Жеке кабинетке кіру
Сайт бойынша барлық сұрақтарды 8(771)-234-55-99 (Ватсап) осы номерге жазуға болады. Тәрбиешілерге, ұстаздарға, оқушыларға, студенттерге арналған турнирлер басталды. Толығырақ
Құрметті аттестация тапсыратын ұстаздар аттестацияға арналған сұрақтар мен оның жауаптары дайын болды. Біз оны арнайы кітапша ретінде шығардық. Толығырақ: 8-(707)-358-15-26 осы номерге дәл қазір хабарласыңыз немесе ватсапқа жазыңыз.
Құрметті аттестация тапсыратын ұстаздар аттестацияға арналған сұрақтар мен оның жауаптары дайын болды. Біз оны арнайы кітапша ретінде шығардық. Толығырақ: 8-(707)-358-15-26 осы номерге дәл қазір хабарласыңыз немесе ватсапқа жазыңыз.
БАЛА ТӘРБИЕСІНДЕГІ ОТБАСЫНЫҢ РӨЛІ.
Автор:Избасарова Жансулу Ойтугоновна
Бағыты: Адам және қоғам
Бөлімі: Сабақ жоспары
Сыныбы: 8 сынып
Жарияланған уақыты: 2019-09-16
Материал туралы қысқаша түсінік
Бұл ашық сабақта өтілген материалдан бала тәрбиесіндегі рөлі туралы мұғалімдерге дайын материял ретінде пайдасы тиер деп ойлаймын . мұғалімдері өздеріне қажетті дүниелерді табады деп ойлаймын.мұнда мұғалім сыйы,Гиннестер кітабына түскен Қазақстандықтар туралы алынған ,сіздердің қажеттіктеріңізге жарап жатса мен қуанышты болар едім.
БАЛА ТӘРБИЕСІНДЕГІ ОТБАСЫНЫҢ РӨЛІ.
Аннотация: Данная статья посвящена тому, какое влияние оказывает воспитание в семье на ребенка. В послании Президента Назарбаева Н.А. говорится: «Самое главное в жизни для детей, поэтому нужно большое внимание уделять воспитанию детей и их будущему». Наше будущее в руках молодого поколения, поэтому нужно большое внимание уделять их всестороннему развитию, развивать культурно-научные отрасли - для этого обязательно повысить научный и культурный уровень родителей. Annotation: This article is devoted to the important influence on the education of the child in the family. In a message to President NursultanNazarbaev it said: «The most important thing in life for the children¸ so we need to pay great attention to the education of children and their future. Our future is in the hands of the younger generation, so we need to pay great attention to their all-round development, to develop cultural and scientific sectors- for this necessariely increase the scientific and cultural the level of parents.
Отбасы бүкіл ғасырлар бойы адам баласы тәрбиесінің құралы болып келеді. Сондықтан ол адам үшін үлкен маңызды орта. Белгілі дәстүрлердің, жағымды өнегелердің, мұралардың сақтаушысы- отбасы болып табылады. Онда бала алғашқы рет өмір жолымен танысады. Отбасының бала тәрбиесінде алатын орны ерекше, оны қоғамдық тәрбиенiң қандай саласы болса да алмастыра алмайды. Отбасының негiзгi қызметі баланы өмiрге келтiру ғана емес, оның бойына көне заманнан келе жатқан ұлттық тәрбиенің тағылымдары мен аға ұрпақтың тәжiрибесiн сiңiру, қоғамға пайдалы жеке тұлға етiп тәрбиелеу болып табылады. Ата-ананың өз борышын мүлтiксiз орындауы – үлкен тәрбие мектебi. Осылайша, адамға тән рухани-адамгершілік сапа-қасиеттерді қалыптастырып, дамытудың негізі ең алдымен отбасында қаланады. Ал, отбасындағы тәрбие бесік жырынан бастау алады. Осыған орай ұлы жазушы М. Әуезов «Халқым ел болам десең, бесігіңді түзе» деп айтып кеткендей, отбасындағы тәрбиенің бесік жырынан нәр алуының маңызы айрықша.Қазақстан Республикасының Конституциясында бекітілген отбасы тәрбиесінің құқықтық принципері «Неке және отбасы туралы» заңда нақтылынған. Бұл заңның 52 тарауында баланың отбасылық тәрбиесі, оның құқығын және мақсат-мүдделерін қорғаудың баптары келтірілген. «Баланың өз ата-анасы тарапынан тәрбиеленуіне, оның тілек қалауларының орындалуына, жан-жақты дамуына, оның адами қадір-қасиетінің құрметтелуіне құқығы бар» [1, с. 253]. Сондықтан, өнегелі ұрпақ өсуін тілеп, ұрпақ тәрбиесін отбасынан бастап, әрбір ата-ана бала алдындағы парызын дұрыс атқаруы қажет.Отбасы- болашақ азаматтың әлеуметтану жолындағы алғашқы қадамдарын жасайтын бастапқы адым. Ол балаға моральдық қалпы туралы алғашқы түсініктер береді, оны еңбекке баулып, өз- өзіне қызмет ету дағдыларын қалыптастырады. Ата- ананың іс- әрекеті мен мінез- құлқы өмір сүру салты арқылы балаға дүниетанымдық, адамгершілік, әлеуметтік- саяси құндылықтар беріледі [2, с. 169].Жеке баланың бойындағы ар-ұяты, ақыл-ойы, адамгершілігі, басқа адамдармен қарым-қатынасы, мәдениеттілігі отбасыдан алынады. Сондықтан отбасы – бала тәрбиесінің ең алғашқы ұжымы. Осы ұжымның әрбір мүшесі өзара сүйіспеншілікпен, береке-бірлікпен, сыйластықпен бала тәрбиесіне араласса, кәмелетке толғаннан кейін саналы, тәрбиелі жеке тұлға пайда болады. Ал, баланың тәрбиелі болып өсуіне берекелі, тату, берік отбасының әсері мол, себебі оның ер жетіп өсуі, бойындағы алғашқы адамгершілік белгілер отбасында қалыптасады. Сондықтан, отбасы өте қажетті, басқадай ешнәрсемен ауыстыруға болмайтын баспалдақ.Бала тәрбиесі - қиын да күрделі процесс. Барлық ата- ана баласының тәрбиелі де өнегелі болып өсіп, өз қатарының алды болғанын қалайды. Бірақ баланы осы мақсаттарға сай тәрбиелеу үшін үлкен еңбек, күш - жігер қажет екенін бәрі білсе де, бала тәрбиесімен қажетті түрде айналыса бермейді. Кейін бала есейген сәтте, «сен маған тартпағансың, мынаны олай істемедің, ананы былай істемедің, ештеңеге қырсызсың» деп кінәлап жатады. Алайда, бала неге осындай болды деп ойланып, оның осындай болуына басты себепкер өздері екенін мойындамайды [3, с. 184].«Қоршаған әлеммен байланыстыратын бар жақсылық - ол менің отбасым»,-деп ұлы Абай айтқандай әр бала дүниеге келген сәтінен бастап ес біліп, ер жеткенге дейін ата-анасынан үлгі алады. Олардан жақсы мен жаманды, мейірімділік пен қатыгездік түсінігін үйренеді. Ал бала балабақшаға немесе мектепке барғаннан бастап сол ортасы тәрбиеші болады. Кейбір ата-аналар балабақшаға немесе мектепке сеніп, үйде бала тәрбиесіне немқұрайлы қарайды [4, с. 84]. Бұл дұрыс емес. ҚР-ның «Білім туралы» Заңында: «Ата-аналар - алғашқы педагогтар» деп жазылған.[5, с. 376]Ата – аналар балаларын жақсы мінез – құлыққа саналы түрде тәрбиелей отырып, қалыптасқан дағдыға, әдетке айналдыру арқылы адамгершілік қасиеттерді олардың бойна сіңіреді. Бала бойында жақсы мінез – құлықтарды сіңірудеата – ананың, жақсы мүшелерді үлкендердің жеке басын үлгі– өнегесі ерекше роль атқарады. Бала оларға қарап, еліктеп өседі. Кейбір ата – ананың балаға айтар өсиеті мен күнделікті тіршіліктегі іс – әрекеті, мінез – құлық сай келе бермейді. Балаға өтірік айтпа, ұрлық істеме, біреудің ала жібін аттама, кісіге қиянат жасама дей отырып, ата – ана немесе отбасының өзге мүшелерінің өзі осы қылықтарымен айналысса, бала тәрбиесіне теріс әсер етері сөзсіз [6, с. 153].Міне, осылайша, өскелең ұрпақтың жадына тәрбие қағидаларын дарыту отбасында ең алдымен ата-анасының ыстық махаббаты мен мейірімінен, шынайы қамқорлығынан басталады. Яғни, адамға, қоршаған ортаға, Отанға деген қымбат қасиет бала жүрегінде отбасы, ошақ қасында бүршік атып, бұтағын жаяды. Сондықтан да мұны «Отан - отбасынан басталады» деп түйіндейді халық даналығы. Жас балдырғандарға адамгершілік пен борыштың, арлылық пен намыстың мәнін жете ұғындырудың маңызы зор. Өйткені борышқа деген саналы көзқарасы қалыптасқан, ар-намысы берік жас ұрпақ ғана кейін өзінің Отан алдындағы, халық алдындағы парызын адал орындап, адамзат бақыты мен ел игілігі үшін қызмет ететіні сөзсіз. Біздің міндетіміз-отбасындағы әрбір баланың жадына «Қазақстан – менің Отаным» деген қастерлі ұғымды енгізу болып табылады.Өркениетті қоғам дамыған сайын жанұяда бала саны азайып келеді. Аз балалы жанұяда, негізінен бір баласы бар жанұяда, ішкі жанұялық тәрбиенің ең басты жағдайы жоқ, ол– балалар қарым - қатынасы. Бір баланың тәрбиесі қосымша педагогикалық күш салуды талап етеді. Жалғыз балаға деген ата- ананың, әжесі мен атасының артық көңіл бөлуі оны белсенділігінен айырып, баланың эгоистік жақтарының басым болуы байқалады. Бір балалы отбасы көпшілікпен араласу, ұжымдық қызмет тәжірибесін игеру жағынан баланы қиын жағдайға қалдырады. Бұндай отбасыларда аға, әпке сияқты тәлімгер іні, қарындас сияқты қамқорлығына алатын бауырдың болмауы ұжымдық туыстық қатынастар аясын мүлдем тарылта түседі. Кейінгі кезде немере, шөбере туыстарды айтпағанда өзінде бірге туған бауырлардың да туыстық қатынастары салқындай бастағандығы аңғарылады. Көп балалы отбасының балалары ауылда, мектепте, ұжымда, қатар құрбылары арасында тез сіңісіп кетеді, өйткені олар отбасында бір- біріне қамқорлық, құрмет жасауды көріп өседі. Ал бір баламен шектелген отбасылардың бұқаралық сипат алуы балалар арсында жатырқау, тасбауырлық сезімдердің нығая түсуіне негіз қалайды.Ата-аналарының білім деңгейіне байланысты да отбасында ерекшеліктер орын алады. Мысалы: ата-аналардың білімі жоғары болған сайын олардың балалары мектепте жақсы оқиды. Қазіргі ата-аналар жұмыс басты болғандықтан бала тәрбиесі көбінесе ата мен әжелерге немесе балабақша тәрбиешілеріне жүктеледі. Ата-аналық отбасы бұл баланың әлеуметтану ортасы, ол онда ең алғаш қарым қатынасқа үйренеді және отбасында ең басты бағдармен қарым қатынас бекітіледі. Бала өз ата-анасына қарап үлгі алып өседі. Балалар үйінің тәрбиеленушілерінде ондай отбасы институты жоқ, ал ата-ананың орнын алмастыратын тәрбиешілердің көңілі сан жағынан да, маңыздылығы жағынан да жеткіліксіз. Тәрбиешілердің ата-анадан ең басты маңызды айырмашылығы ата-ана белгілі бір сезімдер жүйесімен жетекшеленеді, ал тәрбиешілер оның бәрін жұмыс деп қабылдайды. Жастайынан ата-анасынан бөлек ортада өскен балалардың арасынан көбіне торығушылар, қаңғыбастар, өзіне қызықты ортаны іздеушілер өсіп шығады.Сонымен, отбасы тәрбиесінің проблемасы - ананың жанұя тұрмысынан қолы босамауы. Ананың уақыты жетпеуі көбінсе насихат, жазғыру ұрсу сияқты тәрбиелік ықпалдың нәтижесіз әдістерін пайдалануға мәжбүр болады.Қазіргі кезде туылған бала санының азаюы отбасы дамуының проблемасына жатады. Қалалық отбасында бір екі ғана бала тәрбиеленеді. Бала туудың азаю себептері сан қырлы. Атап айтар болсақ; олар ата-аналардың жұмыс бастылығы; мектепке дейінгі мекемелермен қамтамасыз етілмеуі; бала тәрбиесіне шығынның көп жұмсалуы; отбасының қолайсыз тұрғын үйі; тұрмыстық жағдайы; ата-аналардың «өзі үшін өмір сүруге» ұмтылысы және т.б Микроклиматы жағымсыз, отбасы ұрыс-керіске ата – ананың бір– біріне, балаларына деген шағымдарына, айқай-шуға, қорлық сөздер мен іс- әрекеттерге толы отбасыларда өте маңызды тәрбие проблемалары туындайды. Жалпы, бала тәрбиесі туралы сөз еткенде, бар жауапкершілік алдымен ата-анаға жүктелетіні шындық. Иә, ата-ана - бала тәрбиесіндегі негізгі тұлға. Сондықтан да, ата-аналар баланың аяқ алысына, мінез-құлқына, жан дүниесіне терең үңіліп, отбасындағы тыныштық пен мейірімділікті сақтаулары керек.Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә. Назарбаев халыққа Жолдауында (2009ж.): «...Дағдарыстар өтеді, кетеді. Ал, мемлекет тәуелсіздігі, ұлт мұраты, ұрпақ болашағы сияқты құндылықтар мәңгі қалады», - деп тұжырымдағандай рухани-адамгершілік құндылықтарды өрістетуде отбасының рөлі ерекше [7, с. 211]. Отбасында тұрмыстың қалыпты жағдайлары жасалып, адамның мінез-құлқының негізі, сондай-ақ, еңбекке, қоғамдық ортаға, адамгершілік, идеялық және рухани құндылықтарға деген қарым-қатынасы дамып, жетіледі. Демек, отбасы - адам өмірінде, оны жеке тұлға ретінде қалыптастыруда ерекше рөл атқарады. Ата-ана мен отбасының өзге мүшелері баланың жас және жеке-дара ерекшеліктерін ескере отырып, рухани-адамгершілік тәрбие берудің формалары мен әдістерін нақты жүзеге асыра білуі тиіс. Адамгершілік - адамның рухани арқауы. Өйткені адам баласы қоғамда өзінің жақсы адамгершілік қасиетімен, адамдығымен, қайырымдылығымен ғана ардақталады. Ал, қоғамдағы адамгершілік тәрбиесі - адамгершілік сезімді, ұлттық сананы, парасатты мінез-құлық дағдыларын қалыптастырып, жетілдіруде жалпыадамзаттық құндылықтарды тиімді пайдалануға бағытталған жалпыадамзаттық тәрбиенің бір бөлігі. Сондықтан бүгінгі таңда оқу-тәрбие үдерісінің басты мақсаты - ақылды да әдепті, жан-жақты жетілген, адамгершілігі мол жас ұрпақ өкілдерін тәрбиелеу болып табылады.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
Аннотация: Данная статья посвящена тому, какое влияние оказывает воспитание в семье на ребенка. В послании Президента Назарбаева Н.А. говорится: «Самое главное в жизни для детей, поэтому нужно большое внимание уделять воспитанию детей и их будущему». Наше будущее в руках молодого поколения, поэтому нужно большое внимание уделять их всестороннему развитию, развивать культурно-научные отрасли - для этого обязательно повысить научный и культурный уровень родителей. Annotation: This article is devoted to the important influence on the education of the child in the family. In a message to President NursultanNazarbaev it said: «The most important thing in life for the children¸ so we need to pay great attention to the education of children and their future. Our future is in the hands of the younger generation, so we need to pay great attention to their all-round development, to develop cultural and scientific sectors- for this necessariely increase the scientific and cultural the level of parents.
Отбасы бүкіл ғасырлар бойы адам баласы тәрбиесінің құралы болып келеді. Сондықтан ол адам үшін үлкен маңызды орта. Белгілі дәстүрлердің, жағымды өнегелердің, мұралардың сақтаушысы- отбасы болып табылады. Онда бала алғашқы рет өмір жолымен танысады. Отбасының бала тәрбиесінде алатын орны ерекше, оны қоғамдық тәрбиенiң қандай саласы болса да алмастыра алмайды. Отбасының негiзгi қызметі баланы өмiрге келтiру ғана емес, оның бойына көне заманнан келе жатқан ұлттық тәрбиенің тағылымдары мен аға ұрпақтың тәжiрибесiн сiңiру, қоғамға пайдалы жеке тұлға етiп тәрбиелеу болып табылады. Ата-ананың өз борышын мүлтiксiз орындауы – үлкен тәрбие мектебi. Осылайша, адамға тән рухани-адамгершілік сапа-қасиеттерді қалыптастырып, дамытудың негізі ең алдымен отбасында қаланады. Ал, отбасындағы тәрбие бесік жырынан бастау алады. Осыған орай ұлы жазушы М. Әуезов «Халқым ел болам десең, бесігіңді түзе» деп айтып кеткендей, отбасындағы тәрбиенің бесік жырынан нәр алуының маңызы айрықша.Қазақстан Республикасының Конституциясында бекітілген отбасы тәрбиесінің құқықтық принципері «Неке және отбасы туралы» заңда нақтылынған. Бұл заңның 52 тарауында баланың отбасылық тәрбиесі, оның құқығын және мақсат-мүдделерін қорғаудың баптары келтірілген. «Баланың өз ата-анасы тарапынан тәрбиеленуіне, оның тілек қалауларының орындалуына, жан-жақты дамуына, оның адами қадір-қасиетінің құрметтелуіне құқығы бар» [1, с. 253]. Сондықтан, өнегелі ұрпақ өсуін тілеп, ұрпақ тәрбиесін отбасынан бастап, әрбір ата-ана бала алдындағы парызын дұрыс атқаруы қажет.Отбасы- болашақ азаматтың әлеуметтану жолындағы алғашқы қадамдарын жасайтын бастапқы адым. Ол балаға моральдық қалпы туралы алғашқы түсініктер береді, оны еңбекке баулып, өз- өзіне қызмет ету дағдыларын қалыптастырады. Ата- ананың іс- әрекеті мен мінез- құлқы өмір сүру салты арқылы балаға дүниетанымдық, адамгершілік, әлеуметтік- саяси құндылықтар беріледі [2, с. 169].Жеке баланың бойындағы ар-ұяты, ақыл-ойы, адамгершілігі, басқа адамдармен қарым-қатынасы, мәдениеттілігі отбасыдан алынады. Сондықтан отбасы – бала тәрбиесінің ең алғашқы ұжымы. Осы ұжымның әрбір мүшесі өзара сүйіспеншілікпен, береке-бірлікпен, сыйластықпен бала тәрбиесіне араласса, кәмелетке толғаннан кейін саналы, тәрбиелі жеке тұлға пайда болады. Ал, баланың тәрбиелі болып өсуіне берекелі, тату, берік отбасының әсері мол, себебі оның ер жетіп өсуі, бойындағы алғашқы адамгершілік белгілер отбасында қалыптасады. Сондықтан, отбасы өте қажетті, басқадай ешнәрсемен ауыстыруға болмайтын баспалдақ.Бала тәрбиесі - қиын да күрделі процесс. Барлық ата- ана баласының тәрбиелі де өнегелі болып өсіп, өз қатарының алды болғанын қалайды. Бірақ баланы осы мақсаттарға сай тәрбиелеу үшін үлкен еңбек, күш - жігер қажет екенін бәрі білсе де, бала тәрбиесімен қажетті түрде айналыса бермейді. Кейін бала есейген сәтте, «сен маған тартпағансың, мынаны олай істемедің, ананы былай істемедің, ештеңеге қырсызсың» деп кінәлап жатады. Алайда, бала неге осындай болды деп ойланып, оның осындай болуына басты себепкер өздері екенін мойындамайды [3, с. 184].«Қоршаған әлеммен байланыстыратын бар жақсылық - ол менің отбасым»,-деп ұлы Абай айтқандай әр бала дүниеге келген сәтінен бастап ес біліп, ер жеткенге дейін ата-анасынан үлгі алады. Олардан жақсы мен жаманды, мейірімділік пен қатыгездік түсінігін үйренеді. Ал бала балабақшаға немесе мектепке барғаннан бастап сол ортасы тәрбиеші болады. Кейбір ата-аналар балабақшаға немесе мектепке сеніп, үйде бала тәрбиесіне немқұрайлы қарайды [4, с. 84]. Бұл дұрыс емес. ҚР-ның «Білім туралы» Заңында: «Ата-аналар - алғашқы педагогтар» деп жазылған.[5, с. 376]Ата – аналар балаларын жақсы мінез – құлыққа саналы түрде тәрбиелей отырып, қалыптасқан дағдыға, әдетке айналдыру арқылы адамгершілік қасиеттерді олардың бойна сіңіреді. Бала бойында жақсы мінез – құлықтарды сіңірудеата – ананың, жақсы мүшелерді үлкендердің жеке басын үлгі– өнегесі ерекше роль атқарады. Бала оларға қарап, еліктеп өседі. Кейбір ата – ананың балаға айтар өсиеті мен күнделікті тіршіліктегі іс – әрекеті, мінез – құлық сай келе бермейді. Балаға өтірік айтпа, ұрлық істеме, біреудің ала жібін аттама, кісіге қиянат жасама дей отырып, ата – ана немесе отбасының өзге мүшелерінің өзі осы қылықтарымен айналысса, бала тәрбиесіне теріс әсер етері сөзсіз [6, с. 153].Міне, осылайша, өскелең ұрпақтың жадына тәрбие қағидаларын дарыту отбасында ең алдымен ата-анасының ыстық махаббаты мен мейірімінен, шынайы қамқорлығынан басталады. Яғни, адамға, қоршаған ортаға, Отанға деген қымбат қасиет бала жүрегінде отбасы, ошақ қасында бүршік атып, бұтағын жаяды. Сондықтан да мұны «Отан - отбасынан басталады» деп түйіндейді халық даналығы. Жас балдырғандарға адамгершілік пен борыштың, арлылық пен намыстың мәнін жете ұғындырудың маңызы зор. Өйткені борышқа деген саналы көзқарасы қалыптасқан, ар-намысы берік жас ұрпақ ғана кейін өзінің Отан алдындағы, халық алдындағы парызын адал орындап, адамзат бақыты мен ел игілігі үшін қызмет ететіні сөзсіз. Біздің міндетіміз-отбасындағы әрбір баланың жадына «Қазақстан – менің Отаным» деген қастерлі ұғымды енгізу болып табылады.Өркениетті қоғам дамыған сайын жанұяда бала саны азайып келеді. Аз балалы жанұяда, негізінен бір баласы бар жанұяда, ішкі жанұялық тәрбиенің ең басты жағдайы жоқ, ол– балалар қарым - қатынасы. Бір баланың тәрбиесі қосымша педагогикалық күш салуды талап етеді. Жалғыз балаға деген ата- ананың, әжесі мен атасының артық көңіл бөлуі оны белсенділігінен айырып, баланың эгоистік жақтарының басым болуы байқалады. Бір балалы отбасы көпшілікпен араласу, ұжымдық қызмет тәжірибесін игеру жағынан баланы қиын жағдайға қалдырады. Бұндай отбасыларда аға, әпке сияқты тәлімгер іні, қарындас сияқты қамқорлығына алатын бауырдың болмауы ұжымдық туыстық қатынастар аясын мүлдем тарылта түседі. Кейінгі кезде немере, шөбере туыстарды айтпағанда өзінде бірге туған бауырлардың да туыстық қатынастары салқындай бастағандығы аңғарылады. Көп балалы отбасының балалары ауылда, мектепте, ұжымда, қатар құрбылары арасында тез сіңісіп кетеді, өйткені олар отбасында бір- біріне қамқорлық, құрмет жасауды көріп өседі. Ал бір баламен шектелген отбасылардың бұқаралық сипат алуы балалар арсында жатырқау, тасбауырлық сезімдердің нығая түсуіне негіз қалайды.Ата-аналарының білім деңгейіне байланысты да отбасында ерекшеліктер орын алады. Мысалы: ата-аналардың білімі жоғары болған сайын олардың балалары мектепте жақсы оқиды. Қазіргі ата-аналар жұмыс басты болғандықтан бала тәрбиесі көбінесе ата мен әжелерге немесе балабақша тәрбиешілеріне жүктеледі. Ата-аналық отбасы бұл баланың әлеуметтану ортасы, ол онда ең алғаш қарым қатынасқа үйренеді және отбасында ең басты бағдармен қарым қатынас бекітіледі. Бала өз ата-анасына қарап үлгі алып өседі. Балалар үйінің тәрбиеленушілерінде ондай отбасы институты жоқ, ал ата-ананың орнын алмастыратын тәрбиешілердің көңілі сан жағынан да, маңыздылығы жағынан да жеткіліксіз. Тәрбиешілердің ата-анадан ең басты маңызды айырмашылығы ата-ана белгілі бір сезімдер жүйесімен жетекшеленеді, ал тәрбиешілер оның бәрін жұмыс деп қабылдайды. Жастайынан ата-анасынан бөлек ортада өскен балалардың арасынан көбіне торығушылар, қаңғыбастар, өзіне қызықты ортаны іздеушілер өсіп шығады.Сонымен, отбасы тәрбиесінің проблемасы - ананың жанұя тұрмысынан қолы босамауы. Ананың уақыты жетпеуі көбінсе насихат, жазғыру ұрсу сияқты тәрбиелік ықпалдың нәтижесіз әдістерін пайдалануға мәжбүр болады.Қазіргі кезде туылған бала санының азаюы отбасы дамуының проблемасына жатады. Қалалық отбасында бір екі ғана бала тәрбиеленеді. Бала туудың азаю себептері сан қырлы. Атап айтар болсақ; олар ата-аналардың жұмыс бастылығы; мектепке дейінгі мекемелермен қамтамасыз етілмеуі; бала тәрбиесіне шығынның көп жұмсалуы; отбасының қолайсыз тұрғын үйі; тұрмыстық жағдайы; ата-аналардың «өзі үшін өмір сүруге» ұмтылысы және т.б Микроклиматы жағымсыз, отбасы ұрыс-керіске ата – ананың бір– біріне, балаларына деген шағымдарына, айқай-шуға, қорлық сөздер мен іс- әрекеттерге толы отбасыларда өте маңызды тәрбие проблемалары туындайды. Жалпы, бала тәрбиесі туралы сөз еткенде, бар жауапкершілік алдымен ата-анаға жүктелетіні шындық. Иә, ата-ана - бала тәрбиесіндегі негізгі тұлға. Сондықтан да, ата-аналар баланың аяқ алысына, мінез-құлқына, жан дүниесіне терең үңіліп, отбасындағы тыныштық пен мейірімділікті сақтаулары керек.Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә. Назарбаев халыққа Жолдауында (2009ж.): «...Дағдарыстар өтеді, кетеді. Ал, мемлекет тәуелсіздігі, ұлт мұраты, ұрпақ болашағы сияқты құндылықтар мәңгі қалады», - деп тұжырымдағандай рухани-адамгершілік құндылықтарды өрістетуде отбасының рөлі ерекше [7, с. 211]. Отбасында тұрмыстың қалыпты жағдайлары жасалып, адамның мінез-құлқының негізі, сондай-ақ, еңбекке, қоғамдық ортаға, адамгершілік, идеялық және рухани құндылықтарға деген қарым-қатынасы дамып, жетіледі. Демек, отбасы - адам өмірінде, оны жеке тұлға ретінде қалыптастыруда ерекше рөл атқарады. Ата-ана мен отбасының өзге мүшелері баланың жас және жеке-дара ерекшеліктерін ескере отырып, рухани-адамгершілік тәрбие берудің формалары мен әдістерін нақты жүзеге асыра білуі тиіс. Адамгершілік - адамның рухани арқауы. Өйткені адам баласы қоғамда өзінің жақсы адамгершілік қасиетімен, адамдығымен, қайырымдылығымен ғана ардақталады. Ал, қоғамдағы адамгершілік тәрбиесі - адамгершілік сезімді, ұлттық сананы, парасатты мінез-құлық дағдыларын қалыптастырып, жетілдіруде жалпыадамзаттық құндылықтарды тиімді пайдалануға бағытталған жалпыадамзаттық тәрбиенің бір бөлігі. Сондықтан бүгінгі таңда оқу-тәрбие үдерісінің басты мақсаты - ақылды да әдепті, жан-жақты жетілген, адамгершілігі мол жас ұрпақ өкілдерін тәрбиелеу болып табылады.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
- Қазақстан Республикасының Конституциясы.- Астана: Елорда, 2008.
- Абай атындағы Қазақ Ұлттық Педагогикалық Унтверситеті, Педагогика. Алматы, 2003.- 169б.
- А.К. Меңжанова. Мектепке дейінгі педагогика. Алматы: Рауан, 1992
- Ә.С. Әмірова. Балаларды көркем әдебиет арқылы адамгершілікке тәрбиелеу. Алматы: Рауан, 1998
- Қазақстан Республикасының Білім беру туралы заңы.- Астана: Елорда, 2007.
- Қоянбаев Ж., Қоянбаев Р. Педагогика. Астана, 1998.
- Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә. Назарбаевтың халыққа Жолдауы // Айқын, 2009. - 7 наурыз.
Сертификатты жеке кабинеттегі жетістіктерім бөлімінен жүктеп алуға болады
Материалды сайттан тегін жүктеу
Материал ұнаса парақшаңызға сақтап қойыңыз!
Өз пікіріңізді қалдыру үшін тіркелу қажет.