Авторлық бағдарлама

Орынбаева Айгуль Тансыкбаевна



АВТОРЛЫҚ БАҒДАРЛАМА



2023

УДК 1382
ББК 198.1289.1


Пікір жазған: Қ.М. Нағымжанова – Астана қаласы, «Тұран-Астана»
университетінің п.ғ.д., профессор.


Құрастырушы:
Орынбаева А.Т. – Шымкент қаласының білім басқармасының
«№ 135 жалпы орта білім беретін мектебі» КММ-нің бастауыш
сынып мұғалімі.


Бастауыш буында математика пәнінен функционалды сауаттылықты
дамытуға арналған тапсырмалар (1-4 сынып): авторлық бағдарлама –
2023. - 59 б.


ISBN 1310-7802-8910-84-1


Аталған бағдарлама Қазақстан Республикасының жалпыға міндетті
білім беру стандартына сәйкес оқу бағдарламасына негізделіп
орындалды. Бағдарлама жалпы орта білім беру ұйымдарының
бастауыш сынып мұғалімдеріне арналады.


Барлық құқықтар, соның ішінде толық немесе ішінара кез келген
нысанда көшіру құқығы сақталған.



ISBN 1310-7802-8910-84-1




© Орынбаева А.Т., 2023 ж.

МАЗМҰНЫ :

1. Түсінік хат 3
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
Бағдарламаның мазмұны (1-сынып)
Күнтізбелік-тақырыптық жоспары (1-сынып)
Бағдарламаның мазмұны (2-сынып)
Күнтізбелік-тақырыптық жоспары (2-сынып)
Бағдарламаның мазмұны (3-сынып)
Күнтізбелік-тақырыптық жоспары (3-сынып)
Бағдарламаның мазмұны (4-сынып)
Күнтізбелік-тақырыптық жоспары (4-сынып)
5
6
8
9
10
11
12
14
15
11. Бағдарламаға арналған дидактикалық материалдар 17
12. ҚОРЫТЫНДЫ 58
13. ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 59

Түсінік хат

Жалпы білім беретін жалпы орта мектептің 1-4 – сынып
оқушыларына қолданбалы курс түрінде өткізу үшін
ұсынылады. Бүгінгі таңда 12 жылдық білім беру сатысына
көшу бағыты мұғалім мен оқушы алдына үлкен міндеттер мен
жауапкершілік жүктейді. Төменгі сыныптан бастап балаларды
өздерінің қабілеті бар салаға бағыттау, сол салаға деген
қызығушылығы мен ізденісін қалыптастыру өзекті мәселе. Бұл
курс пәндерді тереңдетіп оқытуға негізделген. Таңдау курсы
оқушылардың белгілі білім саласына тұрақты қызығуын
қалыптастыру үшін, оқушының жас ерекшелігімен байланысты
таным мүмкіндігіне сай жүзеге асырылады.
Қазіргі әлемге бейімделе алатын және жүзеге асыра
алатын оқушыларды тәрбиелеу және оқыту көзделген.
Математикалық викториналар, ребустар, логикалық есептер,
математикалық эстафеталар, сөзжұмбақтар шешу, қызықты
тапсырмалар құрастыру баланың ойын ұштай түсіп,
ұстамдылыққа, еңбектене білуге тәрбиелейді. Оқушының
қиялын дамытып, өз бетімен жұмыс істеуге икемдейді.
Өзектілігі:
- Баламен жеке дара жұмыстар жүргізілу барысында
оның жан-жақты дамуына, қоғамға бейімделуіне жағдай
туғызу;
- Сынып ұжымында әр түрлі деңгейдегі оқушылардың
өздерін емін еркін ұстауға бейімдеу;
- Оқушыға болашаққа деген басқаша көзқарас
қалыптастыру.
Бағдарламаның мақсаты: Есептеу дағдылары арқылы
оқушылардың білімділік дағдысын қалыптастыру, ойлау
қабілетін жетілдіру. Есептерді шығару арқылы алған білімдерін
қолдануға дағдыландыру. Ойлау, есте сақтау, өз бетінше шешім
қабылдап, қорытынды шығару.
Осы мақсатқа сай туындайтын міндеттер:
- Математиканы үйренуге ынтасын арттыру, оқушыларды
қызықтыру әрекеттерін қалыптастыру;
- Ойын дәлелді жеткізе білуге жаттықтыру;

4

- Математикалық сөйлеуді, логикалық ойлауды дамыту.
«Бастауыш сынып оқушылардың математика сабағында
логикалық ойлау қабілеттерін арттыру жолдары» бағдарламасы
тапсырманы әртүрлі тәсілдермен шешуге, логикалық ойлауға,
оның тереңдігі мен икемділігін қарқынды дамытуға ықпал етеді.
Әртүрлі жолдармен есеп шығарудың негізін әзірлейді, тұлғалық-
бағыттық тәсілді жүзеге асыруға ықпал етеді. Түрлі жолдармен
есепті шешу оқушының өз бетінше айналысуына қосымша
мүмкіндік туғызады, күнделікті өмірдегі кездейсоқ жағдайдан
жол табу қабілеттерінің дамуын қалыптастыратын әрекеттерді
дамыту бағытын ұстанады.
Күтілетін нәтиже:
- Алдына қойылған мақсатына жете алатын оқушы
тәрбиелеу;
- Әр оқушы өз білім деңгейін, мүмкіндігін, іскерлігін біліп
қана қоймай оны дамытады;
- Өз бетімен ізденіс дағдыларын шығармашылық қабілетті
жетілдіретін, шығармашылық тұлға тәрбиелеу.
Жаңашылдығы: Әртүрлі жолдармен есеп шығарудың
негізін әзірлейді, тұлғалық-бағыттық тәсілді жүзеге асыруға
ықпал етеді. Түрлі жолдармен есепті шешу оқушының өз
бетінше айналысуына қосымша мүмкіндік туғызады, күнделікті
өмірдегі кездейсоқ жағдаяттардан жол табу қабілеттің дамуын
қалыптастыратын әрекеттерді дамыту бағытын ұстанады.

5

Бағдарламаның мазмұны:
(Аптасына – 1 сағат, жылдық – 36 сағат)
(1-сынып)

І бөлім
Сандар мен
заттар
(11-сағат)
Сандарды цифрмен жаз. 0-10 дейінгі сандар.
1-ден 9-ға дейінгі атау. 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 сандар
қатарын атау. 0 саны. 0 санын алу және белгілеу.
0-ден 10-ға дейінгі сандарды жаз және кері жаз.
10-ға дейін қосып азайт. 0 санымен қосу мен
азайтуды орында. Үш таңбалы сандар.
анды оқу, жазу, салыстыруды. Есептер шығару.
ІІ бөлім
Теңдеу және
теңсіздік.
(7-сағат)
« < », « > », « = » белгілері. Теңдік. Теңсіздік
ажырату. Теңдеу құр және оны шеш. Теңдік
тура болатындай жақша қой. Теңдікті жалғастыр.
Тура және тура емес теңдіктер мен теңсіздіктер.
Есептер шығару.
ІІІ бөлім.
Қоршаған
ортадағы
геометриялық
фигуралар
(8-сағат)

Периметрді тап. Аудан өлшем бірліктер.
Аудан мен периметрге есептер шығару.
Бұрыштың түрлері. Сиқырлы төртбұрыштар.
Көлем. Геометриялық фигуралармен құрастыр.
Кесінді. Кесіндінің ұзындығын өлшеу.
ІV бөлім
Есептер
(10-сағат)
Есепті екі тәсілмен шығару. Өрнек құр және мәнін
тап. 6,7 санына көбейту және бөлу. Жақшасыз
өрнектер. Салыстыру. 8,9 санына көбейту және
бөлу. Амалдардың орындалу реті. Көбейту мен
бөлуге есептер шығару. 10 мен 100 сандарына
көбейту және бөлу. Дөнгелек сандарды көбейту,
бөлу. Қалдықпен бөлу. Логикалық ойлауға
арналған есептер.

6

Күнтізбелік-тақырыптық жоспары:
(Аптасына – 1 сағат, жылдық – 36 сағат)
(1-сынып)

№ Тақырыбы Сағат
саны
Мерзімі Ескерту
І бөлім. Сандар мен заттар (11-сағат)
1 Сандарды цифрмен жаз 1
2 0-10 дейінгі сандар 1
3 1-ден 9-ға дейінгі атау 1
4 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 сандар
қатарын атау
1
5 0 саны. 0 санын алу және
белгілеу
1
6 0-ден 10-ға дейінгі сандарды
жаз және кері жаз
1
7 10-ға дейін қосып азайт 1
8 0 санымен қосу мен
азайтуды орында
1
9 Үш таңбалы сандар 1
10 Санды оқу, жазу,
салыстыруды.
1
11 Есептер шығару. 1
ІІ бөлім. Теңдеу және теңсіздік (7-сағат)
12 «<», « > », « = » белгілері. 1
13 Теңдік. Теңсіздік ажырату. 1
14 Теңдеу құр және оны шеш. 1
15 Теңдік тура болатындай
жақша қой.
1
16 Теңдікті жалғастыр. 1
17 Тура және тура емес
теңдіктер мен теңсіздіктер.
1
18 Есептер шығару. 1
ІІІ бөлім. Қоршаған ортадағы геометриялық фигуралар
(8-сағат)
19 Периметрді тап. 1

7

20 Аудан өлшем бірліктер 1
21 Аудан мен периметрге
есептер шығару
1
22 Бұрыштың түрлері 1
23 Сиқырлы төртбұрштар 1
24 Көлем 1
25 Геометриялық
фигуралармен құрастыр
1
26 Кесінді. Кесіндінің
ұзындығын өлшеу.
1
ІV бөлім. Есептер (10-сағат)
27 Есепті екі тәсілмен шығару 1
28 Өрнек құр және мәнін тап
29 6, 7 санына көбейту және
бөл
1
30 Жақшасыз өрнектер.
Салыстыр.
1
31 8, 9 санына көбейту және
бөлу.
1
32 Амалдардың орындалу реті. 1
33 Көбейту мен бөлуге
есептер шығару
1
34 10 мен 100 сандарына
көбейту және бөлу
1
35 Дөнгелек сандарды көбейту,
бөлу. Қалдықпен бөлу.
1
36 Логикалық ойлауға
арналған есептер
1
Барлығы: 36

8

Бағдарламаның мазмұны:
(Аптасына – 1 сағат, жылдық – 36 сағат)
(2-сынып)

І бөлім
Сандар
құпиясы
(10-сағат)
0-ден 10-ға дейінгі сандар. 11-ден 20-ға дейінгі
сандар. Толық ондықтар. 100 санына дейігі сандар.
Екі таңбалы сандардың разрядтық құрамын
анықтау. Ондықтан аттап өту арқылы қосу және
азайтудың мәнін табу. Қосудың ауыстырымдылық
және терімділік қасиеті. Бір және екі амалмен
орындалатын есептертерді шығару.
Өрнектегі амалдың орындалу реті.
Өрнек құру және шығару.
ІІ бөлім
Уақыт және
оның бірліктері
(3-сағат)

Уақыт. Тәулік. Шамалар түрлері. Рим цифрлары.
Жылдамдық, уақыт, қашықтық.
ІІІ бөлім
Теңдеулер
шешіп
үйренеміз
(3-сағат)

Теңдеу құру және шешу. Теңдеудің күрделірек
түрі және оларды шешуді үйрену. Теңдік және
тесіздіктер. Санды және әріпті өрнектерді анықтау.
ІҮ бөлім
Бөлу және
көбейту
кестесін бекіту
(10-сағат)
2, 3, 4, 5 кестесі. Көбейту, бөлу компоненттері.
Көбейтудің ауыстырымдылық қасиеті. Нөлге
аяқталған санды көбейту, бөлу. Екі таңбалы
санды көбейту, бөлу. Санды көбейтіндіге көбейтуді.
Санды көбейтіндіге бөлуді. Үш таңбалы санды
бөлу. Үш таңбалы санды көбейту. Көп таңбалы
санды көбейту және бөлу.
Ү бөлім
Қызықты
есептер.
(10-сағат)

Масса және оның бірліктері. Ұзындық, салмақ,
өлшем бірліктері. Аудан өлшем бірліктері. Бұрыш
және фигуралар салу. Өлшеу құралдарымен жұмыс.
Баға. Сан. Құн есептері. Математикалық фокустар,
ребустар. Математикалық шарадарлар, логикалық
сұрақтар. Шартты есептер шығаруды.
Өрнек құру және шығаруды.

9

Күнтізбелік-тақырыптық жоспары:
(Аптасына – 1 сағат, жылдық – 36 сағат)
(2-сынып)

№ Тақырыбы Сағат
саны
Мерзімі Ескерту
І бөлім. Сандар құпиясы (10-сағат)
1 0-ден 10-ға дейінгі сандар 1
2 11-ден 20-ға дейінгі сандар 1
3 Толық ондықтар 1
4 100 санына дейігі сандар 1
5 Екі таңбалы сандардың
разрядтық құрамын анықтау
1
6 Ондықтан аттап өту арқылы
қосу және азайтудың
мәнін табу
1
7 Қосудың ауыстырымдылық
және терімділік қасиеті
1
8 Бір және екі амалмен
орындалатын есептертерді
шығару
1
9 Өрнектегі амалдың орындалу
реті
1
10 Өрнек құру және шығару 1
ІІ бөлім. Уақыт және оның бірліктері (3-сағат)
11 Уақыт. Тәулік.
Шамалар түрлері.
1
12 Рим цифрлары. 1
13 Жылдамдық, уақыт,
қашықтық.
1
ІІІ бөлім. Теңдеулер шешіп үйренеміз (3-сағат)
14 Теңдеу құру және шешу 1
15 Теңдеудің күрделірек түрі
және оларды шешуді үйрену
1
16 Теңдік және тесіздіктер.
Санды және әріпті өрнектерді
1

10

анықтау.
ІҮ бөлім. Бөлу және көбейту кестесін бекіту (10-сағат)
17 2,3,4,5 кестесі. 1
18 Көбейту, бөлу компоненттері. 1
19 Көбейтудің ауыстырымдылық
қасиеті.
1
20 Нөлге аяқталған санды
көбейту, бөлу.
1
21 Екі таңбалы санды көбейту,
бөлу.
1
22 Санды көбейтіндіге
көбейтуді.
1
23 Санды көбейтіндіге бөлуді. 1
24 Үш таңбалы санды бөлу. 1
25 Үш таңбалы санды көбейту. 1
26 Көп таңбалы санды көбейту
және бөлу.
1
Ү бөлім. Қызықты есептер (10-сағат)
27 Масса және оның бірліктері 1
28 Ұзындық, салмақ, өлшем
бірліктері
1
29 Аудан өлшем бірліктері 1
30 Бұрыш және фигуралар салу 1
31 Өлшеу құралдарымен жұмыс 1
32 Баға. Сан. Құн есептері. 1
33 Математикалық фокустар,
ребустар.
1
34 Математикалық шарадарлар,
логикалық сұрақтар.
1
35 Шартты есептер шығаруды 1
36 Өрнек құру және шығаруды. 1
Барлығы: 36

11

Бағдарламаның мазмұны:
(Аптасына – 1 сағат, жылдық – 36 сағат)
(3-сынып)

І бөлім
Дидактикалық
тапсырмалар
(12-сағат)
Кіріспе. Суреттер бойынша қарапайым есептер.
Амалдардың орындалу тәртібі. Ондықтар мен
жүздіктерге арналған тапсырмалар. Теңдеулер құр
және шығар. Санды өрнектер мен әріпті
өрнектерді тап және шығар. Амалдарды ауызша
есепте. Жақшалы есептер. Бірнеше есе арттыруға,
кемітуге арналған есептер. Тиімді тәсіл есептер.
Уақыт бірліктерін анықта. Өрнек құр және шығар.
Масса бірліктері, сыйымдылықтарды тап.
ІІ бөлім
Зейін топтарын
дамытуға
арналған
тапсырмалар
(12-сағат)
Математикалық жаңылтпаштар. «Жылдам,
бірақ, қателеспе». Математикалық ребустар,
сөзжұмбақтар. Математикалық эстафета.
Математикалық басқатырғыштар, ребустар,
сөзжұмбақтар шешу. «Санамақ» ойындары»
көбейтіу мен бөлудің компоненттерін табу.
Ойша көз алдына елестету тапсырмалары.
«Біз есептейміз» жарыс сабағы. «Білімділер»
сайысы. Деңгейлік тапсырмалар. Логикалық
ізденіс тапсырмалары. Математикалық ойын
есептер.
ІІІ бөлім
Қызықты
тапсырмалары
(10-сағат)
Қорытынды. Көбейту және бөлу кестесі. Көбейту
және бөлу амалдарының байланысы. Үш таңбалы
санды көбейту және бөлу. Көп таңбалы санды
көбейту және бөлу. Геометриялық фигуралар
(тік төртбұрыш, шаршы т.б.). Фигура бұрыштары
(тік, доғал,сүйір). Фигуралардың периметрін тап.
Шамалар.Ұзындық бірліктерді шеш. Кеңістіктегі
заттардың орналасуын анықта. Геометриялық
фигуралармен құрастыру жұмыстарын шеш.

12

Күнтізбелік-тақырыптық жоспары:
(Аптасына – 1 сағат, жылдық – 36 сағат)
(3-сынып)

№ Тақырыбы Сағат
саны
Мерзімі Ескерту
1 Кіріспе 1
І бөлім. Дидактикалық тапсырмалар (12-сағат)
2 Суреттер бойынша қарапайым
есептер
1
3 Амалдардың орындалу тәртібі 1
4 Ондықтар мен жүздіктерге
арналған тапсырмалар
1
5 Теңдеулер құр және шығар. 1
6 Санды өрнектер мен әріпті
өрнектерді тап және шығар.
1
7 Амалдарды ауызша есепте.
Жақшалы есептер
1
8 Бірнеше есе арттыруға,
кемітуге арналған есептер
1
9 Тиімді тәсіл есептер 1
10 Уақыт бірліктерін анықта 1
11 Өрнек құр және шығар 1
12 Масса бірліктері,
сыйымдылықтарды тап.
1
ІІ бөлім. Зейін топтарын дамытуға арналған тапсырмалар
(12-сағат)
13 Математикалық
жаңылтпаштар
1
14 Жылдам, бірақ, қателеспе! 1
15 Математикалық ребустар,
сөзжұмбақтар.
1
16 Математикалық эстафета 1
17 Математикалық
басқатырғыштар, ребустар,
сөзжұмбақтар шешу.
1

13

18 «Санамақ ойындары» көбейтіу
мен бөлудің компоненттерін
табу
1
19 Ойша көз алдына елестету
тапсырмалары
1
20 «Біз есептейміз» жарыс
сабағы
1
21 «Білімділер» сайысы 1
22 Деңгейлік тапсырмалар 1
23 Логикалық ізденіс
тапсырмалары
1
24 Математикалық ойын есептер 1
ІІІ бөлім. Қызықты тапсырмалары (10-сағат)
25 Көбейту және бөлу кестесі. 1
26 Көбейту және бөлу
амалдарының байланысы.
1
27 Үш таңбалы санды көбейту
және бөлу
1
28 Көп таңбалы санды көбейту
және бөлу
1
29 Геометриялық фигуралар
(тік төртбұрыш, шаршы т.б.)
1
30 Фигура бұрыштары
(тік, доғал, сүйір)
1
31 Фигуралардың периметрін тап 1
32 Шамалар. 1
33 Ұзындық бірліктерді шеш 1
34 Кеңістіктегі заттардың
орналасуын анықта
1
35 Геометриялық фигуралармен
құрастыру жұмыстарын шеш
1
36 Қорытынды 1
Барлығы: 36

14

Бағдарламаның мазмұны:
(Аптасына – 1 сағат, жылдық – 36 сағат)
(4-сынып)

І бөлім
Сандар сиқыры
(16-сағат)

Көптаңбалы сандар. Цифрларды кезектесіп сана.
Сандардың реті. Көптаңбалы сандарды жазбаша
қосу және азайту. 2-ге, 5-ке, 10-ға бөлінгіштік
белгілері. 10, 100, 1000 сандарына көбейту және
бөлу. Жиындар арасындағы қатынас. Қозғалысқа
берілген есептер. Есептерді шығаруда жиындардың
қиылысуы мен бірігуі. Нөлдермен аяқталатын
көптаңбалы сандарды жазбаша көбейту.
Көптаңбалы санды екі таңбалы санға жазбаша
көбейту. Үш таңбалы санға көбейту және бөлу.
Пропорционал бөлуге берілген есептер.
Қарама-қарсы бағыттағы қозғалысқа берілген
есептер. Тақ сандарды өсу және кему ретімен ата.
Жұп сандарды өсу және кему ретімен ата.
ІІ бөлім
Біз үйренеміз!
(8-сағат)
Шеңбер және дөңгелекті сыз. Бұрыш сал.
Тікбұрышты параллелепипедтің көлемі мен
қырының ұзындығын тап. Бұрыштарды өлше.
Симметриялы фигураларды сыз. Геометриялық
фигуралардың жазбасын анықта. Жұппен жұмыс.
Топпен жұмыс.
ІІІ бөлім
Математикалық
ғажайыптар
(12-сағат)
Математикалық ребустар құрастыр. Бас
қатырғыштар құрастыр. Тізбектерді ажырат.
Логикалық есептер. Деңгейлік тапсырмалар.
Сөз есептерді шығару. Қызықты әзіл есептер.
Жұмбақ есептер. Логикалық ізденіс тапсырмалары.
Математикалық диктант. «Ойна да, ойла!».
Өзіндік жұмыс.

15

Күнтізбелік-тақырыптық жоспары:
(Аптасына – 1 сағат, жылдық – 36 сағат)
(4-сынып)

№ Тақырыбы Сағат
саны
Мерзімі Ескерту
І бөлім. Сандар сиқыры. (16-сағат)
1 Көптаңбалы сандар 1
2 Цифрларды кезектесіп сана 1
3 Сандардың реті 1
4 Көптаңбалы сандарды
жазбаша қосу және азайту
1
5 2-ге, 5-ке, 10-ға бөлінгіштік
белгілері.
1
6 10, 100, 1000 сандарына
көбейту және бөлу
1
7 Жиындар арасындағы
қатынас
1
8 Қозғалысқа берілген есептер 1
9 Есептерді шығаруда
жиындардың қиылысуы
мен бірігуі
1
10 Нөлдермен аяқталатын
көптаңбалы сандарды
жазбаша көбейту
1
11 Көптаңбалы санды екі
таңбалы санға жазбаша
көбейту
1
12 Үш таңбалы санға көбейту
және бөлу
1
13 Пропорционал бөлуге
берілген есептер
1
14 Қарама-қарсы бағыттағы
қозғалысқа берілген есептер
1
15 Тақ сандарды өсу және кему
ретімен ата
1

16

16 Жұп сандарды өсу және кему
ретімен ата
1
ІІ бөлім. Біз үйренеміз! (8-сағат)
17 Шеңбер және дөңгелекті сыз 1
18 Бұрыш сал 1
19 Тікбұрышты
параллелепипедтің
көлемі мен қырының
ұзындығын тап
1
20 Бұрыштарды өлше 1
21 Симметриялы фигураларды
сыз
1
22 Геометриялық
фигуралардың
жазбасын анықта
1
23 Жұппен жұмыс 1
24 Топпен жұмыс 1
ІІІ бөлім. Математикалық ғажайыптар (12-сағат)
25 Математикалық ребустар
құрастыр
1
26 Бас қатырғыштар құрастыр 1
27 Тізбектерді ажырат 1
28 Логикалық есептер 1
29 Деңгейлік тапсырмалар 1
30 Сөз есептерді шығару 1
31 Қызықты әзіл есептер 1
32 Жұмбақ есептер 1
33 Логикалық ізденіс
тапсырмалары
1
34 Математикалық диктант 1
35 Ойна да, ойла! 1
36 Өзіндік жұмыс! 1
Барлығы: 36

17

БАҒДАРЛАМАҒА АРНАЛҒАН ДИДАКТИКАЛЫҚ
МАТЕРИАЛДАР

1-2 сыныпқа арналған деңгейлік тапсырмалар

І деңгей. Кестелік қосу және азайту.
7 + 1 =
10 – 1=
2 + 1=
9 + 1=
9 – 1=
8 + 1=
5 – 1=
4 – 1=

ІІ деңгей. Сандардың қатарын салыстыр:
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0

ІІІ деңгей:
І. Керекті цифрларды қой:
5 + = 6 2 + = 3 8 + = 9 9 - = 8
4 + = 5 1 + = 2 7 + = 8 8 - = 7
3 + = 4 9 + = 10 10 - = 9 7 - = 6

ІІ. Азайтқышы 2 болатын айырмаларды жаз және мәндерін
тап.
__ - __ = __ __ - __ = __ __ - __= __
__ - __ = __ __ - __ = __ __ - __ = __

Сонда 2-ні қосу кестесіндегі теңдіктің нешеуін пайдаландың?
_______

__ см

18

Тест жұмысы
1. Теңдіктерді ата.
а) 2 > 1
ә) 3 < 4
б) 3 = 3

2. Теңсіздіктерді ата.
а) 2 = 1
ә) 14 = 4
б) 4 = 1

3. Қосындыны тап.
а) 3 + 1 = 4
ә) 4 + 1
б) 3 – 2

4. Айырманы тап.
а) 5 – 4 = 1
ә) 4 – 2
б) 2 + 3

5. Тақ сандарды тап.
а) 1, 3, 5, 7, 9
ә) 2, 3, 4, 5, 6
б) 3, 6, 5

6. Жұп сандарды тап.
а) 3, 5, 7, 8
ә) 2, 4, 6, 8
б) 3, 4, 5, 9

7. 1 дм-де неше см бар?
а) 1 дм = 9 см
ә) 1 дм = 10 см
б) 1 дм = 12 см

8. Бір таңбалы сандарды тап.
а) 10, 9

19

ә) 0, 1, 2, 3, 4
б) 11, 2, 3, 12

9. Тура теңдікті тап.
а) 3 = 2
ә) 4 = 4
б) 5 = 6

10. Тура теңсіздікті тап.
а) 3 < 2
ә) 4 < 4
б) 6 > 9
Ондық құрам негізінде қосу және азайту

І деңгей.
8+50 =
86-80 =
27-20 =
74+70 =
60+4 =
83-80 =
40+9 =
72-70 =
95-5 =

ІІ деңгей.
69 - (18-9) =
30 + (14-7) =
(14-5) + 50 =
(60+40) – 30 =

ІІІ деңгей
50+(20+10) * 60+(20-10) =
(20+70)+7 * (60-10)+7 =
(50+40)-10 * (70-10)+20 =
90+(11-3) * 80+(10+10) =

20

Сандарды салыстыруға арналған есептер

І деңгей.

Сан 18 26 0 1 9 100 57 63
1-ге қос





ІІ деңгей.

Сан 99 43 14 8 16 76 32 18
1-ден
азайт


ІІІ деңгей.
96-3 ... 38-2 =
27+60 ... 89-3 =
57-3 ... 25+30 =
69-7 ... 60+4 =
90-50 ... 43-2 =
38-5 ... 30+3 =
74+20 ... 98-3 =
81+8 ... 83+6 =

1000 көлеміндегі сандардың нумерациясы

І деңгей.
700+8 =
800+2 =
905+40 =
806+40 =
540+8 =
200+60 =

21

ІІ деңгей.
784-4 =
605-5 =
784-700 =
650-50 =
784-80 =
650-600 =

ІІІ деңгей.
5 ц 9 кг – 5 ц =
8 м 55 см – 5 см =
8 ц 30кг – 8ц =
5 м 5 дм 5см – 5 дм =
9 ц 70 кг – 70 кг =
282 см – 2 м =

1000 көлемінде разрядтан өтпей қосу және азайту

І-деңгей.
540+30 =
800+123 =
450-300 =
960-400 =
250+430 =
377-245 =
980-70 =
399-271 =
272-314 =
836-210 =
998-482 =
472+521 =

ІІ деңгей.
970-(20+40) =
880-(440-40) =
356+140-20 =
600-(220-20) =
(1000-800)+125 =

22

980-40+20 =
(900-300)+189 =
840-(300+30) =

ІІІ деңгей.
9 м 4 см – 3 см =
4 м +2 дм =
6 м + 1д м 8 см =
2 см + 4 м 1 дм =

Екі таңбалы сандарды екі таңбалы сандармен разрядтан
аттамай қосу
І деңгей.
53+26 =
34+65 =
27+42 =
31+58 =

ІІ деңгей.
32+(52+15) =
(21+23)+45 =
24+(44+11) =
(34+12)+23 =

ІІІ деңгей.
34+23+12 =
21+35+42 =
13+62+21 =
51+14+22 =

100 көлеміндегі сандарды разрядтан аттамай қосу

І деңгей.
63+14 =
41+5 =
83+16 =
52+5 =
27+12 =

23

39+21 =
66+2 =
71+24 =
53+6 =
45+43 =
32+7 =
86+3 =

ІІ деңгей.
85-41-14 =
56-11-42 =
67-33-21 =
99-50-16 =
49-11-25 =
67-24-13 =
87-22-32 =
95-12-80 =

ІІІ деңгей.
(36+28)-18 =
(47+34)-25 =
17+(19-12) =
55+(75-69) =
66-(49+50) =
56+(27-18) =

Екі таңбалы сандардан екі таңбалы сандардан разрядтан
аттамай азайту
І деңгей.
...+14 =47
...-13 =25
79-... =56
52+...=58
52-41=
23+35=

24

ІІ деңгей.
34-21
34-12
45-32
45-23
53-13
53-31
65-42
65-24

ІІІ деңгей.
79-22 55=В 75=Г
57=Б 87-15 72=Ү
77=А 83=У 67-53
68=С 14=Р 46=Т
44-23 11=П 21=К
12=Л 58-34 28=И
44=Ы 24=І 63-12
51=Т 75=Д 42=М

Жақшалар. Амалдардың орындалу реті

І деңгей.
...-...+... = 2
...-...+... = 1
...+...+... = 3
...+...-... = 1

ІІ деңгей.
15+(3+2)*(15+3)+2 =
15+(3-2)*(15+3)-2 =
15-(3-2)*(15-3)-2
(15-3)+2*15-(3+2)

ІІІ деңгей.
13-1+2 =10
14-4+2 = 12
16-3- 1= 14

25

14-6+1=10
19-5+1=13
16-5-4=15
17+3-2=18
15+4-3=16
18-8-3=13
19-3-2=14
14+6-5=15
15-3+2=10

Екі таңбалы сандарды қосу және азайт

І деңгей.
60-10 ... 60-7 =
30-10 ... 30-5 =
50-10 ... 50-8 =
40-10 ... 40-6 =
70-10 ... 70-3 =
80-10 ... 80-9 =
90-10 ... 90-4 =
70-10 ... 70-6 =

ІІ деңгей.
56 ... 4=60
40 ... 5=35
56 ... 4=52
5 ... 40=45
30 ... 5=35
70 ... 5=75
45 ... 5=40
85 ... 5=80

26

ІІІ деңгей.
Сан 5 2 4 7 8 9 3 10
8 ге
қос





Есептер шығару
І-деңгей
Сан 1 2 3 4 5 6 7 8
4 ке
қос





ІІ деңгей.
40+5 =
40-5 =
30+5 =
30-5 =
20+5 =
20-5 =
10+5 =
10-5 =

ІІІ деңгей.
18+2 ... 13+7
20-13 ... 30-25
17+8 ... 14+6
38-20 ... 14+5
15+5 .. 25-5
44+6 ... 74-23

27

100 көлеміндегі сандарды ауызша қосу және азайту тәсілдері

І деңгей.
53+4
61+8
74+5
69-6
70-8
98-4

ІІ деңгей.
68-9
79+7
94-9
46+5
32-8
57+6

ІІІ деңгей.
Х+20 = 34+16
80-у = 12+8

Сандарды ондықтар мен бірліктердің құрамына жіктеу

І деңгей. Цифрмен жаз және теңдікке айналдыр.
2 онд + 4 онд =
9 онд. – 3 онд =
1 онд + 2 онд =
3 онд + 7 онд =
10 онд-5 онд =
3 онд+ 5 онд =
5 онд + 1 онд =
6 онд - 2 онд =
6 онд + 3 онд =
6 онд + 4 онд =
8 онд – 4 онд =
2 онд + 5 онд =
1 онд+ 8 онд =

28

7 онд – 3 онд =
7 онд +2 онд =

ІІ деңгей. Керекті сандарды жаз.
11 (он және үш) =
12 (он және екі) =
1 онд+1 бірл = ... онд. ... бірл =
... онд. + ... бірл.= ... онд. ... бірл =
10 + ... =...
... ... + ... = ... ...
13 (он және үш) =
14 (он және төрт) =
... онд. + ... бірл.=... онд. ... бірл =
... онд. + ... бірл. = ... онд. ... бірл. =
... ... + ...= ... ...
... ... + ... =...
15 (он және бес) =
16 (он және алты) =
... онд. + ... бірл. = ... онд. ... бірл. =
... онд. + ... бірл= ... онд. ... бірл. =
... ... + ... = ... ...
... ... + ... = ... ...

ІІІ деңгей. Бос орынға теңдік дұрыс шығатындай етіп сандар
қой.
64+...= 67
57 - ... = 51
79- ...= 73
99 - ...= 90
98 - ...= 92
100+ ...= 100

Салыстыр ( < ,=,>)
12 + 6 * 17
13+12 *13+14
13+ 4 * 9
29+1 * 33- 3

29

Екі таңбалы сандарды екі таңбалы сандармен разрядтан
аттамай қосу
1 деңгей.
Есепте. Мәндері бірдей өрнектерді сызықтармен жалға.
53+26 =
34+65 =
27+42 =
31+58 =

ІІ деңгей.
Есепте. Мәндері бірдей өрнектерді сызықтармен жалға.
32+ (52+15) =
(21+23) + 45 =
24+ (44 + 11) =
(34+12) + 23 =

ІІІ деңгей. Теңдіктердің қандай қасиеттер бойынша
жалғанғанын анықта. Осыған ұқсас теңдік жұптарын тап
және оларды үлгі бойынша жалға. Есепте.
34+23+12 =
21+35+ 42 =

Жақшаларды қоюға арналған есептер
І деңгей.
7+(4+1) =
6-(2+3) =
(7+4)+1 =
(6-2)+3 =
3-1+2 =
5-3-2 =
9+(7-5) =
(9-7)+5 =
(3+7)-4 =
3+(7-4) =
10-5+4 =
9+7-5 =