Жаңа
сабақ. Натурал a, b және c сандары
үшін
теңдігі орындалатыны белгілі.
Бұл теңдік рационал бөлшектер үшін де орындалады,
яғни a, b және c рационал өрнектер
үшін:
теңбе-теңдігі орындалады,
мұндағы b ≠
0, c ≠ 0. Бұл тепе-теңдіктер
рационал бөлшектердің негізгі қасиеті деп
аталады.
Алгебралық бөлшектерді
қысқарту кезінде бөлшектің алымындағы немесе бөліміндегі көпмүшені
топтау әдісі арқылы жіктеп барып қысқарту
керек.
Көпмүшені көбейткіштерге
жіктеу үшін қысқаша көбейту формулаларын (кестені пайдалана отырып)
қолдан.
a2 – b2 = (a – b)(a + b)
(a + b)2 = a2 + 2ab + b2
(a – b)2 =a2 – 2ab + b2
(a + b[)3 = a3 + 3a2b + 3ab2 + b3
(a – b)3 = a3 – 3a2b + 3ab2 – b3
a3 + b3 = (a + b)(a2 – ab + b2)
a3 – b3 = (a – b)(a2 + ab + b2)
Кейбір
күрделі алгебралық
бөлшектерді ықшамдайтын
кезде топтау, ортақ
көбейткішті жақша
сыртына шығару, қысқаша
көбейту формулалары
арқылы көбейткіштерге
жіктеу, бірмүшені
қосылғыштарға жіктеп
барып топтау
әдістерін бірнеше
рет қолданатын
жағдайлар болады.
Мысалы:
№1 –
мысал. Көпмүшені көбейткіштерге
жіктеу әдістерін қайталаймыз:
1)Ортақ көбейткішті жақша
сыртына шығару:
2) Топтау
әдісімен:
=
3) Қысқаша көбейту формуласын
қолдану:
=( =
=
№2 –
мысал. - бөлшегін қысқартамыз. Ол үшін бөлшектің алымын да,бөлімін
де көбейткіштерге жіктейміз:
=
Алынған бөлшекті ортақ
көбейткіш (a+3)-ке қысқартамыз. Сонымен =
Тапсырмалар орындау.
Жеке жұмыс:
№1.
Теңдеуді шешіңдер:
№2. Бөлшекті қысқартыңыз:
1) ; 2)
№3.Өрнектің мәнін
табыңдар
№4. Бөлшектің мәнін
табыңдар:
1)
№5. Теңбе-теңдікті
дәлелдеңдер:
Шешімі:
|