Ашық сабақ Өрт қауіпсіздігінің сипаттамасы 3 курс студенттері

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

«Түркістан облысының адами әлеуетті дамыту басқармасы» ММ

«Түлкібас агробизнес және саяхат колледжі»МКҚК

КЕЛІСІЛДІ БЕКІТЕМІН

колледж әдіскері директордың оқу жұмысы

________А.С. Керимкулова жөніндегі орынбасары

(қолы) ___________Л. Байсеитова

« _____ »______ 2022 ж. (қолы)

« _____ »______ 2022 ж.

"Кәсіптік техникалық" пәндік циклдік комиссия

1202000 –« Тасымалдауды ұйымдастыру және көлікте қозғалысты басқару» мамандығына

Тақырыбы: Өрт қауіпсіздігінің сипаттамасы

Арнайы пән педагогі: Г.Т. Батирбекова

Т.Рысқұлов- 2022 ж.

Өрт қауіпсіздігінің сипаттамасы. Өрттің алдын алу жүйелері

Ауыл шаруашылығында ағаш отын,шөп,егін,орман,түрлі жанар-жағармай сияқты жанғыш заттар көптеп пайдаланылады. Сондықтан,ауылшаруашылық өндірісі өртке қауіпті болып есептеледі.

Өрттің шығу себептері қандай?

-тыйым салынған жерлерде от жағып,шылым шегуден;

-электр желілері мен қондырғыларының ақауларынан;

-электр жүйелерінің нормадан артық күш түсіп,сымдардың,қондырғылардың қатты қызуынан;

-тез жанатын сұйықтарды дұрыс сақтау мен пайдаланудың ережелерін бұзудан;

-жылу жүйелерін,пештерді дұрыс пайдаланбаудан;

-тракторларды,комбайндарды өртке қауіпті жерлерде пайдаланудан;

-адамдардың жауапсыздығынан,ұмытшақтығынан,жеңіл мінезділігінен;

-найзағайдан,кейде өздігінен жануы мүмкін;

Жану дегеніміз-жанатын заттың оттегімен,жылу және жарық шығаратын химиялық реакциясы.

Егер ауаның құрамында 0,7%-ға дейін бензиннің буы болса,ондай қоспа жанбайды.0,7-ден 5,03%-ға дейін бензиннің буы болса,ол қопарылыс жасайды. Ал 5,03%-дан жоғары болғанда кәдімгідей жалындап жанады.

Сондай-ақ,ауаның құрамындағы оттегі 14-16%-ға дейін азайғанда жану тоқтайды,ал оттегі 8-10%-ға түскенде шоқ сөнеді.

Құрылыстың салынған материалына байланысты,оның отқа төзімділігі де әр түрлі болады.Құрлыстарды отқа төзімділігіне қарай бес топқа бөледі:

I және II тобы-отқа жанбайтын материалдан жасалған құрылыстар.

III тобы-отқа жанбайтын материалдан жасалады.Бірақ плиталардың,қабырғалардың,төбенің арасын қосқан жері қиын жанатын материалдан жасалады.

IV  тобы-қабырғалары қиын жанатын материалдардан,ал арасын қосқан жерлері жанғыш материалдардан жасалады.

V тобы-толығынан отқа жанатын материалдардан жасалған үйлер.

құрылыстарды – оның ішінде және сыртында атқарылатын жұмыстардың өртке қауіптілігіне қарай таңдайды.

Құрылыс салғандағы өрт қауіпсіздігінің басты талабы үйлер мен ғимараттардың салынатын материалдарының отқа төзімділігіне қарай арақашықтығын сақтау болып табылады.Санитарлық нормалар мен ережелерге сәйкес өндірістік ғимараттардың,мал қораларының,құс өсіретін объектілердің өртке қарсы арақашықтықтары: отқа төзімділігі III дәрежедегі үйлер үшін – 12 м; III және IV дәрежедегі үйлер үшін – 15 м; IV және V дәрежедегі үйлер үшін  18 метр болуы тиіс. Шөп,сабан жиналған ашық қоймадан отқа төзімділігіне қарай III дәрежедегі үйлердің қашықтығы 39 м, IV және V дәрежедегі үйлерден қашықтығы 48 м орналастырылады. Сұйық жанармай сақтайтын ыдыстардан отқа төзімділігі III дәрежелі құрылыстар кем дегенде 12-20 м,IV және V дәрежедегі құрылыстар 15-25 м, ауруханалар,мектептер,мәдениет үйлері 25-50 м қашықтыққа орналасуы тиіс.

5000 адамға дейін тұрғындары бар елді мекенде сыйымдылығы 50 м³ суат,10000 адамға дейінболса сыйымдылығы 100 м³ суат жасалып қойылуы тиіс.

Техникаларды 200 машинадан топтастырып,әр топтың  арақашықтығын 20 м етіп ашық аулаларда сақтауға болады. Мұндай жағдайда машиналарды жеке-жеке алып шығуға мүмкін болатындай етіп орналастыру қажет.Техника сақталатын ашық аула үйлерден 15-20 м қашықтықта болуы тиіс.

Өрттің алдын алу шараларын ұйымдастыру және техникалық шаралар деп екіге бөлуге болады.

Ұйымдастыру шаралары:

— тұрғындардың арасында түсіндіру жұмыстарын жүргізу;

— көрнекі үгітпен насихаттау;

— ерікті өрт сөндірушілерін жасақтау;

— ашық от жағыуға, темекі шегуге, жарамсыз пештерді пайдалануға, т.с.с. тыйым салу жұмыстары жатады.

Техникалық шараларға;

— құрылыстарды өртке төзімді материалдардан салу;

— құрылыстардың талапқа сай арақашықтығын сақтау;

— қыстақтарды суға жақын  жерге орналастыру;

— барлық құрылыстарда өрт кезінде кететіндей арнайы есіктер болуы тиіс және олар сыртқа қарай ашылатын болуы қажет;

— пештер, қыздырғыш, құбыр желілері талапқа сай болуы тиіс;

— су жүретін қатып қалғанда оларды ыстық сумен, болмаса ыстық құммен еріту қажет;

— қоймалар, жанармай сақтайтын жерлер, егістіктер айналдыра соқамен жыртылып қойылуы тиіс;

— тракторлар ұшқын сөндіргіштермен жабдықталуы тиіс;

— электр жүйелерінде жерге тұйықтау, нөлдік сымға қосу істері жасалуы тиіс;

— шөпті, астықты кептіргенде желдеткіш айдайтын ауаның температурасы 110-120°С-тан аспауы қажет;

— от сөндіргіш, күрек, құм салған жәшік, киіз болуы тиіс;

— жайтартқыштар жасалуы қажет.

Отты сөндіру үшін өрт сөндіргіш заттар пайдаланылады. Олар:су,көбік,көмір қышқылы,инертті газдар,құм,ұнтақтар және түрлі жапқыш құралдар:брезент,киіз,асбест.

Су – өрт сөндіру үшін көп қолданатын зат. Судың ағыны жалынды бөліп,тұншықтырады.Сондай-ақ , су жанып жатқан затты салқындатып,отты сөндіреді.Су отқа тигенде буға айналып,ол жерге оттегінің қатысуына жол бермейді,сөйтіп жануды тоқтатады.
Көбік – жақсы от сөндіргіш зат. Көбікті қысылған ауамен немесе химиялық жолмен алады.Қысылған ауамен алынатын көбік ауаның түйіршіктерінен тұрады, ал химиялық жолмен алынатын көбік газдан тұрады.Көбікпен еріткіш сұйықтар, электр тогы жүріп тұрған желілерді, адамның үстіндегі киімді сөндіруге болмайды. Ол үшін түрлі жапқыш заттарды пайдалану керек (киіз, брезент, асбест).

               Өрт сөндіргіш құралдар

Өрт сөндіру үшін түрлі техникалық құралдарды пайдаланады.Олар жарамды күйде болуы тиіс.

Олар:

-орт сөндіру жабдықтары(су құятын бактар, өрт шелектері, құм салатын жәшіктері, өрт сөндіргіш аспаптардың тақтасы, өрт қауіпсіздігінің белгілері);

— өрт сөндіру қондырғылары (өрт гидранттары, гидрант-колонкалары, өрт крандары, сорғылары, көбік араластырғыштар;)

— өрттен құқару құралдары (сатылар, арқандар);

— өрт сигнализациясы (автоматы немесеқолмен қосылатын қондырғылары – дыбыс, жарықты аралас);

— от сөндіргіштер- олардың ауа мен көбіктің қоспасын, химиялық көбікпен, сұйықпен, ұнтақпен, қышқылмен сөндіретін болады.

— өрт сөндіретін қондырғылар-бөлменің ішіндегі отты сөндіру үшін пайдаланылады. Олар аэрозолды, сұйықты, сулы, газды, булы, көбікті, ұнтақты болады;

— өрт машиналары (өрт сөндіруші автомобильдер, моАуыл шаруашылығы өндірісінде төмендегідей от сөндіргіштер көп пайдаланылады:

— қолмен іске қосатын көбікті от сөндіргіштер: ОП-5, ОХП-10;

— көмірқышқылды от сөндіргіштер: ОУ-2, ОУ-5, ОУ-8;

   

Өрттен қорғау жұмыстарын ұйымдастыру

Өрт қауіпсіздігінің нормаларын, ережелерін, нұсқауларын, Ішкі істерминистірлігінің өрттен қорғау бас басқармасы дайындайды және оларды оырындалуын жергілікті жердегі өрттен қорғау басқармалары арқылы іске асырады.

Әрбір ауданда өртке мемлекеттік бақылау жасайтын инспекция жұмыс істейді. Оның көрсеткен кемшіліктерін белгіленген мерзімде орындау әрбір мекеме, жеке адам үшін міндетті. Орындамаған жағдайда инспекция айып салады немесе басқа шара көру жөнінде ұсыныс жасай алады.Ауылдық жерлерде ерікті өрт жасақшылары үлкен рөл атқарылады. Оның құрамына өндірістің басшысы, еңбек қоғау инспекторы (инженері), жасы 180-ге толған, денсаулығы жарамды әрбір ерікті азамат мүше бола алады.

Жасақшылар өрт техникасының құрлысын, жұмысын, оларды пайдалануды, өрт сөндірудің әдістерін оқып үйренеді және өрт сөндіруге қатысады.

Оларға жылына 6 күнге дейін ақылы демалыс беріледі, тегін арнайы киіммен қамтамасыз етіледі және олардың өмірі мекеменің есебінен сақтандырылады.

Жасақшылардың санын мекеме басшылығы бекітеді және олар негізгі төрт топқа бөлініп жұмыс жасайды: сөндіру тобы, сумен қамтамасыз ету тобы, қорғаныс тобы, қорғау тобы.

Әр түрлі орындардағы өрт сөндірудің ерекшеліктері

Әр түрлі орындардағы өртті әр түрлі жолменен сөндіреді. Өрт кезінде ерікті өрт жасағының бастығы өрттің себебін анықтап, оның адамдарға, мал-мүліктерге тигізетін қауіпін анықтап, оларды көшірудің мүмкіндіктерін жасап, тиісті нұсқау береді. Оның нұсқауларын өрт сөндіруге қатысушылар міндетті түрде орындауы тиіс.

Жанып жатқан электр жабдықтарын бойында ток бар кезде көмір қышқылымен сөндіруге болады. Желіден токты ажыратқаннан кейін сумен немесе көбікпен сөндіреді.

Ағаш заттарды сумен, оның ағысын жоғарғы жағындағы күшті жанып жатқан жеріне бағыттап сөндіреді.

Астық қоймасындағы өртті сумен, оның ағысын ағаш құрлымдарға, ал шашыранды суды астыққа бағыттап сөндіреді.

.

Өрт сөндіру кезінде қауіпті аймақтардағы адамдар арнайы кастюмдер, резіңке етіктер мен қолғаптар киюі және тыныс алу мүшелерін қорғайтан құралдарды пайдалануы тиіс.

IV.Бекіту

Бекіту сұрақтары 1.Өрт шығу себептері қандай? 2.Жану дегеніміз не ? 3Өрттің алдын алу ұйымдастыру шараларына нелер жатады ? 4.Жануды тоқтатудың қандай әдістері бар? 5.Өрт сөндіргіш заттарға нелер жатады ? 6. Өрттің алдын алу техникалық шараларына нелер жатады ? 7.Өрт сөндіргіш құралдарға нелер жатады ? 8. Көбікті өрт сөндіргіштер қандай жағдайда қолданады? 9 Көмірқышқылды өрт сөндіргіштер қандай жағдайда қолданылады? 10. Ауылдық жерлерде өрттен қорғау жұмыстары қалай ұйымдастырылады?

V. Студенттерді бағалау. Бағалау жүйесі бойынша

Үй тапсырма беру

1 Н . Ә. (1) 116 – 132 беттер

2 Қ.Ә. (2) 232- 245 беттер

Өрт кезіндегі орындалатын негізгі жұмыстар.

Өрт қауіпсіздігінің нормалары мен ережелері.

Өрт сөндіргіш заттарға нелер жатады

Педагог: ___________________ Г.Т. Батирбекова

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

«Түркістан облысының адами әлеуетті дамыту басқармасы» ММ

«Түлкібас агробизнес және саяхат колледжі»МКҚК

КЕЛІСІЛДІ БЕКІТЕМІН

колледж әдіскері директордың оқу жұмысы

________А.С. Керимкулова жөніндегі орынбасары

(қолы) ___________Л. Байсеитова

« _____ »______ 2022 ж. (қолы)

« _____ »______ 2022 ж.

"Кәсіптік техникалық" пәндік циклдік комиссия

1202000 –« Тасымалдауды ұйымдастыру және көлікте қозғалысты басқару» мамандығына

Тақырыбы: Өрт қауіпсіздігінің сипаттамасы

Арнайы пән педагогі: Г.Т. Батирбекова

Т.Рысқұлов- 2022 ж.

Өрт қауіпсіздігінің сипаттамасы. Өрттің алдын алу жүйелері

Ауыл шаруашылығында ағаш отын,шөп,егін,орман,түрлі жанар-жағармай сияқты жанғыш заттар көптеп пайдаланылады. Сондықтан,ауылшаруашылық өндірісі өртке қауіпті болып есептеледі.

Өрттің шығу себептері қандай?

-тыйым салынған жерлерде от жағып,шылым шегуден;

-электр желілері мен қондырғыларының ақауларынан;

-электр жүйелерінің нормадан артық күш түсіп,сымдардың,қондырғылардың қатты қызуынан;

-тез жанатын сұйықтарды дұрыс сақтау мен пайдаланудың ережелерін бұзудан;

-жылу жүйелерін,пештерді дұрыс пайдаланбаудан;

-тракторларды,комбайндарды өртке қауіпті жерлерде пайдаланудан;

-адамдардың жауапсыздығынан,ұмытшақтығынан,жеңіл мінезділігінен;

-найзағайдан,кейде өздігінен жануы мүмкін;

Жану дегеніміз-жанатын заттың оттегімен,жылу және жарық шығаратын химиялық реакциясы.

Егер ауаның құрамында 0,7%-ға дейін бензиннің буы болса,ондай қоспа жанбайды.0,7-ден 5,03%-ға дейін бензиннің буы болса,ол қопарылыс жасайды. Ал 5,03%-дан жоғары болғанда кәдімгідей жалындап жанады.

Сондай-ақ,ауаның құрамындағы оттегі 14-16%-ға дейін азайғанда жану тоқтайды,ал оттегі 8-10%-ға түскенде шоқ сөнеді.

Құрылыстың салынған материалына байланысты,оның отқа төзімділігі де әр түрлі болады.Құрлыстарды отқа төзімділігіне қарай бес топқа бөледі:

I және II тобы-отқа жанбайтын материалдан жасалған құрылыстар.

III тобы-отқа жанбайтын материалдан жасалады.Бірақ плиталардың,қабырғалардың,төбенің арасын қосқан жері қиын жанатын материалдан жасалады.

IV  тобы-қабырғалары қиын жанатын материалдардан,ал арасын қосқан жерлері жанғыш материалдардан жасалады.

V тобы-толығынан отқа жанатын материалдардан жасалған үйлер.

құрылыстарды – оның ішінде және сыртында атқарылатын жұмыстардың өртке қауіптілігіне қарай таңдайды.

Құрылыс салғандағы өрт қауіпсіздігінің басты талабы үйлер мен ғимараттардың салынатын материалдарының отқа төзімділігіне қарай арақашықтығын сақтау болып табылады.Санитарлық нормалар мен ережелерге сәйкес өндірістік ғимараттардың,мал қораларының,құс өсіретін объектілердің өртке қарсы арақашықтықтары: отқа төзімділігі III дәрежедегі үйлер үшін – 12 м; III және IV дәрежедегі үйлер үшін – 15 м; IV және V дәрежедегі үйлер үшін  18 метр болуы тиіс. Шөп,сабан жиналған ашық қоймадан отқа төзімділігіне қарай III дәрежедегі үйлердің қашықтығы 39 м, IV және V дәрежедегі үйлерден қашықтығы 48 м орналастырылады. Сұйық жанармай сақтайтын ыдыстардан отқа төзімділігі III дәрежелі құрылыстар кем дегенде 12-20 м,IV және V дәрежедегі құрылыстар 15-25 м, ауруханалар,мектептер,мәдениет үйлері 25-50 м қашықтыққа орналасуы тиіс.

5000 адамға дейін тұрғындары бар елді мекенде сыйымдылығы 50 м³ суат,10000 адамға дейінболса сыйымдылығы 100 м³ суат жасалып қойылуы тиіс.

Техникаларды 200 машинадан топтастырып,әр топтың  арақашықтығын 20 м етіп ашық аулаларда сақтауға болады. Мұндай жағдайда машиналарды жеке-жеке алып шығуға мүмкін болатындай етіп орналастыру қажет.Техника сақталатын ашық аула үйлерден 15-20 м қашықтықта болуы тиіс.

Өрттің алдын алу шараларын ұйымдастыру және техникалық шаралар деп екіге бөлуге болады.

Ұйымдастыру шаралары:

— тұрғындардың арасында түсіндіру жұмыстарын жүргізу;

— көрнекі үгітпен насихаттау;

— ерікті өрт сөндірушілерін жасақтау;

— ашық от жағыуға, темекі шегуге, жарамсыз пештерді пайдалануға, т.с.с. тыйым салу жұмыстары жатады.

Техникалық шараларға;

— құрылыстарды өртке төзімді материалдардан салу;

— құрылыстардың талапқа сай арақашықтығын сақтау;

— қыстақтарды суға жақын  жерге орналастыру;

— барлық құрылыстарда өрт кезінде кететіндей арнайы есіктер болуы тиіс және олар сыртқа қарай ашылатын болуы қажет;

— пештер, қыздырғыш, құбыр желілері талапқа сай болуы тиіс;

— су жүретін қатып қалғанда оларды ыстық сумен, болмаса ыстық құммен еріту қажет;

— қоймалар, жанармай сақтайтын жерлер, егістіктер айналдыра соқамен жыртылып қойылуы тиіс;

— тракторлар ұшқын сөндіргіштермен жабдықталуы тиіс;

— электр жүйелерінде жерге тұйықтау, нөлдік сымға қосу істері жасалуы тиіс;

— шөпті, астықты кептіргенде желдеткіш айдайтын ауаның температурасы 110-120°С-тан аспауы қажет;

— от сөндіргіш, күрек, құм салған жәшік, киіз болуы тиіс;

— жайтартқыштар жасалуы қажет.

Отты сөндіру үшін өрт сөндіргіш заттар пайдаланылады. Олар:су,көбік,көмір қышқылы,инертті газдар,құм,ұнтақтар және түрлі жапқыш құралдар:брезент,киіз,асбест.

Су – өрт сөндіру үшін көп қолданатын зат. Судың ағыны жалынды бөліп,тұншықтырады.Сондай-ақ , су жанып жатқан затты салқындатып,отты сөндіреді.Су отқа тигенде буға айналып,ол жерге оттегінің қатысуына жол бермейді,сөйтіп жануды тоқтатады.
Көбік – жақсы от сөндіргіш зат. Көбікті қысылған ауамен немесе химиялық жолмен алады.Қысылған ауамен алынатын көбік ауаның түйіршіктерінен тұрады, ал химиялық жолмен алынатын көбік газдан тұрады.Көбікпен еріткіш сұйықтар, электр тогы жүріп тұрған желілерді, адамның үстіндегі киімді сөндіруге болмайды. Ол үшін түрлі жапқыш заттарды пайдалану керек (киіз, брезент, асбест).

               Өрт сөндіргіш құралдар

Өрт сөндіру үшін түрлі техникалық құралдарды пайдаланады.Олар жарамды күйде болуы тиіс.

Олар:

-орт сөндіру жабдықтары(су құятын бактар, өрт шелектері, құм салатын жәшіктері, өрт сөндіргіш аспаптардың тақтасы, өрт қауіпсіздігінің белгілері);

— өрт сөндіру қондырғылары (өрт гидранттары, гидрант-колонкалары, өрт крандары, сорғылары, көбік араластырғыштар;)

— өрттен құқару құралдары (сатылар, арқандар);

— өрт сигнализациясы (автоматы немесеқолмен қосылатын қондырғылары – дыбыс, жарықты аралас);

— от сөндіргіштер- олардың ауа мен көбіктің қоспасын, химиялық көбікпен, сұйықпен, ұнтақпен, қышқылмен сөндіретін болады.

— өрт сөндіретін қондырғылар-бөлменің ішіндегі отты сөндіру үшін пайдаланылады. Олар аэрозолды, сұйықты, сулы, газды, булы, көбікті, ұнтақты болады;

— өрт машиналары (өрт сөндіруші автомобильдер, моАуыл шаруашылығы өндірісінде төмендегідей от сөндіргіштер көп пайдаланылады:

— қолмен іске қосатын көбікті от сөндіргіштер: ОП-5, ОХП-10;

— көмірқышқылды от сөндіргіштер: ОУ-2, ОУ-5, ОУ-8;

   

Өрттен қорғау жұмыстарын ұйымдастыру

Өрт қауіпсіздігінің нормаларын, ережелерін, нұсқауларын, Ішкі істерминистірлігінің өрттен қорғау бас басқармасы дайындайды және оларды оырындалуын жергілікті жердегі өрттен қорғау басқармалары арқылы іске асырады.

Әрбір ауданда өртке мемлекеттік бақылау жасайтын инспекция жұмыс істейді. Оның көрсеткен кемшіліктерін белгіленген мерзімде орындау әрбір мекеме, жеке адам үшін міндетті. Орындамаған жағдайда инспекция айып салады немесе басқа шара көру жөнінде ұсыныс жасай алады.Ауылдық жерлерде ерікті өрт жасақшылары үлкен рөл атқарылады. Оның құрамына өндірістің басшысы, еңбек қоғау инспекторы (инженері), жасы 180-ге толған, денсаулығы жарамды әрбір ерікті азамат мүше бола алады.

Жасақшылар өрт техникасының құрлысын, жұмысын, оларды пайдалануды, өрт сөндірудің әдістерін оқып үйренеді және өрт сөндіруге қатысады.

Оларға жылына 6 күнге дейін ақылы демалыс беріледі, тегін арнайы киіммен қамтамасыз етіледі және олардың өмірі мекеменің есебінен сақтандырылады.

Жасақшылардың санын мекеме басшылығы бекітеді және олар негізгі төрт топқа бөлініп жұмыс жасайды: сөндіру тобы, сумен қамтамасыз ету тобы, қорғаныс тобы, қорғау тобы.

Әр түрлі орындардағы өрт сөндірудің ерекшеліктері

Әр түрлі орындардағы өртті әр түрлі жолменен сөндіреді. Өрт кезінде ерікті өрт жасағының бастығы өрттің себебін анықтап, оның адамдарға, мал-мүліктерге тигізетін қауіпін анықтап, оларды көшірудің мүмкіндіктерін жасап, тиісті нұсқау береді. Оның нұсқауларын өрт сөндіруге қатысушылар міндетті түрде орындауы тиіс.

Жанып жатқан электр жабдықтарын бойында ток бар кезде көмір қышқылымен сөндіруге болады. Желіден токты ажыратқаннан кейін сумен немесе көбікпен сөндіреді.

Ағаш заттарды сумен, оның ағысын жоғарғы жағындағы күшті жанып жатқан жеріне бағыттап сөндіреді.

Астық қоймасындағы өртті сумен, оның ағысын ағаш құрлымдарға, ал шашыранды суды астыққа бағыттап сөндіреді.

.

Өрт сөндіру кезінде қауіпті аймақтардағы адамдар арнайы кастюмдер, резіңке етіктер мен қолғаптар киюі және тыныс алу мүшелерін қорғайтан құралдарды пайдалануы тиіс.

IV.