Ұзақ мерзімді жоспардың тарауы: 9-бөлім: Аспан әлемінің құпиялары

Мектеп: Ә.Науаи атындағы жалпы орта мектебі

Күні:

Мұғалімнің аты –жөні: У.Абдукаримова

Сынып : 5

Қатысқаны:

Қатыспағаны:

Сабақтың тақырыбы:

Аспан денелері

Осы сабақта қол жеткізетін оқу мақсаттары

5.1.1.1. Тақырыпты тірек сөздер арқылы болжау

5.2.3.1.. Ауызша мәтіндер құрауда қазақ тіліндегі төл дыбыстардың дыбысталуын, үндестік заңын ескеріп айту

Сабақтың мақсаттары

Барлық оқушылар біледі:

Мәтіндегі негізгі және қосымша ақпаратты түсінеді

Оқушылардың басым бөлігі: Нақты ақпаратты мәтін ішінен табады

Кейбір оқушылар:

Оқылым стратегияларын қолданады, оқыған ақпараттарын өмірмен байланыстыра алады.

Ойлау дағдыларының деңгейі

Білу, түсіну, қолдану

Бағалау критерийлері

- Мәтіндегі негізгі және қосымша ақпаратты анықтайды;

- Оқылым стратегияларын қолданады

Тілдік мақсаттар

Оқушылар орындай алады:

-Мәтіннің мазмұнын түсінеді, түрін ажыратады; -Мәтіннен тірек сөздерді табады;

-Мәтіннен негізгі және қосымша ақпаратты анықтайды.

Пәнге қатысты сөздік қор мен терминдер: Шолпан, Үркер, Отамалы, Үтамалы, Әзамалы,Тоғыс

Сөздікпен жұмыс:

Шолпан - ғаламшар

Үркер - шоқжұлдыз

Тоғыс - Айдың үркерді басып өтуі

Амалдар - тоғыспен байланысты есеп

Диалог құруға/ шығарма жазуға арналған пайдалы тіркестер:

-Жердің жалғыз табиғи серігі.....

-Ай мен Шолпан тетелес болады......

Талқылауға арналған сұрақтар:

1. Ай мен Шолпан туралы не білеміз?

2. Әлемдегі қандай жарық жұлдыздарды білеміз?

3. Қазақ халқының күнтізбесі туралы не білесіңдер?

Құндылықтарға баулу

Құрмет , ынтымақтастық, ашықтық қазақстандық патриотизм және азаматтық жауапкершілік

Пәнаралық байланыс

жаратылыстану, әдебиет, тарих

Алдыңғы оқу

Жамандыққа жақсылық көрсету . Тірек сөздер мен ұсынылған иллюстрациялар арқылы тақырыпты болжау (5.Т/А1.);.

Коммуникативтік жағдаятқа сай эмоционалды сөздерді дауыс ырғақтары арқылы қыстырма, қаратпа, одағай сөздерді еркін қолданып, диалогке даярлықсыз қатысу, өз пікірін білдіру (5.Т/А6.).

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған жаттығулар түрлері

Ресурстар

Сабақтың басы

6 минут

2 мин

3 минут

3 мин

Сабақтың ортасы

3 минут

15 мин

5 мин

4 мин

5 мин

І Ұйымдастыру кезеңі

Сәлемдесу, оқушыны түгелдеу. ІІ.Психологиялық жағымды ахуал жасау. «Шаттық шеңбері». Тұлғаға арналған тәсіл.

Қуанамын мен де,

Қуанасың сенде,

Қуанайық достарым,

Арайлап атқан күнге!

(оқушылар шеңбер болып тұрады, сағат тілімен оқушы өзін көрсетеді,сосын жанындағы досын, бірін- бірінің қолын ұстайды, қолдарын жоғары көтереді)

ІІІ. Оқу мақсаты мен бағалау критерийлерімен таныстырамын ІҮ. «Сен маған, мен саған» әдісі ақылы

өткен сабақты пысықтау мақсатында ширату жаттығуларын жұп болып орындатамын.

Ү.Топқа бірігу. Жұдыздардың суреттері арқылы топқа біріктіремін. (Мұғалім алдын ала суреттерді ажырата білу үшін мазмұнымен таныстырады)

І топ «Шолпан», ІІ топ«Үркер», ІІІ топ «Жетіқарақшы»

ІІ. Жаңа сабақ.

Оқылым алды

Ф.Оңғарсынованың «Жетіқарақшы мен Үркер туралы аңыз» шығармасынан үзінді оқу арқылы оқушыларға тақырыпты аштырамын.

Түрткі сұрақ:

1. Ай мен Шолпан туралы не білеміз?

2. Әлемдегі қандай жарық жұлдыздарды білеміз?

3. Қазақ халқының күнтізбесі туралы не білесіңдер?

1-тапсырма. Мәтінді 3 топқа таратып беремін.

Оқылым кезі:

ТЖ. Мәтінді іштей түсініп оқиды.(Мұғалімнің жетекшілігімен).

Ай мен Шолпан тоғысының тарихы.

Ежелгі адамдар аспандағы жұлдыздарға қарап жыл мерзімі мен уақытты айратын болған. Жердің жалғыз табиғи серігі – Ай. Ғарышта күн жүйесіне жақын ғаламшар Шолпан деп аталады.Ол Күнді кері айналатын ғаламшар. Шолпан Аймен тетелес болады.Қазақ жұртының уақыт есебінде тоғыс есебі ерекше маңызды. Айдың үркерді басып өтуі тоғыс деп аталады. Тоғыс есебі –мал шаруашылығымен шұғылданып жүрген қазақ халқының күнтізбесі. Ай толғанда ауа райы бұзылып, өзгеріс болады. Тоғыс үш күнге жалғасады.Бір жылда 13 рет тоғысу оның11 ғана көре аламыз.13 тоғысты шамамен 28 күн деп есептейді. Тоғыс есебі ежелгі түркі және үнді халықтарына белгілі болған. Тоғыс айлары:23 тоғыс- шілде, 21 тоғыс-тамыз, 19 тоғыс–мизам, 17тоғыс – қазан, 15 тоғыс – қараша, 13 тоғыс – желді,11 тоғыс – қаңтар, 9 тоғыс – үштің айы,7 тоғыс – бірдің айы, 5 тоғыс – көкек, 3 тоғыс – мамыр

Қазақ халқы көшіп – қону шаруаларын тоғысқа үйлестіріп отырған. Тоғыспен байланысты есептің бірі– амалдар деп аталады. Амалда ауа райы бұзылып, адамға да жайсыз болып, қара суық, жел, жауын,қар жауады.

Амалдар: қаңтарда-тоқырауын, ақпанда–ақпан амалы,

сәуірде –Отамалы, мамырда –Әзамалы

Күн тоқтаған кезге байланысты амалдар:

қаңтарда-тоқырауын – күннің «қаңтарылып байланатын», ең төмен болатын кезі қысқы күн тоқырау (22 желтоқсан).

ақпанда–ақпан амалы. Ақпан –Тоқпан ағайынды жігіттер қой бағады.Ақпан қой жайған уақытта ауа райы бұзылып қоймен бірге үсіп өлген.

наурызда –Үтамалы.Арпа-бидай сатқан сарт жиған малын айдап бара жатып, қырылған, жазғытұрым табылған.

сәуірде -Отамалы. Сіріңке жоқ заманда көрші ауылдан от алуға барған әйел үйіне жеткенше бұрқақата адасып үседі.

мамырда –Әзамалы. Әзді ақ сақалды үлкен қария адамның бейнесімен бейнелеп түсінеді. «Әз болмай жаз болмас,жаз болмай, мәз болмас» деген сөз қалған. (200сөз)

«Кластер» әдісі. Мәтіндегі 4 маңызды ақпаратты кластерге түсіріңіз.

Маңызды ақпарат

Дескриптор Білім алушы

-Мәтінді түсініп оқиды;

-Мәтіндегі 4 маңызды ақпаратты анықтайды;

ҚБ.«Қошемет» әдісі топтар бірін- бірі бағалайды

Мұғалімнің кері байланысы.

тоқырауын

Әзамалы

ақпан

Тоғыс амалдары

Үтамалы

Отамалы

Дескриптор Білім алушы

• Тоғыс амалдарын атап шығады, ерекшелігін айтады;

• Мағынасын аша алады.

ҚБ. Смайликтер арқылы топтар бірін-бірі бағалайды.

Мұғалімнің кері байланысы

Оқылымнан кейін

Тапсырма. «Сәйкестендіру» әдісі Берілген ұғымның анықтамасын нақты ақпаратардан таңдап жұптау.(Тапсырма 3 топқа ортақ болады, уақытқа беріледі)

А й 13

Ш олпан Жер ғаламшарының серігі.

Ж ер   шоқжұлдыз

Т оғыс саны қазақ халқының күнтізбесі

Т оғыс есебі  Аймен тетелес болады. Отамалы   амал түрі

Үркер   тіршілік бар ғаламшар

ҚБ.«Бағдаршам» әдісі арқылы топтар бірін- бірі бағалайды.

Жасыл – «өте жақсы, сары – «жақсы», қызыл – «қанағаттанарлық» .Топтар арасындағы кері байланыс .

Мұғалімнің кері байланысы

Интербелсенді тақта

Суреттер

Интербелсенді тақта

YouTube Ғаламтор желісінен

А4 формат

Интербелсенді тақта

Google

Ғаламтор желісінен

Үлестірме материалдары 11 күн

А4 формат

Интербелсенді тақта

АКТ Фипчарт

А3 формат

Сабақтың соңы

5 минут

Кері байланыс

3 минут

« Алақан» әдісі  арқылы Не үйренгенін? Не түсінгенін? Нені білгісі келетінін? Қандай тапсырмада қиыншылық туындағанын? Көмек болды ма? туралы саусақтарға жазады.

А3 формат

Үй тапсырмасы

2 минут

Жұлдыздар туралы аңыз- әңгімелер жазып келу

Қосымша мәлімет:

Саралау – оқушыға мейлінше қолдау көрсетуді қалай жоспарлайсыз?

Қабілетті оқушыға тапсырманы қалай түрлендіресіз?

Оқушылардың деңгейлеріне сай тапсырмаларды ұсынамыз.

Жеңілден күрделіге қарай.

Бағалау – оқушы білімін тексеруді қалай жоспарлайсыз? Оқушылардың білімі топ ішінде өзін –өзі бағалау арқылы бағаланады.

Пәнаралық байланыс

Денсаулық жəне қауіпсіздік,

АКТ-мен байланыс.

Құндылықтармен байланыс

(тəрбие элементі).

жаратылыстану, әдебиет,тарих

АКТ

Шығармашылық және сын тұрғысынан ойлау, қарым-қатынас жасау қабілеті

Рефлексия

Сабақтың мақсаты мен оқу міндеттері орындалды ма?

Бүгін оқушылар не үйренді?

Сабақ қалай өтті? Қандай деңгейде?

Менің ойымша, сабақтың оқу мақсаттары мен міндеттері орындалады. Себебі, тапсырмалар оқу мақсатына сай беріледі. Сабақта оқылым дағдысына көп көңіл бөлдім.

Тапсырмаларды орындау үшін «Дара диаграмма », «Алақан» әдісі қолдандым.«Сәйкестендіру тесті» әдісі бойынша оқушылар нақты ақпаратты табуға үйренеді.

Саралау талапқа сай іске асырылды деп ойлаймын.

Қритериалды бағалауды оқушылардың жас ерекшеліктеріне сай алдым.

Қорытынды бағамдау

Ең жақсы өткен екі нәрсе :