Арман қуған жастар: Отаннан алыстағы болашаққа ұмтылыс

Бүгінгі қазақ жастарының санасында «шетелге кету» ұғымы жай ғана арман емес, нақты мақсатқа айналып барады. Бірі – сапалы білім іздейді, бірі – лайықты өмір сүру мүмкіндігін көксейді, енді бірі – өз құқығы қорғалатын, әділ қоғамда өмір сүргісі келеді. Бұл – заманның шындығы. Бірақ жастардың елден жаппай кетуі – ұлт болашағына алаңдаушылық тудыратын қауіпті үрдіс.

Жастар неге кетіп жатыр?

Статистика мәліметіне сүйенсек, 2023 жылы елден кеткендердің 80 пайызы – 18 бен 35 жас аралығындағы азаматтар. Бұл – қоғамның ең белсенді, креативті бөлігі. Сарапшылардың айтуынша, жастардың басты көш себептері:

• • Жоғары білімнің сапасына күмән

• • Жұмыссыздық және төмен жалақы

• • Әлеуметтік әділетсіздік

• • Еркін ой айтудың шектеулігі

Әлеуметтанушы Әсия Қуанышбек: «Жастар тек материалдық жағдай үшін емес, өзін еркін сезіну үшін кетіп жатыр. Олар жаңаша ойлағысы келеді, бірақ қоғамдағы қалыптасқан жүйе бұған мүмкіндік бермейді», – дейді.

Ми қашуы – мемлекеттің басты қатері

«Ми қашуы» – тек Қазақстанның ғана емес, дамушы елдердің ортақ проблемасы. Бүгінде шетелде білім алып жатқан қазақстандық жастардың 67%-ы елге оралғысы келмейді.

Елімізде мемлекеттің қаражатына оқып, бірақ қайтып келмеген түлектердің саны артқан. 2022 жылы 'Болашақ' бағдарламасымен оқыған 142 түлек елге қайтпағаны үшін мемлекетке 1,4 млрд теңге қарыз болған.

Бұл – жай ғана көрсеткіш емес, бұл – еліміздің интеллектуалдық әлеуетін жоғалтып жатқанымыздың айғағы.

Кеткендер не дейді?

«Мен Қазақстанды жақсы көремін, бірақ өз елімде өзімді қажетсіз сезіндім. Мұнда менің білімім мен идеям бағаланбайды» – дейді Германияда тұратын Айдана, ІТ маманы.

«Ата-анам мені шетелге жібергісі келмеген. Бірақ өз болашағым үшін дұрыс шешім қабылдадым деп ойлаймын», – дейді Канадада оқып жүрген Мейіржан.

Жастар – елдің ертеңі. Олардың арманын шетелде емес, өз елінде жүзеге асыруына жағдай жасау – мемлекет пен қоғамның ортақ міндеті. Әрбір кеткен жас – жоғалған мүмкіндік. Егер біз бұл үрдісті тоқтатпасақ, ертеңіміз тек сырттан оралған үмітпен шектеліп қалуы мүмкін.

«Отан – отбасынан басталады» дейді дана халқымыз. Ендеше, жастарды отанында қалдыру үшін – оларға сенім, мүмкіндік, еркіндік беруіміз керек. Сонда ғана олар шетелге кетуді емес, елді өркендетуді армандайтын болады.