Алғашқы әскери және технологиялық дайындық пәнін оқытуда ақпараттық техникалық құралдарды қолдану әдістемесі

жамбыл облысы әкімдігінің білім басқармасы Т. Рысқұлов ауданының білім бөлімі тұрар рысқұлов атындағы мектеп-лицейі

Алғашқы әскери және технологиялық дайындық пәнін оқытуда ақпараттық техникалық құралдарды қолдану әдістемесі

2025 жыл



УДК

Жалпы білім беретін мектептің алғашқы әскери және технологиялық дайындық пәні мұғалімдеріне арналған

Авторы: Алғашқы әскери және технологиялық дайындық пәні мұғалімі - Сыдыков Дамир Жексеналиевич

АНДАТПА

Бұл жұмыста оқу процесінде жаңа ақпараттық технологияларды қолдану кезінде оқу-тәрбие процесінің тиімділігі мен сапасын арттыру мақсатының мәселелері қарастырылған. Бүгінгі таңда жаңа технологияларды оқыту жүйесінде пайдаланудың негізгі мақсаты – қазіргі заманғы талаптарға байланысты, ақпараттық қоғамның шарттарына сәйкес, оқушылар мен педагогтардың қоғамдық, тұрмыстық және кәсіби өмір салаларына толық және тиімді қатысуы. Мультимедиялық технологияны, қашықтықтан оқытуды, электронды оқулықтарды, интернет жүйесін және оқу орындарындағы компьютерлер желісін пайдалану ақпараттық-коммуникациялық технологиялар кеңістігін құрады. Бұл жұмыста орта мектеп оқушыларының қызығушылығын және жаңа технологияларды оқыту жүйесінде қолданудың қарқынды сандық және сапалық дамуын ескере отырып, орта мектептер сабақтарында оқу қажеттілігі мен ұйымы туралы авторлық ұсыныстар берілген.

7. АННОТАЦИЯ

В данной работе рассмотрены вопросы цели увеличение уровней эффективности и качество учебно-воспитательного процесса, при пользовании в учебном процессе новых информационных технологии.

На сегодняшний день основной целью пользования в системе обучения новых технологий – в связи современным требованием, соответственно условиям информационного общества, в полном и эффективном участии учащихся и педагогов в сферах общественной, бытовой и профессиональной жизни.

Исползования технологии мультимедии, дистанционного обучения, электронных учебников, систему интернета и сети компьютеров в учебных заведениях создают пространство информационно-коммуникационных технологии.

В данной работе учитывая интерес учащихся средних школ и интенсивной количественной и качественной развитии пользования в системе обучения новых технологий, появляется авторское предложения о нужде и организации по изучению на дополнительных уроках средних школ.

Мазмұны:

Кіріспе ..........................................................................................

Оқытудың техникалық құралдарының дидактикалық мүмкіндіктері.............................

Оқытудың техникалық құралдарының түрлері............................

Қазіргі заманғы кәсіби білім беру ерекшеліктері..............................

Жаңа ақпараттық оқыту технологияларының қоғамдағы ролі...................................................

Тәжірибелік бөлім

Қорытынды .........................................................................................

Пайдаланылған әдебиеттер ...............................................................

Қосымша...................................

КІРІСПЕ

Қазақстан Республикасының білім беру жүйесінде алғашқы әскери дайындық пәні бойынша ақпараттандыру еліміздің даму стратегиясының негізгі бағыттарының бірі, себебі ХХІ ғасыр – білім беру жүйесін ақпараттандыру ғасыры. Бүгінгі ұрпаққа алғашқы әскери дайындық бойынша білім беру үрдісін ақпараттандыру – жаңа ақпараттық технологияларды пайдалану арқылы дамыта оқыту, дара тұлғаны бағыттап оқыту мақсаттарын жүзеге асыра отырып, оқу-тәрбие үрдісінің барлық деңгейлерінің тиімділігі мен сапасын арттыруды көздейді[1].

Бүгінгі күні білім беру жүйесін ақпараттандыру ісінің басты мақсаты- заман талабына байланысты ақпараттық қоғамның шарттарына сәйкес оқушылар мен мұғалімерді тұрмыстық, қоғамдық және кәсіптік өмір салаларына толық әрі тиімді араластыру болып табылады. Жаңа ақпараттық технологияларды пайдалану – педагогикалық іс-әрекеттердің мазмұны мен формасын толықтыру негізінде оқыту үрдісін жетілдірудің бірден бір жолы. Компьютерлік желілерді, интернет жүйесін, электрондық оқулықтарды, мультимедиалық технологияларды, қашықтан оқыту технологиясын пайдалану оқу орындарында ақпаратты-коммуникациялық технологиялар кеңістігін құруға жағдай жасайды.

Бұл әдістемелік локальдық, аймақтық, бүкіл әлемдік желілерде ақпарат алмасуды жүзеге асыратын қазіргі заманғы байланыс және қорғаныс құралдарының барлық түрін, бағдарламалық жүйелер мен кешендерді (бағдарламалау тілдері, транслятор, копиляторлар, операциялық жүйелер, қолданбалы бағдарламалық жабдықтарды дайындауға арналған инструментальды пакеттер), мультимедианы, телекоммуникацияны, виртуальды ақпараттар туралы нұсқаулықтар береді.

Қазақстан Республикасындағы  білімді ақпараттандыру жүйесін  одан әрі дамыту үрдісін оқып-үйренудің ақпараттық ресурстары болып табылатын программалық құралдарды  дайындамай  жүзеге асыру  мүмкін емес. Олардың ақпараттық қызметтерінің де ауқымы кең, мысалы,  бақылайтын  және тест  жүргізетін  программалар,  компьютерлік ойындар, ақпараттық  жүйелер,  оқыту орталары болып табылатын электрондық  оқулықтар  және  мультимедиялық  программалар.

Жаңа ақпараттық технологиялар дегеніміз – білім беру ісінде ақпараттарды «Ақпараттық технология» терминін академик В.М. Глушков енгізген.

Ақпараттандырудың негізгі бағыттарының бірі — білім саласын ақпараттандыру болып табылады. Қоғамымызды құрайтын тұрғындардың ой-еңбегінің жемісі болып табылатын ақпараттық ресурстарды күнбе-күн пайдалану ісі қарқындап дамып келе жатқан өскелең ұрпақты ізденісі мол шығармашылық бағытта тәрбиелеу керек  екендігін анықтап отыр.

Білім беру жүйесін ақпараттандыру дегеніміз берілетін білім сапасын арттыруды жүзеге асыруға бағытталған процесс, яғни еліміздің ұлттық білім жүйесінің барлық түрлерінде дәстүрлі  технологияларды тиімді жаңа типті ақпараттық технологияларға алмастыру, оларды дамыту мен нақты түрде практикада жүзеге асыру шаралары.

Аталған мәселелерді жүзеге асыру бағытында әдістемелік көмекші құралдың жұмыстың тақырыбын «Алғашқы әскери дайындық пәнін оқытуда ақпараттық техникалық құралдардың оқыту әдістемесі» деп таңдадық.

Мақсаты: білім беруді ақпаратттандыру жағдайында ақпараттық-коммуникациялық және интерактивтік технологияларды және басқада техникалық құралдарды оқу-тәрбие үрдісінде қолдану арқылы алғашқы әскери дайындық пәнін оқытудың сапасын арттыру.

Міндеттері:

-   білім беруді ақпараттандырудың тұжырымдамалық негіздерін зерделеу;

-   жаңа ақпараттық технологияларға салыстырмалы талдау жасау арқылы оқытудың ақпараттық технологиясының мүмкіндіктерін айқындау;

-   оқытудың жаңа ақпараттық технологиясын мектепте өтілетін технология пәнін оқытуда қолданудың әдістемелік жүйесіне талдау жасау.

Пәні: Алғашқы әскери дайындық

Құрылымы: Кіріспеден, үш бөлімнен, қорытынды, пайдаланылған әдебиеттер тізімі және қосымшадан тұрады.

Оқыту әдістеме ерекшелігі мен жаңалығы.    Қазіргі кезде біздің қоғамымыз дамудың жаңа кезеңіне көшіп келеді, бұл кезең ақпараттық кезең, яғни компьютерлік техника мен оған байланысты барлық ақпараттық коммуникациялық технологиялар педагогтар қызметінің барлық салаларына кірігіп, оның табиғи ортасына айналып отыр. «Білім берудегі ақпараттық технологиялар» ұғымы  «Оқытудың жаңа ақпараттық технологиялары», «Қазіргі ақпараттық оқыту технологиялары», «Компьютерлік оқыту технологиялары» және т.б., тіркестермен тығыз байланысты. Бұл әдістемедегі ерекшелік техникалық құралдар арқылы оқытылған әрбір сабақ тартымды болып оқушылардың есте сақтауларына себеп болады. Қазіргі ақпараттық оқыту технологияларын қолдану арқасында мұғалім уақытты үнемдеу арқылы оқу материалдарын тез жеткізе алады. Компьютерлік оқыту технологияларын қолдану арқасында оқу материалдарын кеңінен насихаттауға мүмкіндік алады. Техникалық құралдар арқылы оқушылардың сабаққа деген қызығушылықтарын арттыруға септігін тигізеді. Оқу материалын түсіндіруде мұғалімнің шеберлігін шыңдауға себепші болады.

Оқытудың техникалық құралдарының дидактикалық мүмкіндіктері

Барлық адамдар айналамыздағы болып жатқан құбылыстармен жаңалықтарды, жетістіктерді барлық сезу мүшелерінің қабылдауы арқылы білеміз, сеземіз. Ол күнделікті ақпарат ағымдарын көбінесе мына төмендегідей құралдары арқылы қабылдаймыз.

Ақпарат ұсыну құралдарын үш топқа ажыратуға болады:

есту (аудио) құралдар;

көру (визуаль) құралдар;

аудио-визуалды (есту-көру); құралдары.

Соның ішінде ең көп қабылдайтын мүшеміз көру-мүшесі екен. Барлық хабардың 90%-ке жуығын көру мүшеміз арқылы, 9%-ке жуығын есту, 1% -н сезу мүшеміз арқылы қабылдайды екен.

Психолог ғалымдардың зерттеулері бойынша адамдар миы тыңдау арқылы 15%-н есте сақтаса, ал көру арқылы 25%-н есте сақтайды, ал көру – есту анализаторлары арқылы 60,65% -н есте сақтай алатындығы анықталған. Осындай зерттеу нәтижесі ескеріліп білім беру жүйесінде техникалық құралдардың тиімді, әрі қажетті екенін анықтап оқу-тәрбие процесінде кеңінен қолданылуға оқытып үйрететін арнайы жеке пән ретінде ұсынылған. Әсіресе мектеп оқушылары көрнекілікпен оқытуды қатты талап етіп отырады. Өйткені, олардың есте сақтау қабілеттері өте төмен, жасерекшеліктері де әртүрлі болып келеді.

Оқу құралдары жүйесінің қалыптасуы - білім беру құралдарының түріне өзіндік белгілері бойынша классификациялық тұрғыдан жатқызуды ғана емес, сонымен қатар олардың дидактикалық принциптерімен қызметтерін білуді де қажет етеді. Дидактикалық қасиеттер дегеніміз-оқу құралдарының басқалардан айырмашылықтарын көрсететін белгілері мен дидактикалық функцияларында (қызметінде) көрініс табатын өзіндік ерекшеліктері. Дидактикалық қасиеттер тек қана оқу құралдарына тән болып келетін мүмкіншіліктерді ғана қамтиды. Оқу-тәрбие жұмысында түрлі әдістерді қолданудың объективтік тенденциялары (бағыттары) ретінде қарастырылатын дидактикалық мүмкіндіктер, дидактикалық функциялар мен дидактикалық қасиеттердің өзара байланыстарына дәнекер болып отырады. «Дидактикалық қасиет» пен «дидактикалық мүмкіндік» ұғымдарының өзара жақындығынан да болар, педагогикалық әдебиетте оларды бірге қарастыру дәстүрге айналған. Оқыту құралдарының дидактикалық қызметтерінің әртүрлі болып келетіндігіне қарамастан, олар ортақ қызметтер атқарады. Атап айтқанда:

- оқушылар қабылдаған хабарларды ұғынып түсінуді, түсініктер мен ұғымдарды қалыптастыруды қамтамасыз ете алатын көрнекілік қызмет;

- хабарлау қызметі, өйткені оқу құралдары білімнің нақты көздерінің бірі болып саналады, яғни белгілі бір хабарларды жеткізушінің рөлін де атқара береді;

- орнын толтырушылық қызмет оқу процесін жеңілдетеді, көздеген мақсатқа көп күш, денсаулық, уақытты тиімді жұмсамай білугуге бағытталған;

- бейімделушілік қызмет, оқу процесіндегі қолайлы жағдайлар туғызуға, демонстрацияларды, өзіндік жұмыстарды ұйымдастыруға, оқушылардың жас ерекшеліктеріне байланысты ұғымдар мазмұнының бірдей болуына, білімнің бір қалыпты сабақтастығына бағдар алған;

- интегративтік қызмет белгілі бір объектіні немесе құбылысты тұтастай да және оның бір бөлшегі ретінде қарастыруға мүмкіндік береді. Бұл қызмет (функция) оқу құралдарын комплексті түрде қолдану мен жаңа информациялық технологияның құралдарын қолдану арқылы жүзеге асырылады.

Жалпы қызметке (функцияға) оқушылардың іс-әрекеттерінің, қызметінің, операциялардың белгілі бір түрлерін жүзеге асыру мен алға қойған мақсатқа жетуді қамтамасыз етуге бағытталған инструментальдық функция мен оқу процесінің сыртқы тұрақты мотивациясын қалыптастыру мақсатын көздейтін мотивациялық қызметті жатқызуға болады. Оқыту құралдарының барлық функциялары бір-бірлерімен тығыз байланысты болып келеді және оқу-тәрбие процесіне комплексті түрде әсер ете отырып, оның ұйымдастырылуының дұрыс жолға қойылуы мен басқарылуын үнемі қамтамасыз етіп отырады. Оқыту құралдарының ішінен техникалық құралдардың көрнекілік жағынан ең маңызды рөл атқарады. Бүгінгі таңда білім беру жүйесінде техникалық құралдардың ролі арта түсіп, күн сайын жаңару үстінде. Ғылыми техникалық прогрестің дамуынада өз үлесін қосуда.

Бүгінгі таңда оқу-тәрбие қызметінің құралы ретіндегі оқу құралдарының рөлі қоғамдық өмірдің барлық салаларының техникаландырылуына байланысты, одан әрі арта түсуде. Оқыту құралдарын жасау мен қолдану мәселесін көтерген ғылыми-зерттеу жұмыстарында оны жіктеудің (классификациялаудың) екі әдісі қамтылған: педагогикалық және инженерлік әдістер.

Педагогикалық әдіс оқу процесінде түрлі дидактикалық әдістерді жүзеге асыруға негізделген. Осы орайда, ең бірінші кезекте оқушылардың білім алу мен танымдық қызметінің сан алуан түрлерін ұйымдастыруға, оқытушының оқу-тәрбие, мотивациялық және бақылаушылық және т.б. қызметтерін жүзеге асыруына ерекше мән беріліп отырады. Ал инженерлік әдіс болса оқу құралдарының конструкторлық-технологиялық өзгерістерін, өндіріс тәсіліне байланысты оларды топқа бөлуді, оқушылардың білім алуына жағымды әсер ету жолдарын, эргономикалық мінездемелерді және үнемі ескеріліп отырады.

Бұл классификация (жіктеу) - факторларды жіктеу теориясындағы «даму факторы» сияқгы ең маңызды факторды ескере отырып жасалған. Соңдықтан да ол оқу құралдарының мүлде жаңа түрлерінің пайда болуына байланысты туындайтын классификациялық белгілерді бөліп алып қарастыруға мүмкіндік бере алады. Осы жіктеу жайындағы ғылыми тұжырымдар жарияланғаннан кейін біраз уақыт өткізіп пайда болса да видео жазбалар, электроңдық есептеу техникасы, тренажерлар сияқты неше түрлі оқу құралдары білім беру жүйесіңде қарқынды ене бастады. Дегенмен бүгінгі технологиялық құрылғылармен ақпараттық технологиялар бірден өмірге келген жоқ. Оған дейін қарапайым проекциялық шамдардан бастап, диапроекторлардың өмірге келуі себеп болды.

Оқытудың техникалық құралдарының түрлері

Білім беру саласында ең алғашқы өмірге келген техникалық құрал түрлері фильмоскоптармен эпидиаскоптар, диопректорлар тобынан бастап бүгінгі күнгі қуатты дамып отырған компьютерлік технология желілерін мынадай негізгі 3 топқа бөлінеді.

Информациялық түсініктерді беретін құралдар:

І. Оқытудың экрандық құралдары

ІІ. Оқытудың дыбыстық құралдары

ІІІ. Оқытудың дыбыстық-экрандық құралдары

І Оқытудың экрандық құралдарына жататындар:

1. Оқу диафильмдері

2. Диапозитивтер

3. Эпиобъектілер

4. Кинофильмдер

ІІ Оқытудың дыбыстық техникалық құралдарына жататындар:

Радиохабарлар. Дыбысты жазып қайта шығару құралы- магнитафондар

ІІІ Оқытудың дыбыстық-экрандық құралдарына жататындар:

Кинофильмдер. Киноүзінділер (кинофрагменттер)

Оқу телевизиялық хабарлары

Бейне жазулар (видео запись)

Дыбыстық диафильмдер (звуковой диафильм)

Информациялық барлық хабарлар мен оқу материалдарын дыбысты жазып қайта шығару (магнитафондар) құралдарымен оқушылардың білімдерін тексеретін компьютерлік технология құралдары көмегімен мектеп оқушыларының, кәсіптік техникалық мектептердің оқушыларының білім деңгейлерін кеңейтуге, дамыта түсуге техникалық құралдардың ықпалы зор болып саналады[5].

Диафильмдер мен диапозитивтер

Диафильм дегеніміз – суреттері фотографиялық жолмен түсіріліп өңделген өлшемі 35 мм болып келген жылтыр фото плёнка үзіндісін айтамыз. Плёнка материалы өте жұқа иілгіш, әрі мықты, лавсон, ацетат тағы басқа материалдан дайындалынады. Диафильмдерді арнаулы диафильм жасайтын студия «Диастудия» жасап шығарады. Диафильмдер дыбысты, дыбыссыз болып екіге бөлінеді.

Диафильмдер ақ қара және түрлі түсті болып келеді. Диафильмдердің кадр өлшемдері 18х24 мм, 24х36 мм болып келеді. Кадр сандары 25-45 дейін серия саны 1, 2 бөлімнен тұрады. Плёнканың жалпы ұзындығы 1-1,5 м болып, қатырма (картон) қағаздан рамка түрінде қапталады. Диафильмдер мазмұнына байланысты:

Ертегі диафильмдер.

Очеркті диафильмдер.

Оқу диафильмдер.

Арнайы тақырыптарға арналған диафильмдер болып бөлінеді.

Диафильмдер тақырып мазмұнына байланысты:

Оқу диафильмдері көпшілікке арналған диафильмдер.

Азаматтық қорғаныс көрініс саласына арналған диафильмдер болып бөлінеді.Диафилъмдер статикалық оқу құралдарының қатарына жатады. Бұл оқу құралында бейнеленетін материалдардың авторлық әдістемелік идеяларына байланысты көрсетілетін кадрлардың өзіндік ретін қарастыратын өзіндік құрылымы болады. Диафильмдер өте әсерлі экрандық құрал болып табылады. Олардың бағасы арзан, сондықтан да өзіндік диафильмдер кітапханасын (диатекасын) жасау әр мектептің ұстаздар қауымы өздері қолымен де жасап алуғада болады. Кадрда қажетті информация тексінің толық мәтіні жазылмайды бұл деген диафильімдердің ең бір кемшілігі болып табылады. Жазулар көбінесе кадрдың төменгі жерінде жазылады. Бүгінде мұғалім қандай жағдайда болсада сабаққа оқушыларды қызықтыра алмайды, өйткені бүгінгі жастарымызға күнбе-күн дамып отырған компьютерлік технологияның ықпалы зор болып саналады. Сондықтан техникалық құралдарды әрбір сабақтарымызда кеңінен пайдаланып сабақ өтудің қажеттілігі туып отыр. Қазіргі кезде дыбысты диапроекторлар шығарылып қолданыста. Бұлар диафильмдердің дидактикалық мүмкіндіктерін кеңірек пайдалануға көмектесті. Ал дыбыстың қоса шығуы кадрды текстен босатуға мүмкіндік береді. Қазіргі диапроекторлардың жарық күшінің көптігі диафильмдерді қараңғыланбаған бөлмелерде көрсету мүмкіндігін туғызып отыр, ал оқушылар болса, мұндай көріп отырып та өз дәптерлерін жазу, сызу жұмыстарын қатар жүргізе алады. Кадрдың астында тексті жоқ диафильмдер арқылы оқушыларға сұрақ қойып, білімдерін тексеруге де болады. Басқа қарастырылған суреттер құралдарына қарағанда диафмльмдер оқушыларға едәуір эмоционалды әсер етеді, себебі олар қарастырылып отырған объектілерді, оқиғаларды, процесстерді толық та, терең көрсете алады. Бүгінгі күні басқада техникалық құралдарының дамуы арқасында диафильмдердің ролін төментетуде. Дегенмен диафильмдер оқу-тәрбие процесінде 50-90 жылдарға дейін кеңінен қолданып келді[6]. Ал фрагменті жасалынған диафильмдер әлі де жеткіліксіз, сондықтан өз әрекеттерімен диафильмдер, диапозивтер жасайтын мұғалімдерге төмендегі қағидаларды білген дұрыс.

1. Диафильмде берілетін оқу материалының әрбір кадры бір - бірімен логикалық қатынаста болу керек.

2. Диафильмдегі оқу информациасының көлемін анықтағанда есте болатын жағдай; оқушының психофизиологиялық қасиетіне тән 45 мин не бары 12 кадр көрсетілуі тиіс.

3. Егер диафильм жасағанда текстер жазатын болсаңыз, оның оқушыларға әсері болуы үшін, олар 3 қатардан, ал әрі қатардағы әріптер мен тыныс белгілерінің саны 52 - ден аспауы қажет.

4. Түсірілетін материалды үлкен не орташа планмен түсірген дұрыс.

5. Дыбысты диафильм жасағанда әрбір бейнемен дыбыс тығыз байланыста болуы керек. Диктор тексі қысқа, әрі түсінікті болуы керек.

6. Диафильмнің фотографиалық сапасы Мемлекеттік стандарт талабына сай болуы шарт.

Диафильмдегі кадрлар ретінің өзгеруі оның мазмұнының логикалық құрылымының бұзылуына, хабарларды тұтастай қабылдауға әкеліп соғады. Көрнекі құралдардың осы түрінің дидактикалық қасиеттері диафильмдердің түрлі варт иллюстрациялар, проблемалық, нұсқаулық функциялар; тұтастай немесе фрагменттік құрылым.

Фильмоскоп аппараты диафильмдерді экранға демонстрациялап үлкейтіп көрсететін қарапайым проекциялық аппараттардың ең алғашқы түрі болып саналады. Құралдың жарық қуатының төмендігіне байланысты міндетті түрде бөлмені қараңғылай отырып көрсетуді қажет етеді.

1-сурет. Фильмоскоп аппараты

Фильмоскоп аппаратының оптикалық жарықтандыру бөліктеріне:

І. Оптикалық жарықтандыру бөліктеріне;

6-12 ватт электр лампасы

Рефлекторлы ойыс айна

Конденсор

Объектив және диафильм салатын құрылыс.

ІІ. Электр бөліктеріне:

1. Төмендеткіш трансформатор

2. Жалғағыш электр желісі

3.Электр лампасы

4.Рефлектор

Конденсор

Диафильм

Объектив

Экран

Диафильмдер

Ток айырғыш

Жалғағыш желі

Төмендеткіш трансформатор

Фильмоскоп бөлігінің қызметі

Рефлектр (шағылыстырғыш ойыс айна) дегеніміз жарық көзінен шыққан сәулелерді бұрып алға бағыттап отырады.

Конденсор дегеніміз линзалар системасынан тұратын, шашырап келетін сәулелерді жинақтап, объективке бағыттап жарық ағымын күшейтетін құрылыс.

Проекциялық объектив дегеніміз – көрсетілген заттардың кескінін экранға үлкен әрі анық етіп көрсететін линзалар құралынан тұратын бөлшекті айтамыз.

Диапозитивтер (слайдтар) - бұлар статикалық экрандық көрнекілік құралдардың қатарына жатады. Олар оқылатын пәннің өзіндік ерекшелігіне байланысты көп мәселелерді қамтиды.Диапозитивтегі бейнелер плакаттардағы бейнелерге қарағанда әлдеқайда жақсы қабылданады. Өйткені экран көлемінің үлкен болуы мен оған түсірілетін жарыққа байланысты бейнелердің көріну сапасы өте жоғары болып келеді.

Диапозитивтер қолдануға өте тиімді болып келеді және олардың көмегімен кадрлардың көрсетілу ретін қалаған кезде өзгертуге де, ал қажет болмаған жағдайда серияларды толық көрсетпеуге де мүмкіндік аламыз. Сөйтіп оқытушы диапозитивтегі серияларды өзінің әдістемесіне сәйкес түрлі оқу жағдайларында кеңінен қолдана алады.

Диапозитивтер көмегімен бейнені, графикалық кескіндерді, символикалы және тексті информацияларды көрсетуге болады, олар қара - ақ, түсті де болуы мүмкін. Диапозитивтер арнаулы картонды немесе пластмассалы рамаларға салынатын фотопленканы фотографиялық жолмен жасайды. Негізгі мөлшері 24X36 мм (рама өлшемі 50X50 мм ) соңғы уақытта мектептер мен орта кәсіптік - техникалық мектептерде көптеп қолданылып жүрген автоматты диапроекторлар көмегімен әрбір кадрды тез арада ауыстырып, уаққытты тиімді пайдалануға болады. Мұндай аппараттардың жарық күшінің көптігін пайдалана отырып, экраннан үлкейтілген бейне ала аламыз, бөлмені қараңғылаудың да қажеті жоқ.

Диапозитивтерді кез келген жылдамдықпен көруге болады. Демек, мұғалімге (оқыту шеберіне) көрсетілген материалды оқушылардың қабілетіне қарап реттеуіне болады. Диапозитивтер көмегімен кабинетте не шеберханада кез-келген оқу материалдарының оқу материалдарын түсіндіруге, көрсетуге болады. Диапозитивтер арқылы үй тапсырмасын тексеру оңай, олардың керектілерін ғана көрсете отырып, сұрақ қоюға мүмкіндік бар. Сонымен диапозитивтерді сабақтарда көрсетуді мұғалімнің кез-келген уақытта қиындық туғыздбайды, әрбір кадрды қанша уақыт болса да талқылап, проблемалық ситуациялар туғызу арқылы сабақ мазмұнын арттыруға болады. Алғашқы әскери және технологиялық дайындық пән мұғалімдері оқыту кезінде нұсқау жүргізу үшін диапозитивтерді кеңінен қолдануына болады. Әсіресе диапозитивтер көмегімен технологиялық нұсқау карталарды кеңінен көрсетуге ыңғайлы.

Диапозитивтер басқа да оқыту құралдарымен бірге тең пайдаланылады, әсіресе магнитті лентадағы жазулармен байланыстырып сабақ мазмұнын байытуға болады. Диапозитивтердің тәрбиелік мазмұны жағынан кең екендігін саралап, жұмыстарда да кеңінен пайдалануға болады. Мысалы, атақты ғалымдарға, музейлерге, қалаларға, сурет галереяларына арналған сериялы диапозитивтер оқушылардың дүниетанымдылығын кеңейтіп, эстетикалық талғамдарын арттырады [6].

Диафильмдерді қолдану барысында хабарлар легінің соншалықты көп болуы айтарлықтай қиындықтар туғызады, нақтырақ айтсақ оқу бағдарламаларының көлемі шамадан тыс ұлғайып кетеді де, соның салдарынан сабақты өткізуге қосымша уақыт бөлуге тура келеді. Бұл кемшіліктің орнын диафильмдерді фрагменттік жолмен көрсету арқылы жоюға болады.

Қазіргі заманғы кәсіби білім беру ерекшеліктері

Бүгінгі күні алғашқы әскери және технологиялық дайындық пәні мұғалімі алдында білім берудің философиялық негіздеріне, білім жүйесінің стратегиялық бағыттарына, мақсаты мен мазмұнына, оны орындаудың әдіс-тәсілдеріне деген жаңа көзқарас қалыптасуда. Қоғам талабы мен әлеуметтік сұраныстарға сәйкес жаңа технологиялар көбеюде. Мақсат - өзін-өзі дамыта алатын, өз бетімен білім алатын, өз бағыт-бағдарын айқындай білетін, өзін-өзі үнемі жетілдіре алатын қоғамның белсенді азаматын қалыптастыру.

Білім беруді ақпараттандыру қоғамды ақпараттандыру процесінің басым бағыттарының бірі ретінде оқытушылардың тек кәсіби сапасы мен дайындық деңгейіне ғана емес, сонымен қатар, оқытуда ақпараттық технологияларды пайдаланудың ұйымдастырушылық және әдістемелік аспектілеріне де жаңа талаптар қояды.

Бүгінгі күні білім беру саласындағы ақпараттық технологияларды пайдалану бұл оқытушының білімі мен іскерлігінің және кәсіптік педагогикалық шеберлігінің элементі ретінде қарастыру қажет. Қоғамдық мәні бар барлық адамзат қызметінің түрлерінде шынайы қазіргі білімді толық пайдалануды қамтамасыз етуге бағытталған адамзат өркениетінің ортақ, кезек күттірмейтін ХХ ғасырдың 50-жылдарынан бастап, ХХІ ғасырдың басына дейінгі даму аралығын қоғамды ақпараттандыру деп атайды.

Білім беру үдерісін ақпараттандыру бұл жаңа ақпараттық технологияларды пайдалану арқылы дамыта оқыту, дара тұлғаны  бағыттап  оқыту мақсаттарын жүзеге асыра отырып, оқу-тәрбие  үдерісінің  барлық  деңгейлерінің тиімділігі мен сапасын жоғарлатуды көздесе, білім беруді ақпараттандыру бұл танымдық іс-әрекетті қайта құру үшін және білімгерлердің интеллектуалдық мүмкіндіктерін күшейтуге арналған жағдайды құру мақсатында микропроцессорлық техника мен ақпараттарды тарату құралдарының, сондай-ақ осы құралдарға негізделген педагогикалық технологияның базасында ақпаратты жинау, өңдеу, тарату және сақтау әдістері мен құралдарын педагогикалық практикаға жаппай енгізу болып табылады.

Білім берудегі қазіргі ақпараттық технологиялар – адамзаттың интеллектуалдық жетістіктерін өзіне жинақтаған және адамзаттың әскери қызметін, оның ішінде қорғанысты күшейтуге қабілетті құрал.

Қазақстан Республикасының Білім туралы Заңында: «Білім беру жүйесінің басты міндеттерінің бірі - білім беру бағдарламаларын меңгеру үшін жағдайлар жасау керек»- деп көрсетілген [8]. Солардың бірі білім беруді ақпараттандыру барысында дидактикалық және оқыту құралы болып компьютер саналады. Қазіргі таңда, әрбір жеке тұлға үшін компьютерді және ақпараттық технологияларды игеру оқу мен жазу қабілеті сияқты әрбір адам үшін қажетті шартқа айналды.

Ақпараттық технологиялардың құрылымдық-тармақтық негізгі бірлігі компьютер болып табылады. Ол ақпараттық технологияларды қолдануда оқушының тікелей байланысатын өткізгіш рөлін атқарады. Алайда оқыту технологиясының негізгі бірлігі компьютер емес, компьютерлік оқыту бағдарламасы екенін де естен шығармаған дұрыс. Яғни, нақ осы бағдарлама технологияның «кірпіші» десек артық болмас. Сол себепті, біз үшін компьютердің рөлін емес, оқу үдерісіндегі компьютерлік бағдарламаның рөлін қарастырған маңыздырақ.

Компьютер білім беру жүйесінде тек қана оқыту құралы ретінде қалып қоюда. Оқу үдерісін қалыпты күйде жекелеген фрагменттер (үй тапсырмасын орындау, сыныпта сабақ оқу) бойынша қарастыратын болсақ, онда компьютер құрал ретінде негізге алынады. Ол оқушыға қандай бағдарламаны ұсынса да және оқушы қандай оқу бағдарламасын қолданса да – бәрібір оқушы оны проектор, кесте, сызба, карта, т.б. кез келген көрнекі құрал секілді пайдаланады.

Ал, егер біз оқу үдерісін жекелеген фрагменттер емес, динамикалық күйде қарастыратын болсақ, онда жағдай мүлдем басқаша сипатта өзгереді. Бұл кезде компьютер өзінің оқу бағдарламаларымен бірге оқыту құралы болудан шығады. Дәлірек айтқанда, ол жай ғана оқыту құралы емес, одан да маңыздырақ бір дүниеге айналады. Мәселен, дәстүрлі оқыту жүйесінде оқытушының алдында сабақ айтып, баға алатын оқушы енді компьютердегі жұмысын орындап болған соң, баға алу үшін оқытушыға бірден бармастан, компьютерге орнатылған бағдарламалардың көмегімен өз жұмысының деңгейін бағалай алады. Яғни, компьютер өзінде бар бағдарламалар арқылы белгілі бір жағдайларда ұзақ уақыт бойы оқытушының қызметін атқара алады. Егер оқыту бағдарламасы бір сағатқа есептелсе, онда оқушы оқытушының көмегінсіз бір сағат бойы сабақ оқып, жаңа оқу материалын меңгере алады. Тіптен, компьютерлік бағдарлама аясында оқушыға дәстүрлі оқыту жүйесіндегі оқытушыдан да тиімдірек әдістермен, әсерлі және көрнекі мысалдармен оқу материалын егжей-тегжейлі игеруіне жағдай жасалады. Мұнымен қоса, оқушының жеке қызығушылықтары мен қабілеттерін тереңірек ашуына мүмкіндік туындайды[10].

Проекторлар, аудио және бейне магнитофондар, теледидарлар секілді біз үйреніп қалған құралдарға қарағанда технологияның орындайтын қызметі (бірінші кезекте, оқыту-үйрету қызметі) мейлінше көп. Ендеше, технология бұл оқытушыға оқыту тиімділігін арттыруға мүмкіндік беретін жай оқыту құралы ғана емес, оқытудың күллі қызметін орындайтын және оқу үдерісінің барлық кезеңдерінде жұмыс істей алатын маңызды құрал. Сондай-ақ, ол – бүкіл оқу үдерісін сапалы жаңа деңгейге де көшіретін, зор мүмкіндіктері бар, жоғары деңгейдегі жаңа оқыту құралы.

Дегенмен, бұл технологияны қолдану арқылы оқытудың әрдайым жақсырақ, тиімдірек әрі сапалырақ бола беретінін білдірмейді. Ақаулар мен қателіктер технологияларда да болады. Мұнымен қоса, күнделікті тіршілікте ескірген технологиялар да, бір ғана параметр бойынша жақсы нәтижеге қол жеткізу үшін есептеліп жасалған, ал қалған параметрлер бойынша нашар жұмыс істеуі мүмкін технологиялар да кездеседі. Оның үстіне, компьютерлік оқыту бағдарламаларын дайындағанда алға қойылған мақсаттың нақтылығы мен дәлділігін жіті бағалау, оқушылардың білім деңгейін тексеру әдістері мен материалдарының (графиктер, мультипликациялар, т.б. компьютерлік құралдар) тиімділігін арттыру өз алдына бір мәселе.

Сонымен, оқыту технологиясы оқытушының көмегінсіз (лекцияларда да, семинар сабақтарында да) өз бетінше оқу үдерісін жүзеге асыруға қабілетті, жаңа деңгейдегі оқыту құралы екені түсінікті.

Оқыту технологиясы жаңа оқыту бағдарламаларын құрастыруға арналмаған. Дәлірек айтқанда, олар жаңа бағдарламаларды құрастырмайды, тек оқытады. Оқыту технологиясы берілген пән бойынша оқу үдерісін өз бетінше жүргізуге қабілетті оқыту құралы міндетін атқарады. Сонымен, технология – күні бүгінге дейін еш қарастырылмаған оқыту үдерісін жүргізуге арналған оқыту құралының мүлдем жаңа түрі. Оқыту құралдарының екі түрі бар.

Бірінші реттегі (яғни, біз үшін үйреншікті) оқыту құралдары мұғалім немесе оқытушы тарапынан оқу үдерісінде оқушылардың жаңа білімді меңгеруін ұйымдастыру кезінде, оқу үдерісінің тиімділігін арттыру мақсатында қолданады. Бұларға оқулықтар, оқу құралдары, кітаптар, көрнекі құралдар, зертханалық жабдықтар, оқытудың техникалық құралдары, т.б. жарқын мысал бола алады.

Екінші реттегі оқу құралдары өзіндік техникалық сипаттамаларының арқасында оқу үдерісін оқытушының қатысуынсыз жүргізуге мүмкіндік береді. Мұнда оқу үдерісі негізінен бақылаушы қызметін атқаратын арнайы дайындықтағы оқытушы менеджерлер тарапынан ұйымдастырылады.

Қорыта айтқанда, оқыту технологиясы – бұл оқытудың негізгі қызметтерін орындайтын және педагогтың қатысуынсыз жүзеге асыратын екінші реттегі оқыту құралы. Ол дидактикалық мүмкіндіктерді кеңейте отырып, оқытуға мүлдем жаңа сапалы сипат береді және оқушының жеке қажеттіліктерін толығырақ қанағаттандыруға һәм жеке қабілеттерін дамытуға елеулі септігін тигізеді.

Тәжірибелік бөлім
Оқушылардың ақпараттық технологияларды меңгеруінің өзіндік алгоритмі бар.

I. Оқушылардың өздік жұмысын модельдеу:

II. Оқушылардың ақпараттық технологияларды меңгеруін жетілдіруді ұйымдастырудың әдістері мен Ақпараттық технологияларды қолданып сабақты ұйымдастырудағы оқытушыларға арналған әдістемелік ұсыныстар:
Оқушылардың ақпараттық технологияларды меңгеруінің тиімділігін арттыру үшін оқу құралдары Жұмыс барысында оқушыларға (тілек білдірушілерге ғана) өз бетінше оқытудың

Тақырып аты

Сабақ түрі, сағат

Дәрістер

Практ.сабақтар

1 AutoCAD жүйесiнiң командалары 1-1

2 AutoCAD жүйесінде «Сурет салу» құрал-саймандар тақтасымен танысу 2

3 Компьютерді пайдаланып, АutoCAD жүйесінде фигуралар сызу 2 2

4AutoCAD – әмбебап графикалық пакеті, графикалық модельдеу, сызбалардың ақпараттық мәлiметтер қорын құру, кеңiстiктегi конструкцияларды

5AutoCAD -геометриялық сипатталуы 2 2 2

6 AutoCAD конструкцияларды модельдеуге, геометриялық кеңiстiктегi модельдеу 2 3

7 Әр түрлi форматтағы файлдармен жұмыс iстей алу, интеллектуалды

8 Автоматтандырылған жүйе арқылы ресурстарды басқару 2 2 2
1-Сабақ
Сабақтың тақырыбы: «AutoCAD жүйесінде «Сурет салу» құрал-саймандар тақтасымен танысу»

Сабақтың мақсаты: АutoCAD жүйесінің мүмкіндіктерімен таныстыру; кесінділерді, координаттау және АutoCAD жүйесімен жұмыс жасау дағдысын дамыту;

Сабақтың типі: аралас сабақ

Сабақтың әдісі: сынтұрғысынан ойлау стратегиясының элементтері.
Сабақтың көрнекілігі: проектор, призентация, ДК

Сабақтың барысы:

I Ұйымдастыру кезеңі: (3-5 мин.)

Оқушылармен сәлемдесу,

Сабаққа қатысқандарын тексеру. Оқушылардың сабаққа дайындықтарын тексеру, ынта назарлары

Үй тапсырмасын тексеру (20 мин).

БББ стратегиясы бойынша кестемен жұмыс. АutoCAD жүйесі туралы не білеміз? Өтілген тақырып бойынша сұрақтар қою.2 Кесте Білемін Білгім келеді

1. Суретте көрсетілген АutoCAD жүйесінің терезе элементтерін анықта

1 Сурет АutoCAD жүйесінің терезесі

2. Тақтада ілінген суреттерді өз орнымен орналастыру керек.
2 Сурет АutoCAD жүйесіндегі функцияналдық пернелер

3. АutoCAD жүйесінде қолданылатын функцияналдық пернелердің қызметін атап Жаңа материалды түсіндіру (25 мин)
Жаңа тақырыпты электронды призентация арқылы түсіндіру. Оқушылардың қолына материалдар Кесінділерді салу [16].
Ол үшін пернетақтадан Кесінді ОТРЕЗОК (LINE) командасын енгіземіз. Берілген AutoCAD жүйесінің командалық жолында алғашқы қойылатын сауалнама

Бірінші нүкте: (Specify first point:)

Бірінші нүктені көрсеткеннен кейін AutoCAD келесі сұрауларды шығарады:

Келесі нүкте немесе Алып тастау [Отменить]: (Specify next point or [Undo]:)

Сауалнамалардың бір бөлігі тік шақшада жазылған. Бұл келесі нүктелерді келесі нүкте немесе Алып тастау [Отменить]: (Specify next point or [Undo]:)

Сауалнамалардың бір бөлігі тік шақшада жазылған. Бұл келесі нүктелерді

Егер опцияның атауларындағы кейбір бөлігі жазба әріптерімен ерекшеленген болса

Егер сіз Алып тастау Отменить (Undo) опциясын таңдасаңыз, онда Келесі нүкте немесе Алып тастау [Отменить]: (Specify next point or [Undo]:)
Бұл сұрау бір командамен кезекпен бірнеше кесінді сызып, экранда Келесі нүкте немесе [Замкнуть/Отменить]: (Specify next point or [Close/Undo]:)
Мұнда Отменить (Undo) опциясына қосымша Замкнуть (Close) опциясы пайда Егер үздіксіз кесінді сызбай, тек ОТРЕЗОК (LINE) командасын аяқтағыңыз ОТРЕЗОК (LINE) командасынан шығудың тағы бір тәсілі бар. Графикалық Сонымен, ОТРЕЗОК (LINE) командасы арқылы бір немесе бірнеше бірінен Координат нүктелерін енгізу тәсілдері Бірінші тәсілі – кесіндінің шеткі нүктелерін тышқанның көмегімен көрсету.Бұл мысалда нүкте екі координатамен берілген:Х=65 мм, Y=113.24 мм.Нүктелерді енгізудің үшінші тәсілі — бұл декарттық координаталарға қатысты
Бұл жазу бойынша, соңғы нүктенің алдыңғы нүктеге қатысты берілетінін
Төртінші тәсіл — поляр координаталарына қатысты пернетақтадан енгізу, мысалы:@33.5<45 Бұл тәсілде үтірдің орнына "<" белгісі қолданылады. Берілген мысалда Бесінші тәсіл — бұл объектілік байланыс функцияларының көмегі арқылы Жұмыс кеңістігінің өзгеру түрлері[17].Қажетті элементтерді қарастыру үшін суреттермен жұмыс істегенде әрқашан қарау

- Панорамирование в реальном времени басқышы
Панорамирования басқышы ПАН (PAN) командасын шақырады, егер оның басқышын Командадан шығу үшін Контексттік мәзірде тышқанның оң жағын басу (Press ESC or ENTER to exit, or right-click to
- Зумирование в реальном времени басқышы Зумирования в реальном времени басқышы суреттің орналасу центрін өзгертпей,
Зумирование в реальном времени басқышының оң жағында ПОКАЗАТЬ (ZOOM) Бұл топталған басқыштар төмендегідей қызмет атқарады:
Предыдущий (Previous) басқышы алдыңғы терезені алуға мүмкіндік береді. Алдыңғы Шеңберлер

Шеңберлерді салу КРУГ (CIRCLE) командасы арқылы орындалады. Бұл команданы

- Шеңбер КРУГ (CIRCLE) командасының басқышы.
Команданы шақырған AutoCAD мынадай сұраныс береді:
Шеңбердің центрі немесе [ЗТ/2Т/ККР (кас кас радиус)]: (Specify center point for circle or [3P/2P/Ttr (tan tan Егер сіз берілген сұранысқа жауап ретінде нүкте салсақ, ол Шеңбердің радиусы немесе [Диаметрі]: (Specify radius of circle or [Diameter]:) Шеңбердің радиусын береміз. Радиусты нүкте арқылы да беруге болады

Шеңбердің диаметрі: (Specify diameter of circle:) [17].
Диаметрдің мәнін сан немесе нүкте арқылы беруге болады (яғни
Егер 2Т (2Р) опциясын таңдасақ, онда тек екі нүктемен Шеңбер диаметрінің бірінші нүктесі: (Specify firs! end point of circle's diameter:)
Шеңбер диаметрінің екінші нүктесі:

(Specify second end point of circle's diameter:)
ККР (Ttr) опциясы екі объектіні байланыстыратын шеңбер сызады. Бұған
Объектіден жанаманың бірінші нүктесін беру:
(Specify point on object for first tangent of circle:)
Объектіден жанаманың екінші нүктесін беру:
(Specify point on object for second tangent of circle:)
Үшінші сұраныс:n Шеңбердің радиусы:
(Specify radius of circle:) Радиусты сан мәндерімен немесе екі нүкте арқылы беруге болады, Берілген радиусқа қатысты екі объектіні байланыстыратын шеңбер салудың бірнеше Рисование (Draw) мәзірінің Круг (Circle) пунктінде 3 жанасу нүктелері- Жанама Касательная (Tangent) объектілік байланыс функцияларының басқышы.. Касательная (Tangent) жанама функциясы – жанама жүргізуге өте ыңғайлы Келесі мысалға назар аударайық. Шеңберге кесінді арқылы жанама жүргізу.ОТРЕЗОК (LINE) командасын шақырамыз. Кесіндінің нүктелерін шеңберлерден белгілейміз де- Центр (Center) байлам объектілік функциясының басқышы. Бұл функция арқылы біз шеңберлердің центрлерін қосатын кесінді аламыз.Сонымен бірге шеңбердің төрт ерекше нүктесі бар, олар-Квадрат функциясы[18].
Доғалар Доға — бұл шеңбердің бір бөлігі. Оны жүргізу үшін- Доға (ARC) командасының басқышы: Команданың жалпы нұсқасын қарастырайық: Доға (ARC) командасының алғашқы сұранысы:Доғаның алғашқы нүктесі немесе [Центр]:(Specify start point of arc or [CEnter]:)
Алғашқы нүктесін береміз немесе Центр (Cеnter) опциясын таңдаймыз.
Нүктені енгізгеннен кейін, жүйе келесідей сұраныс береді: Доғаның екінші нүктесі немесе [Центр/Конец]: (Specify second point of arc or [CEnter/ENd]:)
Екінші нүктені енгізгеннен кейін келесідей сұранысты көреміз::
Доғаның соңғы нүктесі: (Specify end point of arc:)

Нәтижесінде үш нүктеден құралған доға шығады.

Доға центрі:(Specify center point of arc:)

Центрін бергеннен кейін келесідей сұраныс беріледі:

Доғаның соңғы нүктесі немесе [Угол/Длина хорды]:

(Specify end point of arc or [Angle/chord Length]:)

Егер доғаның соңғы нүктесін көрсетсе онда жүйе алғашқы нүкте
Доға жүргізудің тағы да екі нұсқасы бар, олар:

Бұрыш Угол

Центрлік бұрыш [19]: (Specify included angle:)
Бұрыш белгі арқылы немесе пернетақтадан немесе тышқан бағыттаушысы арқылы Ал, егер де Бұрыш Угол (Angle) опциясының орнына
Хорда ұзындығы: (Specify length of chord:)

Хорда ұзындығы санмен белгімен, немесе нүкте арқылы беріледі. Ұзындық бір немесе бірнеше түзулер (ПОЛИЛИНИИ)
Полилиния — бір-бірімен байланысқан бір немесе бірнеше түзулер мен
- ПЛИНИЯ (PLINE) командасының басқышы [47,48]: Полилинияны сызу үшін ПЛИНИЯ (PLINE) командасы қолданылады, оны пернетақтадан Команданың алғашқы сұранысы: Алғашқы нүкте: (Specify start point:)
Полилинияның алғашқы нүктесін береміз. Келесі сұраныс алдыңғыға қарағанда қиынырақ: Ағымдағы полилинияның көлденеңі 0.0000 болады.Келесі нүкте немесе [Дуга/Замкнуть /Полуширина/ длина/ Отменить/ Ширина]: (Current line-width is 0.0000 Next point or [Arc/Close/Halfwdth/Length/Undo/Width]:) Полилиния - нолдік емес көлденеңге ие болатын объектілердің бірі.
Ағымдағы полилинияның көлденеңі (Текущая ширина полилинии) (Current line-width), егер Егер осы кезде нүктені көрсетсек, ол сызықтың екінші нүктесі Келесі нүкте немесе [Дуга/ Замкнуть/ Полуширина/ длИна/ Отменить/ Ширина]:(Next point or [Arc/Close/Halfwidth/Length/'Undo/Width]:)

Міне осылай түзу сызықты сегменттерден құралған полилиниялар

- Жабу - Замкнуть (Close) — Полилинияны жабатын тағы

- Ені - Ширина (Width) — полилинияның келесі бір

- Жарты ені - Полуширина (Halfwidth) — енді жартыен

- Ұзындық - Длина (Length) — берілген ұзындық пен

- Болдырмау - Отменить (Undo) — ПЛИНИЯ (PLINE) командасындағы

- Доға - Дуга (Arc) — полилинияның доғалық сегменттерін

Доғаларды салу режиміне көшу үшін жүйе келесі таңдауларды ұсынады:

Доғаның соңғы нүктелері немесе Конечная точка дуги или [Угол/Центр/Замкнуть/Направление/Полуширина/Линейный (Specify endpoint of arc or [Angle/CEnter/CLose/Direction/Halfwidth/Line/Rndius/Second t/Undo/Width]:) Нүктені енгізгеннен кейін, жүйе полилинияның алдыңғы бөлігіне байланыстырып доғалық Басқа да қолданылатын операциялары төмендегідей:
- Бұрыш - Угол (Angle) — доғалық сегмент үшін
- Центр (Center) — доғалық сегмент үшін центрлік нүктені
- Жабу - Замкнуть (Close) — доғалық сегмент көмегімен
- Бағыттауыш -Направление (Direction) — доғалық сегментті құрау үшін
- Жартыен -Полуширина (Halfwidth) — келесі сегмент үшін жартыенді
- Түзусызықты - Линейный (Line) — түзусызықты сегменттерді салу
- Радиус (Radius) — доғалық сегмент үшін радиусты енгізу;
- Екінші -Вторая (Second pt) — үш нүкте бойынша
- Болдырмау-Отменить (Undo) — соңғы әрекетті болдырмау;
- Ені-Ширина (Width) — келесі сегмент үшін енін енгізу.
Доғалық сегменттерді сызу жолдары ДУГА (ARC) командасындағы доғаларды құрастыру Полилиниялардың ерекшеліктері:
- полилиния өшіру немесе өңдеу операциялары үшін қолайлы объект
- полилиния сызбада сызықтарды қалыңдатып сызғанда қолайлы;
- графикалық эффекттер үшін полилиниялардың сегменттерінің түрлі ендері (бағыттаушыларды

Полилиния өте қиын объект болып табылады. Алайда, ол кез
- РАСЧЛЕНИТЬ (EXPLODE) командасының басқышы.
Алынған кесінділер мен доғалар нольдік емес енге ие болмағандықтан
Жүйеде алдыңғы байланысқан кесінділер мен доғалардан полилиния жасауға мүмкіндік ПОЛРЕД (PED1T) командасының бірінші сұранысы:
Полилинияны көрсетіңіз:
(Select polyline:)

- ПОЛРЕД (PEDIT) командасының басқышы
Байланысатын алғашқы кесіндіні көрсетіңіз. Жүйе берілген объектінің полилиния еместігін Таңдалған объект – полилиния емес. Оны полилиния ету керек(Object selected is not a polyline Do you want
пернесін басамыз немесе Д (Y) енгіземіз, сонда таңдалған Опцияны беріңіз /Задайте опцию:

Замкнуть/Добавить/Ширина/Вершина/СГладить/СПлайн/Убрать сглаживание /Типлин/ Отменить]: (Enter an option [Close/Join/Widfh/Edit vertex/Fit/Spline/Decurve/ Llype gen/Undo]:) Егер кесінді жалғау керек болса, Д (J) енгіземіз. Келесі Объекттерді таңдаңыз/Выберите объекты:
(Select objects:) Кесінділерді көрсетеміз де, пернесі арқылы объектілерді таңдауды аяқтаймыз.Жүйе Полилинияға 3 сегмент жалғанды. (3 segments added to polyline) Әрі қарай жүйе сұранысты қайталайды.
Опцияны беріңіз / Задайте опцию [20].
[Замкнуть/Добавить/Ширина/Вершина/СГладить/СПлайн/Убрать сглаживние/Типлин/Отменить]: (Enter an option [Close/Join/Width/Edit vertex/Fit/Spline/Decnrve/Ely ре gen/Undo]:),Төрт бұрыштар
Төртбұрыштарды сызу Төртбұрыш ПРЯМОУГ (RECTANG) командасы арқылы орындалады. Команданы - Төртбұрыш ПРЯМОУГ (RECTANG) командасының басқышы Команданың алғашқы сұранысы:
Бірінші бұрыш немесе [Фаска/Уровень/Сопряжение/Высота/Ширина]:
(Specify first comer point or [Chamfer/Elevation/Fillet/Thickness/Width]:)
Егер нүкте енгізсек, ол төртбұрыштың алғашқы бұрышы болады, келесі
Төртбұрыш ПРЯМОУГ (RECTANG) командасы сұраныстарының мүмкін болатын опциялары: -Фаска (Chamfer) — төртбұрыштың әрбір бұрышынан алынатын фасканың ұзындықтарын

-Қосу/Сопряжение (Fillet) — төртбұрыштардың бұрыштарын қосу арқылы радиусын беру;

- Деңгей/Уровень (Elevation) — үш өлшемді кеңістік бойынша төрт
- Биіктік/Высота (Thickness) — Үш өлшемді кеңістікте төртбұрышты құрастыру

- Ені/Ширина (Width) — Төртбұрыштың сызықтарының енін беру;.
Жұмыс кезінде Төртбұрыш ПРЯМОУГ (RECTANG) командасына келесідей опцияларды беруге

Ағымдағы режимдер: Фаска= 15.0000 х 10.0000 Деңгей =100.0000 Биіктік
(Current rectangle modes: Chamfer = 15.0000 x 10.0000 Elevation=100.0000
немесе ағымдағы режимдер: беттестіру=22.0000
(Current rectangle modes: Fillet=22.0000)
Көпбұрыштар [21]
Көпбұрыштар Многоугольник (POLYGON) командасы не бір жақтың нүктелері арқылы,
- Көпбұрыш Многоугольник (POLYGON) командасының басқышы
Көпбұрыш Многоугольник (POLYGON) командасының алғашқы сүранысы: Жақ саны <4>: (Enter number of sides <4>:)
Жақ санын береміз (жақшада әртүрлі сандар беріледі). Келесі сұраныс:
Көпбұрыштың центрін көрсетіңіз немесе [Сторона]: (Specify center of polygon or [Edge]:) С (Е) опциясын таңдасақ онда жүйе көпбұрыш жақтарының ақырғы Орналастыру опциясын көрсетіңіз [Шеңбердің ішінде салынған/шеңбердің сыртынан салынған] <В>:
(Enter an option [Inscribed in circle/Circumscribed about circle] :)
Жауап В (I) болған жағдайда көпбұрыш шеңбердің ішіне салынады, Шеңбер радиусы:(Specify radius of circle:)

Сақина (КОЛЬЦО) (DONUT) командасы арқылы салынады, команданы пернетақтаның көмегімен,Сақинаның ішкі диаметрі <10.0000>:
(Specify inside diameter ofdonut <10.0000>:) Ішкі диаметр санмен немесе екі нүкте арқылы берілуі мүмкін. Екінші сұраныс:
Сақинаның сыртқы диаметрі <20.0000>: (Specify outside diameter ofdonut <20.0000>:)
Диаметрлерін енгізгеннен кейін, жүйе сақинаның центрін көрсету үшін келесідейСақинаның центрі немесе <шығу - выход>: (Specify center of donut or :) Командадан шығу үшін пернесін немесе тышқанның оң
Штрихтар

КШТРИХ (ВНАТСН) командасы суреттің тұйықталған аймақтарын штрихтау үшін қолданылады,
- КШТРИХ (ВНАТСН) командасының басқышы
КШТРИХ (ВНАТСН) командасы бұл контур ішінде нүктені көрсету арқылы,

Қосымшаның сол жақ бөлігі штрихтың параметрлерін, ал оң жағы Стандартты/Стандартный (Predefined) Сызықтың типі бойынша/По типу линии (User defined)
Қолданбалы/Пользовательский (Custom)
Жүйе стандартты штрихтардың кеңейтілген тобын ұсынады. Штрихты тізімдегі атауданANSI және ISO бөлімдері жүйенің берілген версиясымен бірге (Other Predefined) бөлімі алдыңғы екі бөлімге кірмейтін үлгілерден тұрады. Төртінші Пользовательские (Custom) бөлімінде қолданушы арқылы жасалған үлгілер Басқа стандартты штрихтардың тізімінде Solid деп аталатын штрих орналасқан.Ескерту Қолданылатын контур(Solid) тұйықталған болуы тиіс. Егер бірден бірнеше Егер Тип (Type) жолында По типу линии (User defined)Тышқан арқылы керекті үлгідегі штрихталған пиктограмманы таңдаймыз және OK Егер ISO бөлімінен штрихтың стандартты үлгісі алынса, онда қалыңдықты Бөлімшенің оң жақ бөлігінің Негізгі (Основные) (Quick) көмегімен контурдың Нүктені көрсету (Указание точек) (Pick Points) басқышы циклде аймақтың
Объектілерді тандау (Выбор объектов) (Select Objects) басқышы қиылысқан жерлері (Исключение островков)(Remove Islands) басқышы көптеген объектілерді таңдауда, шығып қалған (Просмотр набора) (View Selections) басқышы қандай штрихтау аймақтары таңдалғанын
(Копирование свойств) (Inherit Properties) басқышы істелген штрихтың параметрлерін жаңа (Связь с контуром) (Composition) жолы үлкен қызмет атқарады. Ол Егер штрих ассоциативті болса, онда ол сыртқы контурмен байланысады. Келесі штрих құрамының келтіру деңгейі Дополнительные (Advanced) бөлімшесі арқылы Внешний (Outer) стилінде тек сыртқы бөлік қана штрихталады, ал Егер штрихталған контур бірікпеген объект болса, онда Сохранение контуров Егер контур Указание точек (Pick Points) басқышы арқылы алынса, Контурдың параметрлерін беріп, оны құрағаннан кейін, нәтижесін қарап алған Егер штрихты оны құрайтын кесінділерге қою керек болса, онда СПЛАЙН (SPLINE) командасы сплайн сызуға мүмкіндік береді, ол –
- СПЛАЙН (SPLINE) командасының басқышы ,Команданың алғашқы сұранысы: Бірінші нүкте немесе/Первая точка или [Объект]:
(Specify first point or [Object]:)Егер сіз нүктені көрсетсеңіз, онда
Келесі нүкте/Следующая точка: (Specify next point:)
Екінші нүктені енгізгеннен кейін келесі нүктелерді беруге немесе Замкнуть(Close) Келесі нүкте немесе/Следующая точка или [Замкнуть/Допуск] <жанама><касательная в начале>: (Specify next point or [Close/Fit Tolerance! :)

пернесін басып жанаманың бастапқы бұрышының сұранысына көшпей, нүктені Алғашқы нүктедегі жанама/Касательная в начальной точке: (Specify start tangent:) Егер тұйықталған сплайн құрылса (сәйкес опцияны таңдауда), онда жанамаға Жанаманың бағыты/Направление касательной: (Specify tangent:)Бұрыш сан мәнімен немесе тышқанның көмегімен беріледі. Егер пернесін бассақ, онда бастапқы нүктеде сызықты салу (Specify end tangent:) [23]. Егер сплайнның бірінші нүктесінің орнына Объект (Object) опциясын таңдасақ, Сплайнды құрау үшін объектіні таңдаңыз/Выберите объекты для преобразования в
(Select objects to convert to splines... Select objects:)
Объектіні (полилинияларды) таңдағаннан кейін, олар полилиниядан сплайнға құралады.
Сабақты бекіту.
Ақпаратты толықтыру.
Қолдарына қағаз беріледі. Ол қағазда өтілген тақырыптар бойынша мәліметтерді Құрылғылардың атауы мен қызыметін көрсет
Кесінді салу үшін қандай әрекеттер орындалады?
Түзіу сызық сызу үшін қандай әрекет орындалады?

2-Сабақ
Тақырып: Компьютерді пайдаланып, АutoCAD жүйесінде фигуралар сызу
Сабақтың мақсаты:
АutoCAD жүйесінің мүмкіндіктерімен таныстыру; кесінділерді, координат
АutoCAD жүйесімен жұмыс жасау дағдысын дамыту;

Сабақтың түрі практикалық сабақ
Сабақтың әдісі: сынтұрғысынан ойлау стратегиясының элементтері.
Сабақтың көрнекілігі: проектор, призентация, ДК
Тапсырмалар: 1 Салыстырмалы декарт координаталарын пайдаланып көрсетілген жазық фигуралард 2- сызба Жазық фигуралар
2 Салыстырмалы декарт координаталарын пайдаланып көрсетілген жазық фигураларды сызыңдар
3- сызба Жазық фигуралар 3 Салыстырмалы декарт координаталарын пайдаланып көрсетілген жазық фигураны сызыңдар
4-сызба Жазық фигуралар Сабақты қорытындылау.
БББ стратегиясы бойынша кестемен жұмыс.
АutoCAD жүйесінің «Сурет салу» тақтасы туралы не білдік?
КестеБілемін Білгім келеді Білгенім СұрақтарҚұрал -саймандар панелі не үшін қажет? Қандай құрылғыларды білесін? Не үшін қолданылады?
Бұл жүйенің басқа бағдарламалардан айырмашылығы неде?
Тіктөрт бұрыш командасының кілттері? Сурет салу әрекеті.
Бағалау
Үйге тапсырма

Өтілген тақырып бойынша қосымша материалдар қарастыру.
Компьютерде орындалатын тапсырма.

Көрсетілген жазық фигураны сызыңдар

5- сызба Жазық фигуралар

Электрондық оқулықтарға қойылатын талаптар

Электрондық оқулықтар жасаудың педагогикалық технологиясының құрылымы оқыту процесінің заңдылықтарына, электрондық оқулықтың мотивациялық-мақсатты компоненті модульдер мен шағын модульдерді құрастырудан, электрондық оқулықтың мазмұндық компоненті гипертекст арқылы жүзеге асырылады. Гипертекст электрондық оқулықтың операциялық компоненті интерактивті формада берілген тапсырмаларды орындау, электрондық оқулықтың нәтижелік бақылау компоненті тест алу жолымен жүргізіледі. Мұғалім үшін электрондық оқулық бұл күнбе-күн дамытылып отыратын ашық қазіргі кезде білім процесінің әртүрлі тұлғалары арасында қашықтықтан мәлімет,Оқушылар үшін электрондық оқулық – кәсіби мектепте оқыған жылдардың Электрондық оқулық – дисплей экранында көрінетін жай ғана мәтін

Электрондық оқулыққа қойылатын талаптар:

1. Жан-жақтылығы.

2. Iзгiлiктiлiк. Онда кез келген орындаушы өзiне қажеттi бiлiмдi ала алады.

3.Бейiмдiлiгi. Ұсынылып отырған оқу материалы барлық орындаушылар үшiн бiрмәндi болуы керек. Бiрақ оқу материалы әр түрлi формада берiлуi мүмкiн.

4. Модульдiк. Кез келген электрондық оқулықты дәстүрлi оқулықтар негiзiнде құрылымын жасақтау.

5. Экономикалық тиiмдiлiгi. Аталған оқулыққа сұраныс көп болуы қажет және сәйкес түсетiн пайданы да қарастыру қажет.

6. Тұтынушыға бағдарлау.

Электрондық оқулықтарды дайындауда мынадай дидактикалық шарттар ескерілуі тиіс: Алғашқы әскери дайындық пәніне байланысты дайындалған электрондық оқулықтың, электрондық оқулықтар курста оқытылатын тараулар мен тақырыптарға қатысты лекция
электрондық оқулықтың кәдімгі оқулықтардың мазмұндарын қайталамауы, яғни берілетін тақырыпқа белгiлi бiр тақырыпқа қатысты материал 2- 3 экрандық беттен бiр қатардағы мәтін 62- 65 таңбадан аспауы тиіс;
Оқулықты шектен тыс иллюстрациялық, анимациялық тұрғыдан көркемдеу пайдаланушыға «Жалпытехникалық және арнайы пәндерді оқыту әдістемесі» пәнінен электронды Қазіргі кезде электронды оқулық жасау үшін жиі қолданылатын бағдарламалардың

Бағдарламаның негізгі артықшылықтарына тоқталып өтейін.

Front Page бағдарламасының интерфейсі
Көп жағдайларда HTML тілін білу де шарт емес, бәрін
Программаны іске қосу үшін:
1-тәсіл
1) Пуск (Start) батырмасын шертіңіз.
2) Менюде Программалар (Program) бөлімін таңдаңыз.
3) суретшесі бар Microsoft Front Page программасын шертіңіз.
2- тәсіл Егер сізде Microsoft Office бағдарламасы болса Front Page-ді «Офис
Бағдарламада жаңа бет жасау үшін Меню жолында Файл —>
Басқа да HTML редакторлар секілді Front Page бағдарламасының да
Бағдарламаның аспаптар панелін төмендегі Word редакторының аспаптар панелімен салыстырып FrontPage-нің ең үлкен құндылығы – оның Microsoft Office файлдарынан Электронды оқулықтар әр түрлі форматта болады. Мысалы, pdf, exe Ал мен өз блогым арқылы сіздерге қарапайым html арқылы
HTML- да құжатты пішіндеу үшін тегтердің стандартты жиыны қолданылады. Тег – бұл Web-парақта мәтін және суреттер бар.

Қазіргі білім беру жүйесінің маңызды жаңа белгісі оның өзара байланысты үрдістері бар әлемдік сипаты болып табылады. Білім берудің ғаламдық жүйесінің пайда болуы мен дамуы бірігу үрдістерінің, мемлекеттер мен халықтар арасындағы қоғамдық өмірдің әртүрлі саласында қарқынды ықпалдасуынан көрінеді. Білім берудің жаһандану үрдісіне ең алдымен тұтас ғаламдық ақпараттық кеңістік құруға мүмкіндік берген айтарлықтай жетілген ақпараттық технологиялардың пайда болуы себепші болды.

Кең таралған көзқарас бойынша электрондық оқу құралы дегеніміз өзіне қарапайым оқулық, анықтама, есептер жинағы мен зертханалық жаттығу қасиеттерін қосатын, өз бетімен оқу сатысын (курсын) игеруге мүмкіндік беретін бағдарламалық-әдістемелік кешен. Бұл балама емес, тек дәстүрлі оқу түріне қосымша ретінде, студенттің оқулықпен жұмысын ауыстырмайды. Бұл «электронды дәріскер» оқу құралының барлық лайықты жақтарын сақтаумен қатар, қазіргі заманғы ақпараттық технологиялардың мультимедиялық мүмкіндіктерін толық пайдалануға міндетті.

Бұл мүмкіндіктерге жатады:

-Тікелей бақылау мүмкін емес физикалық, химиялық және тағы басқа үрдістерді қозғалыста көрсету (өте кіші немесе өте үлкен уақыттық шамадағы үрдістер, мысалы, космостағы үрдістер);

-Адам өмірі мен денсаулығына зиянды, немесе сирек әрі қымбат құрал-жабдықтарды, ресурстарды керек ететін зат немесе үрдісті зерттеуде компьютерлік модельдеуді қолдану;

-Оқулық авторының аудио түсіндірмесі, оқу материалына аудио видеосюжетінің, анимацияның қосылуы;

-Контекстілі еске салу, сілтемені ұйымдастыру;

-Лездік шолу жүйесін жетілдіру (гипермәтін);

-Шешімін сандық және кескіндік түрде тез беретін қиын есептерді шығаруды ұйымдастыру;

Студенттің жаттығу мен тестілер орындауда білімін жедел өзін -өзі бақылау.

Электрондық оқулықтарға қойылатын талаптар туралы сөз қозғау өте қиын, өйткені қандай шешім қабылданғанына қарай электрондық оқу басылымының тағдыры, қолдану ыңғайлығы, жаңаруы және тағы басқа жағдайларға әсер етеді. Электрондық оқулыққа қойылатын талаптар тобын келесі сұлбада көрсетуге болады (1.2 кесте).

1.2 кесте - Электрондық оқу басылымдарына қойылатын жалпы талаптар

«Талап» түсінігін бұл жағдайда орындалатын бағдарламалық қамтамаға немесе өмір сүру циклінің үрдісіне қойылатын шектеу ретінде түсіну керек. Кез-келген шектеу ақыр соңында потенциалды тұтынушылар аясын шектейтіні белгілі. Қолдануға болатын аппараттық-бағдарламалық кешен түрлері диапазонын (аппараттық-бағдарламалық кешен – құрамы жай ғана техникалық және бағдарламалық бөліктерден тұратын ЭЕМ ) кеңейтуге ұмтылу керек, сол арқылы өнім функционалдығын шектемей потенциалды тұтынушылар шеңберін кеңейтуге болады.

Техникалық талаптар тобы ішінен бөліп көрсетуге болады:

• Компьютердің белгілі-бір сипаттамаларына талаптар, мысалы, оқулықтың жұмысы үшін пайдаланушыда Pentium процессорлі компьютері, тышқан, пернетақта, CD-ROM және т.б болуы керек;

• енгізу-шығару құрылғыларына және периферия құрамына талаптар. Пайдаланушыда, мысалы, түрлі-түсті монитор, принтер және интернетке шығу мүмкіндігі болуы қажет.

• Бұл топқа шартты түрде пайдаланушы машинасында орнатылған бағдарламалық қамтамаға талаптарды қосуға болады. Бағдарламалық қамтамаға шектеу келесідей болуы мүмкін: Microsoft Windows 98SE, 2000, ME, XP, 2003, Internet Explorer 6.0 немесе жоғары және т.б.

Технологиялық талаптар тобына бағдарламалық өнімді жасау технологиясын таңдаудан шығатын шектеулер жатады [7]. Қандай да бір технологияны таңдауда оны қолданумен байланысты көптеген сипаттамалар сәттерді назарға алу керек: аталған технология көмегімен ойластырылғанды қаншалықты іске асыруға болады, берілген оқу құралымен жұмыс үшін пайдаланушы қымбат тұратын бағдарламалық қамтаманы сатып алуы қажет болмай ма, яғни қайсыбір технологияны қолдану жоғары техникалық талаптарға алып келмей ме, қаншалықты болашағы бар, берілген бағдарламалық өнімді қаншалықты жеңіл қолдануға әрі өзгертуге болады және басқа да жағдайлар әсері.

Кез келген бағдарламалық өнімді, оның ішінде электрондық оқулық жасау және ендіруге қатысты шектеулерді мәселенің қаржылық жағы қоюы мүмкін. Аталған мәселе туралы қандай да бір ақыл беру өте қиын, тек «тегін» бағдарламалық өнімдерді қолдану нәтижесінде электрондық оқу басылымының өзіндік құнын айтарлықтай түсіруге болатындығын айта кеткен жөн.

Кез келген өнімнің маңызды сипаттамасына оның психологиялық қабылдануы жатады. Адамның қабылдау ерекшеліктерін ескеру қажет. Бұл өз кезегінде мүмкіндік береді:

• оқу құралының көркемдігін жақсартуға;

• материалдың еске сақталуын жақсартуға;

• жаңа бағдарламаға, оқу пәніне пайдаланушының үйренуін жеделдетуге;

• экран алдында жұмыс барысындағы шаршауды төмендетуге;

• назарды маңызды бөліктерге аудару, оның қабылдануын жақсартуға.

Дәрістің жоспары:

1. Потенциалды қауіпті және зиянды өндірістік факторлар

2. Электр қауіпсіздігін қамтамасыз ету

3. Есептеу орталықтарындағы бөлмелерде санитарлы-гигиеналық талаптармен қамтамасыз ету

4. ЭЕМ-мен жұмыс істеу барысындағы жарықтандыру

5. Шудың әсері

6. Өртке қарсы қорғану

7. Дербес компьютердің электромагниттік сәулеленулерінің түрлері және олардың әсер етулері

8. Компьютердің адамға әсер етуі

9. ДК-мен жұмыс істеген кездегі ұсыныстар

Қорытынды

Қазақстан Республикасының білім беру жүйесін ақпараттандыру еліміздің даму стратегиясының негізгі бағыттарының бірі, себебі ХХІ ғасыр – білім беру жүйесін ақпараттандыру ғасыры. Ақпараттандырудың негізгі бағыттарының бірі — білім саласын ақпараттандыру болып табылады. Қоғамымызды құрайтын тұрғындардың ой-еңбегінің жемісі болып табылатын ақпараттық ресурстарды күнбе-күн пайдалану ісі қарқындап дамып келе жатқан өскелең ұрпақты ізденісі мол шығармашылық бағытта тәрбиелеу керек  екендігін анықтап отыр.

Бүгінгі күні білім беру мекемелері мен педагогика ғылымы алдында білім берудің философиялық негіздеріне, білім жүйесінің стратегиялық бағыттарына, мақсаты мен мазмұнына, оны орындаудың әдіс-тәсілдеріне деген жаңа көзқарас қалыптасуда.

Білім беру саласындағы ақпараттық технологияларды пайдалану бұл оқытушының білімі мен іскерлігінің және кәсіптік педагогикалық шеберлігінің элементі ретінде қарастыру қажет.

Білім беру үдерісін ақпараттандыру бұл жаңа ақпараттық технологияларды пайдалану арқылы дамыта оқыту, дара тұлғаны  бағыттап  оқыту мақсаттарын жүзеге асыра отырып, оқу-тәрбие  үдерісінің  барлық  деңгейлерінің тиімділігі мен сапасын жоғарлатуды көздесе, білім беруді ақпараттандыру бұл танымдық іс-әрекетті қайта құру үшін және білімгерлердің интеллектуалдық мүмкіндіктерін күшейтуге арналған жағдайды құру мақсатында микропроцессорлық техника мен ақпараттарды тарату құралдарының, сондай-ақ осы құралдарға негізделген педагогикалық технологияның базасында ақпаратты жинау, өңдеу, тарату және сақтау әдістері мен құралдарын педагогикалық практикаға жаппай енгізу болып табылады.

Оқыту құралының қасиеттерін жақсартып, оның негізгі оқытушылық қызметін кеңейткен жағдайда компьютер мен компьютерлік бағдарламалардың білім беру саласындағы рөлі одан сайын күшейе түседі.

Жоғары оқу орындарында оқу процесінде компьютерлік, әсіресе техникалық қолдауды Жоғары кәсіби білім беруде дайындалған көптеген электрондық ресурстарда Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңында: «Білім беру жүйесінің басты талабы нақты. Осыған орай бүгінгі ұстаздардың алдында оқушыға білім, білік, дағдыларын жан-жақты қалыптастыру.Жалпы білім берудің мақсаты – терең білімнің, кәсіби дағдылардың дұрыс қалыптасуы.

Қазақстан Республикасының Білім туралы заңында: «Білім беру жүйесінің ақпараттық қоғамның негізгі талабы - оқушыларға ақпараттық білім негіздерімен қаруландыру. Қазіргі уақытта жаратылыстану - ғылыми білім беруде сабақ барысында бүгінгі заманның ең озық техникалық құралы - бұл интерактивті тақта.

Болашақ мамандардан – мектеп оқушыларының қазіргі заманғы техникалық окыту құралдарын пайдаланып жалпы техникалық пәндерді терең оқытуды талап етеді.

Бүгінгі танда оқушылар жаңа техниканың арқасында білім алудың жаңа әдістері мен технологиясын меңгере отырып, өздерінің шығармашылық потенциалының көзін ашуға, табиғи қасиеттері мен қабілеттерін одан әрі дамытуға толық мүмкіндік алып отыр.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:

1 Қазақстан Республикасының білім туралы Заңы. Алматы, 1999.

2 Иманбаева А., Оқу-тәрбие үрдісін ақпараттандыру ділгірлігі. Педагогика журналы №2, 2009ж.

3 «Болашақтың іргесін бірге қалаймыз» Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауы Астана. - 2011-16 б.

4 Қазақстан Республикасы білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы Астана 2013ж.

5 Сыздықов О., Өстеміров К., Адамқұлов Н. т.б. Технология. Жалпы білім беретін мектепт ің 8 – сыныбына арналған оқулық. Алматы «Мектеп» баспасы, 2004. -272 б.

6 Кальней А.А., Каправлова B.C., Поляков В.А. Основы методики трудового обучения. М.: – 1998. – 220с.

7 Методика трудового обучения с практикумом. /Под ред. Д.А.Тхоржевского. М.: - 2000. – 285с.

8 Мельникова Л.В., Осипова Л.В., Фридман Т.В. Методика трудового обучения. М.: - 2002. – 320с.

9 Өстеміров К. Кәсіптік оқыту әдістемесі. – Алматы: «РАДиАЛ» баспасы. 2006 – 240 б.

10 Методические разработки уроков./Под ред. И.Н.Федоровой. М.: Просвещение, 1981.-290с.

11 Кругликов Г.И. Методика преподавания технологии с практикумом: Учеб.пособие М.: Просвещение, 1988.-265с.

12 Коджаспирова Г.М., Петров К.В. Технические средства обучения и методика Машбиц Е.И. Психолого-педагогические проблемы компьютеризации обучения. М., 1989

13 Скакун В.А. Преподавание специальных и общетехнических предметов в училищах

14 Самородский П. С., Симоненко В. Д. Методика профессионального обучения: Устемиров К.У., Васильев И.Б., Девятьярова Т.А. Методика обучения общетехническим

15 Айтмамбетова Б. Жаңашыл педагогтар идеялары мен тәжірибелері. -А., 1991. Пасько. Microsoft Office - 97. К.: BHV, 1998.

16 Абрамов С.А. Начала информатики. М.: 1989.

17 Острейковский В.А. Информатика. - М.: Высшая школа, 1999.

18 Қоянбаев Ж..Б., Қоянбаев Р. М. Педагогика. – Алматы, 2002.

19 Основы современных компьютерных технологий. Ред. Хомченко А.Д. Бойс Д. Осваиваем Windows 95. Русская версия. 1997.

20 Брябрин В.М. Программное обеспечение персональных ЭВМ. М.: Наука, 1990.

21 Мартин, Метьюз. Excel для Windows 95/97. М.: АВЕ.

22 Могилев А.В. и др. Информатика. – М., 1999.

23 Фролов А.В., Фролов Г.В. Глобальные сети компьютеров. Практическое введение

24 Коцюбинский А.О., Грошев С.В. Современный самоучитель работы в сети Левин А. Самоучитель работы на персональном компьютере. М., 1995.

25 http://erkin.ucoz.kz/publ/azirgi_saba_ty_zindik_erekshelikteri/

26 http://school.coolkaz.kz/interaktiv

27 http://shieli-159mektep.narod.ru/index.files/Page952.htm

28 Тюрин Ю.Н., Макаров А.А. Статистический анализ данных на компьютере. Дюк В. Обработка данных на ПК в примерах. СПб.:
Основы компьютерных технологий. – СПб.: Корона, 1998. – 448

29 Шафрин Ю.А. Основы компьютерной технологии. – М.:АБВ, 1997.

30 Поспелов Д.А. Информатика: Энциклопедический словарь для начинающих. – М.:

31 Основы современных компьютерных технологий: Учебное пособие/под. ред. Хомоненко. –Колмыкова Е.А., Кумскова И.А. Информатика: учебной пособие для студ.

32 Михеева Е.В., Информационные технологии в профессиональной деятельности. – М.:

33 Безручко В.Т. Информатика (курс лекций): учебное пособие. – М.:
Заславская О. Ю., И.В. Левченко - Информатика:

34 Симонович С.В., Евсеев Г.А. Практическая информатика: Учебное пособие дляСимонович С.В., Евсеев Г.А. Специальная информатика: Учебное пособие для

35 Соколова О. Л. Универсальные поурочные разработки по информатике. М.:Угринович Н.Д. Информатика и информационные технологии. / М.: Лаборатория

35 Угринович Н.Д. Практикум по информатике и информационным технологиям. Учебное

36 Информатика: Практикум по технологии работы на компьютере /Под ред. Семенов А. С. Информационные технологии: обьективно-ориентированное моделирование: Учеб.пособие для Информатика: Учебник. – 3-е перераб. изд./Под ред. Н.В. Макаровой. Сулла Т.А. Охрана труда 2006.

37 Қауіпсіз және еңбекті қорғау нұсқауларын жасау және бекіту ережелері. Қазақстан Республикасындағы өрт қауіпсіздігі ережелері. Астана 2006 ж.

38 Д.А Аманбаев «Өндірісте еңбек қорғау негіздері»:Оқулық.- Алматы:2005

Қосымша

Оқытушы сабағында ақпараттық – коммуникациялық технологияларды пайдалану арқылы оның физикалық процестер мен құбылыстарды модельдеу оқу процесін дамыту мен электрондық оқулықтың тиімділігі зор.

4

3

2

1

5.5

5.4

5.3

5.2

5.1

5

5.6

Оқытудың технологиялық құралдары

Оқытудың технологиялық құралдары

Оқытудың технологиялық құралдары

Оқытудың технологиялық құралдары

Оқытудың технологиялық құралдары

Оқытудың технологиялық құралдары

Жоғарыдағы жоспармен әрекетті

іске асыру

Әрекеттің қысқартылуын және автоматтандырылуын қалыптастыру

Әрекеттің ойлаудан тысқары күйін қалыптастыру. Мүнда сөз, тапсырма әрекет процесінің тасымалдаушысы болады.

Әрекеттің материалдық немесе

материалдандырылған түріндегі моделін қалыптастыру (нәтижесінде әрекеттің мазмұнын анықтау)

Әрекеттің мақсаты, оның объектісі жөнінде қажетті түсініктер алу,бағдарлар жүйесі, яғни, әрекеттің бағдарлық негізінің схемасын түзу

Әрекеттің мақсатымен алдын-ала танысу

(білімгерде, оқу мотивін тудыру)

Әдістемелік жүйе

Танымдық іс-әрекеттің психология-дидактикалық тұжырымы

Оқыту

Оқыту үдерісі

Оқыту материалдарының құрылымы

6

Оқыту технологиясы

Оқыту құралдарының оқу-әдістемелік кешені

Оқулық

Әдістеме

және оқыту технологиясы

Технологиялық

оқыту құралдарының жинағы

Оқытудың технологиялық құралдары

6.3

6.4

6.2

6.1 111111111

1-сурет. Оқыту үдерісінің технологиялық сипаты

1.1-кесте

Оқыту ситуациялары (жағдаяттары)

Көрсетілген схема негізінде оқыту технологиясының жиынтық кестесін түзуге болады (Кесте 2 ).

2 кесте. Оқыту технологиясының жиынтық кестесі