Алып қашу. Салт-дәстүр әлде қылмыс?

”Алып қашу салт-дәстүр әлде қылмыс?” қоғамның аузында еркін түрде жүретін өзекті мәселе. Ата-бабаларымыздың кезінде бұл қалыпты жағдай болып саналатын. Себебі, сол заманда қыз баланың өз таңдауын, пікірін, өз ойын жеткізуге мүлде құқығы болмаған. Сондықтан да, бұл салт-дәстүрге айналып, ел арасында қалыпты жағдай болып саналған.

Қазіргі таңда алып қашу дәстүрі сақталған, бірақ заңмен қорғалған. Екі жастың келісімі бойынша алып қашу дәстүрі қылмыс емес. Егер қыз баланың келісімінсіз, күш көрсетіп алып қашса, ол заңмен қарастырылады. ҚР Қылмыстық Кодексі 125-бап. Адамды ұрлау. Төрт жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

Қазақстанда алып қашу дәстүрі кей өңірлерде сақталған. Мысалға айта кетсек, Оңтүстік Қазақстанда әлі күнге дейін “қыз алып қашу” қалыпты жағдай. Қыз бала ұрланған жағдайда, үй-іші қайта қабылдамауы мүмкін. Себебі, қазақта “қайтып келген қыз жаман” деген түсінік бар.

Ал қазақтың әдет-ғұрыпы жайлы айта кетсек, ерте заманнан үлкен кісілерді құрметтеп, сыйлау, сөзін жерге тастамау біздің халықтың тәрбиесі болып саналады. Үлкен кісіні құрмет тұту біздің халыққа тән тәрбие болғандықтан, қалыңдық келіспей жатқан жағдайда күйеу жігіттің әжесі қызды көндіру мақсатында табалдырыққа жатып алуы мүмкін. Егер де қалыңдық көнбей, үлкен кісіні аттап өтсе, біздің тәрбиемізге қарсы бұл жат қылық деуге болады.

“Алып қашу салт-дәстүр ме әлде қылмыс па?” деген сұраққа нақты жауап жоқ. Біз қазақ елі салт-дәстүрді де, әдет-ғұрыпты да ерте заманнан ұстанып келе жатқан халықпыз. Сондықтан да, қазақи салтымызды ұмытпай, заңға бағынуымыз абзал. Заңның алдында бәрі бірдей.