«Балабақша,
ата-аналар, қоғам сыбайлас жемқорлыққа
қарсы».
Жемқорлық –
індет
Аластау –
міндет
М.Әлімбаев
Бiз мүлде жаңа қоғамда өмiр
сүрiп жатырмыз. Жаңа қоғамның сипаты iскерлiк болса, бұл жолда
жетiстiктерiмiз де аз емес. Ал шешiмi күрделi мәселелер де бар. Ол
– әлеуметтiлiк мәселе. Бұл салада қоғам өмiрiнде түбегейлi шешiмi
табылмай тұрған мәселе, ол – коррупция. Елiмiзде осы мәселеге
арнайы қабылданған заңдар да, атқарылып жатқан жұмыстар да
баршылық, бiрақ бұл мәселе әлi толық шешiмiн тапқан
жоқ.
Сыбайлас жемқорлықпен күресу
Қазақстанның бүгінгі күнгі күрделі мәселесі болып отыр. Үлкен
әлеуметтік қасірет болып табылатын ол саяси даму тұрғысынан
бір-біріне ұқсамайтын әлемдегі барлық
елдердің қай-қайсысын да қатты
алаңдататыны анық.
Қазақстан Республикасының заңнамаларына
сәйкес, сыбайлас жемқорлық қылмыстарға негізінен лауазымды
қылмыстар жатады. Өмір көрсеткендей, қызмет өкілеттігін теріс
пайдалану, билікті не қызметтік өкілеттікті асыра пайдалану, пара
алу, пара беру, парақорлыққа делдал болу, қызметтік жалғандық
жасау, көрінеу жалған сөз жеткізу, сеніп тапсырылған бөтен мүлікті
иеленіп алу немесе ысырап ету, көрінеу жалған жауап беру,
сарапшының жалған қорытыңдысы немесе қате аудару, жалған жауап
беруге немесе жауап беруден жалтаруға, жалған қорытынды беруге не
қате аударуға сатып алу, лауазымды адамдардың сот үкімін, сот
шешімін немесе өзге де сот актісін орындамау, осындай қылмыстардың
барлығы жемқорлық сыбайластық байланыстарды пайдалану арқылы
жасалады.
Қазіргі таңдағы мәселелердің бірі — қоғамдағы
сыбайлас жемқорлық. Осы келеңсіз құбылыстың үдеп бара жатқаны ұрпақ
тәрбиесіне зиян әкелетіні бәрімізді алаңдатады. Бұл мәселеге
тереңірек үңілетін болсақ, сыбайлас жемқорлық ел болашағына, ұлттық
қауіпсіздікке үлкен зиянын тигізеді. Яғни, осы келеңсіз құбылыспен
күресу барша халықтың алдында тұрған ортақ мәселе екені
айқын.
Сыбайлас жемқорлық әлеуметтік – экономикалық
даму, нарықтық экономиканы құру инвестициялар тарту процесін
баяулататын және демократиялық мемлекеттің саяси және қоғамдық
институттарына кері әсер ететін, елдің даму болашағына айтарлықтай
қауіп төндіретін құбылыс.
Сонымен қатар сыбайлас
жемқорлықпен пәрменді күресу үшін халықтың құқықтық сауатсыздығын
жоятын, құқықты түсіндіру жұмысының деңгейі мен сапасын арттыру
керектігінің маңызы зор. Халық өздерінің құқықтарын, өздеріне қарсы
қандай да бір құқыққа қайшы іс-әрекет жасалған жағдайда қандай
іс-қимыл қолдану керектігінің нақты жолдарын толық білулері
қажет.
Сыбайлас жемқорлық - заман ағысымен бірге
өсіп-өркендеп, мол қаражат және қоғамдық бәсекелестік пайда болған
жерлерге тамырын жайып, бүгінгі күнге дейін жойылмай отырған
кеселдің бірі. Бұл кесел дамушы елдердегідей біздің жас
мемлекетімізге де орасан зор нұқсан келтіріп
отыр.
«Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы» Заң
талабының аясында жемқорлыққа қарсы іс-әрекеттер әр салада жүзеге
асырылуда. Әсіресе, халық парақорлық дертімен жиі бетпе-бет келеді.
Сондықтан, кез келген ортада пара беру мен пара алудың жолын кесуде
қоғам болып белсенділік танытуымыз қажет.
Қоғамдағы көкейтесті
мәселе болып, өзек жарды проблемаға айналып отырған
сыбайлас жемқорлық – ел ішіне білінбей кірген індет секілді.
Баяулап, қадамын ақырын басып, анықтыққа
жетелейін деді де. Ал біздің осы жауға қарсы қолданар
қаруымыз – қоғам. "Қоғам – өмірдің айнасы" дейміз ғой. Айналамыз
таза болса, өзіміздің әсемдігіміз еріксіз байқалады.
Сондықтан да қоғам қарсы болса, жай емес, тегіс қарсы болғанда ғана
бұл індетті жоймақпыз. Бұл індетті жою міндет бізге.
Жемқорлықтың көріністерін атап айтар болсақ, қоғамдағы пара алу не
ұрлау, қызметтік жағдайды асыра пайдалану проблемалары. Мұндай
жағдайларды бей-жай қалдырмау қажет. Сыбайлас
жемқорлыққа қарсы күреске жұрт болып жұмыла қарсы тұру қажет.
Әлбетте, бірлесіп жасалатын бұл қылмысқа тосқауыл
болуымыз құба-құп.
«Тура биде туған жоқ, туғанды
биде иман жоқ» деп қара қылды қақ жарып, турасын айтып, әділдікке
жүгінген қаймана халықтың ұрпағы бүгінгідей өз алдына ел болып,
еңсесі биік дамыған мемелекеттердің қатарына жетуді көздеп отырған
шақта адами қалып-парасат биігінен көрінуге
тиіспіз.
