ұйымдастыру

• Үй тапсырмасын тексеру ауызша карточкалық тапсырма.

авторлар	деректер
	«сақтар әлемдегі ең әділ, ең шыншыл халық»
	«Сақ әйелдері ержүрек келеді. Соғыс қаупі төнгенде ерлеріне көмек көрсктіп, ұрысқа араласады»
	«Сақтар жақсы шабандоздар. Олар садақпен, қылышпен және қола балталармен қаруланған, сауыт киген»

Сақтарды қалай атаған

Парсы жазбалары
Иран жазбалары
Грек авторлары

• Жаңа тақырып жоспары

1. Сақтардың орналасуы, тайпалар

2. Сарматтар

Картамен жұмыс.

Сақ туралы алғашқы мәліметтер.

Зерттеушілерге сақтар туралы мәліметтер беретін ежелгі мәтіндердің екі тобы белгілі. Олар: 1. Парсы патшаларының тастағы сына жазбалары және грек-рим авторларының шығармалары. (Дарий, Ксеркс, Геродот, Страбонның суреттері)

2. Грек және латын тіліндегі деректердің арасынан Геродот пен Страбонды айтуға болады.

Сақтар – біздің заманымыздан бұрынғы І мыңжылдықта Орта Азия мен Қазақстан жерін мекен еткен ежелгі тайпа. Олар ежелгі дүние өркениеттерімен қарым-қатынас жасаған. Жалпы, сақ тайпалары атауының мағынасы туралы көп пікір бар. «Сақ» сөзінің мағынасын парсы жазбаларының «құдыретті еркектер» деп түсіндіреді, ал Иран жазбаларында «жүйрік атты турлар» дейді, ежелгі грек авторлары сақтарды «Азиялық скифтер» деп атады. Грек тарихшыларының айтуына қарағанда, сақтар «дұшпанға – қатал, досқа – адал» болған. Олар батыр жауынгерлерді ардақтап, құрмет тұтқан. Грек авторы Ктесий: «Сақ әйелдері ержүрек келеді, соғыс қаупі төнгенде ерлеріне көмек көрсетіп, ұрысқа араласады» деп баяндайды.

2) Сақ тайпаларының қоныстануы.

Ғалымдар Қазақстанның ертедегі сақ тұрғындарының қоныстанған жерлерін анықтады. Олардың бір тобы Жетісуда, Тянь-Шань тауларында, Сырдария өзенінің орта ағысында тұрды.

 Дәптермен жұмыс

№	Сақ топтарының аты	Мекендері
1	Теңіздің арғы жағындағы сақтар (парадарайа)	Қара теңіздің солтүстігі, Арал теңізінің маңында, Сырдария мен Амударияның төменгі ағысы
2	Шошақ бөрік киетін сақтар (тиграхауда)	Сырдарияның орта ағысы, Тянь-Шаньда, Жетісуда.
3	Хаома сусынын дайындайтын сақтар (хаумаварга)	Мургаб аңғарында өмір сүрді.

Бзб 8ғ-бз 5ғ

«Сармат» деген жұрттың аты көне дәуір авторларынң еңбектерінде б.з.б 3 ғ бастап кездеседі.

Оларды б.з.б. 8ғ савроматтар деген. Сармат тайпаларының көршілері Арал-Каспий аралығында дайлар, Каспидің жағалауында каспиилер өмір сүрген. Каспиийдің сол кездегі атауы, Гиркани болған. Сарматтар бзб 2ғ Батыс Қазақстан жерінің батыс аймағындағы жерлерді біртіндеп жаулап,Қара теңізге дейін жетті. Ол мемлекет Алдыңғы Азия, Солтүстік Кавказ, Парфияға жаулаушылық жорықтар жасады. Саны бзб 3-2ғғ 20 мың болса, бз Іғ 7 мыңғы кеміген.

Сабақты бекіту сұрақ-жауап арқылы

1. б.з.б 1 мж Орта Азия мен Қазақстанды мекндеген тайпалар сақтар

2. Сақтар туралы мәлімет грек, парсы шығармаларынан белгілі

3. сақтар туралы дерек қалдырған грек авторы Геродот

4. Геродот сақтарды массагеттер

5. Бехустин дерегі бойынша Жетісу мен Сырдарияның орта ағысын мекендеген тиграхауда

6. теңіздің арғы жағындағы сақтар парадарайа

7. парадарайалардың солтүстіген қоныстанған хаумоваргалар

8. сақтар туралы дұшпанға қатал, досқа адал деген грек авторлары

9. «Сақ әйелдері соғыс қаупі төнгенде »ержүрек келеді, ерлеріне көмектеседі» деген Ктесий

10. шошақ бөрікті сақтар тиграхаудалар

11. Сақ қоғамы 3ке бөлінген абыздар, жауынгерлер, егінші, малшылар

12. сақ жауынгерлерінің ежелгі үнді –иран тіліндегі атауы «арбада тұрғандар»

13. «сегізаяқтылар» деген маалшылар мен егіншілер

14. б.з.б 570-520жж өмір сүрген Томирис патшайым

15. сақтар туралы «құдай деп күнді есептейді, оған жылқыны құрбандыққа шалады» деген Страбон

16. Кир сақ жеріне басып кірді б.з.б 530

17. Сақ жерінде Кирдің өлімін жазған Геродот

18. Қызылорда обл б.з.б 6-б.з 13ғ жататын ежелгі қалашық Шірік Рабат

19. Дариидің сақ жеріне жорығы б.з.б 519ж

20. Сақтардың ғұлама философы Анахарсис

21. сақ малшысы Шырақ жайлы дерек қалдырған грек тарихшысы Полиэн

22. савроматтардың «биік таулардың баурайында» тұрған көршілері аргипейлер

23. Сарыарқаның оңтүстігін мекендеген исседондар

24. Сарыарқаның шығысын мекендеген аримаспілер

25. «ақ жалды жүйрік аттылардың иелері» деп атанған аргипейлер

Бағалау

Сабақ жоспары

Күні сынып тексерілді.................................

Пән Қазақстан тарихы

Тақырып 1920ж 26 тамыздағы Кеңес үкіметінің «Қырғыз Автономиялы Кеңестік Социалистік Республикасын құру туралы» декреті.

Мақсаты

Білімділік-Қазақ мемлекеттілігін қалпына келтіруге дайындық, Қазақ Автономиясының құрылуы, құрылған басқару органдары, олардың басшылары, аумағының қалыптасуы жайлы білім қалыптастыру.

Дамытушылық- білік пен дағдыны қалыптастыру, өзіндік ойын қортындылауға, жеткізуге баулу. Есте сақтау, ауызша баяндау қабілеттерін дамыту.

Сабақ түрі аралас

Сабақ көрнекіліктері интер тақта, карта,

Сабақ барысы

• Ұйымдастыру

• Үй тапсырмасы жазбаша тест жұмысын алу

• Жаңа тақырыпқа бағыттау

Сұрақ-жауап арқылы

1. Қазақ хандығы қашан құрылды?

2. Қазақ хандығының алғашқы хандары кімдер?

3. Қазақ хандығының 18 ғ аумағы қай жерлер?

4. Қазақ хандығының Ресейге қосылу үрдісі қашан басталды?

5. Бұл үрдіс қанша жылға созылып, аяқталды.

6. Қазақ халқының тәуелсіздігі жолында құрбан болған адамдарды атаңдар

Жаңа тақырып жоспары

• Қазақ автономиясының құрылуы

• Қазақ жерінің Қазақ АКСР қарамағына өтуі

Бірінші мәселені қарастырғанда бяндау әдісін пайдаланып, дәптерге мынадай мәліметтерді жаздыртамын. Тарихи құжатпен тансытырып, дәптерге мазмұнын жазамыз.

1. 1919ж 10 шілдеде Ленин Қырғыз өлкесін басқару жөнінде Революциялық комитет құру туралы декретке қол қойды.

Декрет мазмұны

2. ҚазРев Ком – өлкенің ең жоғарғы әскери-азаматтық,басқармасы ретінде болды.Пестковсий басшысы, «Ұшқын» газеті

3. Мақсаты мен міндеті- контрреволюция мен интервенцияға қарсы күресі,шаруашылық, мәдени құрылысты дамыту

4. Рев комитет құрамына Орал, Торғай, Ақмола,Семей, Астрахань губерниялары кірді

1920ж 9 наурыз- Алашорданы тарату туралы шешем қабылданды

1920ж 26 тамызда Кеңес үкіметінің құрамында «Қырғыз Автномиялы Кеңестік Соцалистік Республикасын құру туралы» Декрет шықты.

1920ж 4 қазанда Орынбор қаласында құрлтай съезд болып, Қырғыз Автономиялы кеңестік Социалистік Республикасы жарияланды.

Схемамен жұмыс

Сабақты бекіту

1. Қазақ АКСР құрылуының тарихи маңызын атап көрсетіңдер?

2. Алаш партиясы жариялаған автономияның Кеңестік негіздегі автономиялық айырмашылығы неде?

Сабақ қорыту

Сабақ бағалау

Үйге тапсырма 12 тақырып,

Сабақ жоспары

Күні 16/10/2015 сынып «11 б» тексерілді....................................

Пән Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы:§ 1867-1870жж Орал, Торғай, Маңғыстау қазақтарының отаршылдыққа қарсы күресі.

Сабақтың мақсаты:

• ХІХ 60-ж реформадан кейін Қазақстанның Орал, Маңғыстау,Торғайда болған көтерілістер себептеріне, барысына, нәтижесіне тоқталып, сыныппен талдай отырып, білімқалыптастыру, тарихи фактілермен жұмыс жасау.

• Оқушылардың танымдық қызығушылығын дамыту, олардың тарихи үрдістерге қысқаша мінездеме беріп, қорытынды жасай білуге үйрету, оқушыларды ізденіс жұмыстарына ынталандыру, олардың мәселелерді шешудегі жеке көзқарастарына орынды баға беру;

• Еңбексүйгіштікке, жауапкершілікке тәрбиелеу.

• Күтілетін нәтиже- оқушылар көтерліс жылдары, себебі, барысы жайлы біледі. Сандық мәліметтерден хабардар.

Сабақтың түрі: аралас

Сабақтың әдісі: тест шешу, картамен жұмыс, схема сызу.

Көрнекілік: карта, сызба

Негізгі түсініктер: әкімшілік-аумақтық бөлініс, генерал-губернаторлық басқарудың ерекшеліктері, сайлау жүйесі, міндеткерлік түрлері, контрибуция, қазақ ауылдары өміріндегі капиталистік қатынастардың дамуы мен әсері.

Сабақтың барысы:

1. Ұйымдастыру кезеңі

2. Оқу құралын тексеріп түгелдеу

3. «Хабар» /ел жаңалықтарынан.../

4. Оқушы зейінін сабаққа аудару

Үй тапсырмасын сұрау:

Топқа бөліп тест шештірту.

1. «Жаңа тақырыпты оқытудың жоспары:

Алғышарттар:

Қазсқстандағы басқару жүйесін реформалау уақыт жағынан Ресейдегі крепостнойлық правоның жойылу кезеңімен сәйкес келеді.

Ресейдегі ХІХ ғ. ортасында жүргізілген буржуазиялық реформалар осы кезеңде Қазқстанда болған процестерге тікелей әсерн тигізді.

Капиталистік қатынастардың даму жағдайындағы Қазақстанда 1822 және 1824 жылдары жүргізілген реформалар империяның шаруашылық даму мақсатымен сәйкес келмеді.

Қазақстанда әкімшілік-аумақтық және әлеуметтік-экономикалық реформалар жүргізудің себептері:

• Хан билігінің сақталуы пата үкіметіне аймақты жаппай отарлауға бөгет болды.

• Реформаға дейін Қазақстан екі генерал-губернаторлыққа (Орынбор және Батыс Сібір) бөлінді, ал ХІХ ғ. 60- жылдарының ортасында Ресейге Оңтүстік Қазақстан мен Жетісу аймақтары қосылды, бұл өз кезегінде жаңа аймақтарды Ресейдің басқа аймақтарындағы басқару құрылымдарына жақындату міндетін жүктіді.

• Ресейдің еуропалық бөлігіндегі дамушы өнеркәсіпке барған сайын арзан шикізат пен жұмысшы күші қажет болды.

• Қазақ халқы үшін біртұтас салық жүйесін енгізу қажеттігі туындады.

• Ресейдің еуропалық бөлігіндегі жерсіз шаруаларды Қазақстанға оранластыру ұйымдастарылды.

Сонан соң кестенің көмегімен жаңа реформа бойынша Қазақстанның әкімшілік-аумақтық басқарылуындағы ерекшеліктерді ашамыз.

Сабақтың екінші бөлігі..

1 тапсырма:

Оқулықтан Торғай және Орал облыстарындағы көтерілістер туралы мәтінді оқыңдар және оларға 1867-1868 ж. реформалардың әсері болды ма, соны анықтаңдар, пікірлеріңді деретермен дәлелдеңдер.

Оқушылар көтеріліс тарихын мына жоспар бойынша қарастырады:

Оқушылардың жұмыстарының нәтижелерін талқылағаннан кейін, Қазақстандағы 80-90 ж. реформалардың жылдамдатылу себептерін көрсету:

1. Қазақстанды үш генерал-губернаторлыққа бөлу Ресейдің еуропалық бөлігінен шаруаларды көшіру мәселелерін жүйелі әрі тез шешуге бөгет жасады;

2. Орта Азия әскери жолмен Ресей империясына қосылды, бұл аса үлкен аймақта басқаруда біртұтас жүйе жасауды және қаражатты үнемдеуді талап етті.

3. 1867-68 ж. Ереже ең басынан уақытша сипатта болды.

Тапсырма: Оқушылардың оқулық мәтінемен жұмысы

1. 1886 және 1891 жылдардағы әкімшілік басқаруды 1867-68 ж. реформалармен салыстырыңдар.

2. Сот жүйесінде қандай өзгерістер болды?

3. Бұл өзгерістердің мәні неде?

4. Қазсқатандағы 1886-1891 ж. ережелер бойынша болған жаңа әкімшілік-аумақтық бөліністерді картадан көрсетіңдер.

Үйге тапсырма: Қазақстанның 1867-68 ж. реформа бойынша әкімшілік-аумақтық бөлінісін картаға түсіріңдер

1. Қазсқатанның 1886-1891 ж. ережелер бойынша әкімшілік-аумақтық бөлінісінің сызбасын картаға түсріңдер.

Сабақ жоспары

Күні сынып

Пән Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: § 21. 1837-1847 жылдардағы Кенесары Қасымұлы бастаған

ұлт-азаттық көтеріліс

Сабақтың мақсаты:

• Қазақстан аумағындағы отаршылдыққа қарсы ең ірі көтерілістің мақсатын, барысын, негізгі кезеңдерін, тарихи маңызын аша отырып, оны Ресей халықтарының азаттық үшін күресінің бір бөлігі екенін, ол қазақ қоғамы мен патша үкіметі арасындағы қайшылықтардың салдары екенін көрсету;

• Қазақстан аумағындағы көтерілістерге және Қазақ хандығы мен Кенесары билігіне салыстырмалы талдау жасау, қорытынды шығару, өз көзқарасын дәлелдеу дағдыларын жетілдіру;

• Отан тарихына құрметпен, мақтанышпен қарауға, адамгершілікке тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас

Сабақтың әдісі: интерактивті

Көрнекілік: карта, сызба

Сабақтың барысы:

1. Ұйымдастыру кезеңі

2. Оқу құралын тексеріп түгелдеу

3. «Хабар» /ел жаңалықтарынан.../

4. Оқушы зейінін сабаққа аудару

Үй тапсырмасын сұрау:

1. Елек өзені аумағындағы жерлерді алу қай жылы басталды?

2. Орск және Троицк қамалдары арасында шеп тұрғызу үрдісі қалай жүрді?

3. ХІХ ғ. 20-30 ж. көтерілістердің жеңілу себептері мен тарихи маңызы неде?

Жаңа тақырыпты оқытудың жоспары:

1. Көтерілістің мақсаты, себептері мен қозғаушы күштері

2. К.Қасымұлы. Қазақ хандығын қалпына кельіру.

3. Ханның басқару, экономика, сауда салаларындағы өзгерістері. Қарулы әскер құру.

4. Патша үкіметінің жазалау шаралары. Долгов пен Герннің Кенесары хан ордасына елшілігі.

5. Кенесарының Ұлы жүз аумағына шегінуі және көтерілісшілердің қырғыз жеріндегі іс-әрекеттері

6. Көтерілістің жеңілу себептері мен таризи маңызы.

7. Сабаққа байланысты қосымша әдебиеттер өте көп, сондықтан бұл сабақты дөңгелек үстел сипатында, көтеріліс тарихы жөніндегі мәтін мен қазіргі зерттеу еңбектерін пайдалана отырып, дискуссия өткізген жөн. Кенесары көтеріліс жөнінде белгілі тарихшы Е.Бекмахановтың «Кенесары хан көтеріліс» деген еңбегінде толық жазылған.

№1 тапсырма:Оқулықтағы мәтін мен Қазақстан тарихы хрестоматиясындағы материалды оқып шығып, Кенесары басқару, шаруашылықты дамыту, сауда салаларында қандай өзгерістер енгізгенін анықтаңдар.

№2 тапсырма:- Кенесарының талантты қолбасшы, шебер дипломант болғанын дәлелдейтін деректер келтіріңдер.

Сабақты бекіту:И.Тайманұлы мен С.Датұлы бастаған көтеріліс тарихын еске түсіріп, оларды К.Қасымұлы бастаған азаттық қозғалыспен салыстырыңдар.

С.Датұлы бастаған көтеріліс	И.Тайманұлы мен М.Өтемісұлы бастаған көтеріліс	К.қасымұлы бастаған көтеріліс
Жылдары
Аумағы
Көтерліс себептері
Негізгі оқиғалары
Жеңілу себептері
Маңызы

Үйге тапсырма: Көтерілістің жеңілу себептері мен маңызы туралы әңгімелеп беріңдер

Сабақ жоспары

Күні 09.10.2015 сынып 10 «а» тексерілді.................

№11 сабақ

Пән Қазақстан тарихы

Тақырыбы- 8-9. Ежелгі тайпалар туралы антикалық деректер

Сабақтың мақсаты- Темір дәуірі және ол кездегі тайпа мен мемлекеттер жайлы грек , рим деректеріне тоқталу.Білім қалыптастыру.

Дамытушылық- есте сақтау, ауызша баяндау қабілеттерін дамыту, білік пен дағдыларын қалыптастыру.

Тәрбиелік-патриоттық, саяси, мәдени, адамгершілік тәрбие беру.

Сабақ түрі аралас

Сабақ типі жаңа тақырыпты меңгерту

Сабақ барысы

• Ұйымдастыру

• Үй жұмысын ауызша сұрақ-жауап

1. Грек авторлары сақтарды қалай атаған? Азиялық скифтер

2. Галикарнаста дүниеге келген грек-парсы соғысы жайлы еңбек жазған тарихшы кім? Геродот

3. Геродоттың еңбегі? «Тарих»

4. Геродот сақтарды қалай атаған? массагеттер

5. Сақтар туралы «дұшпанға қатал-досқа адал» деп баяндағандар кімдер? гректер

6. Ктесии сақ әйелдері жайлы не айтқан?

7. Геродот жазбалары бойынша сақтардың қыс кезіндегі мекені? Ағаш үй

8. Сақтар туралы «құдай деп олар күнді есептейді, оған жылқыны құрбандыққа шалады» деген грек географы ? Страбон

9. Геродот айтуынша, сақ жеріне жорық жасап, патшайым қолынан қаза тапқан кім? Кир

10. Геродот сақтардың өмір дағдысын кіммен салыстырады? скиф

11. Сақтардың ғұлама философы?Анахарсис

12. Сақ малшысы «Шырақ» туралы сипаттаған грек тарихшысы? Полиэн

13. Грек географы Страбонның сипаттауындағы сақтар?жақсы шабандоз

14. Геродоттың хабарлауынша сарматтардағы тіл?

15. «Алтын қорыған самруқтар» қай тайпа? Аримасп

16. Плутарх еңбегі «Жеті данышпанның сауығы»

• Жаңа тақырып жоспары

• Рим тарихшылары сақтар мен сарматтар жайлы

• Рим тарихшылары ғұндар жайлы

Тақырыпты Рим империясы және Қазақтан жерін мекендеген тайпалар жайлы бастап, Рим тарихшыларына тоқталамын. Дәптерге кесте сыздыртып, мынадай мәліметтерді жаздыртамын. Сыныппен талдаймыз.

№	Рим деректері	Не деген?	Кімдер жайлы
1	Арриан
2	Прииск
3	Аммиан Марцелин
4	Джузеппе Верди
5	Рафаэль Санти
6	Диадор
7
8

Сабақты бекіту есебінде оқулық соңындағы сұрақтарды қою

Қортындылау

Үйге тапсырма 8-9оқу, 6-сынып оқулығымен жұмыс.

Сабақ жоспары

Күні 9.10.2015 сынып 11 «б» тексерілді.......................

№12 сабақ

Пән Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: §8. ХІХ ғасырдың екінші жартысындағы ұлт-азаттық қозғалыстар

Сабақтың мақсаты:

• Білімділік- Сырдария бойындағы қазақтарды Хиуа хандығының қысымына, одан кейін патшалы Ресейді озбырлық саясатына қарсы күреске бастаған Жанқожа Нұрмұхамедұлы мен Есет батыр көтерілістернің себеп-салдары мен тарихи маңызын ашу; Тарихи фактілер арқылы білім қалыптасыру.

• Дамытушылық-Белсенділігін арттырып, білік пен дағдыларын қалыптастыру;

• Тәрбиелік- Ұлтжанды, елін жерін сүйетін, адамгершілік қасиеттерді бойына жинақтаған, батыл, иманды жеке тұлға тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас

Әдісі: баяндау, картамен жұмыс, кесте толтыру, тест шешу.

Көрнекілік: карта , суреттер, сызба, т.б.

Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі

• Оқу құралын тексеріп түгелдеу

• Оқушылар зейінін сабаққа аудару

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:

• Каратадан Кенесары бастаған ұлт-азаттық қозғалыс қамтыған аймақтар мен шайқас болған тарихи орындарды көрсетіңдер.

• 1825-1847 жылдары Қазақстанда болған қозғалыстардың себептері мен сипаты қандай? Қозғаушы күштері кімдер?

• Қозғалыс қандай бөліктерден тұрды және оны кімдер басқарды?

• Кенесары хандығының мемлекеттік ерекшеліктері қандай?

• 1837-1847 жылдардағы ұлт-азаттық қозғалыстың жеңілуінің басты себептері қандай?

• 1837-1847 жылдардағы ұлт-азаттық қозғалыстың қазіргі тәуелсіз Қазақстанға қандай қатысы бар?

Жаңа сабақтың жоспары:

1. Жанқожа Нұрмұхамедұлы бастаған Сырдария қазақстарының көтерілісі

2. Есет Көтібарұлы бастаған көтеріліс.

Тақырыпқа бағыттау мақсатында ХІХғ бірінші жартысында қазақ жерінде болған көтерілістерге тоқталу,картамен жұмыс жасату.

Кестемен жұмыс

ХІХ ғасырдың 50 ж ұлт-азаттық қозғалыстар

Себебі	Сылтауы	Мақсаты	Уақыты	Қозғаушы күші	Кеңістігі	Барысы	Нәтижесі	Тарихи маңызы

Сабақты бекіту:

• Картадан ХІХ ғасырдың 50-70 жылдарындағы және ХХ ғасыр басында болған ұлт-азаттық қозғалыстар қамтыған аймақтарды көрсетіңдер.

• «ХІХ ғасырда болған ұлт-азаттық қозғалыстар» деген кесте сызып толтырыңдар

• Жанқожа Нұрмұхамедұлы бастаған көтеріліс қанаш, қай жерлерде болды?

• Осы көтерілістің негізгі себептері қандай?

• Есет батыр жайлы не білесіңдер?

Бағалау: өзін-өзі

Үйге тапсырма: §8 оқу, 8-сынып материалдарымен жұмыс.

К.Қасымұлы бастаған ұлт-азаттық көтеріліс

1. 19 ғ 20 ж Ұлы жүздің бір бөлігі, Кіші жүздің оңтүстік тәуелді болды

а Қоқан хандығы б Хиуа с Ресей

2. Кенесары Қасымұлы бастаған көтеріліс болды

а 1783-1797жж б 1836-1838жж с 1837 -1847жж

3. Кенесарының саяси көзқарасына әсерін тигізді

а Қасым б Абылай с Наурызбай

4. Кенесары көтерілісіне қатысқан, 19 ғ20 ж қозғалысты басқарған

аЖанқожа Нұрмұхаметов б Амангелді Иманов с Жоламан Тіленшіұлы

5. Кенесары көтерілісі қамтыды

а Ұлы Жүз б Бүкіл Қазақстанды с Орта, Кіші жүз

6. Көтерілістің басты қозғаушы күші

а би, сұлтандар б старшындар с қазақ шаруалары

7. Кенесары әскерінің саны

а 20мың б 60мың с 10мың

8. Кенесарының алғашқы қарсылығы 1837ж болды

а Ақтау бекінісіне б Ақмола с Ор

9. Кенесары әскерінің жеке отрядын басқарған белгілі батыр, Амангелдінің атасы

а Саржан б Баймағамбет с Иман батыр

10. Кенесары Ақмола бекінісіне шабуыл жасап, өртеген жыл

а 1837 қараша б 1838ж 26мамыр с 1847 шілде

11. Кенесарыға қарсы шыққан сұлтандар

а Баймағамбет мен Ахмет б Шерғазы мен Арынғазы с Есенгелді мен Ахмет

12. Кенесары хан болып сайланған жыл

а 1837ж б 1841ж с 1847ж

13. Кенесары билер сотын жойып,

а халық сотын енгізді б хандық сотты енгізді с сұлтандар соты

14. 1842ж көтерілісті басу үшін патша үкіметі

а Сотников әскерін б Сперанскии с Геке, Обручев

15. 1844ж 20 шілдеде Кенесарыға қарсы ұрыста мерт болған

а 44сұлтан б 24 сұлтан с 30 сұлтан

16. 1845ж халықтық кеңесте қаралды

а Қытайдан көмек сұрау б Қоқандықтарға тәуелді бекіністерге щабуыл с көтерілісті тоқтату

17. Кенесарыға қарсы одақ құрды

а Ресей мен Қытай б Бұқара мен Қоқан хандықтары с Қоқан мен Хиуа

18. Кенесары қырғыз жеріне 10мың әскерімен басып кірді

а 1847ж б 1845ж с 1841ж

19. 1847ж түбіндегі шайқаста Кенесары 32сұлтанмен қай жерде қаза болды

а Ақбұлақ б Тастөбе сМайтөбе

20. Кенесары көтерілісі кезіндегі Ресей патшасы

а І Петр б 1 Николай с І Николай

21. Кенесары көтерілісіне қатысқан сұлтан, би, старшындар саны

а 80астам б 20 астам с қатысқан жоқ

22. көтерілістің мақсаты

а отарлауға қарсы, атасы Абылай кезіндегі жерлерді қайтару

б қазақ жеріндегі бекіністердің көзің жою

с барлығы дұрыс

23. Қасым балалары мен 40 мың шағырақ жасағымен Көкшетаудан Қоқан хандығына көшіп бару себебі

а патшаның округтер приказдар құруына нарзылық б саяси жер аударды с туғандарына көшті

24. Кенесары басып алған бекіністердің бірі

а Жәміш б Созақ с Сахарная

25. Кенесары хандығының ерекшелігі

а арнайы қаржы тобы құрылды

б салық жинайтын қызметкерлер тағайындады

с отырықшылық дамыды

д барлығы дұрыс

26. көтерілістің жеңілі себебі

а қазақ халқының рулық-патриархалдық жіктелуі

б көтерілістің арнайы жоспары болмады

с сатқындық

Тест аты-жөні............................................................................ күні..................

• Алғашқы адамдардың бастапқы кездегі топтасу жүйесі

А . РУ Б тобыр С. Тайпа

• Орталық Қазақстан жеріндегі жүзі түзу, кейде тас пышақ қырғыштар табылған тұрақ

А Бөріқазған б Обалысай с Семізбұғы

• Ш.Уалиханов тұрағы қай дәуірге жатады

А . ерте палеолит б орта палеолит с кейінгі палеолит

• Шамамен ең соңғы мамонттар осыдан қанша мың жыл бұрын өмір сүрді

А . 100 мж б 12мж с. 5мж

• Қабырғалары терең көмілген , көлемі 40-60 шаршы метр болатын мезолиттік баспана табылған өзен

А . Есіл Б. Ертіс с . Іле

• Жылтырата тегістеу әдісі қалыптасқан дәуір

А . неолит б. Палеолит с. Мезолит

• Палеолит дәуіріндегі тас өңдеу әдісі

А . бұрғылау б. Жылтырата тегістеу с. Ретушь әдісі

• Неолиттік 150-ге жуық тұрақ табылған өңір

А Жетісу б. Жезқазған с. Арал

• Жамбыл облысындағы 5000-ға жуық тас құралдар табылған тұрақтар

А .Бөріқазған,Шабақты б. Шоқтас,Тәңірқазған с. Пеньки,Зеленая Балка

• Ежелгі егіншілердің жер жырту құралы

а. Тас орақ б. Көзе с. Тесе

• Тас дәуірі ескерткіші Мұзбел Қазақстанның қай аймағынан табылды

а Оңтүстік б. Солтүттік с .Орталық

• Қазақстан аумағында белгілі мезолит тұрақтарының саны

А . 800 б. 50 с. 20

• Орта палеолиттің тағы бір атауы

А. Ашель б. Олдувай с . мустье

• Орталық Қазақстанда кейінгі палеолитке жататын 300-ге жуық тас құралдар шыққан ең көне мекен

А. Батпақ б . Ново-Шульба с. Семізбұғы

• 1948ж Қазақстан аумағындағы мезолиттік алғашқы тұрақты ашқан

А. А.Ю.Гиндиндер б. Формозов с. Алпысбаев

Схеманы толтыру

• Тас дәуірі-----------------------------------------

----------- -------------------------------- -------------------------------------- баға

Сабақ жоспары

Күні 29.09.2014ж сынып 9 «б»

Пән Адам.Құқық.Қоғам

Сабақтың тақырыбы: §4 Адам іс -әрекеті

Сабақтың мақсаты:

• Әрекет ұғымының мәнін ашу. Оқушыларды әректтің сипатымен, тұрпатымен, түрлерімен таныстыру, адам әректінің мақсаты мен оған жеткізер құрал арасындағы қатынастарды айқындау. Әрекетке құлшыныс тудыратын факторларды ажырату.

• Әрекеттің мақсаттылығына көңіл аудара отырып, оқушыны өз алдына дұрыс мақсат қоя білуге, мақсатшыл болуға, мақсатқа жетуде табанды болуға, мақсатқа жетуде адал құралдарды таңдауға бағыттау.

Сабақтың түрі: аралас

Әдісі: баяндау, оқулықпен жұмыс, проблемалық әңгіме, «Ойлан тап » ойыны. Рольдік ойын

Көрнекілік: оқулық, схема, адамдардың әр түрлі әрекет үстінде салынған суреттері.

Күтілетін нәтиже оқушылар адамдар әрекетіне сипаттама бере алады, әрекеттің тұрпаттары мен түрлерін ажырата алады.

Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі

• Оқу құралын тексеріп түгелдеу

• Әнұран орындау, «Хабар»

• Оқушылар зейінін сабаққа аудару

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:

• Эсселерін тыңдау, бағалау.

ІІІ.Жаңа сабақтың жоспары:

1. Адам іс-әрекетнің жануарлардан ерекшелігі

2. Іс-әрекет құрылымы мен мотиві

3. Шығармашылық әрекет, оның ерекшелігі

Жаңа материалды қабылдауға оқушыларды даярлау үшін, тақырыпқа бағыттау мақсатында адамдардың әр түрлі әрекет үстіндегі бейнелері түсірілген суреттер көрсетіп, оқушыларды әңгімеге тартамын.

Баяндау жоспары

Тіршілік ұғымы. Адамдардың өмір бойы үнемі әрекетте болуы.Әрекет –адамның өмір сүру формасы. Адамның әркетінің жануарлардан ерекшелігі- мақсаттылық және құралмен жұмыс.

Әрекетке құлшыныс тудыратын факторлар мотив, мотивация. Адамның құлқы, Қатынас-әрекеттің бір түрі.

Оқулықпен жұмыс

«Адам әрекеті» тақырыбының бірінші бөлігін оқып шығып,

Әркет деген не? Әрекет қандай элементтерден тұрады? Адам мен жануар әрекетінде қандай мәнді ерешелік бар? Деген сұрақтар жауабын қысқаша ғана дәптерге түсіреді.

Проблемалық әңгіме

Мақсат пен құрал арасындағы қатынастарды адамгершілік тұрғысынан бағалау үшін

«Мақсаттың өзі құралды айқындайды ма? Яғни адам өз мақсатына жету үшін құралдың қандайын болса да, пайдалануға болады ма? Деген тақырыпта ауызша әңгіме өрбіту.

«Ойлан тап» деген жұмыс түрінде, анықтамалар бойынша сұрақтар қойылады.

1. Адам әрекетінің белгілі бір түрін атқаруға итермелейтін қозғаушы күш...........

2. «Тіршілік ету» басқаша сөздермен айтқанда ол..........................

3. Әрекеттің тұрпатары мен түрлері..........................................

4. Адам әрекетінің жануарлар әрекетінен айырмашылығы........................

5. Әрекеттің көздеген нәтижесі.......................

6. Мақсатқа жету дегеніміз.................................

Рольдік ойын «Еңбек нарығында өзіңді қалай көрсетуің керек? » тақырыбында

Бір оқыушы жұмыс берушы ролінде болса, екінші біреуі жас маман ролінде болып, 3 мин ішінде өзіне жарнама жасап, жұмыс берушіні көндіру керек.

Сабақты бекіту:

• Оқулық соңындағы сұрақтарға жауап беру.

Бағалау:

Үйге тапсырма: «Мақсатқа жетер жол» тақырыбы бойынша

Презентация немесе дәптерге түсіріп келу. Үлгі

«Тексерілді»..................................

Қазақстандағы хандық биліктің жойылуы

1. 19ғ 1 жартысында өнеркәсіп пен кәсіпшілдіктің жаңа саласы қалыптасты

2. Металл, тас өндіретін тұңғыш кен орындары Қазақстанның Шығыс пен Оралық аймақтарында болды

3. Тау кен өндірісіне жұмысқа жалданған кедей қазақ-орыс еңбекшілерін жатақтар деп атаған

4. Жатақтар саны 1820 ж 6мың, 1824ж 8мың болды

5. Ресей үкіметінің 1803ж қаулысы бойынша көпестерге қарулы топ ұстауға рұқсат берілді

6. Қазақ жеріндегі тұңғыш сауда жәрмеңкесі, Бөкей ордасында 1832ж ашылды

7. Семейде екі қалалық жәрмеңке 1855ж ашылды

8. Орта Азиямен сауда байланысын дамытудағы басты орталық Петропавл екінші атауы Қызылжар

9. Орта жүзге қатысты «Сібір қазақтарын басқару» жарғысы 1822ж қабылданды

10. Оны дайындаған адам Батыс Сібір генерал- губернаторы Сперанскиий

11. Жарғының мақсаты - әкімшілік, сот, саяси жағынан өзгерістер жасау

12. Жарғы бойынша орта жүз әкімшілік жағынан ауыл, болыс, округке бөлінді

13. Ауыл 50-70шаңырақ, болыс 10-12ауыл, округ 15-20 болыстан тұрды

14. 1839ж Батыс Сібір геннерал- гебернаторлығының орталығ Омбы қаласы болды

15. Округті приказдар, сөз жүзінде аға сұлтанға жүктелді

16. аға сұлтанды сұлтандар сайлады, аға сұлтанға майор шені берілді

17. Он жылдын соң аға сұлтанға дворян атағын берді, оны халық ақ киізге отырғызып сайлаған

18. Аға сұлтан 3жылға, болыс өмірлікке сайланды

19. Ауыл старшыны 3жылға сайланған

20. Болыстық старшындардың құқықтары Ресейдегі селолық старостылармен теңестірілді

21. Қылмыстық істер округтік приказдарда қаралды

22. шекаралық басқарма Батыс Сібір ген-губ бағындырылды

23. «Сібір қазақтары жарғысын дайындауға қатысқан » болашық желтоқсаншы Батеньков

24. 19ғ басында Қазақстанда екі генерал-губернаторлық болды Орынбор, Батыс Сібір

25. Кіші жүзге қатысты «Орынбор қырғыздарын басқару жарғысы» 1824ж қабылданды

26. Жарғыны жасаған Орынбор ген –губ Эссен

27. Жарғы бойынша аумақ бөлік, дистанция, ауылға бөлінді

28. Бөлікті сұлтандар, дистанцияларды ру шонжарлары басқарды

29. ауылды старшын бақарды

30. 1850ж дистанция саны 57 жетті

31. Дистанция бастығы мөлшері 1.5 күміс ақшаға тең «түтін салғын» салды

32. 1844ж Кіші жүз жеріндегі шекара шебіне жақын тұратын қазақтарды отырықшы орыс озбырлығынан қорғау үшін қамқоршы деген қызмет пайда болды

33. 1821ж Петербургке шақырылып, кейін Калугаға айдалып,1833ж сонда қайтыс болған Кіші жүз ханы Арынғазы

34. Кіші жүздің соңғы ханы Шерғазы

35. Кіші жүзде хандық билік жойылды 1824ж

36. Орта жүзде хандық билік жойылды 1822ж

37. Орынбор ген-губ орталығы Орынбор қаласы

Бөкей ордасындағы шарулар көтерілісі

1. Жайық пен Тобылдан бастап, Сырдарияның төменгі ағысы

аКіші жүз б Орта жүз с Ұлы жүз

2. Нұралының ұлының атымен аталған хандық Бөкей хандығы бастап

а 1801ж б 1812ж с 1845ж

3. Бөкей ордасы құрылды

а 1801ж б 1812ж с 1824ж

4. Ішкі Орда жатқан аумағы

а Жайық пен Тобыл б Астрахан с Еділ мен Жайық

5. Бөкей қатыс болған соң, ұлы Жәңгір 14 жаста болғандықтан биліккее інісі

6. а қаласында хан болып жарияланып, неше жыл басқарды

а 40 б 15 с 20

7. 12 биден тұратын хандық кеңес құрылды

а 1824ж б 1827ж с 1801ж Шығай ие болды б Шерға

1824ж Жәңгір Орал

8. 1827ж Жасқұс деген жерде салынды

а хан сарайы б мешіт с ұн тартатын диірмен цехі

9. Күзде әр үй ханға .............кем түспейтін 1жылқы беруге міндетті болды

а 20 сомнан б 50сомнан с 70сомнан

10. Ішкі ордада хандық билік жойылды

а 1822ж б 1824ж с 1845ж

11. Бөкей хандығында Исатай Тайманұлы мен Махамбеттің басқаруымен көтеріліс болды

а 1783-1797жж б 1836-1838жж с 1837 -1847жж

12. Қозғалыстың басты мақсаты

а хан озбырлыңына шек қою а билік үшін талас с отарлыққа қарсылық

13. 1812ж Исатай беріш руының Жайық бөлімінің ............болды

а старшыны б болыс с биі

14. Ішкі Ордадағы көтеріліске түрткі болған жағдай

а Жәңгірдің қайын атасы Қарауылқожаны Каспий өңірінің билеушісі қылуы

б Исатайды соттау

с шаруларды жазықсыз қудалау

15. Бөкей ордасындағы көтеріліс мақсаты көрінеді

А Исатай үндеулерінен б Жәңгір хаттарынан с Махамбет өлеңдерінен

16. Исатай 1500 сарбазымен хан ауылына қауіп төндірді

а 1837ж 24 қазанда б 1838ж 12 шілде с 1837 15 қараша

17. 1837ж көтерісшілер саны 1837ж жетті

а 10 мың б 5 мың с 20 мың

18. 1837ж 15 қараша ...........шайқасы болды

а Майтөбе б Тастөбе с Ақбұлақ

19. 1838ж Исатай жасағы.. . . .....бекінісіне жақындап, Орал әскери шебіне қауіп төндірді

а Сахарная б Ақтау с Горск

20. 1838ж 12 шілдеде ............шайқасы болды

а Майтөбе б Тастөбе с Ақбұлақ

21. Исатай көтерілісі бойынша сот жазалау ісін басқарған

а Геке б Герн с Меркулов

22. Исатайдың серігі Махамбет өлтірілді

а 1838 ж б 1846ж с 1842 ж

23. Құрманғазының Махамбетке арналған күйі

а «Кішкентай» б «Балбырауын» с «Ақсақ киік»

24. Ішкі Ордадағы Исатай көтерілісінен кейін 1842ж шаруалар көтерілісін басқарған

а Аббас Қошайұлы мен Лаубай Мантайұлы б Жоламан Тіленшіұлы с Жанқожа Нұрмұхамедұлы

25. 1836-1838жж Ішкі Ордадағы көтеріліс сипаты

а буржуазиялық б халықтық с антифеодалдық

Қола дәуірі

1. Қола дәуірі б.з.б 3-1 мың жылдықтарды қамтиды

2. Қола дәуірінде Жезқезған өңірінен 1 млн тоннадай кен өндіргенін айтқан Қ.Сітбаев

3. Қола дәуірінде кенді қорыту үшін салыған үлкен құрылыстар қазандықтар

4. қ.д кең тараған ыдыс түрі көзе

5. Евразия даласындағы қола дәуірінің мәдениеті Андронов мәдениеті

6. Андронов мәдениетінің алғашқы ескерткіші 1914ж табылды

7. Андронов мәдениеті тараған аймақ Енисейден Оралға дейін

8. Қостанай мен Челябі облысының шекарасында орналасқан қ.д ежелгі қаласы Арқайым

9. Қола дәуіріне жататын 30 қоныс пен 150 оба зертелді Орталық Қазақстанда

10. Теселі егіншілік дамыған кезең қола

11. қ.д жататын Солтүстік Қазақстаннан табылған қоныстар Петровка мен Боголюбов

12. Жерленген адамның басын батыс, оңтүстікке қаратқан

13. Андроновтардың бет бейнесін сипаттаған Алексеев

14. Андроновтардың үйлері жер төле

15. орта және кейінгі кезеңде адамды қол аяғын бүгіп жерлеген

16. қ.д тайпадарының археологиялық символы сырға мен алқа

17. андроновтар үй салуды неден бастады құрбаныдық шалудан

18. жұмсақ кенді өндіруге омыру әдәсін пайдаланды

19. тасқа салынған петроглифтер табылды Арпаөзен, Таңбалы, Жасыбай

20. Андроновтарда қасиетті орын ошақ

21. Қазақстандағы қола дәуірі 3 кезеңге бөлінеді Нұра, Атасу, Беғазы-Дәндібай

22. Көкшетау жеріндегі қола шалғы табылды Шалғалы қонысынан

23. Беғазы-Дәндібай мәдениетінің ауқымы б.з.б 12-8ғғ

24. қола дәуірін жоспарлы зеттей бастаған жыл 1940ж

25. зертеген ғалым Әлкей Марғұлан

26. туысқандар арасында малды бөлісуден жеке меншік қалыптасты

27. Орталық Қазақстандағы Алакөл қабірінен алтын білезік табылды

28. Нұра өзені жағасынан табылған қола дәуіріне жататын тас мүсін ер адамның басы

29. шамамен 3 мың жылдықтан бастап тойланған мереке Наурыз мейрамы

30. қ.д тайпалары пайдаланған өрнек геометриялық

Сақ тайпалық одағы

26. б.з.б 1 мж Орта Азия мен Қазақстанды мекндеген тайпалар сақтар

27. Сақтар туралы мәлімет грек, парсы шығармаларынан белгілі

28. сақтар туралы дерек қалдырған грек авторы Геродот

29. иран жазбалаында сақтарды «жүйрік атты турлар »десе

30. парсы жазбаларында «құдіретті еркектер»деген

31. гректер азиялық скифтер, дайлар,

32. Геродот сақтарды массагеттер

33. Бехустин дерегі бойынша Жетісу мен Сырдарияның орта ағысын мекендеген тиграхауда

34. теңіздің арғы жағындағы сақтар парадарайа

35. парадарайалардың солтүстіген қоныстанған хаумоваргалар

36. сақтар туралы дұшпанға қатал, досқа адал деген грек авторлары

37. «Сақ әйелдері соғыс қаупі төнгенде »ержүрек келеді, ерлеріне көмектеседі» деген Ктесий

38. шошақ бөрікті сақтар тиграхаудалар

39. Сақ қоғамы 3ке бөлінген абыздар, жауынгерлер, егінші, малшылар

40. сақ жауынгерлерінің ежелгі үнді –иран тіліндегі атауы «арбада тұрғандар»

41. «сегізаяқтылар» деген маалшылар мен егіншілер

42. б.з.б 570-520жж өмір сүрген Томирис патшайым

43. сақтардың негізігі шаруашылығы мал шаруашылығы

44. Геродот жазбаларында сақтар қыста ағаш үйде тұрған

45. сақтар туралы «құдай деп күнді есептейді, оған жылқыны құрбандыққа шалады» деген Страбон

46. Кир сақ жеріне басып кірді б.з.б 530

47. Сақ жерінде Кирдің өлімін жазған Геродот

48. Қызылорда обл б.з.б 6-б.з 13ғ жататын ежелгі қалашық Шірік Рабат

49. Дариидің сақ жеріне жорығы б.з.б 519ж

50. Сақтардың ғұлама философы Анахарсис

51. Сақ дәуіріне жататын пеш, қол диірмен тастары табылған Бәбіш-молда

52. Аңдық стиль пайда болды б.з.б 7 ғ

53. Алматының шығысындағы белгілі сақ обасы Есік обасы

54. Есік обасыннан табылған бұйым саны 4 000

55. Есік обасыннан табылған 26 таңбадан тұратын жазуы бар күміс табақша

56. сақ дәуірінің негзгі археологиялық ескерткіші оба

57. Сақтарға Ираннан тараған «өмір ағашы» дейтін арыстан бейнесі

58. сақ малшысы Шырақ жайлы дерек қалдырған грек тарихшысы Полиэн

59. сақ аңыздарында жылқы немен байланыстырылған күн мен от

60. қабан немен байланыстарылған найзағаймен

61. «»алтын адамды » археолгтар 1969ж Алпысбаевтың басшылығымен ашты

62. Сақтардың А.Македонскийге қарсы ерлік күресін жазған Арриан

63. Сақ обаларнда сағанаға жер астымен келетін арнайы жол дромос

64. савроматтардың «биік таулардың баурайында» тұрған көршілері аргипейлер

65. Сарыарқаның оңтүстігін мекендеген исседондар

66. Сарыарқаның шығысын мекендеген аримаспілер

67. «ақ жалды жүйрік аттылардың иелері» деп атанған аргипейлер

Сабақ жоспары

Күні 21.09.2015 сынып 11 «б»

Пән Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: § ХІХғ бірінші жартысындағы сұлтандар бастаған қозғалыстар.

Сабақтың мақсаты:

• ХІХ ғ. 1-жартысындағы Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық және саяси дамуының ерекшеліктерін ашу, патша әкімшілігінің қазақ халқын отарлық езгіге салуы, басқару жүйесін өзгертуі, жайылымдарын тартып алуы, т.б. жөнінде әңгімелеп беру;

• Фактілерд салыстыра отырып, талдау жасауға үйрету, оқиғаларға байланысты өз көзқарастарын білдіруге дағдаландыру;

• Ұлттық патриотизмге тәрбиелеу

Сабақтың түрі: аралас

Сабақтың әдісі: интерактивті

Көрнекілік: карта, сызба

Сабақтың барысы:

1. Ұйымдастыру кезеңі

2. Оқу құралын тексеріп түгелдеу

3. «Хабар» /ел жаңалықтарынан.../

4. Оқушы зейінін сабаққа аудару

Үй тапсырмасын сұрау:

1. Сырым Датұлы бастаған көтеріліс бойынша сұрақтар

«Есімдер не дейді?»

Сырым Датұлы, Нұралы, Генерал –майор Смирнов, Назаров, барон Игельстром,Донсков, Безбародка, Колпаков, Пономарев.

Сандар сөйлейді.

1778ж, 1000, 7000, 1783 күз, 1785 наурыз, 1786ж, 1797ж 17 наурыз, 1801ж 11наурыз, 1802ж, 20,

Сәйкестендір

Нұралы хан 1795-1797жж

Ералы хан 1797-1805жж

Айшуақ хан 1748-1785жж

Есім хан 1791-1794жж

Жаңа сабақты оқытудың үлгі жоспары:

1. Жаңаелек шебінің дұрыс құрылуы (1810-1822 ж.)

2. Жоламан Тіленшіұлы көтерілісі

3. Жаңашеп ауданының құрылуы

4. Қасым Абылайұлы мен Саржан Қасымұлы бастаған көтеріліс.

Үй тапсырмасын сұрағаннан кейін, осы материалға сүйене отырып, Ресейдің Қазақстанға байланысты саясатын түсіндіру. Отарлық езгінің күшеюі, қазақ жерлерін ашық тартып алу, бекіністер салу, т.б. жөнінде әңгімелеу. Картамен жұмысты ұйымдастыру:

• Картадан Елек, Жайық, Изобильная, Буранная, Жаңаелек, Линевская, Угольная, Ветлянская форпостарын картадан көрсету.

Жаңаелек құрылысы туралы әңгімелегеннен кейін оқушыларға төмендегідей логикалық сұрақтар қоюға болады:

1. Бұл бекіністер не үшіне тұрғызылды.

2. Сендердің ойларыңша, неліктен жер таңдап алынды?

3. Қазақстар арасында бұл жер несімен белгілі?

4. Неліктен патша үкіметі қазақстардан бұл жерді зорлықпен тартып алып, ол жергет әскерлерді, казактардыжәне Ішкі Ресейден әкелінген шаруаларды қоныстандырды? Өз жауаптарыңды дәлелдеңдер.

«Ж.Тіленшіұлы көтерілісі» және «Қ.Абылайұлы мен С.Қасымұлы бастаған көтерліс» деген тақырыпшаларды оқыту кезінде жұмыс дәптерлеріңе көтерілістің негізгі оқиғаларын жазып отырыңдар.

Ж.Тіленшіұлы бастаған көтеріліс

Бөкенбай батырдың немересі

Жылдары.1822-1825жж

Көтеріліс аумағы Кіші жүз тама,табын рулары

Көтерілістің себептері Жаңа Елек шебінің салыну, жерден айырылу.

Негізгі оқиғалар

Жеңілу себептері шашыраңқылық, санының аздығы

Маңызы...................................

ол

Қ.Абылайұлы мен С.Қасымұлы бастаған ұлт –азаттық көтеріліс

Жылдары 1825-1826

Көтеріліс аумағы.Орта жүз

Көтерілістің себептері Патшаның округтік приказдар құруына қарсылық

Негізгі оқиғалар.................................

Жеңілу себептері.............................

Маңызы...................................

ол

Сабақты бекітіу:

1. Оқулықтағы мәтінге сүйене отырып, төмендегі кестені толтырыңдар:

Жаңа аудандар	Құрылған жылдары	Тартып алынған қазақ жерлері	Жергілікті қазақьардың тағдыры (қоныс аудару, жерді жалға беру)
Жаңаесіл
Жаңаелек	1810-1822жж	600мың десятина	Тұз өндірісіне шек қойды. Елек өзені бойынша Изобильная, Боранды, Жаңаелек, Линев, Көмірлі, Бердянская, Вятлянская бекіністері п.б
Жаңашеп	1835ж	4млн десятина	Қазақтарға жаңа шекаралық шептің сыртқы жағына көшуге тиіс болды, уақытша қалғаны үшін жердің салығын төледі. Никалаевское, Михайловское, Императорское, Наследницкое бекіністері салынды

Бағалау

Үй тапсырмасы:

1. Тақырыпты оқып, соңындағы сұрақтарға жауап беріңдер.

2. Құжаттармен жұмыс. 140-беттегі «Сұлтан Қасым Абылайхановтың Орынбор әскери губернаторына Көкшетау округтық приказын жоюды өтініп жазған хаты, 24 маусым, 1825 жыл».

Құжат бойынша сұрақтар:

• Өз хатында Қасым сұлтан қандай талаптар қойды?

• Неліктен ол бекініс салуына қарсы болды?

• Қалай ойлайсыңдар, Қасым сұлтан неліктен Батыс-Сібір генерал-губернаторына емес, Орынбор губернаторына хат жазды?

Тексерілді.................................... оқу ісінің меңгерушісі Джексенбаева Г.Н.

Сабақ жоспары

Күні 21.09.2015 сынып 10 «а»

Пән Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: § Қола дәуірінің сипаттамасы б.з.б 2800-900ж (б.з.б 3-1мж)

Сабақтың мақсаты:

• Білімділік:Қола дәуірі адамдарының қоғамдық құрылымы, әдет-ғұрыпы, өнері жайлы баяндау арқылы сол кездегі адамдар жасаған материалдық, рухани байлықтармен, ізгілікті істермен оқушыларды таныстыру.

• Дамытушылық: Оқушылардың тарихты ғылыми тұрғыдан талдауға, оны саналылықпен түсіне білуге үйрету, олардың қабілетін жан-жақты дамыту.

• Тәрбиелік: Оқушылардың тарихқа, өз халқының және басқа халықтардың мәдениетіне деген қызығушылығы мен құрмет сезімін дамыту, оларды өз елінің, бүкіл адамзаттың мәдениетін толықтыруға үлес қоса алатын азамат етіп тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас

Сабақтың әдісі:

Көрнекілік: карта, сызба

Сабақтың барысы:

1. Ұйымдастыру

2. Үй тапсырмасын сұрау.

(Ауызша сұрақтарға жауап алу ) «Кім жылдам?»

• Қай дәуірде адамзат баласы металдан жасалған құралды игере бастады?

• жалпы адамзат баласы тарихының ежелгі кезеңі нешеге бөлінеді және қалай аталды?

• Еңбек өнімі дегеніміз не?

• Ең бірінші қолданылған металл?

• Адамдар мыс өңдеуді бұдан неше мың жыл бұрын үйренді?

• Энеолит дәуірінің хрронологиялық кезеңі

• Мыс тас ғасыры қоғамдағы екі ірі өзгерісті ата?

• Қазақстан аумағында энолит кезеңінің ерекше ескерткіші

• Ботайлықтар қай малды қолға үйреткен?

«Кім тапқыр?» Оқушыларға тұрақ аттарын айтамын, олар кезеңін айтады.

• Сексеуіл-неолит Қызылорда обл

• Мұзбел- орта палеолит Орт Қаз

• Пеньки- Неолит Солт.Қаз

• Шебір-энеолит Маңғыстак

• Батпақ- ерте палеолит Жамбыл обл

• Ш.Уалиханов-орта палеолит

• Обалысай- орта палеолит Орт.қаз

• Бөріқазған- ерте палеолит, Оңт.Қаз

• Ащысау- кейінгі палеолит Оңт.Қаз

3. Жаңа тақырып

Жоспар

• Қола дәуірінің кезеңдері

• Андонов мәдениеті

Оқушыларға тақырыпты картаны пайдаланып, және 6 сынып бағдарламсын еске түсіре отырып түсіндіремін. Дәптерге жаздыртатын мағлұмат.

Қола- қалайы мен мыстың қосындысынан жасалған

Қола дәуірінің негізгі кезеңдері:
 б.з.б. ХҮІІІ – ХҮІ ғғ. – ерте қола дәуірі Нұра
 б.з.б. ХҮ – ХІІ ғғ. орта қола дәуірі Атасу
 б.з.б. ХІІ – ҮІІІ ғғ. кейінгі қола дәуірі Беғазы-Дәндібай

Қола дәуірі 3 түрлі ерекшелігімен ерекшеленеді.
• Ежелгі қола металургиясымен.
• Бақташылық мал шаруашылығымен.
• Теселі егіншілікпен.
Андронов мәдениеті Орал өзенінен Енисей өзеніне дейінгі арлықта тараған,ең алғашқы ескерткіші 1914ж Ачинск қаласы Андоново селосының маңынан табылды. Зертеген ғалым-Грязнов. Қазақстандағы қола дәуіріндегі кен өндірісін зерттеген ғалым-Қ.Сәтбаев.

Оның пікірінше Жезқазғанда 1 млн тонна кен өндіріліп, 100 мың тонна мыс қорытылған. Шығыс Қазақстанда Нарын мен Қалба кен орнында 1100 тонна қалайы шығарылған. Қола дәуірінің жоспарлы зеттеуі 1946ж басталды. Ғалым-Әлкей Марғұлан.

Қазандық- кенді қорыту үшін пайдаланылатын, үлкен құрылыстар.

Оба- қабір үсітене топырақтан үйілген төбешік.

Тайпа-рудан кейін қалыптасқан адам ұйымының түрі.

Сабақты Бекіту оқулық соңындағы сұрақтар арқылы

Бағалау

Үйге тапсырма Қола дәуірі сұрақ-жауап кітапшадан жаттау.

Тексерілді........................ оқу ісінің меңгерушісі Джексенбаева Г.Н.

.

Сабақ жоспары

Күні сынып

Пән Қазақстан тарихы

Тақырып «Алаш» партиясы, «Қазақ» газеті және ұлттық-демократиялық қозғалыстар

Мақсаты- өткен тақырыппен байланыстыра отырып, «Алаш» партиясы, оның қызметі, «Қазақ» баслымы жайлы білім қалыптастыру. партия мүшелері , төрағасы жайлы мағлұмат беру.

Білік пен дағдыларын қалыптастыру,

Патриоттық, саяси тәрбие беру.

Сабақ түрі аралас

Сабақ көрнекіліктері суреттер, карта

Сабақтың әдіс-тәсілдірі топпен жұмыс, схема сызу, сұрақ-жауап

• Ұйымдастыру төрт топқа бөлу

• Үй тапсырмасын сұрау

Ауызша

• Жаңа тақырып жоспары

1. Алаш қозғалысы

2. Алаш партиясының құрылуы

3. «Алаш» партияының бағдарламысы

Бірінші, екінші тақырыпшаны ауызша түсіндіріп, дәптерге мынадай мәліметтерді жаздыртамын.

1905ж «Алаш» қозғалысы пайда болды.

1917ж шілдеде Орынборда жалпықазақ сьезі болып, «Алаш» партиясын құру туралы шешім қабылданды.

1917ж 21 қарашада «Алаш» партиясының бағдарламасы жарық көрді.

Үшінші тақырыпшаны меңгеру үшін топпен жұмыс жасалынады.

«Алаш» партиясының бағдарламалық құжатын, топтарға таратып беремін, олар онымен танысып, топта талдайды.

І бөлім- Мемлекет қалпы

ІІ бөлім- Жергілікті бостандық

ІІІ бөлім-Негізгі құқық

ІҮбөлім- Дін ісі

Ү бөлім- Билік пен сот

ҮІ бөлім- Ел қорға

ҮІІ бөлім- Салық

ҮІІІ- Жұмысшылар

ІХ- ғылым-білім үйрету

Х- жер мәселесі

• Сабақты бекіту

• «Алаш» қозғалысы дегенді қалай түсінесіңдер?

• «Алаш» партиясының басшылары мен өкілдерін атаңдар?

• «Алаш» партиясының бағдарламасын кімдер әзірледі?

• Партия бағдарлмасы неше бөлімнен тұрады онда не айтылған.

Үйге тапсырма 6 тақырыпты оқу

Бағалау

Қортындылау.

Тексерілді.......................... оқу ісінің меңгерушісі Джексенбаева Г.Н.

.

Сабақ жоспары

Күні: сынып:

Пән Қазақстан тарихы

Тақырып : Қазақ социалистік «Үш жүз» партиясы

Мақсаты- өткен тақырыппен байланыстыра отырып, «Алаш» партиясы, оның қызметі, «Қазақ» баслымы жайлы білім қалыптастыру. партия мүшелері , төрағасы жайлы мағлұмат беру.

Білік пен дағдыларын қалыптастыру,

Патриоттық, саяси тәрбие беру.

Сабақ түрі: аралас

Сабақ көрнекіліктері: суреттер, карта

Сабақтың әдіс-тәсілдірі: лекция, схема сызу, сұрақ-жауап

• Ұйымдастыру төрт топқа бөлу

• Үй тапсырмасын сұрау

• «Алаш» қозғалысы дегенді қалай түсінесіңдер?

• «Алаш» партиясының басшылары мен өкілдерін атаңдар?

• «Алаш» партиясының бағдарламасын кімдер әзірледі?

• Партия бағдарлмасы неше бөлімнен тұрады онда не айтылған?

• Жаңа тақырыпты меңгерту

Жоспар

1. «Үш жүз» партиясының құрылуы, мақсаттары

2. Қызметі

Тақырыпқа қатысты мәлімет аз болғандықтан, қосымша дерек көзіне пайдаланмын.

Қысқаша мазмұны.

ХХғ басында Қазақстанда құрылған саяси партиялардың бірі «Үш жүз» партиясы. Бұл партия 1917ж Омбы қаласында құрылған тұңғыш социалистік партия. Бұл партияның құрылуына «Алаш» партиясы ашықтан қарсы шықты. «Қазақ» газетінде «партия содырлы, сойқынды, жүзі қара. Бұл жұртқа келген үлкен дерт,сөзіне құлақ салмай өздерінен аулақ болып,сақтану алаш балаларының борышы» делінген.

Жетекшілері: Мұхан Әйтпенов, Көлбай Тоғысов

Мүшелері: Ш.Әлжанов, Қ.Торсанов, Ү Қасабаев

Партияның органы Қызылжарда жарық көрген «Үш жүз» газеті болды. 1917ж желтоқсан- 1918ж мамыр дейін шықты. «Үш жүз»де, «Алаш» партиясының да саяси бағыттары бір еді. Олардың негізгі мақсаты- езуші, ескіні көксеген үкімет билігімен толығымен жойып, қазақ халқының мемлекеттілігін қалпына келтіру. Мақсатқа жету жолында екі партия арасында тартыс туындады. «Үш жүз партиясы» ұсақ буржуазияшыл демократтардығ саяси партиясы болды. Партия құрамында зиялы қауым өкілдері, рев-демократиялық бағыттағы жұмысшылар мен кедей шаруалар болды. «Үш жүз партиясы» «Алаш» партиясының жеке автономия болуына қарсы шықты.1917ж 24 желтоқсанда партия газетінде бағдарламасы жарияланды.

8. Империалистік соғысты тоқтату үшін бітім жасау

9. Автономия құру

10. Жер мәселесі

11. Дін мәселесі

12. Земство

13. Жетім жесірлерге көмек көрсету

14. Құрылтай жиналысқа депутаттарды сайлау

Үшжүзшілдер Орта Азия мен Түркістан халықтарымен бір ынтымақтастағы федерация құру қажеттегін баса айтты.Қазақтың отырықшы болып өмір сүріп, егін егуін қолдады. Неке, отбасы, мұра ісіне шариғат заңдарын енгізуді қалады.

«Үш жүз» партиясының мүшелерінің тағдыры аянышты аяқталды. Тоғысов Колчак жендеттерінің қолынан, Әлжанов Александровск түрмесінде азапталып өлтірілді.

Сабақты бекіту

Бағалау

Үй тапсырмасы презентация

«Көлбай Тоғысов», «Мұхан Әйтпенов»

Тексерілді...................... оқу ісінің меңгерушісі Джексенбаева Г.Н.

Бекітемін.........................

№156 жалпы білім беретін

Мектептің директоры Ахметова Г.М

« »..........................2015-2016 оқу жылы

№ 156 ЖББМ 9-сынып оқушыларының Қазақстан тарихы пәнінен оқушы үлгерімін сырттай бағалау бойынша жұмыс жоспары

№	мазмұны	мерзімі
		9 «б»	9 «е»	9 «ж»
1	ХХ ғ басындағы Қазақстан №1
2	Екі революция арасындағы Қазақстан №2
3	Жаңа экономикалық саясат жылдарындағы Қазақстан. №3
4	ХХ ғ бірінші жартысындағы Қазақстан. Тоқсандық тест
5	Ұлы Отан соғысы жылдарындағы Қазақстан. №4
6	1946-1964жж Қазақстан.№5
8	Тоқырау жылдарындағы Қазақстан 1960-1980жж№6
9	Тоқсандық тест жұмысы
10	1985-1991жж «Қайта құру» кезеңі№7
11	Тәуелсіз Қазақстанның алғашқы қадамдары. №8
12	ХХІ ғ Қазақстан Республикасының саяси, экономикалық, әлеуметтік дамуы. №9
13	Қорытынды тест №10

Пән мұғалімі Байгунусова Ж.О.

9 «б» сыныбының тест жұмыстарының көрсеткіштері

№	Оқушы аты жөні	Тест жұмыстары
		16.09	3.10	21.11	23.12	13.01	13.02	16.03	16.03	10. 04	2. 05	19.05
1	Абдукалыкова Алтынай
2	Аменгелді Дінмұхамед
3	Амантай Жақсылық
4	Аманжолова Меруерт
5	Бахри Камила
6	Болатбек Рамазан
7	Жақсылық Ләззат
8	Жамал Гүлзара
9	Истлеуов Сұлтан
10	Кабланов Айдын
11	Құдайбергенов Аян
12	Құсайын Әділет
13	Садық Руслан
14	Садыркул Дидар
15	Сейілбай Әсет
16	Сериккажинов Нургазы
17	Талғатқызы Айнұр
18	Турсынқожа Дарын
19	Хасенова Наргиза
	сапа
	үлгерім

Сынып жетекшісі Сексенбаева А.И.

9 «а» сыныбының тест жұмыстарының көрсеткіштері

№	Оқушы аты жөні	Тест жұмыстары
		3.12	22.12	14.01	02.02	16. 03	16.03	8.04	29.04	18. 05
1	Абдрахиева Мадина
2	Аскаров Жарас
3	Ақан Дәулет
4	Бекмұрат Гүлнар
5	Жеңісбек Дамир
6	Жидебек Асқар
7	Кәрімов Данияр
8	Кекілбек Гүлвира
9	Қыдырали Асылбек
10	Қалиев Рауан
11	Қонысбекова Аяулым
12	Қазыбай Бақдәулет
13	Қаныбеков Данияр
14	Қуантаев Санжар
15	Мейрамбеков Ернұр
16	Мұханбек Ажар
17	Нуралинов Алихан
18	Сарибаев Нуралы
19	Серік Әдемі
20	Шалгимбаев Ернар
21	Танабай Маржан
22	Қасымова Диана
	Сапа
	үлгерім

9 «ә» сыныбының тест жұмыстарының көрсеткіштері

№	Оқушы аты жөні	Тест жұмыстары
		3.12	22.12	14.01	02.02	16. 03	16.03	8.04	29.04	18. 05
1	Абдраханұлы Сұңқар
2	Ахмет Анар
3	Әбдікұл Рауан
4	Бақытханова Яна
5	Дәулеткелді Мағжан
6	Дуанбек Бекжан
7	Ділдан Құрбан
8	Есімхан Игілік
9	Ибрагимова Малика
10	Кәдір Ұлжан
11	Крыкбаева Аяулым
12	Нұрахметова Әсем
13	Омарбаев Асанақын
14	Оразбаев Ербол
15	Өтебай Болысбек
16	Серікова Мөлдір
17	Төлеуханов Бейбарыс
18	Тұрғанбай Жандос
19	Устенбаев Шыңғысхан
20	Үмірзақ Айбол
21	Янгибаева Динара
22	Төленді Махаббат
23	Кеңесбек Еркебұлан
	Сапа
	үлгерім

10 «а» сыныбының тест жұмыстарының көрсеткіштері

№	Оқушы аты жөні	Тест жұмыстары
		16.09	3. 10	21. 10	28.10	31. 10	18. 11	26. 12	30.01	06. 02	13.03	3. 04	17. 04	8.05	12. 05	15. 05	22. 05
1	Абдиманапова Айжан
2	Аманкельдиева Аксауле
3	Әбдрахманова Ұлпан
4	Бегілікова Аружан
5	Жакупжанова Адель
6	Исаева Әйгерім
7	Исаева Тоғжан
8	Кумаров Бекасыл
9	Рамазанов Дамир
10	Серік Айдана
11	Уалиев Акжол
12	Устенбаева Айсулу
13	Санатқызы Торғын	-	-	-	-	-	-
	Сапа
	үлгерім

Сынып жетекшісі Смакынова Н.С.

«Бекітемін» .........................

№156 жалпы білім беретін

мектептің директоры: Ахметова Г.М.

« »..........................2015ж

№ 156 ЖББМ 10 «а» сынып оқушыларының Қазақстан тарихы пәнінен оқушы үлгерімін сырттай бағалау бойынша жұмыс жоспары

№	мазмұны	мерзімі
1	Қазақстан тас ғасырында
2	Қазақстан қола дәуірінде
3	Қазақстан ерте темір дәуірінде
4	Үйсіндер
5	Қаңлылар
6	Ғұндар
8	Қазақстан жеріндегі ҮІ-ХҮғғ мемлекеттер
9	Қазақ хандығы
10	6-7 сынып бағдарамасын қайталау тесті
11	6-7 сынып бағдарламасын қайталау тесті
12	Көшпелілердің рухани мәдениеті
13	Қазақстанның Ресейге қосылу үрдісі
14	18-19ғғ Қазақстандағы әкімшілік реформалар
15	Қазақстанда жүргізген көші-қон саясаты
16	8- сынып бағдарламасын қайталау
17	Қорытынды тест

Пән мұғалімі Байгунусова Ж.О.

«Бекітемін».........................

№156 жалпы білім беретін

мектептің директоры : Ахметова Г.М

« »..........................2015ж

№ 156 ЖББМ 9-сынып оқушыларының Қазақстан тарихы пәнінен оқушы үлгерімін сырттай бағалау бойынша жұмыс жоспары

№	мазмұны	мерзімі
		9 «б»	9 «е»	9 «ж»
1	ХХ ғ басындағы Қазақстан №1
2	Екі революция арасындағы Қазақстан №2
3	Жаңа экономикалық саясат жылдарындағы Қазақстан. №3
4	ХХ ғ бірінші жартысындағы Қазақстан. Тоқсандық тест
5	Ұлы Отан соғысы жылдарындағы Қазақстан. №4
6	1946-1964жж Қазақстан.№5
8	Тоқырау жылдарындағы Қазақстан 1960-1980жж№6
9	Тоқсандық тест жұмысы
10	1985-1991жж «Қайта құру» кезеңі№7
11	Тәуелсіз Қазақстанның алғашқы қадамдары. №8
12	ХХІ ғ Қазақстан Республикасының саяси, экономикалық, әлеуметтік дамуы. №9
13	Қорытынды тест №10

Пән мұғалімі Байгунусова Ж.О.

Бекітемін.........................

№156 жалпы білім беретін

Мектептің директоры Ахметова Г.М

« »..........................2015ж

Тарих пәнінен 11 «б» сыныбына арналған ҰБТ-ға дайындық жоспары

2015-2016 оқу жылы

Пән мұғалімі: Байгунусова Ж.О

Сабақ жоспары

Күні 28.09.2015 ж сынып 10 «А»

Пән Адам.Құқық.Қоғам

Сабақтың тақырыбы: §4 Адам өмірінің мәні туралы

Сабақтың мақсаты:

• Әрекет ұғымының мәнін ашу. Оқушыларды әректтің сипатымен, тұрпатымен, түрлерімен таныстыру, адам әректінің мақсаты мен оған жеткізер құрал арасындағы қатынастарды айқындау. Әрекетке құлшыныс тудыратын факторларды ажырату.

• Әрекеттің мақсаттылығына көңіл аудара отырып, оқушыны өз алдына дұрыс мақсат қоя білуге, мақсатшыл болуға, мақсатқа жетуде табанды болуға, мақсатқа жетуде адал құралдарды таңдауға бағыттау.

Сабақтың түрі: аралас

Әдісі: баяндау, оқулықпен жұмыс, проблемалық әңгіме, «Ойлан тап » ойыны. Рольдік ойын

Көрнекілік: оқулық, схема, адамдардың әр түрлі әрекет үстінде салынған суреттері.

Күтілетін нәтиже оқушылар адамдар әрекетіне сипаттама бере алады, әрекеттің тұрпаттары мен түрлерін ажырата алады.

Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі

• Оқу құралын тексеріп түгелдеу

• Әнұран орындау, «Хабар»

• Оқушылар зейінін сабаққа аудару

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:

• Эсселерін тыңдау, бағалау.

ІІІ.Жаңа сабақтың жоспары:

1. Адам іс-әрекетнің жануарлардан ерекшелігі

2. Іс-әрекет құрылымы мен мотиві

3. Шығармашылық әрекет, оның ерекшелігі

Жаңа материалды қабылдауға оқушыларды даярлау үшін, тақырыпқа бағыттау мақсатында адамдардың әр түрлі әрекет үстіндегі бейнелері түсірілген суреттер көрсетіп, оқушыларды әңгімеге тартамын.

Баяндау жоспары

Тіршілік ұғымы. Адамдардың өмір бойы үнемі әрекетте болуы.Әрекет –адамның өмір сүру формасы. Адамның әркетінің жануарлардан ерекшелігі- мақсаттылық және құралмен жұмыс.

Әрекетке құлшыныс тудыратын факторлар мотив, мотивация. Адамның құлқы, Қатынас-әрекеттің бір түрі.

Оқулықпен жұмыс

«Адам әрекеті» тақырыбының бірінші бөлігін оқып шығып,

Әркет деген не? Әрекет қандай элементтерден тұрады? Адам мен жануар әрекетінде қандай мәнді ерешелік бар? Деген сұрақтар жауабын қысқаша ғана дәптерге түсіреді.

Проблемалық әңгіме

Мақсат пен құрал арасындағы қатынастарды адамгершілік тұрғысынан бағалау үшін

«Мақсаттың өзі құралды айқындайды ма? Яғни адам өз мақсатына жету үшін құралдың қандайын болса да, пайдалануға болады ма? Деген тақырыпта ауызша әңгіме өрбіту.

«Ойлан тап» деген жұмыс түрінде, анықтамалар бойынша сұрақтар қойылады.

7. Адам әрекетінің белгілі бір түрін атқаруға итермелейтін қозғаушы күш...........

8. «Тіршілік ету» басқаша сөздермен айтқанда ол..........................

9. Әрекеттің тұрпатары мен түрлері..........................................

10. Адам әрекетінің жануарлар әрекетінен айырмашылығы........................

11. Әрекеттің көздеген нәтижесі.......................

12. Мақсатқа жету дегеніміз.................................

Рольдік ойын «Еңбек нарығында өзіңді қалай көрсетуің керек? » тақырыбында

Бір оқыушы жұмыс берушы ролінде болса, екінші біреуі жас маман ролінде болып, 3 мин ішінде өзіне жарнама жасап, жұмыс берушіні көндіру керек.

Сабақты бекіту:

• Оқулық соңындағы сұрақтарға жауап беру.

Бағалау:

Үйге тапсырма: «Мақсатқа жетер жол» тақырыбы бойынша

Презентация немесе дәптерге түсіріп келу. Үлгі

«Тексерілді».........................оқу ісінің меңгерушісі Джексенбаева Г.Н.

Кеңес үкіметінің билігі Қазақстанда орнаған уақыт. Сәйкестендір

1. Перовск

2. Қостанай

3. Ырғыз, Торғай

4. Павлодар

5. Ақтөбе

6. Ташкент

7. Семей

8. Орал

9. Верный

жәрмеңкелер

Қарқалы уезі Ақмола уезі Атбасар Орал обл Верный Семей Павлодар

Тайыншакөл Ойыл,Темір Қарқара,Жаркент Шар Қоянды-Ботов Петров Константинов, Дмитриев

1907ж Ресейдің ІІДумасына сайланған қазақ азаматтары

Ақмола Торғай обл Семей обл Жетісу обл Орал обл

Ахмет Бірімжанов Темірғали Нұркенов Мұхамеджан Тынышбаев Бақытжан Қаратаев Шәймерден Қосшығұлұлы

Авторларды, шығармаларынмен сәйкестендір

М.Жұмабаев М.Дулатов С.Сейфуллин Б.Майлин С.Мұханов Ғ.Мұстафин Ж.Аймауытов А.Байтұрсынов М.Әуезов

«Терме», «Бақытсыз Жамал» «Азамат Азаматыч» «Қартқожа» «Жұмбақ Жалау» «Өмір мен өлім» «Төңкеріс пен қазақтар», «Маса» «Шолпан» «Тар жол, тайғақ кешу» «Қилы заман»

Оқу орындары мен ашылған жылдарын сәйкестендір

1813ж 1825 1900 1837 1841 1831 1836 1789

Азиялық училище Омбыда орысша білім беретін мектеп Өскеменде интернаты бар қазақ мектебі Омбыда әскери училище Орынборда әскери училище Сібір кадет қорпусы Бөкей ордасындағы татар, орыс тілді мектеп Гаспринскийдің қолдауымен Түркістанда ашылған жаңа әдістемелік мектеп

Көтерілістер

1783-1797жж	К.Қасымұлы
1836-1838жж	С.Датұлы
1773-1775	Е.Пугачев
1821	Махамбет пен Исатай
1822-1825	Тентектөре
1837-1847жж	Жоламан Тіленшіұлы
1868-1869жж	Маңғыстау
1870ж	Орал, Торғай

Шайқастар

1718ж	Тастөбе
1726	Ұзынағаш
1729-30	Жамансай
1837ж қараша	Ақбұлақ
1838ж	Аягөз
1860ж 19-21қазан	Аңырақай
1724-25жж	«Қалмақ қырылған»
1869ж	Аягөз
1847ж	Майтөбе

Заңдар

1822ж	Орынбор жарғысы
1824	Сырдария мен Жетісу облыстарын басқару ережесі
1867ж 11 шілде	Дала генерал –губернаторлығын басқару ержесі
1868ж 21 қазан	Сібір жарғысы
1886ж 2 маусым	Батыс Сібір мен Орынбор ген-губ басқару ережесі
1891ж 25 наурыз	Түркістан ген-губ басқару ережесі

11 «б» сыныбының тізімі

1. Абдижамиев Абилқаир

2. Әбдеш Медина

3. Ғалым Есбол

4. Жамиев Нарұл

5. Жармұхаметова Айша

6. Жұмағұл Еркеназ

7. Жұмабаева Динара

8. Жүнісов Дінмұхамед

9. Жүндібай Сания

10. Кенженов Асқар

11. Кенженова Айгерім

12. Ильян Арнур

13. Мырзахмет Айболат

14. Оралов Бекарыс

15. Раимжанова Аяулым

16. Рамазанова Сауле

17. Серикбаев Ерхан

18. Таурбаев Диас

19. Халық Ақжол

20. Хайратбек Жанерке

21. Шамширақов Азамат

Сынып жетекшісі Мустафинова Г.

Дүние жүзі тарихы пәнін таңдаған оқушылар тізімі

1. Таурбаев Диас

2. Халық Ақжол

Жаңа сабақты түсіндіру жоспары:

1. Қазхақстардың Жайықтың оң жағына өтуінің негізгі себептері. Ресей патшасы І Павелдің 1801 ж. 11 наурыздағы жарлығы. Жәңгір хан.

2. Аймақтың әлеуметтік-экономикалық, саяси дамуындағы өзгерістер.

3. Жәңгір ханның мәдени-ағартушылық қызметі.

4. Бөкей хандығының Қазақстан тарихындағы орны.

«XVIII ғ. Қазақ хандығы» картасын пайдалана отырып, оқушыларға қазақтарды Жайықтың оң жағына өтуге мәжбүр еткен оқиғалар жөнінде айтып беру. Және осы тұста патша үкіметінің иқазақтар жөніндегі ұстанымын айта кету. Сонан соң Бөкей хандығының басқару құрылымының ерекшеліктеріне жан-жақты тоқталу, Жәңгір хан билекке келгеннен кейінгі өлкедегі саяси, әлеуметтік-экономикалық дамуы және оқулық пен хрестоматиядағы материалдар негізінде ханның жеке басы жөнінде әңгімелеп беру. Қосымша әдебиеттерді пайдалану негізінде оқушылардың тарихқа қызығушылығын арттыру.

№ 1 тапсырма:

• Оқулықтың 99-100 беттеріндегі мәтінді оқыңдар және қазақтардың Жайықтың арғы жағына өтуінің негізгі себептерін анықтаңдар.

• Сендер қалай ойлайсыңдар, Ресей үкіметі неліктен өзінің ішкі аумағында мемлекеттік құрылымның орнауына жол берді. (Ресей қандай мақсат көздеді.)

№2 тапсырама.

• Картадан Ішкі Орданың аумағын көрсетіңдер, халқының санын, хан ордасының орналасқан жерін анықтаңдар.

• Жаңа мемлекеттік білім беру мәртебесі жөнінде әңгімелеңдер. Оқулық, 103-бет.

№ 3тапсырма

• Әр түрлі дерек көздерінен алынған ақпараттарға сүйене отырып, кесте құраңдар. Онда халықтың экономикасындағы, басқару құрылымындағы, өмірі мен тұрмысындағы, мәдениетіндегі өзгерістерді көрсетіңдер.

№ 4 тапсырма:

• «Мәдени-ағартушылық миссия» терминының мәнін ашыңдар. Параграфты оқып шығып, Жәңгір хан оқу ағарту, денсаулық, мәдениет, дін салалары бойынша қандай шаралар өткізгені туралы жұмыс дәптерлеріне жазыңдар.

Жәңгір хан мына салаларда іс-шара атқарды

Ағарту ісі Денсаулық Экономика Мәдениет пен дін

Тақырыпты бекіту: тақырыптың соңындағы сұрақтарды талқылау.

Үйге тапсырма:

1. Кестені толтырып, онда Жәңгір хан жүргізген шаралардың жағымды және жағымсыз жақтарын көрсетіңдер.

2. Мына терминдердің мәнін анықтаңдар (сөздікпен жұмыс): «Бөліп ал да, билей бер» принципі, автономия, салық, мал басынан алым алу, аренде (жалға беру), жеке меншік, жер иелену түрі, жәрмеңке, алым-салық, зайырлы мектеп.

Сабақ жоспары

Күні 25.07.2015 сынып 1 1 «б»

Пән Қазақстан тарихы

Тақырыбы § Исатай Тайманұлы мен Махамбет Өтемісұлы бастаған халық-азаттық қозғалысы

Сабақтың мақсаты:

• Бөкей ордасындағы 1836-1837 ж. көтеріліс алдындағы саяси және шаруашылық дамуға баға беру, ордада жүргізілген өзгерістерге Жәңгір ханның тікелей әсерін ашу;

Оқушыларды Кіші жүздегі көтіріліс тарихымен таныстыру. Көтерілістің алғышарттарын, себептерін анықтап, көтеріліс басшыларының ықпалына баға беғру. Көтерілістің өз құқықтарын қорғаулары үшін қажет болғанын түсіндіру;

• Оқушыларды салыстырмалы талдау жасау мен іздену жұмыстарын жүргізуге машықтандыру, дұрыс жоспар құруға, пікірін жеткізе білуге йрету; Оқушылардың танымдық қызығушылығын дамыту, басты оқиғаны көре білуге, жеке тұлғаға баға беруге, оның істерін.е талдау жасауға баулу;

• Оқушылардың көтерілісшілерге деген көзқарастары арқылы оларға партиоттық тәрбие беру, халық тарихын сыйлап, оған мақтанышпен қарауға тәрбиелеу.

Жаңа тақырыпты оқытудың үлгі жоспары:

1. Көтерілістің себептері және басталуы.

2. Көтерілістің аумағы мен негізгі оқиғалары.

3. Жеңілу себептері мен тарихи маңызы.

Сабақ алдында жаңа сабаққа қатысы бар өткен тақырыптар бойынша сұрақтар қойылады:

• Кіші жүз қазақтары қатысқан қандай көтерілістерді білесіңдер?

• Тарихтан, қазақ әдебиетінен сендер ХІХ ғ. басындағы Кіші жүздің саяси жағдайы, экономикалық және рухани өмірі туралы не білесіңдер?

Сонан соң картаға сүйене отырып, көтерілістің негізгі себептерін анықтаймыз. Шығармашылық жаттығу ретінде оқушылардың бұл мәселелер жөнінде қаншалықты білетінін көру үшін дискуссия ұсынамыз.

Көтерілістің себептері:

• жер мәселесі;

• салықтар, қазақ ақсүйектерінің өздері ұйымдастырған әр түрлі тонаулапр мен айыппұл салу.

• халықтың Жәңгір хан саясатына қарсы болуы, феодал ақсүйектердің ұстанымдары.

• Ресейдің қол астындағы қазақтарға жүргізген саясаты.

Көтеріліс аумағын көрсету, көтеріліс тарихымен таныса отарып, негізгі оқиғалардың хронологиялық тізімін жасау.

Жылдар	Адамдар	Оқиғалар
1836ж., ақпан Наурыз Қыркүйек 1837 ж. басы 1837 ж. жаз-күз 1837 ж. қазанның соңы 1837 ж. 15 қараша 1837 ж. 13 желтоқсан 1838 ж. басы 1838 ж. 12 шілде 1842 ж. 1845 ж.

Көтерілісшілердің негізгі қимылдарын сипаттау үшін Махамбет өлеңдерінен үзінділер оқып беру, оқушылардың сол тарихи оқиғаларды жүрегімен ұғынуына, халықтың жағдайын түсінуіне, көтерлісшілердің мақсатын нақты анықтауға көмектеседі. Оқушыларға ақын шығармалары бойынша тапсырма беруге болады.

• Махамбеттің өлеңдерін оқып, мыналарды анықтаңдар:

• Махамбеттің жауларымен қарым-қатынасы?

• Ол халықтың қайыршылануына кімді кінәлі санады?

• Оның Исатаймен, басқа да серіктерімен қарым-қатынасы?

• Ол өз құқын қалай қорғау керек деді. Көтерілісшілердің идеологы ретіндегі оның өлеңдері халықтың хал-жағдайын, қайғысы мен үмітін көрсетті.

Сабақты бекіту:

Оқулықтың 132-133-беттеріндегі мәтінді оқып, кестені толтырыңдар: «Көтерілістің жеңілу себептері мен тарихи маңызы».

	Әскер саны	Қару жарағы	Әскери стратегияны, тактиканы, соғыс жүргізу әдістерін білу	Әскери мамандар (офицерлер)
Көтерілісшілер
Оыс армиясы

Үйге тапсырма:

1. 1836-1837 ж. көтерілістің негізгі себептері жөнінде әңгімелеңдер

2. Көтерлістің тарихи маңызы.

3. Кестені толтырыңдар.

4. «Кіші жүздегі 1836-1837 ж. көтерілістің басшылары»

	Исатай Тайманұлы	Махамбет Өтемісұлы
Қай жерде туды?
Қай рудан шыққан
Қандай қызмет атқарды?
Мінез-құлық ерекшеліктері

Тексерілді...................... оқу ісінің меңгерушісі Джексенбаева Г.Н.

Сабақ жоспары

Күні сынып

Пән Қазақстан тарихы

Тақырып

Аты-жөні..................................................

Сақтар күні...............................

1. Сақ жерінде Кирдің өлтірілгенін жазған тарихшы

а Геродот б. Страбон с. Помпей Трог

2. Қызылорда облысынан табылған Шірік-Рабат қалашығы қай ғасырға жатады.

а . б.зб ҮІІІ-ҮІ б. Б.з.б ҮІ-б.з ХІІІ с. Б.з.б Ү-ІҮ

3. Аңдық стиль пайда болған уақыт

а б.з.б ІІІғ б. б.з.б ІІғ с. Б.з.б ҮІІғ

4. Сақтарға жорық кезінде А.Македонскийдің бұйрығы бойынша Сырдарияның

жағасында салынған қала

а. Шірік-Рабат б.Бәбіш-Молда с. Александрия-Эсхата

5. Сақ малшысы «Шырақ» туралы суреттеген грек тарихшысы

а. Полиэн б. Геродот с. Арриан

6. Сақ мифологиясында жылқы немен байланыстырады

а. Найзағай б. күн мен от с.ай мен жұлдыз

7. Есік қорғанынан бірінші «Алтын адам» табылған жылы

а. 1969ж б.1970ж с. 1999ж

8. Сақтар қоршауға алған грек гарнизоны орналасқан қала

а. Балх б. Мараканда с. Рим

9. Сақтарда діни-нанымдар мен ғұрыптардығ негізгі бағыты

а. Отпен аластау б. ата-баба аруағына сыйыну с. Ас беру

10. Берел қорымынан табылған оба саны

а. 30астам б. 50ден астам с. 40 астам

11. Берел кезеңі Алтай мен Тува аймағындағы кең таралған қай мәдениетке ұқсас

а. Жаутөбе б.Пазырық с. Тасмола

12. Б.з.б 8ғ жататын Шілікті қорғанын зерттеген ғалым

а Ә.Марғұлан б. Ә.Төлеубаев с. К.Ақышев

13. Құлажорға ескеркішіндегі адамды жерлеу дәстүрі

а. Орап б. тас сандықта с. Қол-аяғын бүгіп

14. Іле өзенінің оң жақ жағалауындағы сақ қорымы

а. Қарғалы б. Берел с. Бесшатыр

15. 15 бұқа бейнеленген сақтардың дөңгелек құрбандық табағының атауы

а. Күміс тостаған б. Қарғалы диадемасы с. Жетісу михрабы

16. 1998-1999жж Берел кезеңінің №11 обасын ашқан археолог

а. З.Самашев б. Ә.Төлеубаев с. Х.Алпысбаев

17. Шығыс Қазақстандағы ерте темір дәуірінің б.з.б ІІІ-ІІғ аралығын қамтитын кезеңі

а. Майемер б. Құлажорға с. Берел

18. Б.з.б Ү-ІҮ ғғ жататын оба

а. Есік қорғаны б. Бесшатыр с. Тасмола қорғаны

19. Темір дәуірі қамтитын аралық

а. Б.з.б 8-б.з 6ғ б. б.з.б 7-б.з 6ғғ с. Б.з.б 3-б.з1ғ

20. Сақ обасында сағанаға жер астымен келетін арнайы жол

а. Цитадель б. дромос с. Саркофаг

Аты-жөні...........................................

Күні....................................................

Сарматтар

1. Көне дәуір авторларында сармат атауы кездесетін уақыт

а. Б.з.б ІІІғ б. б.з.б ІІғ с. Б.з.б Іғ

2. Елімізде сарматтар қоныстанған аумақ

а. Батыс Қазақстан б. Шығыс Қазақстан с. Орталық Қазақстан

3. Арал-Каспий аралығын мекендеген сармат тайпалары

а. Гиркани б.дах с. Массагет

4. Савроматтар жөнінде жазып қалдырған Рим тарихшысы

а. Диадор б. Марцеллин с. Менандр

5. Сарматтардың бесоба қорымына жерленгендер

а. Патшалар б.жауынгерлер с. Абыз әйелдер

6. Савроматтардың Сынтас қорымынан табылған зат

а. Жүген б.ағаш қасықтар б. сүйек қасықтар

7. Атырау жеріндегі сарматтардың Аралтөбе ескерткіші табылған аудан

а. Мақат б. Жылыой с.Жамкелес

8. Геродоттың хабарлауынша сарматтар тілі

а. Парсы б. скиф с. Грек

9. Сарматтардың жерлеу орындарында жиі кездесетін гректердің құдай бейнесі

а. Зевс б. Дионис с. Гефест

10. Б.з.б 3-2 ғ Оңтүстік Арал, Еділ бойы және Батыс Қазақстанды жерін мекендеген савромат-сарматтардың саны

а. 20 мың б. 10 мың с 7 мың

11. Сармат жауынгерлерінің тұмардай саналған бұйымдары

а. Белдік пен қормасақ б. бас киім мен етік с. Темір семсер мен қайрақ тас

12. Дайлар мекендеген жар

а. Маңғыстау б. Арал маңы с. Бозашы

13. Сарматтардың қабірлерінің пішіні

а. Үш бұрышты б. пирамида тәріздес с. Тік бұрышты,доңғалақ, сопақ

14. Сынтас қорымынан табылған аңның мүсіні

а. Қасқыр б. түлкі с. Жолбарыс

15. 1999ж Аралтөбеден табылған «Алтын адам » Қазақстан бойынша нешінші алтын адам

а. Бірінші б. екінші с. Үшінші

16. Сарматтардың зергерлері жасаған бұйымдары

а. Янтарь әшекей бұйымдар б. гауһар әшекей бұйымдар с. Алтын,күміс,мыс әшекей бұйымдар

17. Зерттеушілердің пікірінше дай-массагеттердің табыну рәсімі

а. Күнге б. отқа с. Найзағайға

18. Ежелгі заманда Сарыарқаның солтүстік-батысын мекендеген тайпалар

а. Исседон б аргипей с. Массагеттер

19. Геродот жазбаларында савроматтардың «биік таулардың баурайында» тұрған көрші тайпалары

а. Аргиппей б. дахтар с. Гиркани

20. Сарматтардың Бесоба қорымындағы жерленгендердің басы қарады

а. Оңтүстік-шығыс б. оңтүстік-батыс с. Солтүстік-шығыс

Рухани мәдениет

1. көне түрік жазуы қалыптасты

а б.з.б 1мж б б.з 2 мж с б.з 6 ғ

2. көне түрік жазуы алғаш табылды

а Қазақстаннан б Сібірден с Монғолиядан

3. Ежелгі түрік жазуы қалай аталды

а сына жазу б төте жазу с руна жазу

4. Көне түрік тіліндегі шығармалар саны

А 100 б 200 с 400

5. көне түрік жазуы ненің негізінде пайда болды

а соғды жазуынан б ру тайпа таңбаларынан с діни түсініктен

6. Руна жазуын алғаш ашқан дат ғалымы

а Диц б Томсен с Странленберг

7. Иоллығ –тегін қай шығарма авторы

А «Күлтегін» б «Оғызнама» с « Қорқыт ата»

8. қаған сарайында кең қолданылған жазу

а араб б руна с соғды

9. « Оғызнама» шығармасын қағазға түсірді

а Махмұд Қашқари б Рашид ад дин с Якуби

10. « Қорқыт ата» кітабы неше жырдан тұрады

А 12 б 15 с 6

11. « Білге қаған»

А әдеби шығарма б тарихи дастан с қара сөз

12. Қамыс қаламмен және ежелгі түрік жазымен жазған

А қарлұқтар б қимақтар с оғыздар

13. түрік жазуы жайлы 6ғ алғаш дерек берген саяхатшы

а Марко Поло б Земарх с Менандр Протектор

14. «Күлтегін», «Тоныкөк» ескерткіштері қай ғасырға жатады

а 10ғ б 6ғ с 8 ғ

15. 9-10 ғғ руна жазуын ығыстырды

А соғды жазуы б араб жазуы с тұрфан жазуы

16. Түркі жазуы неше әріптен тұрған

а 40 б 37 с 35

17. Руна жазуының ескерткіштері Қазақстанда қай өзендер бойнынан табылды

а Талас, Ертіс, Сыр б Орхон, Есіл, Шу с Амудария, Жайық, Ертіс

18. Түріктердің жазба әдебиеті пайда болған ғасыр

а. 8 б.5 с.10

19. руна сөзінің мағынасы

а құпия б көне с сиқырлы

20. «Күлтегін», «Тоныкөк» шығармалары қай елдің тарихымен байланысты

а Түрік қағанаты б Шығыс Түрік қағанаты с Батыс Түрік қағанаты

Қалалық мәдениет

1. Бұрын оңтүстікте 30 қала белгілі болса, кейін зерттеу бойынша саны

а. 40 б.37 с. 52

2. Солтүстік Жетісудан табылған қала жұртының саны

а. 15 б.40 с. 70

3. Х-ХІІғ қала дамуының ерекшеліктернің бірі

а. Көлемі шағын қалалар азайды б. орталық және шығыс аймақтарда қалалық мәдениет дамыды. с. Шағын қалалар көбейді

4. Көлемі 10 га -30га дейінгі қалалар

а. Испиджаб,Отырар, Сауран б. Бурух,Харлуг с. Түркістан, Отырар

5. Ақ матамен сауда жасайтын орындары болған қалалар

а. Испиджаб, Ферғана б. Тараз, Испиджаб с. Құйрықтөбе, Түркістан

6. Қазір мұражайға айналған шығыс моншасы

а. Түркістан б. Тараз с. Сарқант

7. Х-ХІІғғ Қазақстандағы қыш құмырашылардың жетістігі

а. Шыны б. айна с. Тостаған

8. Бабаджа-қатын кесенесі салынған уақыт

а. Х-ХІ Б.ХІ-ХІІ С. ХҮ

9. Византия шеберлері қолынан шыққан күміс құмыралар табылған қала

а. Тараз б. Сығанақ с.Шауғар

10. Құйрықтөбеде табылған ХІ-ХІІғ жататын қазбалар

а. 5 айна б. 6 мөр с. 3 бөлмелі «қоржын үй»

11. Сүйектен жасалған түйреуіштер ,шахмат тастары табылған қала

а. Сайрам б. Талғар с. Сарайшық

12. Жуынды су ағатын құдық

а. Ғаныш б. ташнау с. Дың

13. Отырар қаласынан табылған шығыс моншасы қай уақытқа жатады.

а. ХІ-ХІІғғ б. ХІІ-ХҮ С. ҮІІІ-ІХ

14. Оңтүстік Қазақстан мен Жетісуда Хғасырда қалалар мен мешіттер көптеп салына бастағанын жазған араб ғалымы

а. Әл-Бируни б. әл-Макдиси с. Рашидадин

15. Х-ХІІ ғғ Ұлытау етегіндегі белгілі қалалар

а. Тараз, Отырар б. Басқамыр, Аяққамыр с. Жаркент, Манкент

16. 1210 және 1217-1218жж Хорезм шахы Текеш теңге соқтырған қала

а. Шаш б. Отырар с. Испиджаб

17. 12 жануар бейнесі салынған түрік медальон табылған қала

а. Сығанақ б. Созақ ауданындағы Баба-ата с. Ақбешім

18. Ақтөбе қала жұртынан табылған кірпіштегі таңба

а. Айдың суреті б. христиандық рест с. Мөр

19. Ерте орта ғасырларда Сырдарияның атауы

а. Яксарт б. Гиркани Б.Жейхун

20. Моңғолдар «гобалық» атаған қала

а. Ашнас б. Баласағұн с. Сауран

Дін, ғылым, білім

1. Оғыздар мен түркмендерде қойға табыну кең тараған ғасырлар

а. ІХ-Хғ б. Х-ХІІғ с. Х-ХІІІ

2. Зороастрлық фарн деген

а. Отқа табыну б. үй жануарларына табыну с. Ата-баба аруағына табыну

3. Арабтардың «дін үшін соғыс» ұранымен көрші елдерді жаулап алуы басталды

а. 704ж б. 546ж с. 633ж

4. 714ж Шашты басып алған араб қол басшысы

а. Ибн Салих б. Кутейба ибн Муслим с. Омар

5. Хғ бастап , Қазақстанда әдеби, ғылыми шығармалар жазылған тіл

а. Парсы б. түрік с. Араб

6. Коперниктен 500 жыл бұрын, Галилейден 600жыл бұрын дүниенің геоцентрлік жүйесін айтқан ғалым

а. Ибн-Сина б. Әл-Бируни с. Әл-Кинди

7. Түркі тілдес тайпалардың бір-біріне жақындығын зерттеген ғұлама

а. М.Дулати б. Жүсіп Баласағұни с. Махмұд Қашқари

8. Шу өзенің бойында дүниеге келген ғұлама

а. М.Дулати б. Жүсіп Баласағұни с. Махмұд Қашқари

9. ХІғ түркі тілдес халықтардың алғашқы ақсүйектер әдебиетінің ескерткіші

а. «Тарихи Рашиди» б. «Құдатғу білік» с. «Түркі тілдерінің сөздігі»

10. Ел аузында Арыстан баб өмір сүрген уақыт

а. Ү-ҮІғ б. ҮІ-ҮІІғғ с. ҮІІ-ҮІІІғғ

11. Қараханидтер дәуірінің жаңа қалыптаса бастаған әдебиетінің өкілдерінің бірі, ақын

а. Ж.Баласағұни б. Ахмет Иүгнеки с. М.Қашқари

12. Ислам дінін уағыздаушы, орта ғасырлық ақын, «Хакім ата» атанған

а. Сүлеймен Бақырғани б. Арыстан баб с. Қошқар ата

13. Ахмет Яссауи білім алған қала

а. Бұхара б.Самарқанд с. Исфахан

14. Жүсіп Баласағұн «Құтты білік» дастаны еңбегін Сүлеймен Арслан ханға сыйға тартқаны үшін алған лауазымы

а. Бек б. наиб с. Хас-хажип

15. Орта ғасырлық Қазақстанда буддизм таралған аймақ

а. Шығыс Қазақстан б. Оңтүстік Қазақстан с. Жетісу

16. Жібек жолы арқылы Моңғол ханы Мөңкеге барып қайтқан елші

а. Земарх б. Марко Поло с. Рубрук

17. Сығанақ қаласынан Орталық Қазақстанға қарай бір тармақ жол шыққан қала

а. Талғар б. Ақсүмбе с. Шаш

18. Ұлы Жібек жолының батысқа шығатын қақпасы

а. Жетісу б. Батыс Қазақстан с. Оңтүстік Қазақстан

19. Әли ақынның «Жүсіп-Зылиқа» поэмасы қашан пайда болған

а. ХІІғ басы б.ХІІІғ басы с.ХІғ басы

20. Ғимараттарды өрнектеп сәндеуде оюланған кірпіш терракоталар қолданыла бастады

а. 6-8ғ б. 11-12ғ с.9-13ғ

Тұрардың балалық шағы бірінші оқушы.

Халқымыздың аяулы перзенті, көрнекті мемлекет қайраткері Тұрар Рысқұлов қазіргі Алматы облысы, Талғар ауданында 1894ж 26 желтоқсанда дүниеге келген. Тұрардың әкесі Рысқұл Жылқайдарұлы аңшы, шабандоз, көкбаршы адам болған. ХІХғ 80-ж жергілікті билеушілердің озбырлығы салдарынан елден шеттеп, Сырдария облысы, Черняев уезі, қазіргі Оңтүстік Қазақстан облысы ,Түлкібас ауданынан Жетісуға көшіп келді. Әуел бастан-ақ тағдыр шіркін Тұрарға қаталдық танытты. Алты жасқа аяқ басып, қарындасы Түйметай нәресте кезінде анасы Қалипа сүзек ауруынан қайтыс болды. Зорлық пен қорлыққа шыдамаған әкесі Рысқұл Талғар болысының басшысы Саймасай Үшкемпіровты атып өлтіріп, абақтыға жабылды. Әкесі түрмеге жабылғанда Тұрар небәрі 11 жаста еді. Жалғыз ұлының жәй-күйін ойлаған байқұс әке «өштескен біреулер өлтіріп қоймасын» деген қауіппен түрме бастығы Приходьканың тілін тауып Тұрарын қасына абақтыға алды. Әуелде түрме бастығының ауласын сыпырып, артынан Приходьканың баласын гимназияға таситын. Рысұлмен бірге түрмеде жатқан революционер Тұрарадың қайсар мінезін байқап, орысша сауат ашқызып, жазу, сызу үйретеді. Соттың үкімімен әкесі Иркутскіге 10 жылға жер аударылғаннан кейін, қарындасы Түйметай екеуі өгей шешесі Ізбәйшенің қолында өсті. Олардың өсіп-жетілуіне Ізбәйшенің ағасы Қырғызбай мен Рысқұлдың інісі Молдабектің де көп көмегі болды. Қиыншылықтың дәмін осылайша бала кезінен татып өскен Тұрардың бойында әлеуметтік әділетсіздікпен қоса , ұлттық езгіге қарсы күрес рухы де ерте оянды. 1907-1910 жылдары Тұрар Меркедегі орыс-қазақ бастауыш мектебінде, ал 1910-1914 жылдары Пішпектегі (қазіргі Бішкек) ауыл шаруашылық училищесінде оқиды, бітіргеннен кейін баубақшашы мамандығын алады. 1914-1916 жылдары Тұрар Меркеде және Ташкент түбіндегі далада жұмыс жасайды. 1916 жылык үзде  Т.Рысқұлов Ташкенттегімұғалімдер институтына  түседі. Зерек туған зерделі ұл жылдар жылжып өткенде Түр ЦИК-тің төрағасы болып шыға келді. Тұрардың басты қасиеттерінің бірі ол тазалықты сүйген. Әкесі Рысқұлдың «жағаңды кірлетпе» деген ескертуі ешқашан есінен шықпаған. Тән тазалығына ғана емес, ар тазалығына да айрықша адалдық танытқан Тұрар кек сақтамайтын, кешірімшіл адам болған. Емтихандарын беске тапсырса да, «сен бұратана халықтың өкілісің, мал бағудан басқаға жарамайсың» деп студент қатарына қабылдамай қойған. Кейінірек Тұрар сол Самара ауыл шаруашылығы институтының директорына аштық кезінде қол ұшын беріпті. Бұл кезде Тұрар Мәскеуде Ұлт істері жөнінде халық комиссары Сталиннің орынбасары қызметін атқарды.

Тұрардың қызметі

Тұрар Рысқұловтың еңбек жолына ең әуелі өскен ортасы әсер етті. Өмірдегі үзеңгілес серіктеріде осал болған жоқ.Олар Мағжан Жұмабаев, Жүсіпбек Аймауытов, Халел Досмұхамедов, Ораз Жандосов, Санжар Асфендияров, Нығмат Нұрмақов т.б.

Мұхтар Әуезов екеуі сырлас болды. Мұхаңды абақты азабынан қорғап, суық тиген өкпесін емдетуге Кырымға шипажайға жолдама алып беріпті. Ахмет Байтұрсыновты да екі рет түрмеден құтқарып, Дінмұхамед Қонаевті Мәскеудегі оқуынан шығарғалы тұрған тұста Тұрар көмектесті. Білім- мәдениет ордаларының бой көтеруіне,өнеркәсіп орындарының ашылуына басшылық жасалды. Қазіргі Ташкент университеті, Түлкібас әк заводы, Шымкент қорғасын заводы, Түрксіб темір жолы, Табиғаты тамаша Ақсу-Жабағалыны мемлекеттік қорыққа айналдырып, атақ-абыройын аспандатқан Тұрар еді.

Түрксіб теміржол құрылысының бас инжерлігіне Мұхамеджан Тынышпайевты тағайындады. Тұрар 1916ж Ташкентке оқуға қаржы таппай қиналғанда Тынышпаев оған қол ұшын созған екен. Өмірінің біраз жылын Ташкентте,Мәскеуде өткізіп, бұрын-соңды қазақ баласы қол жетпеген қызметтер атқарады. Ол 1921ж Халық комиссарлар кеңесінің Бакудегі өкілі,1924ж жазда Атқару комитеттің Моңғолиядағы өкілетті өкілі етіп тағайындалып,

Моңғолия Конституциясының жобасын әзірлеуге ат салысты. Ел астанасының Ұлан-Батор деп қоюды ұсынды. Тіпті біздің ауылға совхоз ашылған кезде келіп, халқының өжет мінезін байқап , Өжет атауын да қойып кеткен екен.

1926-1937жж дейін РКФСР Халық комиссарлар кеңесінің төрағасы орынбасары кызметіне тағайындалып, Сталиннің орынбасары болып, 11 жыл қызмет етуінің өзін тарихышалар Гиннес рекордтар кітабына енгізетіндей жағдай деп санайды. Өзін құртқан Сталинмен Кремльде 14 жыл қызмет етті. Сонымен бірге денсаулық сақтау комиссары, қазіргіше айтсақ, денсаулық сақтау министрі қызметін атқарды. Орта Азиядан кеңестік кезеңде шыққан тұңғыш тарихшы екендігін мамандар мойындайды. Алайда оның тарих пен экономика саласындағы еңбектері, әдеби мұрасы толық зерттелмеген. Жұбайы ерінің көзі тірісінде бітіре алмай кеткен «Қазақ халқының тарихы» туралы еңбегін жоқтаумен өмірден өтіпті. «Еңбекші қазақ» газетінің жауапты редакторы болған. Оның қаламынан ондаған кітап, кітапша, 100-ден аса мақалалар шықты. Өзінің табанлыдығы мен еңбекқорлығы , тұлғалық тегеуріні арқылы көрнекті мемлекет қайраткері дәрежесіне көтерілген Тұрар Рысқұловтың адами қасиеттері ұрпаққа үлгі боларлықтай. Тұрар Рысқұлов түркі халықтарының өзін-өзі билеу құқығына қол жеткізуін, өзін-өзі қорғайтын әскерін құрып, территориясын, шекарасын белгілеуді армандады.

1,Тәуелсіздік түскен жоқ қой аспаннан

Тарихы оның тым тереңнен басталған

Бодандықтан құтқарам деп елімді

Талай боздақ қара жерді жастанған

Тұр ғой соғып туған дала жүрегі,

Кім қызықтап мақтан етпес бұл жерді

Бақытыңа қуан қазақ баласы,

Кең даланы, кең пейілді қазақпыз,

Құл емеспіз, еркін жанбыз, азатпыз.

Ел намысын ешбір жауға бермейміз,

Өмірді алға бастырамыз, өрлейміз.

Сертің осы азат жігіт, азат қыз

2.Тағдырыңды тамырсыздық індетінен қалқала,
Мазмұн жоқта мазмұнсыздық шыға келер ортаға
Әр адамда өз анасынан басқа да,,
Болу керек құдіретті төрт ана;
Туған жері - түп қазығы айбыны,
Туған тілі - мәңгі өнеге айдыны.
Жан байлығы, салт - дәстүрі - тірегі,
Және Туған тарихы.
Еске алуға қаншама
Ауыр әрі, қасіретті болса да..

9 оқушы

Бақыт нұры шалқыған гүл өңінен

Кең өлкемді сүйемін жүрегіммен.

Елге деген махаббат тыншымайды,

Мұңая да біледі, күле білген.

Не сыйлайды, не береді келер күн.

Неде болсам тірі тұрсам көрермін

Желідегі құлынымын мен елдің,

Көгендегі қозысымын мен елдің

Ал, ырысым ұлан ғайыр кең далам

13 оқушы

Қасиетті Қазақстан мекенім,

Ақиқаттың алтын бесігі екенсің.

Елім, жерім, Отаным бақ дәулетім,

Болашағым, өнер білім , өркенім.

Бейбіт өмір мен тілеймін халқыма

Туған тілім шұбарланба, жарқыра

Елімізде дарындылар көбейсін

Бас иемін ата баба рухына.

Үлгі бізге аталардың ерлігі
Ұлағаты өнегесі еңбегі
Тәуелсіздік туын ұстап жоғары
Бүгінгі ұрпақ болар елдің ертеңі

Осы күн ғой бабалардың аңсағаны,
Соған шөлдеп, шөліркеп тамсанады,
Өкініш пе, білмеймін қуаныш па
Өз-өзінен жүрегім ән салады.

Балалық шағы

Мұстафа Шоқай 1890ж 25 желтоқсанда Сыр бойындағы, Бұрынғы Перовск, қазіргі Қызылорда қаласы маңындағы Әулие Торанғы ауылында дүниеге келген. Оның ата-бабалары қыпшақ руынан тараған дала ақсүйенктері болған.Мұстафаның атасы Сырдария облысында билеуші,ал әкесі Шоқай еліне сыйлы халық соты болыпты.Осы уақытта Ресейден жері жоқ шаруалар қоныстанып жатқан кез еді. Үш ұлдың ортаншысы Мұстафа, Шоқайдың інісі Әліш ашқан төрт сыныптық мектептің табалдырығын 1896ж алты жасында аттаған, Отбасында көне қолжазбалардан тұратын жақсы кітапхана болған. Жасынан зерек Мұстафа ауыл мектепбін тез игеріп, оқуын әрі қарай жалғастыруды көздейді.1902ж әкесі оны Ташкентегі ерлер гимназиясына оқуға жібереді. Алайда гимназия басшсы оны бұратана ұлт өкілі санап, орыс тілін білмейтіндігін сылтауратып, қабалдымайды. Бірақ Мұстафа мойымады. Ташкентте , ағасы Әліш бір қыс бойы оқытушы жалдап, балаға орыс тілін үйретіп, дәріс бергізеді. Келесі жылы да қабылдамай қойған соң, Мұстафа күнде тәңертең гимназияның ашық терезесінен дәріс тыңдапты. Күнделікті мұны байқап жүрген, мұғалім Мұстафаны шақырып, өтіп жатқан мектеп бағдарламасын сұрап көрсе, бала сайрап қоя береді. Сол уақыттан бастап Мұстафа гимназияға қабылданып, бар уақытын тілдерді меңгеруге, шығыстың ұлы класиктерінің еңбектерімен танысады. Ташкенттегі орыс ұлты мен жергілікті халық арасындағы әлеуметтік теңсіздікті, келіспеушілікті көзімен көрді Ташкент гимназиясын үздікпен аяқтап, Петербург университеніне бағын сынап көріп, заң факультетіне еш кедергісіз оқуға түседі.

1910-1914ж университет қабырғасында қоғамдық қызметтерге белсене араласып, француз, неміс тілдерін еркін меңгеріп шығады. Шәкіртақыны тек орыс студенттері ғана алғандықтан, оның күн көруіне қазан татарлары жәрдемдесіп тұрыпты.. Санкт-Петербург университетіне оқуға түскен күнінен бастап М.Шоқай дүниетанымының қалыптасуы, бір жағынан, түркішілдік-мұсылмандық қозғалыстың (С.Жантөрин), екінші жағынан “батысшылдар” демократиялық-либералдық қозғалысының, Ә.Бөкейханов ықпалымен өтеді. 1914 жылдың көктемінде Мұстафа Петербургте оқып жүрген түркі жастарының патша өкіметінің ислам діні жөніндегі саясатына байланысты баспасөз бетінде жарияланған үндеуіне қатысады. Оған сол кезде империя астанасындағы 31 өзбек, татар, башқұрт, қазақ студенттері қол қояды. Мұның өзі Мұстафаның саяси қозғалысқа біржолата тартылуының, ұлттық мүдде жолындағы күрескерлер қатарынан берік орын алғандығын көрсетеді. Түркі халықтары тарапынан сөйлейтін бүркеншік діни құрылымдар мен басылымдарды ұйымдастыру арқылы патша өкі­метінің ұлт-азаттық қозғалысын іштен бүлдіруге бағытталған арандатушылық саясатының қауіптілігін жете түсінуі, ол жөнінде өз пікірін ашық білдіруі, М.Шоқайдың саяси ұйымының қалыптасып, шыңдала түскендігінің куәсі еді.

Қазақстандағы қызметі

Мұстафа Шоқайға алғашқы жүктелген қоғамдық жұмыс оның 1914ж Әлихан Бөкейхановтың ұсынысымен 4 Мемлекеттік Думадағы мұсылман фракциясының хатшысы қызметіне тағайындалуы. 1916 жылғы көтеріліс кезінде Түркістан және жалпы қазақ жеріндегі бассыздықтарды әшкерелеп, Мемлекеттік Думаға арнайы құжатты мәліметтер ұсынады. Сөйтіп, осыған байланысты комиссия құруға себепші болады. Окоп қазуға жіберілген қазақ жігіттерінің аман-есен елге қайтуы үшін, Петербордан елге оралған Пенза, Сызрань, Самара қалаларында қазақ жігіттерін алып келе жатқан составтардың өз уақытында елге жетуіне ат салысады.1917 жылғы ақпан,қазан төңкерістері тұсында мықты Түркістан мемлекетін құру идеясын ұстанады. Ташкентте «Бірлік туы» газетін ашады. Орынбордағы Алаш қайраткерлерімен тығыз байланыс ұстап, Алаш партиясы құрылатын бірінші жалпықазақ сиезінің де, Алаш автономиясы жарияланатын екінші жалпықазақ сиезінің де ұйымдастыру және өткізу жұмысына белсене қатысты. Алғашқы съезде «Шора-и-ислам» жұмысына қатысатын 8 қазақ өкілінің бірі болып сайланады. Екінші сиезде Алашорда үкіметі - Ұлт кеңесіне Сырдария атынан кіреді. Уақытша үкімет басшысы Керенскииймен Ташкентте бірге оқып, кейін саясат жолында табысса, башқұрт халқының жанашыры Ахмад-Заки Валидимен дос болған.

1917 жылдың соңында өмірге келген Алашорда үкіметін сөз қылғанда, бірінші кезекте Әлихан Бөкейхан есімі аталса, Түркістан автономиясы туралы сөз болғанда, еріксіз тілімізге Мұстафа Шоқай есімі оралады. Қазан төңкерісінен кейін, 1917ж 29 қазанда Ташкентте толығымен кенес үкіметнің билігі орнады. Уақытша үкімет жағында болған Түркістан комитетінің мүшелерін тұтқындау жайлы қаулыға байланысты Мұстафа қасындағылармен бірге Ташкентті тастап, қызметін Қоқанда жалғастырды.

1917ж 22 қарашада Қоқан хандығының бұрынғы астанасы Қоқан қаласында Бүкілтүркістандық төтенше 4 сьезд болады. Сьезд «Түркістан автономиясының құрылғандығын жариялап» бірінші төрағасы болып, Мұхамеджан Тынышпаев сайланады. Кейін оны не бәрі 27 жастағы Мұстафа алмастырады. автономия бар-жоғы 64 күн өмір сүрсе де, Орта Азия тарихында елеулі орын алып, большевиктерге оппозициялық күш ретінде қарсы тұра білді.

Мұстафа үкіметтің қаржы мәселесін шешу үшін ұлттық банк құру туралы ұсыныс айтты. Үкіметтің қаржы мәселесін шешу үшін 30 миллион сом мемлекеттік заем шығарып, жер-жердегі байлармен, ірі кәсіпкерлермен түрлі келіссөздер бастады. Үкімет мүшелері мемлекеттік заемдарды сату үшін қалалар мен ауылдарды аралады. Соның нәтижесінде мемлекеттік банктің Самарқан және Ферғана бөлімшелерінен үлкен сұраныс келді. Алайда автономияның жағдайы күн өткен сайын әлсірей берді. Мұның басты себебі Ташкенттегі Кеңес үкіметінің күшеюі еді. Ташкентте орнығып алған Кеңес үкіметі Түркістан автономиясын құлату үшін күш жинай бастады. орталыққа кертартпа тап өкілдері Түркістан автономиясының жариялағандығын хабарлады. 1918ж қаңтарында Ташкент кеңесі мұсылман үкіметін жоймақшы болып, қарулы милиция мен Ташкент гарнизонын Қоқанға қарсы аттандырады. 5 ақпанда Қоқан қаласы шабуылмен алынып, үш күн қырғын салып, талап-тонағаннан кейін қаланы өртеп жібереді.

Автономия басшысы болған Мұстафа Шоқайдың басы үшін 1000 сом сыйлық тағайындалды.Қоқан қаласында большевиктер ойранынан қашып шыққан Мұстафа басынан көп ауыртпалықтар өткізді. Тблиси мен Стамбул арқылы Европаға жасырын өтіп, Парижде қоныс теуіп туған елден тыс жерде бастаған саяси қызметі қиыншылыққа толы 20 жылға созылды.

Мұстафа Шоқай міне, осындай күр­делі, қарама-қайшылығы мол ке­зең­де түркі халықтарын бір жерге шоғыр­лан­дырып, біртұтас Түркістан мемлекетін құруды мақсат етті. Сол мақсатына өмір бойы адал болып өтті. Мұстафа Шоқайдың біртұтас Түркістан мемлекетін құрудағы қызметі, қайғысы, қасіреті, мақсат – мүддесі кешегі кеңес үкіметі кезінде құлып астындағы құпия болатын.

Бейне клиптен Мұстафа Шоқайдың ақын екендігін естідіңіздер. Мұстафа ақын жанды болып өсті. Студенттік шағында «Қақажанға» деп, бірге оқыған түрікмен досы Қ.Бердиевке арнап әзіл өлең де жазды. Оның Париждегі мұрағатынан «Секірген лақ көрдім тау басында» деген өлең мәтіні табылды. Бұл өлеңі Грузияда жүрген шағындағы елді сағынғанан жазылса керек .
Мұстафа Шоқайдың сан қырлы таланты өз халқының бай ауыз әдебиеті мен ән-күйінен бастау алады. Мұстафаға елінен кету қиынға соқты, жаны күйзелді. Әсіресе, оның жан тебіренісі 1922 жылы Берлиндегі Трокадеро этнографиялық мұражайына барғанда көзіне жас алдырды. Осы сәтті зайыбы Мария Шоқай былай деп суреттейді: «Мұражайда тұрған тамаша домбыраны көріп, ол өзін-өзі ұстай алмай, қызметкерден инструментті қолға алуға рұқсат сұрады. Сол бойда оны бабына келтіріп, ғажап қырғыз (қазақ. – К.Е.) сазын ойнап берді. Ол домбырамен өте қамығып қоштасты, көзі жасқа толып кеткен екен».
Мұстафа Қазақстанда жарық көрген жаңа туындыларды алдырып, олармен танысып отыруға да көп көңіл бөледі.1925ж Парижге барған қазақ әнші Әміре Қашаубаевпен кездесіп, алашордалық достарына хат беріп жібереді.1933ж Міржақып Дулатұылының Соловец лагерьінен қашуын ұйымдастыруға тырысты, бірақ жақындарынаң тағдырына аландаған Міржақып бас тартып, лагерьде қаза тапты. Жет елде қаражатсыз тұрып, тынымсыз саяси-ғылыми баспагерлік жұмыстармен айналысты. Батыс әлемі М.Шоқайды ірі саяси қайраткер ғана емес, түркітанушы ғалым, публицист ретінде қабылдайды. Сол себепті онымен жазысқан тұлғалар қатарынан француз ғалымы Поль Пельо (1878-1945), Париж университетінің (Сорбонна) профессоры Жан Дени (1870-1945), араб және парсы тілдерінің маманы Габриэль Ферран, Париж ұлттық кітапханасы Шығыс бөлімінің меңгерушісі Э.Блоше, Орта Азия мен Қазақстанда өткен ғасырдың 20-30 жылдары орын алған, одан бұрынғы дәуірлерге де қатысты оқиғалар туралы еңбектер авторы Ж.Кастанье, ағылшын шығыстанушысы, Кембридж университетінің профессоры Эдвард Браун (1862-1925), ұшырасуы заңды болатын.Париж, Лондон, Стамбул, Варшавада Түркістанда, түркі халықтары жайлы баяндамалар оқыған.
М.Шоқайдың неміс ғалымдарымен ұзақ жылдар бойғы шығармашылық байланысын ерекше атаған жөн. Олардың ішінен, әсіресе, көрнекті неміс түркітанушысы Аннемари фон Габенмен (1901-1993) тығыз байланыста болып, оның қазақ тілі грамматикасын зерттеуіне көп көмек бергендігі – таңғаларлық жағдай.Шоқайдың көптеген мақалалары Кавказ, Түркия, Батыс европа басылымдарында түрік, француз, ағылышын, неміс тілдерінде жазылып, әлі күнге шейін қазақ,орыс тілдеріне аударылмаған.2013ж елімізде Мұстафаның 12 томдық шығармалары, еңбектері, хаттары шыға бастады. Экранға зер салсаңыздар, Мынадай газеттерді шағырды.

1. 1917ж Ташкентте «Бірлік туы», «Азат Түркістан»

2. «Арай» газеті Тиблисиде шығарылса,

3. 1929ж бастап Берлинде «Яш Түркістан», яғни «Жас Түркістан» журналын шығарып, бас редакторы болды. Тәуелсіздіктің жарсынана айналған бұл журнал 1939ж дейін 117 номерін шығарған. Мұстафа Шоқай бұлармен қатар Парижде құрылған, «Түркістан ұлттық бірлестігін» басқарды.1917ж Ақпан, қазан төңкерісінен кейінгі азамат соғысы, ұжымдастыру, аштық, 1937-1938жж жаппай қудалау осының бәрі Мұстафа Шоқайдың қоғамдық күресінің саяси майдандағы арқауы болды. Мұстафа өмірінің соңына дейін кеңес үкіметіне, оның саясатына қарсы болып өтті. Оның осы қөзқарасын Германия басшысы Гитлер өз пайдасына пайдаланғысы келді. 1941ж 22 маусымда КСРО-ға шабуыл жасалған күні Париждегі Нацистер белгілі орыс эмигрантарын Копьен қамалына қамайды. Олардың арасында Мұстафа да болды.Үш аптадан соң оны Берлинге апарып, концлагерьдегі кеңестік түріктерден құралған Түркістан легионын басқаруды,талап етті. Ол немістердің қолшоқпары болудан бас тартып, 1941ж 27 желтоқсанда берлиндегі «Виктория» ауруханасында жұмбақ жағдайда қайтыс болды.Мұстафа Шоқай Берлиндегі түрік зиратында жерленген. Радиодан неміс қолшақпары ретінде сөз сөйлеуден бас тартып, бірақ отандастарына үн хат жолдауын өтінді.

«Тарих. Тұлға. Тағылым»

Сахнада «Би», «Алашұлы» тобының әні орындалып тұрады. Ортаға екі жүргізуші шығады.

Аян- Армысыздар кұрметті оқушылар, ұстаздар қауымы.

Алашымнан бастау алған теңдігі,

Қазағымның өркендеуі- елдігі.

Құрбан болған тәуілсіздік жолында,

Арыстардың ұмытылмас ерлігі.

Арай

Тұлғалар. Алаш арыстары. Мұндай жандар туралы Елбасы Н.Назарбаев: “Ұлы тұлғаларын білмейінше, бірде-бір дәуірді дұрыстап тану мүмкін емес. Адам тарихының айнасынан біз тарих көшінің жүрісін ғана аңдап қоймаймыз, оның рухын, тынысын сезінеміз. Сондықтан халқы мен елінің алдындағы өздерінің перзенттік парызын айқын да, анық түсінген, қандай да қиын-қыстау жағдайда оны адал орындаудан жалтармаған адамдар қай дәуірде өмір сүрсе де, бүкіл жұртының азаматы, Тарихтың қай кезеңінде болсын, өз ұлтының бетке ұстар мақтанышы болып кала бермек”, дейді.

Аян

Бүгінгі «Тарих. Тұлға.Тағылым» атты мәдени шарамыз қазақ ұлтының сондай тұлғалары, Алаш қозғалысының төл перзенттері, Алаш идеялары мен мұраттары аясында қанаттанған, тұтас түркі халқы тәу ететін қоғам және мемлекет қайраткерлері Мұстафа Шоқай мен Тұрар Рысқұловтың өмірі мен қызметіне арналады.

Қош келіпсіздер.

Арай Еске алу кешіміздің мақсаты-ақпараттық технологияларды пайдалану арқылы қазақстандық патриоттыққа тәрбиелеу. Ұлт зиялыларын дәріптей отырып, Тәуелсіздікдің қадірін ұғындыру.

Аян- Қазақ халқының тарихында аттары алтын әріптермен жазылған Тұрар Рысқұловпен пен Мұстафа Шоқай туралы бірсыпыра тың деректермен бөлісіп, халқымыздың тарихи беттеріне көз жүргіртсек дейміз.

Арай.

Ендеше Тұрар Рысқұловтың балалық, жастық шағы жайлы сөз кезегі бірінші баяндамашы Өмірбек Хайратқа беріледі. Пауза

Аян Тұрар Рысқұловтың қызметі жайлы бейне баянға назар аударыңыздар.

Видео көрсетіледі.

Арай- Тұрар Рысқұловқа дейін қазақ баласы дәл мұндай қызмет арқарып көрмеген еді.

Аян-саясаттың осындай биік шыңына көтерілу үшін Тұрар Рысқұловтың қалай тер төккені жайлы келісі баяндамашы Аружан баяндайды.

Пауза

Аян Тұрар Рысқұловтың тарих алдында үлкен еңбегі-қазақты ашаршылықтан құтқаруы. Тұрар халқымызды сталиндік- голощекиндік аштық ажалынан арпалыса арашалап 1933ж елдегі аштық жайында «Сталинге хат » жолдағанын білмейтін қазақ жоқ шығар.Ол кезде Сталинге тік келіп, қатесін айту тұрмақ, сыртынан сөйлеу мүмкін емес болған. 1931-1933 жж аштықтан қазақ халқы 2 млн халқынан айрылып, 1 млннан астамы өзге елдерден пана іздеуге мәжбүр болды.

Арай-Бұл уақытта Тұрар Рысқұлов КСРО халық комиссарлары кеңесі төрағасының орынбасары еді. Хат мазмұнына құлақ түрсек.

«Сталинге хат» үзінді.

Пауза ән Ақбота

Арай- Тағдырдың бұйрығы болар Тұрар Рысқұлов үш рет үйленді.Ескендір деген ұлы, Софья,Майя, Сәуле, Рида деген қыздары болды. Тұрарды тұтқындағаннан кейін қыздары жетімдер үйіне,17 жастаға жалғыз ұлы лагерьде болып, кейін өкпе құрты ауруына шалдығып, 20 жасында қайтыс боды.

Үшінші әйелі Әзиза Түбекқызы Есенқұлова мен оның анасы «халық жауы» деп ұсталғаннан кейін , адам төзгісіз ауыр азап шекті. 10 жыл өмірін «Алжир» лагерьінде өткізген Әзиза Рысқұлова 1988ж қайтыс болды.

Аян-

Мұрағат құжаттарына сүйенсек Қазақстан жерінде 1930 жылдан 1950ж аяғына дейін НКВД жүйесіне бағынышты 60 астам лагерьлер мен олардың бөлімшелірі болған. Лагерьде Т.Жүргеновтың, Б.Майлиннің, З.Темірбековтың зайыптары болды. Адам өмірін тозаққа айналдырған «Алжир» лагері жайлы бейнебаянға зер салыңыздар.

Пауза

Арай-«Халық жауы» деген айыппен 1937ж 21 мамырында Кисловодскідегі санаторийде жанұясымен демалып жатқан жерінен ұсталған Тұрар Рысқұлов абақтыда 10 ай отырып, қанша азап көрсе де, бір-бір айыптау қортындысына қол қоймады.

Аян-Оны 1938ж атылды. Қабірі Москва түбіндегі Бутова деген деревнядағы зиратта дейтұғын. Бірақ іздеушілер Бутовадан таппады. Тұрар Рысқұлов туралы мәскеулік профессор В.М.Устинов «Өте құпия құжаттарда Тұрар Солтүстік Қазақстанда» өлген делінген» дейді.

Арай Түркі халқының тұтастығын ойлаған атпал азаматтың «Түркістан, тұтас бол, түркі тілдес түгел бол» деген сөзі қай дәуірде де ұрпақтың ұраны бола берері даусыз. Пауза қазақ биі

Аян- Қазақстанның ХХ ғасырдағы тарихындағы аса елеулі саяси тұлғалардың бірі Мұстафа Шоқай желтоқсан айында дүниеге келіп, желтоқсан айында өмірден өткен. Биыл оның туғанына 125 жыл,

толады.

Арай- Мұстафа Шоқай тәуелсіздік жөніндегі идеясы Тұрар Рысқұловтың, алашордашылардың да мақсат-мүддесімен ұштасып жатты. Тұрар Рысқұлов кеңестік үкімет мүмкіншілігін пайдалана отырып, кеңесітік саясатты қолдаушылардың бірі ретінде Түркістанды жеке автономиялық мемлекет еткісі келсе, Мұстафа Шоқай ұлттық тұрғыдағы Түркістан Республикасын коммунистік партияның араласуынсыз құрмақ болды.

Аян Мұстафа Шоқайдың Тұрарды «комунистік бет-перденің ар жағынан түркістандық рухы көрініп тұрады» деп жоғары бағалаған. Халқының бостандығы үшін тер төккен Мұстафаның өмірі мен қызметіне ұстанған бағытына шолу жасасақ.

. Карим мен Диана Пауза

Арай- Әлемге аты мәлім қоғам қайраткері, саясаткер, ақиқат жолына бас тіккен, азаттық үшін тағдырдың азабы мен мазағын көтерген, әділеттен басқа досы жоқ, адалдықтан басқа жолы жоқ болған Мұстафа осындай еді,

Аян Тәуелсіздігімізді алып, төл тарихымызды түгендей бастағанда, тарихи тұлғаға байланысты мақалалар, кітаптар, деректі, көркем фильмдер жарық көрді.

2008ж «Қазақфильмде» режисер Нарымбетовтың «Мұстафа Шоқай» көркем фильмі шықты. Онда Мұстафа ролін актер Азиз Бейшеналиев, жұбайы Марияның ролін әнші Карина Абдуллина ойнады. Фильмнің саунтрегіне зер салыңыздар.

Пауза.

Арай- «Ұлттық рухсыз ұлт тәуелсiздiгi болуы мүмкiн бе? Тарих ондайды көрген жоқ та, бiлмейдi де. Ұлт азаттығы – ұлттық рухтың нәтижесi.» деген Мұстаф Шоқай жат-елде де, ұлтының қамын жеп, басылым, жазба еңбектері арқылы халқымыз жайлы тың деректер беріп, Қазақстандығы достарымен қарым-қатынаста болды.

Аян- Сөз кезегі Құралайға беріледі.

Пауза.

Құралайдан кейін үнтаспа

Аян- Уақыттан асқан кемеңгер бар ма, қазақ зиялылары жан алып, жан беріскен ел егемендігі тарихи мерзімі жеткен күні өз аяғымен келді.

Арай- Заман озады, өмірден тозбайтын ештене жоқ. Зат та, жер мен көк те, адамның аты да ескіреді. Бірақ, қараңғылық қойнауында жанған шамшырақтай Мұстафа Шоқайұлы мен Тұрар Рысқұлұлының есімдері жыл өткен сайын жарқырай түседі.

Ақжол

Тәуелсіздік түскен жоқ қой аспаннан

Тарихы оның тым тереңнен басталған

Бодандықтан құтқарам деп елімді

Талай боздақ қара жерді жастанған

Нурай

Алаштың сом тұла-Тұрар аға

Желпіген азат туын, ұран аға.

Жүрегім жүрегіңнен жылу алып,

Тулатқан намыс –толқын, тұмар аға

Әлемдік көсемдермен нұр таластың

Сун-ят-Сен, Ататүрік, Неру сынды

Санаттар заңғарынан бір тарастың.

Айжан

Туылған тар заманда Мұстафа аға

Елім деп еңіреген ұлан аға

Көзің көрді жауыздардың сұмдық ісін,

Шыбын жанын шырқырады шындық үшін.

Қайтадан қабырғалы ел болдық біз

Әдемі

2.Тағдырыңды тамырсыздық індетінен қалқала,
Мазмұн жоқта мазмұнсыздық шыға келер ортаға
Әр адамда өз анасынан басқа да,,
Болу керек құдіретті төрт ана;
Туған жері - түп қазығы айбыны,
Туған тілі - мәңгі өнеге айдыны.
Жан байлығы, салт - дәстүрі - тірегі,
Және Туған тарихы.
Еске алуға қаншама
Ауыр әрі, қасіретті болса да..

Нурсая

Тұр ғой соғып туған дала жүрегі,

Кім қызықтап мақтан етпес бұл жерді

Бақытыңа қуан қазақ баласы,

Кең даланы, кең пейілді қазақпыз,

Құл емеспіз, еркін жанбыз, азатпыз.

Ел намысын ешбір жауға бермейміз,

Өмірді алға бастырамыз, өрлейміз.

Сертің осы азат жігіт, азат қыз

Қ.Әсел

Бақыт нұры шалқыған гүл өңінен

Кең өлкемді сүйемін жүрегіммен.

Елге деген махаббат тыншымайды,

Мұңая да біледі, күле білген.

Фатима

Не сыйлайды, не береді келер күн.

Неде болсам тірі тұрсам көрермін

Желідегі құлынымын мен елдің,

Көгендегі қозысымын мен елдің

Ал, ырысым ұлан ғайыр кең далам

Темірлан

Қасиетті Қазақстан мекенім,

Ақиқаттың алтын бесігі екенсің.

Елім, жерім, Отаным бақ дәулетім,

Болашағым, өнер білім , өркенім.

Лаура

Бейбіт өмір мен тілеймін халқыма

Туған тілім шұбарланба, жарқыра

Елімізде дарындылар көбейсін

Бас иемін ата баба рухына.

Ауелбекова Әсел

Үлгі бізге аталардың ерлігі
Ұлағаты өнегесі еңбегі
Тәуелсіздік туын ұстап жоғары
Бүгінгі ұрпақ болар елдің ертеңі

Зарина

Ақбота

Осы күн ғой бабалардың аңсағаны,
Соған шөлдеп, шөліркеп тамсанады,
Өкініш пе, білмеймін қуаныш па
Өз-өзінен жүрегім ән салады.
ән «Қазақ елі» Ақбота орындайды.

Түркі кезеңіндегі мәдениеттің өркендеуі

1. Ұлы Жібек жолы бойымен керуен саудасы жоғарғы деңгейге көтерілген кезең

А.ҮІІІ-ХІІІ в. ІҮ-ҮІғ с. ХІІ-ХІҮ

2. Ұлы Жібек жолы тұрақты дипломатиялық және сауда жүйесі ретінде қызмет ете бастаған кезең

А. ІІІғ в.б.з.б ҮІ ғ с. Б.з.б ІІғ

3. Жазба деректер бойынша 9-11ғ басында Алакөл жағалауы мен Ертіс бойындағы қалалар тиесілі болды

А.қимақтарға в.қарлұқтарға с. Наймандарға

4. 11-13ғғ басында Жент, Сығанақ, Баршыкент қалалары иелігінде болды.

а. Қыпшақтардың в. түргештердің с. Қарахандардың

5. Тараз қаласы маңындағы Бабаджа-қатын кесенесі қай ғасырға жатады

А. ХІ-ХІІғғ в. Х-ХІғ с. ХІІ-ХІІІғғ

6. ІХғ Қазақстан қалаларында қандай кәсіп дамыды

А. Қыш құмыра в. тері өңдеу с. Шыны бұйымдар жасау

7. Қарахан кесенесі орналасқан қала

А. Тараз в. Суяб с. Түркістан

8. Әбу-Насыр әл Фараби мен әл Бируни өз шығармаларын жазған тіл

А. Қыпшақ в. араб с. Түрік

9. Ислам дінінің сопылық бағытын дамытқан, «сауаты жоқты құдай қаламайды» деген ортағасырлық ғұлама

А. Махмұд Қашқари в. Ахмет Иугнеки с. Ахмет Йасауи

10. Араб халифаты дағдарысқа ұшыраған кезде исламның таралуына маңызды рөл атқарған миссионерлер шыққан өңір

А. Жетісу в. Мауренахр с. Қашқария

11. Араб, парсы, грек, үнді және түрік ғылымы мен мәдениетініңі аса ірі жетістіктерін біріктірген әлемдік деңгейдегі ғалым

А. Махмұд Қашқари в. Жүсіп Баласағұн с. Қадырғали Жалайыр

12. Түркі мәдениетінің «алтын ғасыры»

А. Х-ХІІғ в. ХІ-ХІІІғ с. ІХ-ХІІғ

13. Ислам дінін алғашқы мемлкетттік дін деңгейіне көтерген ел

А. Қарахан в. Қарақытай с. Қыпшақ

14. Оңтүстік Қазақстан мен Жетісудағы қалалардың анағұрлым тез қарқында өсу себебі

А. Көшпелілердің отырықшылануы в. табиғи өсім с. Араб басқыншылығы

15. ХІ-ХІІғғ Ұлы Жібек жолы бойында пайда болған жаңа қала

А. Ашынас в. Суяб с. Баласағұн

Кестені сәйкестендіру

Автор	еңбегі
Ахмет Йасауи	«Бақытқа жету туралы»
Әл-Фараби	«Диуани хикмет»
Жүсіп Баласағұн	«Ақиқат сыйы»
Әбу Райхан Бируни	«Кометалар»
Ахмет Иүгнеки	«Түрік тілінің сөздігі»
Махмұд Қашқари	«Құтты білік»