Автоматты өрт сөндіру жүйелерінің және дабыл жүйелерінің мақсаты аумағы

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

Шаруашылық объектісіндегі өрт қауіпсіздігі

(пән атауы)

«Автоматты өрт сөндіру жүйелерінің және дабыл жүйелерінің мақсаты аумағы»

(жұмыстың тақырыбы)

Студент: 402

(тобы) (күні,қолы) (аты – жөні, тегі)

Жетекшісі:

(күні,қолы) (аты – жөні, тегі)

Комиссия мүшелері:

(күні,қолы) (аты – жөні, тегі)

(күні,қолы) (аты – жөні, тегі)

(бағасы) (күні)

Семей

Мазмұны:

Кіріспе…………………………………………………………………3

1. Автоматты өрт сөндіру жүйелерінің және дабыл жүйелерінің мақсаты аумағы. ……………………………………………..……………………

1.1 Автоматты өрт сөндіру жүйелері …………………………………4-19

1.2 Автоматты су өрт сөндіру жүйесі…………………………………19-23

2. Автоматты өрт сөндіру дабыл жүйесі ……………………………23-27

2.1 Техникалық өртке қарсы құралдарға қойылатын талаптар …… 26-27

Кіріспе

Өзіңізді әртүрлі қауіптерден қорғау мүмкін болмайтын жағдайлар бар, бірақ оның алдын алуға болатын қауіп бар. Бұл жағдайда біз өрт туралы айтып отырмыз. Орнату және конструкциясы өте маңызды тармақтар болып табылатын автоматты өрт сөндіру жүйелері қауіпсіздіктің ең жоғары деңгейіне жетудің ең маңызды факторы болып табылатын белгілі бір құжаттамаға сәйкес орнатылуы керек.

Бастапқыда ғимарат түрін анықтау керек. Дәл осы кезеңнен бастап жүйені жобалау басталады. Ғимарат тұрғын үй болуы мүмкін, тұруға арналмаған, кернеуі төмен, сонымен қатар құндылықтарды, жабдықтарды және басқа заттарды сақтауға арналған.

Автоматты жүйелер Өрт сөндіру, оны орнатуды көбінесе мамандар ғана жүзеге асырады, дизайн кезеңінде жабдықты таңдауды қамтиды - бұл ұнтақ, су немесе бөлменің түріне байланысты басқа болуы мүмкін. Мысалы, көп мөлшерде металл бар қоймаларды өрттен қорғау қажет болса, бұл үшін ұнтақ жүйесін қолданған дұрыс. Егер дизайн кітапхана үшін жасалған болса, онда газ қондырғысын қарастырған жөн, өйткені су мен көбік құжаттарды зақымдауы мүмкін.

Белгілі бір ережелерге сәйкес орнатылуы тиіс автоматты өрт сөндіру жүйелері жобалау кезеңінде оңтайлы температуралық режимді анықтауды қамтамасыз етеді. Бұл фактор алдыңғы тармақпен, яғни қандай жүйемен қолдану туралы шешім қабылданғанымен байланысты. Осылайша, егер температура нөлден төмен түспесе, тек спрейді, көбікті немесе су бүріккіштерді қолдануға болады. Егер ғимарат ішіндегі температура нөлден төмен болуы мүмкін болса, өрт сөндірудің ұнтақ немесе газ әдісін қолданған дұрыс.

Егер сіз автоматты өрт сөндіру жүйелеріне қызығушылық танытсаңыз, спринклер және су төгетін қондырғыларды ең көп таралғандардың бірі деп атауға болады. Біріншісі су құбырларының болуын қамтиды.

3

1. Автоматты өрт сөндіру жүйелерінің және дабыл жүйелерінің мақсаты аумағы.

1.1 Автоматты өрт сөндіру жүйелері

Өрт қауіпсіздігі кешендерінің жабдығы объектіде өрттердің пайда болуын болдырмауға, сондай-ақ егер өрт орын алса, оны тез сөндіруге арналған. Бүгінгі таңда өртті сөндірудің автоматты жүйелерін қоса алғанда, көптеген түрлі жүйелер, қондырғылар мен өртке қарсы құралдар әзірленді. Жабдықтардың кең таңдауының арқасында белгілі бір объектіге оңтайлы сәйкес келетін және оны өрттен қорғайтын жоғары тиімді кешендер құруға болады. Соңғы уақытта автоматты өрт сөндіру қондырғылары кеңінен қолданылды. Олар өрт дабылдары бар кешенде пайдалануға арналған, олар өрт анықталған кезде отпен күресу құралдарын іске қосады. Автоматты өрт сөндіру жүйелерінің қазіргі даму тенденциялары электронды құрылғылар мен автоматтандырылған құрылғыларға осы қауіпті әрекетті қалдырып, адамды өртке қарсы процестен мүмкіндігінше алып тастауға бағытталған.

Заманауи автоматты өрт сөндіру жүйесі-бұл объектіде өрт қауіпсіздігінің қажетті деңгейін ұстап тұруға ықпал ететін әртүрлі функционалды жабдықтар мен құрылғылар кешені. Өрт қауіпсіздігі міндеттерін іске асыру үшін ең тиімді шешімдерді автономды өрт сөндіру құралдарын, дабылдарды және эвакуациялау және хабарлау жүйелерін кешенді қолдану арқасында табуға болады.

Автоматты өрт сөндіру қондырғысының негізгі мақсаты-алдын алу және шектеу өрттің дамуы, сондай-ақ материалдық құндылықтарды қорғау және адамдардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету. Қазіргі заманғы автоматты құралдар өртті бастапқы кезеңде анықтап, оны өрттің үлкен аумаққа таралуы басталғанға дейін жою керек екенін ескере отырып әзірленеді.

Автоматтандырылған өрт сөндіру жүйелері кең практикалық қолданысқа ие және әртүрлі нысандарда қолданылады. Оларды орнату және пайдалану қажеттілігі мен тәртібі арнайы нормативтік құжаттармен

4

реттеледі.

Автоматты өрт сөндіру және өрт дабылы жүйесі міндетті түрде келесі объектілерде орнатылуы тиіс:

• Мұрағат;

• кітапханалар;

• серверлік үй-жайлар;

• электрлендірілген жабдықтары бар объектілер;

• өндірістік үй-жайлар;

• ақпаратты сақтауға және өңдеуге арналған үй-жайлар;

• жабық/ашық типтегі жер үсті және жерасты автотұрақтары;

• сауда павильондары мен дүкендері;

• қойма бөлмелері;

• жөндеу шеберханалары.

Автоматты стационарлық өрт сөндіру қондырғылары басқа өртке қарсы құралдарға қарағанда бірқатар артықшылықтарға ие. Негізгілеріне мыналар жатады:

• басталған өртке тез әрекет ету мүмкіндігі;

• өртті сөндіру үшін әртүрлі заттарды қолдануға болады;

• өрт сөндіру жүйесін іске қосу үшін адамның болуы міндетті емес;

• әр түрлі күрделілік дәрежесіндегі өрт ошақтарымен күресудің жоғары тиімділігі;

• өрт дабылдарымен жақсы жұмыс істейді.

Бұл қондырғылардың үлкен "артықшылықтарына" қарамастан, олардың кейбір кемшіліктері де бар:

• ртті сөндіру үшін қолданылатын заттардың барлығы адам ағзасы үшін қауіпсіз емес;

• өрт сөндіру автоматикасы үнемі бақылауды және мамандандырылған техникалық қызмет көрсетуді қажет етеді;

5

• нысанда өрт сөндіру жүйесін орнату үшін қосымша монтаждау және бөлшектеу жұмыстары қажет.

өрт сөндіру қондырғылары автоматты түрде байланысты жіктеледі:

• конструкциялық орындалуы;

• отпен күресу үшін қолданылатын зат түрі;

• өртті сөндіру тәсілдері;

• жүйені іске қосу әдісі;

• Инерция көрсеткішінің шамалары;

• өрт сөндіру құрамы берілетін уақыт аралығының ұзақтығы.

Құрылымдық орындалуына байланысты автоматты өрт сөндіру жүйелерінің келесі түрлері бар:

• агрегаттық;

• модульдік;

• дренчер;

• спринклер.

Өрт ошағына әсер ету үшін қандай зат қолданылатынына байланысты автоматты стационарлық өрт сөндіру жүйесі болуы мүмкін:

• су;

• газ;

• көбік;

• аэрозольді;

• бу;

• ұнтақ.

Сөндірудің мүмкін әдісіне байланысты қондырғылар бөлінеді:

• көлемді сөндіру;

• жазықтық;

• жергілікті (шектеулі көлемі/ауданы бойынша).

• Автоматты өртке қарсы жүйедегі маңызды элементтер-іске қосу

6

құрылғысы. Автоматты өрт сөндіру жүйелеріндегі соңғы әзірлемелер әртүрлі ұшыру құралдарының көп санын қолдануға мүмкіндік береді. Олардың түрі келесідей болуы мүмкін:

• қолмен;

• Автоматты;

• электр жетегі бар;

• механикаландырылған жетекпен;

• гидравликалық жетегі бар;

• біріктірілген жетек жүйесімен.

Инерция көрсеткішіне байланысты қондырғылар келесі төрт санатқа бөлінеді:

• жылдам әрекет ететін;

• аз инерциялық;

• орташа инерциялық;

• жоғары инерциямен.

Сол сияқты белсенді өрт сөндіргіш затты беру ұзақтығына байланысты АПС төрт түріне бөлінеді:

• импульстік;

• қысқа мерзімді;

• орташа ұзақтығы;

• ұзақ әрекет ету.

Бұл өндірушінің арсеналында әртүрлі өрт сөндіргіштері бар автоматты жүйелердің кең таңдауы бар. Қондырғыларды пайдалану, орнату оңай, өте сенімді және кез-келген қиындықтағы нысанды өрттен жақсы қорғайды. "Жалын" қондырғыларының сынағын төмендегі бейнеден көруге болады. Автоматты жүйелері

Бұл стационарлық өрт сөндіру қондырғылары өртті мүмкіндігінше тез және тиімді оқшаулауға, оның үлкен аумаққа таралуына жол бермеуге, сондай-ақ өрт сөндірушілер келгенге дейін өрт ошақтарын барынша бейтараптандыруға

7

мүмкіндік береді.

Автоматты өрт сөндіру жүйелері тек жердегі құрылыстарды өрттен қорғау үшін ғана емес, сонымен қатар әртүрлі көлік құралдарында өрт қауіпсіздігін сақтау үшін де кең практикалық қолданысқа ие.

Бұл автоматты газды өрт сөндіру жүйелері өртке әсер ететін қарапайым заттарды (су, көбік, аэрозоль) пайдалану сақталған мүлікке үлкен зиян келтіруі мүмкін нысандарда күресудің ең жақсы нұсқасы болады.

Белгілі бір автоматты өрт сөндіру құралдарын таңдағанда, объектіні мүмкіндігінше тиімді қорғай алатын жабдықты орнатуға мүмкіндік беретін кейбір нюанстарды ескеру қажет.

Бастапқыда сіз автоматты жүйеде қандай өрт сөндіргіш затты қолдану керектігін шешуіңіз керек. Ол үшін объектінің ерекшелігін және сол жерде орналасқан материалдық құндылықтар мен жабдықтарды ескеру қажет. Ақыр соңында, бәрін сумен немесе көбікпен сөндіруге болмайды-кейде мұндай сөндіру өрттің өзінен гөрі көп зиян келтіреді.

Назар аударатын екінші фактор-өрт ошақтарын жою жылдамдығы. Дұрыс таңдалған қондырғы үй-жайлардың құрылымдық тұрақтылығының шеті өткенге дейін өртті сөндіруді қамтамасыз етуі керек.

Дұрыс автоматты өрт сөндіру жүйесі – бұл өртті оқшаулауға мүмкіндік беретін және оны толық жою үшін өрт сөндірушілер тобы келгенше оның үлкен аумаққа таралуына жол бермейтін жүйе.

Жабдықты таңдағанда, қорғалатын объектіде адамдардың болуы немесе болмауы ескерілуі керек. Орнатылған өртке қарсы жүйе ғимаратта болуы мүмкін адамдарға қатысты қауіпсіз болуы керек.

Сондай-ақ, автоматты жүйенің техникалық қызмет көрсетуі мен жұмыс істеуі қаншалықты оңай екеніне және оның функционалды күйін сақтау үшін қандай қаржылық шығындар қажет екеніне назар аудару керек.

Өрт сөндіру жүйелеріне қойылатын техникалық талаптар, бұдан басқа, Өрттен қорғау жүйесі. Өрт дабылы және өрт сөндіру қондырғылары

8

Автоматты. Жобалау нормалары мен ережелері", ұлттық және мемлекетаралық стандарттар .

Өртке қарсы қауіпсіздік талаптары мен нормалары бойынша кейбір үй-жайлар міндетті түрде жабдықталуы тиіс. Жоғарыда аталған ережелер жинағының А қосымшасында "автоматты өрт сөндіру қондырғыларымен және автоматты өрт дабылымен қорғалуға жататын ғимараттардың, құрылыстардың, үй-жайлар мен жабдықтардың тізімі"бар. Оған мыналар кіреді:

• биіктігі 28 м-ден асатын тұрғын үйлер;

• қарттар мен мүгедектерге арналған жатақханалар, үйлер;

• білім беру мекемелері, балаларға арналған баспаналар;

• демалыс орындары — концерттік және көрме залдары, кинотеатрлар және т. б.

• деректер орталықтары, серверлік бөлмелер, деректерді өңдеу орталықтары және ақпаратты, сондай-ақ мұражай құндылықтарын сақтауға арналған өзге де Үй-жайлар;

• бір қабаттан артық жерасты жабық автотұрақтары және жер үсті автотұрақтары;

• өрт қауіптілігі "В" санатына жататын, биіктігі 5,5 метрден асатын немесе бір қабаттан асатын стеллаждармен жарақтандырылған қойма ғимараттары;

• тұрғын үйлерден басқа биіктігі 30 метрге дейінгі және "Г" және "Д"өрт қауіптілігі санаттарына жататын ғимараттар;

• жанғыш жылытқыштары бар бір қабатты ғимараттар: 800 шаршы метрге дейін — қоғамдық мақсаттағы ғимараттар, 1200 шаршы метрден астам — әкімшілік-тұрмыстық ғимараттар;

• жанбайтын материалдармен сауда жасау және оларды жинақтау жүзеге асырылатындарды қоспағанда, сауда ұйымдарының ғимараттары: 200 шаршы метрден астам — жертөледе немесе жертөле қабатында, 3500

9

• шаршы метрден астам — жер бөлігінде;

• жанғыш және жанғыш материалдармен сауда жүргізілетін барлық ғимараттар;

• жоғары вольтты сынақ залдарының үй-жайлары және жанғыш материалдармен қорғалған Үй-жайлар;

• электр станцияларының кабельдік құрылыстары;

• ұшақ және теміржол көлігінің жөндеу үй-жайлары мен диспетчерлік пункттер.

Автоматты өрт сөндіру жүйелері және олардың құрылғысы

Кез келген автоматты өрт сөндіру жүйесі бірнеше негізгі элементтерден тұрады:

• өртті анықтау құралдары-механикалық немесе электрлік детекторлар;

• жүйені қосу конструкциялары;

• өрт сөндіргіш затты тасымалдау және тарату жолдары: құбыр (су, көбік қоспасы, ұнтақтар, аэрозольдер мен газдар үшін) және саптамалар, шашыратқыштар немесе саптамалар;

• сорғы жабдықтары;

• ынталандыру құрылғылары;

• бекіту арматурасы-клапандар, клапандар және ысырмалар;

• басқару түйіндері;

• өрт сөндіргіш затты сақтау резервуарлары;

• диспенсерлер.

Бүгінгі таңда екі түрі бар-дәстүрлі, ол әр нақты жағдайда мұқият жобалауды, орнатуды және іске қосуды қажет етеді және 10-15 жыл бұрын пайда болған модульдік. Дәстүрлі әр түрлі құрылымдық шешімдермен ерекшеленеді, бірақ бұл кейбір жағдайларда олардың кемшілігі болып табылады. Қызмет көрсету үшін жоғары білікті мамандарды тарту қажет, қондырғылар ұтқыр емес, ал өндірістік үй-жайларды қайта құру кезінде өрт сөндіру жүйесінің бүкіл құрылымын өзгерту қажет. Дегенмен, мұндай

10

қондырғылар кез келген сыныптағы өрттермен күресу үшін жасалуы мүмкін — A1-ден D3-ке дейін (оның пайда болуы есептеулерге сәйкес белгілі бір объект үшін ең ықтимал), әсіресе олар үлкен аумақтарды қорғау үшін қажет. Рас, Е және F класындағы өрттерге қарсы мұндай қондырғылар дәрменсіз.

Модульдік бірнеше бөлек модульдерден тұрады, оларды қажет болған жағдайда жүйені кеңейту немесе қайта орнату үшін оңай қосуға болады. Мұндай жүйелер өте тез орнатылады, оларды кәсіпорынның нақты қажеттіліктері үшін таңдауға болады. Бұл ретте модульдік қондырғылар салыстырмалы түрде шағын үлгілік үй-жайларда ғана өртті сөндіруге жарамды екенін түсіну керек. Оларды А, В, С класындағы өрттермен күресу үшін және номиналды кернеуі 1000 В дейінгі электр қондырғыларында — серверлік, есептеу орталықтарында, жанғыш газ қоймаларында және т.б. қолдану ұсынылады.

Автоматты өрт сөндіру жүйелерін жіктеудің бірнеше әдісі бар (суретті қараңыз.). Алайда, көбінесе өрт сөндіргіштің түріне қарай жіктеу қолданылады. Бұл заттар өте алуан түрлі, бірақ олардың барлығы адамдар үшін қауіпсіз емес. Сондықтан, жүйенің қандай үй — жайларды қорғайтындығына байланысты таңдау керек-адамға қызмет көрсетілмейді немесе қызмет көрсетіледі.

Бұл негізгі өрт сөндіргіш зат ретінде су пайдаланылады, ал конструктивті орындалуы бойынша өрт сөндірудің су қондырғылары Екі түрлі болуы мүмкін — дренчер және спринклер.

Өрт сөндіру спринклер жүйелері сумен (температурасы 5°C-тан жоғары бөлмелер үшін) немесе үнемі қысымда болатын ауамен толтырылған құбырға орнатылған спринклерден (спринклерден) тұрады. Әрбір спринклер жылу құлпымен жабылған, ол белгілі бір температураға жеткенде ашылады. Температура қажеттіліктерімен анықталады және 57-ден 343°C-қа дейін өзгереді. Спринклер босатылғаннан кейін құбырдағы қысым төмендейді, бұл

11

басқару жинағындағы клапанды ашады. Су сорғыны қосу пәрменін беретін детекторға қарай асығады. Спринклер кемшілігі-олардың өрттің пайда болуына реакцияның жеткіліксіздігі.

Дренчер немесе дренчер перделері спринклерден жылу құлыптарының болмауымен ерекшеленеді. Олардағы детекторлар өрт детекторларынан іске қосылады. Мұндай жүйелер суды көбірек пайдаланады, өйткені олар барлық спринклерлерді бір уақытта іске қосуға мүмкіндік береді. Нормативтерге сәйкес ұзындығы бір метр дренчер пердесі секундына 0,5-тен 1 литрге дейін су беруі керек. Дренчерлік көмегімен өртті оқшаулауға, оны секторларға бөлуге және сектордан тыс таралуына жол бермеуге немесе бөлмедегі технологиялық жабдықты салқындатуға болады. Дренчер перделері үлкен аумақта орнатылады немесе есік, терезе және желдету саңылауларын қорғау үшін қолданылады.

Өрт сөндіргіш зат ретінде олар көмірқышқыл газымен немесе инертті газбен толтырылған көпіршіктерден тұратын коллоидты көбік жүйесін пайдаланады. Олардың дизайны бойынша көбіктері Судан іс жүзінде ерекшеленбейді, бірақ қосымша көбік генераторларымен және оның диспенсерлерімен жабдықталған. Көбік жүйелерінің жіктелуі дәл диспенсер түріне ие.

• Вентури түтіктеріне негізделген құрылғылар — 3 бірлікке дейін көбік шығаратын ең қарапайым және арзан диспенсерлер. Оларды қолдану құбырдағы қысымның төмендеуіне әкелуі мүмкін, ал әр түрлі көбік оларды қолдану аясын едәуір шектейді.

• Көбік түзуге арналған компоненттері бар диспенсер цистерналары. Олар тұрақты өнімділігі бар көбік шығарады және құбырлардағы қысымды төмендетпейді. Бірақ резервуарлар көп орын алатындықтан, мұндай типтегі генераторлар іс жүзінде қолданылмайды.

• Электр қозғалтқышы бар құрылғылар. Олар көбікті қажетті жиілікте береді және тұрақты қысымды сақтайды, бірақ олар өте қымбат және өте көп

12

уақытты қажет етеді.

Көбікті өрт сөндірудің артықшылығы-генераторлар өрт сөндіру сұйықтығының мөлшерін екі немесе одан да көп ретпен көбейте алады, сонымен қатар көбік көмегімен кішігірім және үлкен өрттерді де сөндіруге болады. Көбік бүкіл өрт аймағын толтырып қана қоймайды, сонымен қатар бөлменің көлемін толтырады. Бұл өрт сөндіргіш экологиялық таза және оны адамдарды эвакуацияламай-ақ қолдануға болады.

Көлемді өрт сөндірудің газ сұйытылған және сығылған газдардың құрамдары пайдаланылады. Сығылған газдарға негізделген композициялардың мысалдары - "Аргонит"және " Инерген". Екі қоспа да көмірқышқыл газынан , азоттан , аргоннан тұрады және қоршаған ортаға зиян келтірмейді. Өзі тетігін сөндіру негізделген алмастыру газ қоспасымен үй-жайдағы ауаның, өйткені ұшқындаған сығылған газдар күрт төмендейді пайызы оттегі үшін қажетті жану процесін. Алайда, адамдар орналасқан жерде оттегі деңгейінің күрт төмендеуі бас айналуға немесе есін жоғалтуға әкелуі мүмкін, сондықтан сығылған газ негізіндегі газ қолданар алдында эвакуация қажет.

Сұйытылған газ негізіндегі құрамдарға көмірқышқыл газы және фтор негізіндегі синтетикалық газдар-хладондар жатады. Кейбір хладондарды қызметкерлерді эвакуациялаусыз пайдалануға болады.

Газ ең аз кеңістікті алады және А, В, С, D, E кластарындағы өрттерді жоюға қабілетті.өрт сөндірудің газ жүйесіне өрт сөндіру құрамы бар қабылдағыш баллондар, теру және іске қосу секциялары, тарату құрылғылары, саптамалары бар құбырлар, өрт хабарлағыштары, зарядтау станциясы, ескерту құралдары кіреді. Газ пайдалану кезінде материалдық құндылықтардың зақымдануы іс жүзінде нөлге тең болғандықтан, оларды серверлік, архивтер, кітапханалар, банктер, және т. б. қорғау үшін қолдануға болады.

Орнату ұнтақты өрт сөндіру үшін қолданылады күрес возгораниями

13

болған жағдайларда мүмкін болмаса, суды пайдалануға, хладондар,

көміртегінің қос тотығы немесе көбік олардың белсенді өзара іс-қимыл жану өнімдерімен, тәуекел, коррозия металдарды немесе қауіптілігі қысқа тұйықталу. Өртті ұнтақ жүйесімен сөндіру өрт аймағына арнайы ұсақ ұнтақты беруге негізделген. Осының арқасында жылу бөлігін ұнтақ бөлшектеріне беру және осы бөлшектерді балқыту үшін энергия шығыны арқылы тұтану аймағын салқындатуға қол жеткізіледі. Азаяды көлемі түсетін оттегі, өйткені толығымен сатылып кеткен сәрсенбі разбавляется өнімдерімен термиялық ыдырау ұнтақ және баяулауда өзі химиялық реакция жану. Ұнтақты беру жоғары қысымды газдың көмегімен немесе арнайы пиротехникалық картриджді бұзу арқылы жүзеге асырылуы мүмкін.

Ұнтақ жүйелері әдетте A, B, C, D класындағы жергілікті өрттерді сөндіру үшін қолданылады, мысалы, жанғыш сұйықтықтарды сөндіру, газдың ағуы, мұнай құю қондырғылары және т.б. оларды оттегісіз жануға қабілетті немесе өздігінен жануға және жануға бейім материалдарды сөндіру кезінде пайдалану орынды емес. Ұнтақ адамға теріс ингаляциялық әсер етеді, сондықтан оны эвакуациядан кейін ғана қолдануға болады.

Аэрозольді өрт сөндіргіш ретінде қатты отын аэрозоль түзетін өрт сөндіргіш құрамдар пайдаланылады, олардың жануы нәтижесінде жұқа дисперсті ұнтақ түзіледі.Gorenje. Аэрозоль құрамына дисперсия мөлшері 10 мкм аспайтын инертті газдар мен қатты бөлшектер кіреді.

Орнатудың негізгі элементі-корпусында арнайы құрамның заряды орналасқан өрт сөндіргіш бақылау генераторы және генераторды іске қосуға арналған іске қосу құрылғысы.

Аэрозольді көмегімен А2 және В класындағы өрттерді жояды және А1 кіші класындағы өрттерді оқшаулайды. Көбінесе олар электр жабдықтарын сөндіру, Көлік құралдарын қорғау және т.б. үшін қолданылады. өздігінен жануға және жануға бейім материалдарды, полимерлі материалдарды, металл ұнтақтарын сөндіру кезінде аэрозоль жүйелерін қолдану тиімсіз. Мұндай

14

жарылыс қаупі бар санаттарға жататын үй-жайларда пайдалануға болмайды. Аэрозоль жүйелерін қолдану кезінде көрінудің күрт төмендеуіне, температураның жоғарылауына және газ ортасының қысымына байланысты адамдар генератор іске қосылмай тұрып-ақ үй-жайдан кетуі керек.

Қайсысы жақсы деген сұраққа нақты жауап беру мүмкін емес. Мұның бәрі үй-жайлардың түрі мен функционалдық мақсатына, қорғалатын материалдық құндылықтардың түріне және т.б. байланысты. қолданылатын жүйе қорғалатын объект құрылымының отқа төзімділігі сыни деңгейге жеткенге дейін өртті сөндіру мүмкіндігін қамтамасыз етуі керек.

Автоматты өрт сөндіру жүйелерін монтаждау және техникалық қызмет көрсету орнату туралы шешім қабылданғаннан кейін бірнеше кезеңнен өту керек:

Кеңес беру. Бұл кезеңде белгілі бір объектіге қандай жүйені орнатқан жөн екендігі туралы мамандардан кеңес алу маңызды. Әр түрлі ұйымдар үшін қорғаныс басымдықтары әр түрлі болуы мүмкін болғандықтан, осы басымдықтарға, сондай-ақ өрт қаупі класына, функционалдық мақсатына, қорғалатын бөлмелердің конструктивті және архитектуралық ерекшеліктеріне және, әрине, бағасына байланысты таңдалуы керек. Әдетте кеңес беру және жүйенің түрін түпкілікті таңдау маман объектіге барғаннан кейін пайда болады.

Жобалау. Оның мақсаты - бүкіл жүйенің түпкілікті жобасын құру, түпкілікті нәтижені түсіну, артық шығындарды болдырмау, орнату кезінде қателіктерге жол бермеу. Өрт сөндіру жүйесін жобалау бірнеше кезеңде жүзеге асырылады: техникалық тапсырманы әзірлеу және келісу, техникалық тапсырманы орындау және барлық нормативтік құжаттарға сәйкес жобалық құжаттаманы әзірлеу, техникалық қадағалау органдарында жобаны сүйемелдеу және келісу.

Жоба құрамына жобалық шешімдердің егжей-тегжейлі сипаттамалары мен негіздемелері, қажетті жоспарлар мен схемалар бар мәтіндік және

15

графикалық бөліктер кіреді. Жобалаудың қорытындысы өрт сөндіру жүйесінің іске асыруға дайын жұмыс жобасы болып табылады.

Өрт сөндіру жүйесін орнату. Монтаждау жұмыстарын бастамас бұрын мердігерде лицензиясы мен рұқсаттарының жарамдылығын тексеру, Орындаушыға жобалық құжаттама жиынтығын ұсыну, объектінің технологиялық және құрылыс дайындығын және жобаға сәйкес қажетті материалдар мен сертификатталған жабдықтардың болуын қамтамасыз ету қажет. Монтаждау кезінде мердігер жұмыс жобасын және қолданыстағы нормативтік құжаттаманы, бірінші кезекте қағидалар жинағын басшылыққа алады.

Іске қосу және жөндеу жұмыстары монтаждау жұмыстарынан кейін бойынша жасалған пайдалану құжаттарының ережелеріне өртке қарсы режим ережелеріне сәйкес жүзеге асырылады. Пайдалануға берілмес бұрын қондырғы бір ай ішінде сынақтан өтуі керек. Жалған позитивтер немесе басқа да бұзушылықтар болмаған кезде қондырғы автоматты жұмыс режиміне ауыстырылады. Егер ақаулар болса, қайта реттеліп, тексерілуі керек.Сервистік техникалық қызмет көрсету. Автоматты өрт сөндіру, түтін шығару, күзет, өрт және күзет-өрт дабылы қондырғыларына техникалық қызмет көрсету және жөндеу жүйесі. Жұмыстарды ұйымдастыру және жүргізу тәртібі". Техникалық қызмет көрсету жұмыс жағдайын сақтау үшін жүзеге асырылады. Оның негізгі түрлері техникалық жағдайын және оның жеке жүйелерін сыртқы белгілері бойынша анықтау үшін сыртқы тексеру, жұмыс қабілеттілігін тексеру және профилактикалық жұмыстар болып табылады. Сыртқы тексеру және жұмысқа қабілеттілігін тексеру айына кемінде бір рет жүргізілуі тиіс, ал профилактикалық жұмыстардың кезеңділігі жүйені пайдалану мерзімі мен шарттарына байланысты белгіленеді.

Өрт сөндіру қондырғылары (жүйелері) - арнайы шығару арқылы өртті жоюға немесе оқшаулауға арналған стационарлық сөндіру жүйелері өрт

16

сөндіргіш заттар.

Автоматты өрт сөндіру жүйелері-қорғалатын аймақта бақыланатын шекті мәндерден асқан кезде іске қосылатын өрт сөндіру жүйелері. Олардың мақсаты алғашқы құралдармен жою мүмкін болмаған немесе персонал тәулік бойы болмаған жағдайларда өртті жою болып табылады.

Автоматты өрт сөндіру қондырғыларының түрлері:

• су және көбік қондырғылары

• жұқа бүріккіш сумен өрт сөндіру қондырғылары

• газ

• ұнтақ

• аэрозольді

Өрт сөндіру су қондырғылары-қарапайым су немесе арнайы заттары бар су сөндіргіш болып табылатын ең арзан және танымал өрт сөндіру жүйелерінің бірі. Бұл жүйенің негізгі артықшылықтары арзандықты қамтиды, бірақ сонымен бірге өте маңызды кемшіліктер бар, сумен үлкен материалдық зиян келтіреді.

Көбікті өрт сөндіру қондырғылары-көбікті өрт сөндіру заты ретінде пайдаланатын жүйелер. Көбіктің негізгі сипаттамасы үлкен аумақтарды және қатты өрттерді сөндіруге болады. Ыстық сұйықтықтарды тиімді сөндіреді, жанғыш сұйықтықтардың бөлінуіне жол бермейді.

Жұқа бүріккіш сумен өрт сөндіру қондырғылары-бұл су қондырғыларының жеке түрі, ол өрт болған жағдайда су бөлшектері бірнеше жүз есе аз болады, бұл су шығынын азайтады. Нәтижесінде төгілген судың аз шығыны және резервуарлар алатын көлем аз болады. Бүрку кезінде тамшылардың бетінің жалпы ауданы реактивті аймаққа қарағанда едәуір жоғары, бұл жылдам жылу беруді және нәтижесінде өртті тезірек сөндіруді қамтамасыз етеді.

Газды өрт сөндіру қондырғылары – бұл бірі болып табылады түрлі құрылғылардың өртпен күрес, негізгі қағидаты болып табылады "сұйылту"

17

ауада оттегінің дейін шоғырлануы кезінде ол мүмкін емес, қолдап жануды. Әдетте ұнтақты, суды немесе көбікті қолдану өрт аймағында орналасқан жабдықты істен шығаруы мүмкін болған жағдайда сөндіру үшін қолданылады. Мұндай жүйелердің басты артықшылығы-материалдық құндылықтарға әсер ететін жанама факторлардың толық болмауы. Бірақ газды өрт сөндіру адамдар үшін өлімге әкеледі және қымбат жабдықтар, маңызды тарихи құндылықтар және басқа да объектілер орналасқан объектілерде қолданылады, оларды басқа тәсілдермен сөндіру айтарлықтай зиян келтіреді (мысалы, серверлер, мұражайлар, кітапханалар, қоймалар).

Ұнтақты өрт сөндіру-құрамында әртүрлі қоспалары бар минералды тұздар бар ұнтақпен өртті сөндіру тәсілі, газды өрт сөндіру сияқты жағдайларда, А, В, С класындағы өрттерді сөндіру үшін, сондай-ақ жабдықты кернеумен сөндіру кезінде қолданылады. Бірақ ұнтақты сөндіруді көп адамы бар үй-жайларда, сөндіру басталғанға дейін кетуге болмайтын үй-жайларда, көптеген шағын Байланыс құрылғылары бар жабдықтары бар объектілерде және түтін шығару және желдету жүйелерімен бір мезгілде пайдалануға тыйым салынады. Ұнтақ-бұл өте ерекше сөндіргіш зат, бірақ бұл оның артықшылықтары; олар натрий, литий және басқа сілтілі металдарды сәтті сөндіреді.

Аэрозольді өрт сөндіру-негізгі өрт сөндіргіш зат-жұқа ұнтақ. Орнату негізінде жұмыс істейді жеделдету окислислительно-қалпына келтіру реакциялар жану. Бұл заттардың жануы газдар мен қатты микробөлшектердің ыстық қоспасының ағынын тудырады, олар көлемді толтырады және жалынды сөндіреді. Сондықтан, белгілі себептерге байланысты мұндай жүйелерді жарылғыш санаттағы бөлмелерде қолдануға болмайды. Аэрозоль адамның терісіне және оның киіміне зиянды әсер етпейді және оның өрт сөндіру қабілеті жоғары.

Ұнтақ жүйелері әдетте A, B, C, D класындағы жергілікті өрттерді сөндіру үшін қолданылады, мысалы, жанғыш сұйықтықтарды сөндіру,

18

газдың ағуы, мұнай құю қондырғылары және т.б. оларды оттегісіз жануға қабілетті немесе өздігінен жануға және жануға бейім материалдарды сөндіру кезінде пайдалану орынды емес. Ұнтақ адамға теріс ингаляциялық әсер етеді, сондықтан оны эвакуациядан кейін ғана қолдануға болады.

Аэрозольді өрт сөндіргіш ретінде қатты отын аэрозоль түзетін өрт сөндіргіш құрамдар пайдаланылады, олардың жануы нәтижесінде жұқа дисперсті ұнтақ түзіледі. Аэрозоль құрамына дисперсия мөлшері 10 аспайтын инертті газдар мен қатты бөлшектер кіреді.

Орнатудың негізгі элементі-корпусында арнайы құрамның заряды орналасқан өрт сөндіргіш бақылау генераторы және генераторды іске қосуға арналған іске қосу құрылғысы.

1.2 Автоматты су өрт сөндіру жүйесі

Мұндай жүйелердің қолданылу аясы өте кең. Қол жетімділік, адам денсаулығы үшін қауіпсіздік және конфигурациялардың үлкен таңдауы өндіріс, сауда, мәдени-бұқаралық сектор және т. б. объектілерді қорғау үшін осындай жүйелерді пайдалануға мүмкіндік береді.

Әрекет принципі

Су-өрт сөндіруде қолданылатын ең көп таралған заттардың бірі. Су отқа тиген кезде бірден бірнеше міндеттер шешіледі:

беткі температура күрт төмендейді, бұл одан әрі жануды мүмкін емес етеді

су буының бұлты өрт ошағына оттегінің өтуіне жол бермейтін тосқауыл жасайды - нәтижесінде жалын тез локализацияланып, сөнеді;

адам үшін қауіпсіздік сумен сөндіру процесінде әдетте улы заттар түзілмейтіндігіне байланысты қамтамасыз етіледі.

Жіктеу

Су автоматты өрт сөндіру қондырғыларының ең көп таралған классификациясы қорғалатын бөлмедегі суды бүрку үшін қолданылатын спринклерлердің түрлеріне негізделген: дренчерлер мен сплинкерлер.

Дренчерлік су өрт сөндіру жүйесі

19

Дренчер-қорғалатын бөлмеде құбырдың шығатын жеріне орнатылған ашық типті суару элементі. Дренчер қондырғылары құрғақ құбырлы өрт сөндіру жүйелері деп аталады, өйткені оларда су құбырлар арқылы саптамаларға тек өрт датчигінен сигнал арқылы беріледі.

Дренчер жүйесін іске қосуды әдетте қолмен жоюға болады, егер кезекші дабылдың жалған екеніне немесе жалынның сөндірілгеніне көз жеткізсе. Бұған көп уақыт берілмейді, бірақ су өрт сөндіру жүйелерінің бұл ерекшелігі оларды теріс температурада пайдалануға мүмкіндік береді, сонымен қатар бөлмелерді сумен су басуға жол бермейді. Суды тұрақты беру объектіге орнатылған өрт сөндіру сорғы станцияларының жұмысы есебінен қамтамасыз етіледі

Су өрт сөндіру спринклер жүйесі

Спринклер-бұл құлыптау құрылғысы бар спринклер (сұйықтық колбасы). Температура белгіленген мәндерге дейін көтерілгенде, колбаның ішіндегі сұйықтық кеңейіп, колба бұзылады, осылайша шығатын тесік ашылады. Мұндай жылу құлпын пайдалану жергілікті өрттен қорғау үшін спринклер жүйелерін қолдануға мүмкіндік береді, мұнда тек бір ғана спринклер іске қосылады, барлығы бірден емес.

Дренчер және спринклер жүйелерінен айырмашылығы, стационарлық жұқа бүріккіш өрт сөндіру қондырғылары су ағынын емес, су тұманының бұлтын (газ-сұйықтық қоспасы) пайдаланады. Өрт детекторларынан сигнал алған кездеесыстырғыш газ сумен араластырылады және алынған өрт сөндіргіш зат құбырлар арқылы қорғалатын үй-жайларға қысыммен беріледі. Өрт сөндіргішті дайын күйінде сақтайтын жүйелер бар-бұл іске қосу уақытын қысқартады. Жұқа бүріккіш сумен сөндіру төмен өрт жүктемесі бар шағын үй-жайлардағы өрттерді жою кезінде жоғары тиімділікті және қайталама залалдың төмен тәуекелдерін көрсетеді.

Артықшылықтары мен кемшіліктері

Мұндай жүйелердің артықшылықтары олардың қауіпсіздігі мен қол

20

жетімділігін қамтиды. Өрт сөндіру су қондырғыларының бағасы барлық басқа түрлерден де жақсы ерекшеленеді, бірақ мұндай жүйелердің кемшіліктері де бар:

Суды пайдаланып өрт сөндіру жүйесін орнату үшін құбырларды төсеу қажет болады және бұл әрқашан мүмкін емес.

Кейбір заттарды сумен сөндіруге болмайды ( сілтілі металдар, сөндірілмеген әк және басқа да көптеген химиялық қосылыстар), сондай-ақ кернеулі жабдық.

Әдетте, өрт сөндіру сорғы станциясы үшін объектіде болмауы мүмкін бөлек бөлме қажет.

Автоматты көбік өрт сөндіру жүйесі

Көбікті өрт сөндіру жүйелерінің көмегімен көлік инфрақұрылымы объектілерін, сондай-ақ мұнай өнімдерін өндіру және сақтау, өнеркәсіптік алаңдар мен қоймаларды өрттен қорғау жүзеге асырылады.

Әрекет принципі

Көбікті құрамы жабады үстіңгі қалың қабаты жоққа шығарады кіру ауаның жану ошағына. Тез буланатын судан айырмашылығы, көбік ұзақ әсер етеді, ал тығыздығы төмен болғандықтан оны отынды және сол сияқтыларды сөндіру үшін қолдануға болады.сұйықтықтар.

Көбік қолданылатын өрт сөндіру жүйелерін орнату су жүйесін орнатудан біршама ерекшеленеді. Сорғы жабдықтарынан, құбырлардан, бүріккіштерден, өрт дабылы жүйесінен және басқару пультінен басқа, жүйеде су көбік түзетін затпен араласатын диспенсерлер мен араластырғыштардан тұратын көбік генераторлары орнатылады.

Жіктеу

Мұндай жүйелер бірнеше параметрлер бойынша жіктеледі:

• көбік еселіктері;

• диспенсер түрі;

• бүріккіш түрі.

21

Диспенсер түрі бойынша жіктеу

Көбік түріндегі өрт сөндіру жүйесінің жұмысы диспенсерсіз мүмкін емес-суды көбік түзетін затпен араластыруды бақылайтын құрылғы. Диспенсердің түрі көбікті өрт сөндіру жүйелерін жобалау принциптеріне, олардың құны мен көбіктің біркелкілігіне әсер етеді. Диспенсерлердің келесі түрлері бөлінеді:

• Вентури түтіктеріне негізделген құрылғылар конструкцииам және дизайнның қарапайымдылығымен ерекшеленеді, бірақ бірдей көбіктің тұрақты жеткізілуін қамтамасыз ете алмайды (бұл параметр 3-тен 25-ке дейін), сонымен қатар магистральдық құбырдағы қысымды тұрақсыздандырады.

• Диспенсер цистерналары біртекті көбіктің тұрақты жеткізілуін қамтамасыз етеді. Бұл үлкен құрылғылар, сондықтан олар өндірісте, қойма кешенінде және т.б. өрт сөндіру жүйесін орнатуда қолданылады. үлкен аумағы бар нысандар.

• Өлшеуіш электр қозғалтқышы берілген жиіліктің біртекті көбігін шығару қабілетін және кең орнату мүмкіндіктерін біріктіреді: мұндай электр қозғалтқышын орталықтандырылған және жергілікті түрде орнатуға болады. Өкінішке орай, бұл шығындарды едәуір арттырады, сонымен қатар өрт сөндіру жүйелеріне техникалық қызмет көрсетуді қиындатады.

Бүріккіш түрі бойынша жіктеу

Бүріккіштердің құрылымдық ерекшеліктері бойынша көбік өрт сөндіру жүйелері келесі түрлерге бөлінеді:

Дренчер. Су жүйелеріне ұқсас, бұл жағдайда құбыр үнемі өрт сөндіргіш затпен толтырылмайды. Көбік түзгішпен араласқан су датчиктердің сигналы арқылы беріледі, ал көбік түзілуі қоспаның шашыратқыш арқылы шыққан кезде тікелей жүреді.

Көбікті өрт сөндіру спринклер қондырғылары да жылу құлпымен жабдықталады, ал құбырға қысыммен көбік түзетін құрамы бар су қоспасы

22

беріледі.

Жеке қондырғыда көбік шығару үшін жоғары көбік генераторлары қолданылады. Содан кейін дайын өрт сөндіргіш құбырларға беріледі.

• Артықшылықтары мен кемшіліктері

• Көбік жүйелерінің артықшылықтары:

• адам денсаулығы үшін қауіпсіздік;

• төмен су ағыны;

• көбіктің таралу жолын реттеуге және реттеуге мүмкіндік береді.

2. Автоматты өрт сөндіру дабыл жүйесі

Анықтау бойынша, өрт — бақылаусыз жану процесі, ол қабілетті келтіруі мүмкін елеулі материалдық залал, сондай-ақ адам денсаулығына қауіп төндіруі мүмкін.

Кейбір жағдайларда басқарылмайтын өрттің таралуы жойқын және өлімге әкелуі мүмкін. Өрт әкелуі мүмкін ауыр зардаптарды ескере отырып, өрт қауіпсіздігі мәселелеріне мемлекеттік деңгейде көбірек көңіл бөлінеді.

Бұл ретте өрттердің туындауына және таралуына кедергі келтіретін негізгі тәсілдердің бірі объектілерді өрт дабылы және өрт сөндіру жүйелері кіретін арнайы техникалық құралдармен жарақтандыру болып табылады.

Өрт дабылы жүйелері.

Өрт дабылы кез келген өрт қауіпсіздігі жүйесінің негізгі құрамдас бөліктерінің бірі болып табылады. Сонымен қатар, жүйелер кіретін қосымша техникалық құралдарды пайдалану кезінде соңғысының тиімділігі айтарлықтай артады:

• өрт туралы адамдардың ескертулері;

• түтін шығару;

• күзет дабылы;

• бейнебақылау;

қол жеткізуді басқару және т. б.

23

Өрт дабылы өрттің орналасқан жерін уақтылы анықтауға және арнайы қалыптасқан сигналдарды өрт туралы хабарлау және автоматты өрт сөндіру жүйелеріне беруге арналған.

Қолданыстағы автоматты өрт дабылы жүйелерінің әрқайсысы өрттің бар-жоғын анықтауға мүмкіндік береді. Алайда, олар әртүрлі тәсілдермен ұйымдастырылған және олардың жұмысында бірқатар айырмашылықтар бар, олар төменде қарастырылады.

Шекті жүйе.

Басқару пультінен бірнеше ондаған шекті датчиктерді (детекторларды) қамтитын радиалды шлейфтердің қажетті саны салынады. Олардың біреуі іске қосылған кезде қашықтан басқару пультінде тек іске қосылған пойыз нөмірі көрсетіледі.

Детекторлар ретінде белгілі бір іске қосу параметріне (температура және т.б.) конфигурацияланған шекті датчиктер қолданылады. Шекті жүйе-ең арзан автоматты өрт дабылы жинағы. Оның кемшіліктеріне мыналар жатады: ақпараттылықтың төмендігі және жұмыс кезінде детекторлардың жұмысын бақылау мүмкін .

Детекторлар бақылау тақтасына сақина ілмегі арқылы қосылады. Сонымен қатар, бақылау тақтасының жабдықтары әр сенсорды мезгіл-мезгіл сұрауға мүмкіндік береді, олардың күйін "өрт", "Норма", "ақаулық" және т. б. сияқты кері байланыс сигналдары арқылы анықтайды.

Атаулы сауалнама жүйесі-қазіргі уақытта ең көп таралған автоматты өрт дабылының түрі, ол қолайлы "баға / сапа" қатынасымен қатар, тұтану орнын жұмыс істеген детектордың нөмірі бойынша анықтау арқылы жедел бақылауға мүмкіндік береді.

Аналогтық жүйе.

Мақсатты аналогтық жүйе-бұл жоғарыда аталған барлық жүйелердің артықшылықтарын біріктіретін автоматты өрт дабылын ұйымдастырудың ең

24

заманауи схемасы. Оның жұмыс істеу принципі бақыланатын объектінің жай-күйі туралы шешім нақты уақыт режимінде детекторлардан қажетті ақпаратты ала отырып, басқарудың бақылау блогын қабылдайды.

Басқару сигналдарын қалыптастыру қажеттілігі туралы шешімді басқару блогы объектідегі жағдайдың өзгеру динамикасын сипаттайтын мәліметтер негізінде дербес қабылдайды. Мұндай жұмысты ұйымдастыру өрт ошағын ең ерте кезеңде анықтауға, ал кейбір жағдайларда өрттің пайда болуын болдырмауға мүмкіндік береді.

Құрылғылардың бұл түрінің кең таралуы жабдықтың жеткілікті жоғары құнымен шектеледі.

Өртке қарсы жабдықты орнататын мамандар ең тиімді автоматты өрт дабылы автоматты өрт сөндіру жүйелерімен бірлесіп жұмыс істейді деп мәлімдейді. Шынында да, өрт сөндірушілер келгенге дейін өтетін уақыт ішінде өрт орны толмас зиян келтіруі және тіпті адам шығынына әкелуі мүмкін.

Автоматты өрт сөндіру жүйелері

Жалпы жағдайда автоматты өрт сөндіру жүйелері өрт сөндірушілер келгенге дейін, яғни оның дамуының ерте сатысында өрт ошағын сөндіруді бастауға арналған. Автоматты өрт сөндіру қондырғылары жабдықталған арнайы ыдыстармен, олар толтырылған құрамдармен қабілетті тиімді тоқтату жану процесі.

Су қондырғылары.

Түтін және/немесе өрт ошақтарына су беру өрт дабылы пультінен келіп түскен сигнал бойынша басталады. Бұл процесс өрт сөндіру жүйесінің құбырларымен жабдықталған спринклерлердің көмегімен жүреді. Әдетте, бұл құбырлар қорғалатын бөлмелердің төбесінің астына орнатылады.

Өртті сумен сөндіру жанар-жағармай немесе жарылыс қаупі бар заттар жоқ үй-жайларда қолданылады. Сондай-ақ, оларды электр жабдықтары орнатылған жерлерде қолдануға жол берілмейді.

Өртті көбікпен сөндіру агрегаттары.

25

Көбікті өрт сөндіру құрылғылары су бактарынан басқа қосымша көбік түзетін резервуарлармен жабдықталған. Көбік өрт ошағын оқшаулау үшін қолданылады және оның тез таралуына жол бермейді.

Ұнтақты өрт сөндіру жүйелері.

Ұнтақты өртті сөндіру жүйелері ұсақ ұнтақпен толтырылған арнайы капсулалармен жабдықталған. Оның тозаңдану жүзеге асырылады бүкіл үй-жай, жағдай жасай отырып, онда жану процесі мүмкін емес.

Ұнтақты өрт сөндіру жүйелерімен жарылыс қауіпті және жанғыш заттар сақталатын үй-жайлар жабдықталады. Оларды электр жабдықтары жұмыс істейтін жерде де қолданыңыз.

Газды өрт сөндіру жүйелері.

Отты сөндіру үшін инертті газды пайдаланатын құрылғылар арнайы капсулалармен жабдықталады, олардың соңғысы автоматты дабыл жүйесінің бақылау панелінен басқару сигналдарын алған кезде шашыратылады. Бұл жағдайда газ оттегін өрт шыққан бөлмеден шығарады, бұл өрттің сөнуіне әкеледі.

Аэрозольді өрт сөндіру-негізгі өрт сөндіргіш зат-жұқа ұнтақ. Орнату негізінде жұмыс істейді жеделдету окислислительно-қалпына келтіру реакциялар жану. Бұл заттардың жануы газдар мен қатты микробөлшектердің ыстық қоспасының ағынын тудырады, олар көлемді толтырады және жалынды сөндіреді. Сондықтан, белгілі себептерге байланысты мұндай жүйелерді жарылғыш санаттағы бөлмелерде қолдануға болмайды. Аэрозоль адамның терісіне және оның киіміне зиянды әсер етпейді және оның өрт сөндіру қабілеті жоғары.

Ұнтақ жүйелері әдетте A, B, C, D класындағы жергілікті өрттерді сөндіру үшін қолданылады, мысалы, жанғыш сұйықтықтарды сөндіру, газдың ағуы, мұнай құю қондырғылары және т.б. оларды оттегісіз жануға қабілетті немесе өздігінен жануға және жануға бейім материалдарды сөндіру кезінде пайдалану орынды емес. Ұнтақ адамға теріс ингаляциялық әсер етеді,

26

сондықтан оны эвакуациядан кейін ғана қолдануға болады.

Жалпы жағдайда автоматты өрт сөндіру жүйелері өрт сөндірушілер келгенге дейін, яғни оның дамуының ерте сатысында өрт ошағын сөндіруді бастауға арналған. Автоматты өрт сөндіру қондырғылары жабдықталған арнайы ыдыстармен, олар толтырылған құрамдармен қабілетті тиімді тоқтату жану процесі.

2.2 Техникалық өртке қарсы құралдарға қойылатын талаптар

Өрт дабылы мен өрт сөндірудің техникалық құралдарын орнату көзделетін әрбір объект өзінше бірегей және өзіндік ерекшеліктеріне ие. Сондықтан оларды орнатудың әмбебап шешімі жоқ.

Әрбір нақты жағдайда объектінің ерекшеліктері мұқият зерттеледі және жабдықты таңдау, Орнату және орнатудың барлық нюанстарын қарастыратын тиісті жоба жасалады.

Өрт қауіпсіздігінің техникалық құралдарына қойылатын көптеген талаптардың ішінде бірқатар ережелерді бөліп көрсетуге болады, олардың бұзылуы адам шығынына әкелуі мүмкін:

• Объектінің өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ететін техникалық құралдар өрт ошағын уақтылы анықтайтындай етіп орналастырылуға, бұл туралы персоналды хабардар етуге және сөндіруді бастауға тиіс.

• Өрт сөндіру құрамын беру кезінде жанғыш заттардың шашырауы, төгілуі немесе шашырауы салдарынан тұтану алаңын ұлғайтуға, сондай-ақ жарылыс қаупі бар немесе улы газдардың бөлінуіне жол берілмейді.

27

Қорытынды:

Өрт қауіпсіздігі-кез келген басшы үшін жұмысты ұйымдастырудың маңызды кезеңі. Бүгінгі таңда микро және шағын бизнесті тексеруге мораторий енгізілген кезде, осы нормалардың орындалуы одан да қажет болды. Өйткені, ережелерді бұзу өрттің пайда болуына және әкімшілік немесе қылмыстық жазаға әкелуі мүмкін.

Әкімшілік ғимараттардың басшылығы мен қызметкерлері жіберген қателіктер мысалында өрт қауіпсіздігі ережелері туралы айту оңайырақ. Яғни, өрт сөндірушілер жазған айыппұлдар мен ескертулер негізінде. Жоғарыда айтылғандай, әзірге мемлекеттік органдар тарапынан тексерулерге мораторий қолданылады. Тиісті Жарлыққа Республика Президенті қол қойды және 2020 жылдың 1 қаңтарынан бастап 2022 жылдың 1 қаңтарына дейін мемлекеттік өрт бақылау қызметкерлері бақылау мақсатында микро және шағын бизнес нысандарына бара алмайды.

Өрт қауіпсіздігі нормалары мен ережелерін сақтау бойынша нормативтік актілер бар.

Өрттен қорғау жүйесі

Бұл автоматты өрт дабылы мен өрт сөндіру қондырғыларын, түтінге қарсы қорғаныс жүйелерін, өрт кезінде эвакуацияны ескерту және басқару жүйелерін, сондай-ақ қолмен өрт сөндіргіштерді қамтитын күрделі жүйе. Автоматты өрт дабылы (АӨЖ) тез анықтап, өрттің пайда болуына жауап беруі және бұл туралы күзетті хабардар етуі (пультке сигнал беру арқылы), ғимараттағы басқа адамдарға сигнал беруі, автоматты өрт сөндіру қондырғысын іске қосуы тиіс.

Өрт автоматикасы жүйелері мен қондырғыларының жұмыс қабілеттілігі мен сенімді жұмыс істеуін қамтамасыз ету мақсатында өрт автоматикасы жүйелері мен қондырғыларын техникалық күтіп ұстау жөніндегі нұсқаулықтар әзірленеді. Өрт автоматикасы жүйелері мен қондырғылары пайдалануға берілген сәттен бастап әрбір объектіде

28

техникалық қызмет көрсетуді және жоспарлы-алдын алу жөндеулерін жүргізуді ұйымдастырады.

Өрт қауіпсіздігі кешендерінің жабдығы объектіде өрттердің пайда болуын болдырмауға, сондай-ақ егер өрт орын алса, оны тез сөндіруге арналған. Бүгінгі таңда өртті сөндірудің автоматты жүйелерін қоса алғанда, көптеген түрлі жүйелер, қондырғылар мен өртке қарсы құралдар әзірленді. Жабдықтардың кең таңдауының арқасында белгілі бір объектіге оңтайлы сәйкес келетін және оны өрттен қорғайтын жоғары тиімді кешендер құруға болады. Соңғы уақытта автоматты өрт сөндіру қондырғылары кеңінен қолданылды. Олар өрт дабылдары бар кешенде пайдалануға арналған, олар өрт анықталған кезде отпен күресу құралдарын іске қосады. Автоматты өрт сөндіру жүйелерінің қазіргі даму тенденциялары электронды құрылғылар мен автоматтандырылған құрылғыларға осы қауіпті әрекетті қалдырып, адамды өртке қарсы процестен мүмкіндігінше алып тастауға бағытталған.

29

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

1. 22.07.2008 ж. №123-Ф3 "техникалық өрт қауіпсіздігі талаптары туралы регламент".

2. 2009.12.30 N 384-ФЗ "техникалық ғимараттар мен құрылыстардың қауіпсіздігі туралы ереже".

4. ГОСТ Р 12.2.143-2009. Ресейдің ұлттық стандарты Федерациялар. Еңбек қауіпсіздігі стандарттарының жүйесі. Жүйелер фотолюминесцентті эвакуация. Бақылау талаптары мен әдістері.

5. СП 1.13130.2020 " өрттен қорғау жүйелері. Эвакуациялық жолдар мен шығулар".

6. СП 3.13130.2009 " өрттен қорғау жүйелері. Жүйелер өрт кезінде адамдарды эвакуациялауды ескерту және басқару. Өрт сөндіру талаптары қауіпсіздік"

7. СП 56.13330.2011 "Өндірістік ғимараттар". ҚНжЕ жаңартылған редакциясы

31-03-2001.

8. БК 44.13330.2011 "әкімшілік және тұрмыстық ғимараттар". ҚНжЕ 2.09.04-87 жаңартылған редакциясы.

30