Асқар Алтайдың Казино шығармасындағы ретроспектива қолданысы

Неліктен Асқар Алтай өзінің
"Казино" шығармасында
ретроспектива қолданды ?
АХМЕТОВА ЖАЗИРА

Ретроспектива
- оқырманды шығарма барысында
кейіпкердің басынан өткен оқиғаға қайта
алып келу.

Кейіпкер образы
Кейіпкерлер қарым-қатынасы
Уақыт пен орын кеңіістік

Уақыт орын және кеңістік
-- Оқырманға оқиға болып жатқан кезеңді/
уақытты көрсетіп,сипаттау үшін. Себебі оқиғаның
орыны мен уақытты шығармадағы белгілі
факторлар, мысалы кейіпкерлердің
құндылықтарына, дамуына әсер етуі мүмкін.

"Мен мына тұрған Қаскелең ауданына
қарасты “Райымбек” ауылында"(Орын)
...""Қашу — бесполезно. Әкемнің
қолы ұзын, өзі органда істейд (Уақыт)

Автор таңдауы мен тілі: Өзге
тілдермен, нақты ауданның қолданысы,
шығрманың мазмұны мен тіпті атауына
тікелей қатынасы бар. Жошы Алматы
қаласында өмір сүрген, сонымен қатар
оқиға орыс тіліндегі сөздеріне
қарағанда(органдар,бесполезно) 2000
басында орын алуы мүмкін. Жошының
Қазақстанның сол кездегі ең дамыған
қаларында тұруы,онық болашақтағы
құмарлық ойындарға әкелуіне мүмкін еді

Кейіпкер образы
"Әкемнің қолы ұзын, өзі органда
істейді... "

Жошының әкесі бұл жерде өз
баласына бостандық бермеген,
қатыгез адам ретінде көрінді.Яғни
автор метафоралық қолданыс
арқылы, Жошының өміріндегі қатал
әке обрызын ашады. Бұл обрыздың
ашылуы, болашақта сюжеттік
шиеленісті маңызды рөл атқаруы
мүмкін.

"Содан бері бойымды бір суық сезім —
қатыгездік кернеп алған"

Жошы өзін осылай сипаттайды.
Яғни автор ретроспективаны
қолданып, балаық шағында болған
оқиғанның қазіргі Жошыға қалай
әсер еткенін,оның мінезі мен тұлға
болып қалыптасуына қалай әсер
еткенін көрсетеді. Өз таңдауын
автор, тілдік қолданыс арқылы,
эпитетпен метафора арқылы
дәлелдейді

Кейіпкерлер қарым-қатынасы
Жошының әкесімен қарым-қатынасы
"Бәріне кінәлі — әкем..."
"Әкем о қызға “ешқашан да үйлендіртпеймін” деді. Жолаушы болма деді"
Әкемнің бір ауыз сөзіне бола атжалмандай қасарыстым да қалдым
Шығармадағы ретроспектива қолданысы көбінесе
Жошы мен оның әкесінің қарым-қатынасыны
шиеленісін көрсету үшін алынған. Автор теңеу
немесе көпнүкте қолдансы Жошының арасындағы
түсініспеушліктін болмағанын
көрсетеді(атжалмандай). Бұл болашақтағы
Жошының әкесін жеккөруін,тіпіті оның тұлға болып
қалыптаспауының себебі ретінде көрсетіледі.

Сонымен қатар ретроспективаның
қолданысын дәлелтейтін деді, деген
еді, яғни өткен шақтағы етістіктердің
қолданысы байқалады

Қорытынды



Автордың шығармадағы ретроспектива секілді әдіс-тәсілдің
қолданысы шығармадағы сюжеттке әсерін көрсетеді. Яғни, автор
ретроспективаның кейіпкерлердің обрызына, олардың қарымқатынасына әсерін көрсеттіп, бұл факторлаодың сюжеттік
динамикаға, болашақтағы шығарманың шиеленістің дамуында
атқарытын рөлін көрсетеді. Автор ретроспектива тек қана тілдік
құралдар арқылы емес, сонымен қатар уақыт, орын. кеңістік
контексі арқылы көрсетеді.

Библиография
Admin.(2018,Қыркүйек 9).КАЗИНО. Алынған жері: https://bilim-all.kz/article/7317-Kazino