ТҮРКІСТАН ОБЛЫСЫНЫҢ

БІЛІМ БАСҚАРМАСЫ

ЖШС «КЕНТАУ КОЛЛЕДЖІ»

Оқу сабағының жоспары (Аудитория)

Тақырыбы: р-элементтері химиясы. ІІІ а топ элементтері. Алюминий

Модуль/пән атауы :_ Бейорганикалық химия

Педагог: химия пәнінің оқытушысы Раимкулова С.Т. дайындады.

1.Жалпы мәліметтер

Сабақтықтың түрі: Аудиториялық, кіріспе сабағы

2.Мақсаты, міндеттері Алюминийдің периодтық жүйедегі орны, атом құрылысы, қасиеттері, алынуы жайлы білім беру.

3.Оқу-жаттығу прорцесінде білім алушылар меңгеретін күтілетін нәтижелер және (немесе) кәсіби дағдылар тізбесі:________________________________________________

_____________________________________________________________________________

4.Қажетті ресурстар: Рower Point презентациясы, құрал-саймандар және тақырыпқа сәйкес әдебиеттер тізімі

5. Сабақтың барысы:

1.Ұйымдастыру кезеңі: (сәлемдесу, студенттерді түгелдеу, студенттердің назарын сабаққа аудару, психологиялық ахуал «Нұрға бөлену», топқа бөлу): 3 мин.

2. Үй тапсырмасын тексеру: 12 мин.

_____________________________________________________________________________

3.Жаңа тақырыпты түсіндіру 20 мин.:

АI 1s2 2s2 2p6 3s2 3p1

AI )2)8)3 сыртқы қабатында 3 е бар.

AI - III периодтың, III тобында орналасқан. Екідайлы қасиет көрсетеді. III валентті.

4.Жаңа тақырыпты бекіту 5мин.:

Бейне сұрақ: зертханалық тәжірибе жасап, қорытынды жасау үшін химиктердің көмегі қажет. «Маған көрсет» әдісі арқылы тәжірибе жасап көрсетіңіз. Алюминийдің қышқыл және сілті ерітінділерімен әрекеттесуін 1-ші сынауыққа 2мл тұз қышқылы, 2- ші сынауыққа 2 мл натрий гидроксиді ерітіндісін құйып, үстіне алюминий түйірін салыңдар. Сұрағы бар конверт беріледі

. Не байқалды? Құбылысты түсіндір, қасиетіне қорытынды жаса, реакция теңдеуін құрастыр Қорытынды сұрақтар:

_____________________________________________________________________________

6.Әдебиеттер тізімі: 3 мин

Ә.Қ.Патсаев, В.К.Мамытова,Г.А.Сабирова «Бейорганикалық химия» Шымкент 2015ж.

7.Үйге тарсырма :

_____________________________________________________________________________

8.Білімді бағалау: 2мин.

Сабақтың тақырыбы: Алюминий

Мақсаты:

Білімділік:  Дамытушылық: Ой өрісін, танымдық көкжиегін, есептер шығара отырып, логикалық ойлау қабілетін, функцианалдық сауаттылығын дамыту.

Тәрбиелік: Эколгиялық, экономикалық тәрбие беру

Сабақтың түрі: аралас сабақ

Типі: жаңа сабақты меңгерту.

Сабақта қолданылатын технологиялар: Блумның мақсат қою технологиясы.

Әдісі: түсіндірмелі,талдау. сұрақ-жауап, есептер шығару,

Көрнекілігі: интерактивтітақта периодтық кесте алюминийден жасалған зат­тар, алюминий ұнтағы.

Пәнаралық байланыс: биология, география

Сабақ барысы: Ұйымдастыру кезеңі

Үй тапсырмасын тексеру. Жаңа сабақты қабылдауға дайындық. Жаңа сабақ

Бекіту кезеңі. Қорытындылау. Үйге тапсырма. Бағалау

“Миға шабуыл”

Кальцийдің периодтық жүйедегі орны. Кальцийдің табиғатта кездесуі. Құрамында кальцийі бар тағамдар. Кермек су деген не? Кермектіктен қалай құтылуға болады?

Кальцийдің қандай қосылыстарын білесіңдер? Кермек су адам денсаулығына зиян келтіре ме? Сталактиттер, сталагмиттер деген не?

Кім тапқыр?

Болмасам да айтарлықтай салмағым,

Мен көбіңнен ардақтымын алдамын

Ұшақ болып аспанға ұшып қалықтап,

Жердің жүзін көк аспанды шарладым,

Қымбат болдым алтыннан да ертеде

(Алюминий)

Жаңа сабақ.

Табиғатта таралуы

Оттек пен кремнийден кейінгі үшінші орын алады.

Жер қыртысында минералдар түрінде таралған.

Сапфир, рубин, боксит, ортоклаз, альбит, анортит Са(AlSiO4)2 ,

нефелин KNa3[AlSiO4]4, криолит Nа3AlF6

Физикалық қасиеттері.

AI - күміс түстес ақ металл. Кристалдық торы кубтық. Жеңіл, жұмсақ, иілгіш. Жылу және электрөткізгіш. Басқа металдармен құймаларды оңай түзеді.

Химиялық

4AI + 3O2 = 2AI2O3

2AI + 6H2O = 2AI(OH)3 + 3H2

ІІІ. «Ой - толғаныс»

Графикалық диктант «Иә - жоқ»

1. Aлюминий табиғатта таралуы бойынша І орын алады ? (жоқ)

2. Aлюминий атомының сыртқы қабатында 3 электрон бар ( ия )

3. Aлюминий бір изотопы бар. ( ия )

4. Aлюминий сілтімен артық мөлшерде комплексті тұз түзеді ( ия )

5. Aлюминий құймалары өте ауыр ( жоқ)

1.Aлюминий белсенді металл ( ия )

2.Aлюминий ауада тотығып оксид қабығымен қапталады ( ия )

3.Aлюминий екідайлы металл ( ия )

4.Aлюминий қоры Қазақстанда кездеспейді? (жоқ)

5. A люминий ауыр металл ( жоқ)

1.Алюминотермия əдісін Н.Н. Бекетов ашты ( ия )

2. A люминий қосылыстарда І валентті ( жоқ)

3. A люминийге конц. салқын НNO3 əсер етеді.( жоқ)

4. Aлюминий тек қосылыс түрінде кездеседі ( ия )

5. A люминийдің қайнау температурасы 660оС тең ( ия )

1. Aлюминий қышқыл , сілтімен де əрекеттеседі? (ия )

2. Aлюминий электр тогын өткізбейді ( жоқ)

3. Aлюминийді бокситтен алады ( ия )

4. Aлюминий электрөткізгіштігі жөнінен І орында ( жоқ)

5. Aлюминий қосылысы зергерлік бұйымдар жасауда қолданылады ( ия )

Есептер мен жаттығулар орындау :

Есептер : Шешуі:

Бер: ω(AlCl3)-5% Шешуі:

m( ер -ді )=40 г AlCl3+NaOH=Na[Al(OH)4]+3NaCl

ω(NaOH)=0.2-20% m(AlCl3)=m(ер -ді )* ω=40*0.05=2 г

ρ=1.2 г/см3 υ (AlCl3)=m/M=2/133.5=0.015 моль

υ (NaOH)=4*υ (AlCl3)=0.06 моль

т-к: V( ер -ді NaOH)-? m(NaOH)= υ*M=0.06*40=2,4г

m(ер -ді NaOH)= m(NaOH)/ ω(NaOH)=2,4г/0,2=12г

V( ер -ді NaOH)=m/ ρ=12г/1,2 г/см3=10мл.

Кітап бойынша тапсырмалар орындау

№1. тапсырма

АI III перидта, III топтың негізгі топшасында орналасқан. Ar=27. ек, жеңіл екідайлы. Ақ түсті, жеңіл металл. Қабыршағы бұзылса оттекпен де сумен де әрекеттеседі. Бейметалдармен әрекеттеседі.

№2. тапсырма

Топтастыру әдісі бойынша орындалады.

№8. №9 есептер шығарылады.

№8 тапсырма.

2AI + 6HCI = 2AICI3 +3H2

ν(H2)= V(H2)/VM = 7,4л/22,4л/моль= 0,3 моль

2AI моль әрекеттескенде -------------3 H2 моль бөлінсе

Х моль AI------------------0,3 H2 моль бөлінеді

Х= 2*0,3/3= 0,2 моль AI

m(AI) = ν(AI)*M(AI) = 0,2 моль AI*27г/моль=5,4г

қоспадағы мыстың массасы:

m(Сu)= 12г-5,4г=6,6г

ω (AI) = m(AI)/ m(қоспа)= 5,4 г/12 г=0,45 45%

ω (Cu) = m(Cu)/ m(қоспа)= 6,6г/12 г= 0,55 55%

Қорытындылау

Не білдік?

Алюминий табиғатта __________кездеседі.

Тұрақты____________ валентті

_________________________қолданылады.

Физикалық қасиеті_____________________

Үйге тапсырма

35 тақырып. Алюминий. №6.№7 есеп

“Алюминий құймалары» тақырыбында эссе жазу

Сабақ барысы

Сабақтың

жоспарланған кезеңдері Сабақтағы жоспарланған жаттығу түрлері Ресурстар

Сабақтың басы

1.Ұйымдастыру М: Бүгінгі күнге сәттілік тілей отырып, сабағымыз «Айтарым бар...» бағдарламасы ретінде өткізіледі. Бағдарламамызға қатысатын мамандармен танысайық С. Топқа біріктіру: «Пазл» әдісі арқылы М. Оқушылар сіздерді кәсіби дағдыларыңызға қарай топтарға біріктіремін: Металлургтер

Металлургтер (ақ парақта боксит минералының суреті, парақ артында металлург сөзі бар) Физиктер (сары парақата алюминий сымының суреті, парақ артында физиктер сөзі бар) Химиктер (жасыл парақта алюминий жану реакциясының теңдеуі, парақ артында химиктер сөзі) Технологтар (қызыл парақта алюминийоксиді мен гидроксиді формуласы, артында технолог сөзі ) Бағдарламамызды бастамас бұрын мына бір өлең жолдарын келтіргім келеді С . Ширату жаттығуы: «Жасырын зат» өлең жолдарында жасырын тұрған элементті анықтайды «Қанатты метал» өлеңі Болмасам да айтарлықтай салмағым, Мен көбіңмен ардақтымын, алдамын, Ұшақ болып аспанға ұшып қалықтап Жердің жүзін, көк аспанды шарладым, Дюралюминий дейтін менің қоспамды, Әспеттейді химияның достары. Осыларға төсек, үстел, ыдыс пен, Бағандардың бұйндаларын қос тағы. Қағаз да мен қант-шайды сәндеген, Тоққа балқып, келіп тұрған ән де мен. М. Бұл өлең жолдарында қай металл туралы айтылған? О. Болжамды жауап: алюминий металы туралы айтылған Бұл металл туралы сіздер қандай мәліметтер келтіре аласыздар? О. Болжамды жауап: алюминий сұр түсті, балқиды, жеңіл металл. Күнделікті өмірде одан жасалған ыдыс аяқтар, құрал-жабдықтар, техника құралдарын көріп жүрміз. Электр тоғын жүріп жатырған сымдарда қолданылады. Сіз үшін бүгінгі бағдарламамызда осы металл туралы қандай құнды жәйттар келтірілуі мүмкін? О. Болжамды жауап: Алюминий металының ашылу тарихы, табиғатта таралған қосылыстары, алюминийді қалай алады, химиялық қасиеттері, алюминийдің қосылыстары туралы айтуы мүмкін. Алюминий екідайлы металл деп айтып жүрміз. Осыған нақты зерттеулер жүргізіліп, дәлелденсе...Екідайлылық ұғымын түсініп алсақ... М. Олай болса бүгінгі бағдарламамызға «Ертеде алтынна қымбат болған алюминийдің қазіргі маңызы» төңірегінде айтарымыз бар деп түрлі сала мамандары келіп отыр. Бүгінгі сабағымыздың тақырыбы: «Алюминий және оның қосылыстары». Бағдарламамызға келген мамандардың білімі арқылы алюминийдің қасиеттерін түсініп, Физиктер Химиктер Технологтар

екідайлы қасиеттеріне зерттеулер жүргізу арқылы дәлелдер келтіретін боламыз.

Сабақтың ортасы

Бағдарламамызға келген қонақтар тақырып төңірегінде әңгіме өрбіту үшін дайындалуға уақыт берейік Т. «Төрт сөйлем - пікір, дәлел, мысал, қорытынды» әдісі бойынша оқушылар берілген ресурстардағы мәтіндермен танысып, топта талқылайды. Топ оқушылары міндеттерін бөліседі. 1 топ: Минерологтар (Алюминийдің табиғатта кездесуі, алынуы) 2 топ: Физиктер (алюминийдің атом құрылысы, физикалық қасиеттері) 3 топ: Химиктер (Алюминийдің химиялық қасиеттері) 4 топ: Технологтар (алюминийдің маңызды қосылыстары) М. Мамандар тақырып төңірегінде ойларыңызды жинақтап пікір, дәлел, мысал келтіріп, қорытындыңызды ортаға салсаңыздар: Металургтерге сұрақ: Табиғатта алюминий неге таза күйінде кездеспейді?Қазастанда алюминийдің кендерінің орналасуы және алюминий зауытының қазіргі жай-күйі туралы мәліметтер келтірсеңіз? О. пікір, дәлел, мысал, қорытынды Физиктерге сұрақ: Алюминийдің физикалық қасиеттері қандай сипаттарға ие? О. пікір, дәлел, мысал, қорытынды Химиктер: Алюминий – екідайлы металл деген ұғымды химиялық тұрғыдан қалай ашып түсіндірер едіңіз? О. пікір, дәлел, мысал, қорытынды Технологтар: Алюминийдің және маңызды қосылыстарының қолданылу саласы қандай? О. пікір, дәлел, мысал, қорытынды Мамандарға берілген сұрақтар бойынша тақырып қаншалықты ашылғандығын бағалап жіберейік: Б. Топтар бір – бірін бағалайды: «3:2:1» әдісі 1. Есімде қалған 3 термин.... 2. Мен үшін маңызды болған 2 мәлімет ..... 3. Сізге 1 ұсыныс.... Оқулық, Қазастанның кен байлықтар картасы, Павлодар алюминий зауыты туралы мәлімет. Оқулық 39 сурет Бағалау парақтары беріледі

О. ü Есімде қалған 3 термин екідайлы, алюмотермия, натрийалюминаты ü Мен үшін маңызды болған 2 мәлімет: 1. Қазақстанда Павлодар алюминий зауыты бар 2. Алюминий екідайлы металл ü Сізге 1 ұсыныс химиктер алюминийдің екідайлы қасиеттерін баяндаған кезде реакция теңдеулері арқылы мысалдар мен дәлелдер келтірілді, қосымша көрнекі меһатериалдар арқылы бейнекөріністер көрсетілсе жақсы болар еді. М. өз ойларын жетік айта білулерін дамытуға арналған кері байланыс сөздерін айту: «Жарайсыздар, білімдеріңді бұдан да жоғары деңгейге жеткізіңіздер», «Нақты мәліметтер келтірдіңіздер, мысалдар арқылы дәлелдеуді жетілдіру қажет», «Ғылыми тұрғыда ділелдер келтіре отырып баяндадыңыз» Әр маман өз дәйектерін келтіре отырып, сұрақтарға жауаптарын ұсынды. Енді осы бағдарламаны көріп отырған көрермендердің сіздерге арналаған сұрақтары мен тапсырмалары бар екен. Телебағдарламаға келіп түскен видеосұрақтарға кезек береміз: Әр топқа бейне сұрақтар беріледі (мамандарды берілген тапсырма мазмұнына қарай топтастырамыз) 1 - бейне сұрақ: Маған минералдарға атауларын сәйкес жапсырып, қораптарға салу тапсырылған болатын. Маған металлургтердің көмегі қажет. К. Көрсетілім: «Алюминий мен оның құймалары» 1 топ - Сәйкестендіру

№ Формулалар Аты 1 Na3AlF6 Корунд 2 Al2O3 Нефелин 3 KNaAlSiO4 Альбит 4 KAlSi3O10 Криолит 5 K2O*Al2O3*6SiO2 Каолинит Интербелсенді тақтадан видео көрсетіледі. Топтарға тапсырмалары жазылған парақтар беріледі.

6 Al2O3*2SiO2*2H2O Дала шпаты 2 – бейне сұрақ: Менің тапсырмамды орындауға технологтардың көмегі қажет. Химиялық диктант берілген, формула құруға көмектессеңіздер: «Химиялық диктант»

Қосылыс атауы Формуласы Алюминий (ІІІ) оксиді Алюминий (ІІІ) гидроксиді Алюминий карбиді Алюминий нитриді Алюминий хлориді Алюминий сульфаты Натрий алюминаты Натрий тетрогидроксоалюминаты

3 – бейне сұрақ: Есепті шығаруға физиктердің көмегі қажет.

«Конверт сұрақ» әдісі арқылы тапсырма беріледі. Есептің берілген шарты төмендегідей: Алюмотермиялық әдіспен темір алған. Массасы 20г Ғе (ІІІ) оксидімен массасы 50г алюминий әрекеттескенде қанша грамм темір шығады?

Дискрипторлар: 1. алюмотермия әдісімен темір(ІІІ) оксидінен таза темір алу реакция теңдеуін құрады;

2. Есептің шартын жазып, қажетті қосылыстардың молекулалық массасын есептейді;

3. формула бойынша артық мөлшерде берілген затты анықтайды;

4. формула бойынша есептеулер жүргізіп, жауабын жазады.

. Дискриптор: 1. Қауіпсіздік ережесін еске түсіреді 2. Сынауықтарға сәйкес қышқыл және сілті ерітіндісін құяды 3. Сынауыққа алюминий түйірін салады 4. Құбылысты қадағалап, алюминийдің екідайлы қасиетін сипаттайды 5. Реакция теңдеуін құрастырады, қорытындылайды М. Мамандар көрермендерден келген сұрақтарға толық жауап бере алдыма? Б. «Ден Бонон» 6 қалпағы әдісі арқылы бағалап жіберейік: Сары қалпақ - Позитив (Химиктер тобын бағалау) Жағымды тұстары қандай болды? Оның артықшылығы қандай? О. Мен үшін жағымды тұсы деп алюминийдің екідайлы қасиетін зертханалық жұмыс арқылы көрсетіп, ділелденгені. Оның артықшылығы барлық оқушыға көрсетіліп, түсіндірілді М. Химиктер бейнесұрақта берілген тапсырманы орындай отырып, теориялық білімдерін практикада ұштастырып білімдерін молайтты, ары қарайда білімдеріңді молайту жоланда аянбаңдар. Ақ қалпақ - Фактілер (физиктерді бағалау) Менде қандай ақпарат бар? Маған қандай ақпарат алу қажет? О. Менде бар ақпарат металдарды алудың 3 түрімен ғана таныс едім, бүгін алюмотермия әдісімен таныстым Маған тағы да металдарды алудың басұа әдістері туралы ақпарат алу қажет М. Физиктер тобы есепті шығаруда теорялық білімдерін пайдаланып, реакция теңдеуін жылдам құрып, есепті тез шығарды. Есептерді шығаруда толық фактілерді келтіру қажет Жасыл қалпақ - Креатив (металлургтерді бағалау) Менде қандай идеялар бар? Қандай баламалы түрлерді ойлап таба аламын? О. Менде металлургтердің тапсырманы орындау барысында жоғарыда айтылып Зертханалық жұмысқа қажетті құрал – жабдықтар: сынауықтар, штатив, натрий гидроксиді ер, тұз ұышұылы ер, алюминий түйірі

келтірілген мәліметтерге сүйене отырып, сәйкес минералдардың аталуын тез сәйкестендіру идеясы ұнады Маған бұл тапсырманы орындаудың балама түрі көрсетілім арқылы түсіндіруі нақты болды М. Металлургтер көрермен тапсырмасын орындауда теориялық біліммен қатар, көрнекі материалдарды шебер қолдана білді, түрлі тапсырманы орындаудың баламалы түрін ұсынуды жетілдіре беріңіздер Көк қалпақ - шолу (технологтарды бағалау) Мен үшін жаңашыл болды? Тағы не білгім келеді? О. бұл тапсырманы орындау барысында мен үшін жаңашыл болған алюминийдің кешенді қосылысының формуласы Тағы алюминийдің тұрмыста қолданып жүрген құймалары туралы білгім келеді? М. Технологтар тапсырманы орындауда қосылыстардың химиялық формуласын нақты таба білді, бірақ индекстерін қоюда элементтердің валенттіліктері ескерілуі қажет Сары, ақ, жасыл, көк қалпақтар беріледі

Сабақтың соңы

М. Бүгінгі бағдарламамызды «Кезбе тілші» әдісі арқылы қорытындылаймыз: Мамандар бір сөйлеммен тақырыпты түйіндесеңіз: Мен бүгін ... білдім. (О. Мен бүгін алюминийдің екідайлы металл екенін білдім) Маған қызықты ....болды. (О. Маған қызықты жағдай алюминийдің қышқыл мен де сілтімен де әрекеттесуі) Маған ... қиын болды. (О. Маған алюминий гидроксидіне сілтінің артық мөлшерін қосу реакция теңдеуін келтіру қиын болды) Мен келесі ...... тапсырмаларды орындауда қиындыққа тап болдым (О. Мен келесі есептеуді орындауда қиындыққа тап болдым) Мен ... екенін түсіндім. (О. Алюминий табиғатта таза күйінде неге кездеспейтіндігін түсіндім) Мен енді ... жасай аламын. (О. Мен енді алюминийдің екідайлық қасиеттеріне зерттелер жүргізе аламын) Мен ... үйрендім. (О. Мен алюминийдің өнеркәсіпте алу жолдарын үйрендім) Мен ... жасай алдым. (О. Мен алюминийдің табиғатта кездесетін минералдарының атауларын формуламен сәйкестендіруді жасай алдым) Мен ... жасап көремін. (О.Мен өз бетіммен алюминийдің химиялық қасиеттеріне арналған есептеулерді шығарып көремін) Сұрақтары бар стикерлер таратылады

Мен ... таңқалдым. (О. Алюминий гидроксиді тұнбасының сілтінің артық мөлшерінде еріп кететініне таңқалдым) Мен өмірде ... қолданамын. (О. Бүгінгі бағдарламаға келген мамандар алюминийді жан – жақты талдап, пайдалы ақпараттар берді. Алған білімімді өмірде қолданамын.) М. Бүгінгі бағдарламамызға келген мамандар «Ертеде алтынна қымбат болған алюминийдің қазіргі маңызы» төңірегінде теориялық білім беріп қана қоймай, көрсетілім, зертханалық жұмыс, тапсырмалар арқылы білімдеріңізді тереңдей түсті. Алюминий таралуы жағынан металдардың арасында бірінші орында болса, сіздерде оқуда озат, ойларың жүйрік болсын. Алюминийдей жұмсақ, алюминий оксидіндей төзімді, екідайлық қасиетіндей жан – жақты болыңыздыр. Үйге тапсырма: «Алюминий ертеде алтынна қымбат металл болған. Неліктен?» осы сұрақ төңірегінде деректер іздестіру

Саралау – Сіз қандай тәсілмен көбірек қолдау

көрсетпексіз? Сіз басқаларға қарағанда қабілетті

оқушыларға қандай тапсырмалар бересіз? Бағалау – Сіз оқушылардың материалды игеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлап отырсыз? Денсаулық және қауіпсіздік техникасын сақтау

Сыныптағы саралау жұмысының жалпы ортақ

қабылданған келесі тәсілдері бойынша көбірек қолдау

көрсеттім.

ü Оқытудың болжалды міндетіне қарай топ

құруда кәсіби дағдыларына қарай түрлі

мамандық иелері: химик, физик, металлург,

технолог топтарына бірігіп, сәйкес дереккөздер

бойынша мәтінмен жұмыс жасайды

ü Топтарға тапсырма бергенде теориялық білімді

ары қарай практикамен ұштастыру

мақсатында алға ілгерілеп отыратын

сәйкестендіру, химиялық диктант, есептеулер

мен зертханалық жұмыс тапсырмалары

берілді;

ü Топтық жұмыста мамандарды ойланту үшін

және бірқатар жауаптар алу үшін алдын ала

дайындалған сұрақтар берілді. Мысалы:

Металургтерге сұрақ: Табиғатта алюминий

неге таза күйінде кездеспейді? Сәйкесінше Сабақтың өн бойында қалыптастырушы бағалаудың «3:2:1», «Де Бонон 6 қалпағы» әдістері қолданылып, оқушылармен кері байланыс орнатылып тұрады, дискриптор арқылы есептер мен зертханалық жұмыстарға балл қойылып, кері байланыс жаса

Аl→ Аl₂ О₃ →Аl₂ (SО₄)₃ →АІ (ОH)₃ → Na АІО₂

Футбол ойыны.

«».

6. (0,9%)

7. (+3)

8. (Al₂O₃)

9. (Павлодар, Торғай)

10. . (660С)