Эссе

Әлемге танылған ұлы Абай

Әлем тарихында әр халықтың маңдайына біткен дара тұлғалары аз емес. Қазақ даласында сол ұлы есімдердің ішіндегі ең шоқтығы биік – Абай. Ол өзінің толассыз ізденісімен, терең ойымен, кең тынысты поэзиясымен күллі адамзаттық құндылықтардың алтын көпірін салды. Қазақтың қара өлеңі мен қара сөзін ғаламға паш еткен, мәңгілік мұра қалдырған тұлға ретінде Абайды тану – рухани биікке бастар жол.

Абайдың шығармашылығында халқына деген махаббат, адамзатқа ортақ ізгілік пен мейірім, білім мен өнерге деген құштарлық терең астасып жатыр. Ол “Адамзаттың бәрін сүй, бауырым деп” деп жырлағанда ұлт пен ұлыстың, дін мен дәстүрдің шекарасынан асып, адам баласының ортақ арманы мен мұратын арқау етті. Қарапайым қазақ ауылындағы ауыр тұрмысты да, ел ішіндегі әділетсіздікті де, жүректегі қайғы мен қуанышты да терең сезіне білді. Оның “Ғылым таппай мақтанба”, “Сен де бір кірпіш дүниеге” секілді өлеңдері – білім мен еңбектің, адамдықтың мәңгілік гимні.

Абайдың әлемге танылуы оның шығармашылығындағы жалпыадамзаттық идеялардың қуатынан бастау алады. Әр шумағында өрілген ой, әр сөзінде ұлттық рух пен тәрбие жатыр. Бұл орайда оның мұрасы тек қазаққа ғана емес, күллі әлемге ортақ рухани қазынаға айналды. Оның өлеңдері көптеген тілдерге аударылып, әлемдік әдебиет пен философия кеңістігінде лайықты орнын тапты. Абайдың “қара сөздері” – өз заманындағы ғана емес, бүгінгі адамзатқа да бағытталған терең философиялық ойлар. Бұл дүниелерінен қазіргі заман жастары да, білім іздеген кез келген жан да өмірлік сабақ алады.

Ақынның көтерген тақырыптары – әділет, махаббат, білім, адамгершілік сияқты мәңгілік құндылықтар. Ол “Қалың елім, қазағым, қайран жұртым” деп, елін сүйген жүректен шыққан өкінішін де, үмітін де жасырмады. Надандықтан, жалқаулықтан, араздықтан сақтандырды. Әділет пен еңбек – Абай үшін адам болмысының басты өлшемі. Бұл ұстанымдар уақыт өткелінде құнын жоғалтқан жоқ, қайта заманмен үндесіп, жаңғырып отыр.

Абайдың күллі шығармашылығы – өз заманының ғана емес, адамзат өркениетінің рухани биігі. Оның ақыл-ойы мен сөз өнері бүгінгі жаһандану дәуірінде де өзекті. Абайды оқу – тек өткенге тағзым емес, болашаққа жол іздеу. Әлемге танылған ұлы Абай – әрбір адамның жүрегіне жақын, әрбір ұлттың рухани қазынасын байытатын мәңгілік ғұмырлы тұлға.