Бөлім: «Кеңістік пен уақыт»

Мектеп: Сырбек Каттебеков атындағы жалпы білім беретін мектеп

Пән: қазақ әдебиеті

Мұғалім: Изтурганова Раушан Жолдасовна

Күні : 12.09.2024 ж

Сынып: 11 «б»

Қатысқан оқушылар саны:

Қатыспағандар:

Сабақтың тақырыбы:

«Атау кере» романы және әдеби сын

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары

11.2.4.1 әдеби туындыдағы көтерілген мәселелерге өзіндік көзқарас тұрғысынан шығармашылық жұмыс (эссе, әңгіме, өлең, әдеби және еркін тақырыптарға шығарма) жазу.

11.3.4.1 шығарманы идеялық жағынан мазмұндас туындылармен салыстыра отырып, әдеби сын жазу.

Сабақ мақсаты:

«Атау кере» романында көтерілген мәселелерге өзіндік көзқарас тұрғысынан шығармашылық жұмыс (эссе, әңгіме, өлең, әдеби және еркін тақырыптарға шығарма) жазу, шығарманы идеялық жағынан мазмұндас туындылармен салыстыра отырып, әдеби сын жазу

Жоспар

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Ұйымдастыру кезеңі. Сәлемдесу. Оқушылардың назарын сабаққа аудару. Жағымды психологиялық ахуал.

І. Қызығушылықты ояту «Маңдайдағы стикер» әдісі.

Тақтаға бір оқушы шығады. Оның маңдайына 1 кейіпкердің аты жазылған стикер жапсырады. Орындарында отырған оқушылар тақтадағы оқушыға кейіпкер мінезі арқылы жұмбақтауы керек.

Ерік, Айна, Нүрке, Таған есімдері жасырылады.

Әдеби сын көркем шығармаға эстетикалық баға беріп, бейнеленген өмір шындығының көркемдік шындыққа қалайша айналғандығын саралайды, оның мән-маңызын түсіндіреді, әдеби өмірдің бүгінгі ерекшелігін айқындап, бағыт сілтейді. Әдеби сынының әдебиет тарихынан бір айырмашылығы, ол – бүгінгі шығармаларды талдап, оларға қазіргі кезең талаптары тұрғысынан баға береді. Әдеби шығарманы оқыған адам ол жөнінде өз пікірін, көзқарасын білдіре отыра алмайды. Әдеби сын – оқушыға тура жол көрсететін ақылшы. 

Оқушылар сабақтың мақсаты, бағалау критерийі, дескрипторлармен танысады.

Тақтаға бір оқушы шығады. Оның маңдайына 1 кейіпкердің аты жазылған стикер жапсырады. Орындарында отырған оқушылар тақтадағы оқушыға кейіпкер мінезі арқылы жұмбақтауы керек.

Қалыптастырушы бағалау.

ҚБ

11-сынып «Қазақ әдебиеті» оқулығы

Сабақтың ортасы

Мағынаны тану

1-тапсырма. Шығармадан берілген үзінділерді оқи отырып, көтерілген мәселелердің бірін таңдап, кестеге салыңыз. ТЖ

• Жат жұрттық ешқашан жарытқан да, жерсінген де емес, бүгін балын берсе, ертең уын ұсынады...»
  Нюра - Нүрке

• Араның байлығы адамдар үшін, ал біздікі… біздікі өзіміз үшін.

Айна

• Адамзат өз жаратылысында, алғашқы қауымдық құрылыста дейінші, бүгінгі ғылыми-техникалық замандағыдан әлдеқайда көп еңбек етіп, күш жұмсайтын, тек кейін еңбекті жеңілдетеміз деген сылтаумен әр түрлі құрал-жабдық, айла-тәсілдер ойлап тауып, еңбекқорлық қабілетін жоғалта бастады. Тіпті ең қарапайым қажеттілік — тамақ істеп ішудің өзін автоматтандырдық... Қазір біз неғұрлым тұяқ серпіп қимылдамай-ақ, шалқамыздан түсіп жатып шалқар байлыққа кенелтер құрал жасалған сайын, жанымыз жарылқана түседі. Қазір-ақ біз жатып ішер жалқаулықтың бұрынғы-соңды болып көрмеген жаңа дәуірін кешудеміз. Өзіміз ойлап тапқан жеңілдіктер бойкүйездіктің бесігінде әлдилеген сайын маужырап, бойымыз балқып, апиын ішіп алжасқандай, дел-сал, ұйқылы-ояу хал меңдеп барады-ау. Рас, миымыз жұмыс істейді, біліміміз мұхиттай, бірақ бүкіл ағзамыз қимылсыз, қозғалыссыз, тұйық су секілді борсып, бірте-бірте өле бастамағанына кім кепіл. Жо-жоқ, адамзатты жұмаққа жеткізер ақыл-ойы ғана емес, төрт аяқтап хайуандармен бірге жайылып жүрген жерінен алып шығып, сананың сандал көгіне мінгізген қара күші де... Неге біз қол еңбегінен қашқанда, сол қол еңбегі — мұқым еңбек атаулының анасы екенін ұмытып, күрек пен кетпенді, балта мен балғаны музейге қоюға асығамыз. Бәлкім, қой үстінде бозторғай жұмыртқалаған тыныш өмір, бейбіт ғұмырдың бойтұмары сол қарапайым еңбек құралдары шығар. Еңсеңді езер еңбек ләззатынан, қол-аяғың салдырап шаршап келіп етігіңді шешуге де шамаң келмей ұйықтаудан рақат не бар бұл жалғанда. Бәлкім, адам факторы — ең бір әлсіреген, техникаға иек сүйеп, еріншек тартқан...

Дескриптор:

• Мәселенің өзектілігін анықтайды;

• Мәселенің туындау себебін анықтайды;

• Мәселенің салдарын анықтайды;

• Өміріне байланысын анықтайды;

• Мәселеге қатысты пікірлер айтады;Мәселенің шешу жолдарын ұсынады.

ҚБ

2-тапсырма.

Топта талдаған мәселеге өз көзқарасыңызды эссе немесе өлең түрінде жеткізіңіз.

Дескриптор:

• Талдаған мәселеге өз көзқарасын шығармашылықпен танытады;

• Эссе немесе өлең жазады.

ҚБ

С ергіту сәті. «Былғары қолғап» ойыны

Ойын шарты: оқушылар үш адамнан тұратын топтарға бөлінеді: екі ойыншы, бір төреші. Мұғалім нұсқаған уақытта әдеби сын-пікір бойынша сұрақ-жауап сағатын ұйымдастырады. Ол қарсыласы тоқтап қалғанша жалғаса береді. Төреші есеп жүргізеді. Рөлдермен ауысып жүргізуге болады.

Тапсырма Ж.

Оқушылар ғалымдардың зерттеу еңбектерінен алынған үзінділермен танысып, аузы дуалы адамдардың қос қаламгер туралы айтқан пікірлеріне сүйене отырып, О.Бөкей «Атау кере» романын мазмұндас туынды Ш.Айтматовтың «Ғасырдан да ұзақ күн» романымен идеялық жағынан салыстыра отырып, әдеби сын жазады.

Оқуға ұсынылатын зерттеу еңбектер:

1. https://turkystan.kz/article/64492-zhal-an-men-zhal-yzdy-zhyrshysy сайтынан филология ғылымдарының докторы,  профессор Тұрсын Жұртбай «Жалған мен жалғыздық жаршысы»

2. https://www.google.com/search?q=

Г.Ыбырайқызы «О.Бөкейдің «Атау кере» шығармасындағы герменевтикалық сарындар»

3. Т.Ахметжан «Қазақ прозасының мұзтауы: Оралхан Бөкей» // Қазақ әдебиеті газеті. - Алматы, 5.12.2003.

4. Т..Ахметжан Оралханды ойлағанда ... // Қазақ әдебиеті газеті. 21.09.2004.

«Автор орындығы»

О қушылар жұмыстарын топтық деңгейге шығарып талдайды. Топтан бір үздік жұмысты таңдап, автор орындығына шығарады. Автор орындығында оқушылар сынып алдында жұмыстарын таныстырады. Қалған оқушылар әр оқушы жұмысын таныстырып болған соң «Екі жұлдыз, бір тілек» әдісі арқылы бағалайды.

Шығармадан берілген үзінділерді оқи отырып, көтерілген мәселелердің бірін таңдап, кестеге салыңыз.

• Мәселенің өзектілігін анықтайды;

• Мәселенің туындау себебін анықтайды;

• Мәселенің салдарын анықтайды;

• Өміріне байланысын анықтайды;

• Мәселеге қатысты пікірлер айтады;Мәселенің шешу жолдарын ұсынады.

Топта талдаған мәселеге өз көзқарасыңызды эссе немесе өлең түрінде жеткізіңіз.

Оқушылар сергіту сәтін жүргізеді.

Оқушылар ғалымдардың зерттеу еңбектерінен алынған үзінділермен танысып, аузы дуалы адамдардың қос қаламгер туралы айтқан пікірлеріне сүйене отырып, О.Бөкей «Атау кере» романын мазмұндас туынды Ш.Айтматовтың «Ғасырдан да ұзақ күн» романымен идеялық жағынан салыстыра отырып, әдеби сын жазады.

Қалыптастырушы бағалау.

ҚБ

Қалыптастырушы бағалау.

ҚБ

Қалыптастырушы бағалау.

ҚБ

О. Бөкей «Атау кере» романы

Сабақтың соңы

3 мин

Рефлексия

С абақтың басында ….

Сабақтың ортасында ....

Сабақтың соңында ....

Үйге тапсырма: «Өмірімнің қызықты бір күні» эссе жазу