БАЯНДАМА

Тақырыбы: Балалар фольклорындағы ойынды элементтер – таным мен тәрбиенің құралы

Кіріспе:

Балалар фольклоры – халық ауыз әдебиетінің ерекше саласы, ол жас ұрпақтың танымын, тілін, тәрбиесін қалыптастыруда маңызды рөл атқарады. Оның ішінде ойын арқылы берілетін өлеңдер мен үлгілер (саусақ ойыны, санамақ, жаңылтпаш, жұмбақ, тақпақ, т.б.) – баланың дүниетанымын кеңейтіп, ойлау, есте сақтау, сөйлеу дағдыларын жетілдіреді. Осы баяндамада балалар фольклорындағы ойын элементтерінің тәрбиелік және танымдық маңызы қарастырылады.

1. Ойынды элементтердің түрлері:

Балалар фольклорында ойын мен өлең, қимыл мен қиял қатар жүреді. Оған жататын түрлері:
- Санамақтар: сандарды үйрету, тізбектеу дағдысын қалыптастырады.
- Жаңылтпаштар: тілдік жаттығу, сөйлеу шеберлігін арттырады.
- Жұмбақтар: баланы ойлануға, салыстыруға, логикалық тұжырым жасауға баулиды.
- Ойын өлеңдері (қимылдық): балалардың қозғалыс, сергектік, ептілік қабілеттерін дамытады.

2. Танымдық қызметі:

Ойын элементтері арқылы бала табиғат құбылыстарын, жан-жануарлар мен күнделікті тұрмыс заттарын таниды.
Мысалы, жұмбақтарда заттардың сыртқы белгілері сипатталып, бала оны елестету арқылы ойлау қабілетін дамытады.
Санамақтар баланың сандық ұғымын қалыптастырып, есте сақтауын жаттықтырады.

3. Тәрбиелік қызметі:

Ойын элементтері арқылы бала:
- Үлкенді сыйлау, достық, шыншылдық сияқты құндылықтарды бойына сіңіреді.
- Тәртіпке, тәрбиеге, топпен ойнауға, тыңдауға үйренеді.
- Халықтың салт-дәстүрін, ұлттық болмысты санасына сіңіреді.

4. Қазіргі балабақша мен мектеп тәжірибесінде қолдану:

Мұндай фольклор үлгілері мектепке дейінгі және бастауыш сыныптағы оқытуда кеңінен қолданылады.
Тәрбиешілер мен мұғалімдер бұл үлгілерді сабақта сергіту, есте сақтау, тіл дамыту мақсатында пайдаланады.

Қорытынды:

Балалар фольклорындағы ойынды элементтер – тек көңіл көтеру құралы ғана емес, ол баланың жан-жақты дамуын қамтамасыз ететін таным мен тәрбиенің бастау көзі. Осы мұраны заманға сай пайдаланып, баланың рухани әлемін байыту – ұстаздар мен ата-аналардың басты міндеті.