«Балалардың шығармашылығы мен ойлау қабілетін дамытудағы жасанды интеллекттің рөлі»

Кіріспе

Қазіргі таңда қоғам өмірінің барлық саласына еніп келе жатқан Жасанды интеллект (ЖИ) білім беру жүйесінде де ерекше орын алып отыр. Цифрлық дәуірде балалардың шығармашылық ойлау қабілетін дамыту – тек қана дәстүрлі әдістерге сүйенумен шектелмейді, керісінше инновациялық технологиялармен үйлесім табуды талап етеді. Соның ішінде жасанды интеллект құралдары баланың қиялын ұштап, жеке қабілетін аша отырып, танымдық процестерін жаңа деңгейге көтеруге мүмкіндік береді.

Қосымша білім беру ұйымдары – мектептен тыс баланың жан-жақты дамуына ықпал ететін орталық. Мұнда әртүрлі үйірмелер, шығармашылық студиялар, ғылыми-зерттеу үйірмелері жұмыс істейді. Бүгінгі күнде қосымша білім беру ұйымдары балаларға робототехника, бағдарламалау, 3D-модельдеу, графикалық дизайн, анимация, музыка және өнер бағытында инновациялық курстар ұсынып отыр. Бұл салалардың барлығына жасанды интеллект құралдары енгізіліп келеді.

Жобаның өзектілігі – оқушылардың шығармашылық қабілетін дамытудың жаңа тәсілдерін қарастыру, яғни жасанды интеллект технологияларының әлеуетін қосымша білім беру ұйымдарында тиімді пайдалану.

Мақсаты:

Балалардың шығармашылығы мен ойлау қабілетін дамытуда жасанды интеллекттің мүмкіндіктерін педагогикалық тұрғыда негіздеу және қосымша білім беру ұйымдарына енгізу жолдарын ұсыну.

Міндеттері:

1. Жасанды интеллекттің білім берудегі жалпы рөлін талдау.

2. Балалардың шығармашылығы мен ойлау қабілетіне әсер ететін ЖИ құралдарын анықтау.

3. Қосымша білім беру ұйымдарында қолдануға болатын тәжірибелік әдіс-тәсілдерді ұсыну.

4. ЖИ-ді енгізудің педагогикалық шарттары мен нәтижелерін көрсету.

Негізгі бөлім

Жасанды интеллекттің білім берудегі орны:

Жасанды интеллект – адамның ойлау қабілетін еліктіретін компьютерлік жүйе. Ол деректерді талдап, логикалық қорытынды шығара алады, сөйлеуді, бейнені, мәтінді өңдейді, шешім қабылдауды жеңілдетеді.

Білім беру саласында ЖИ-дің негізгі мүмкіндіктері мыналар:

Адаптивті оқыту: әр оқушының деңгейіне сай тапсырмалар беру.

Интерактивті құралдар: чат-боттар, виртуалды ассистенттер арқылы оқыту.

Шығармашылық қолдау: сурет салу, музыка құрастыру, мәтін жазуда көмек.

Зерттеу мүмкіндіктері: күрделі деректерді талдау, ғылыми жобалар жасау.

Бұл мүмкіндіктер оқушының жеке қабілетін дамытуға, қызығушылығын арттыруға, шығармашылық ойлауын жетілдіруге зор үлес қосады. Балалардың шығармашылығы мен ойлау қабілетін дамытудағы ЖИ құралдары Логикалық және ғылыми ойлауды дамытуда ЖИ:

ChatGPT сияқты мәтіндік модельдер оқушылардың ғылыми жобаларын жасауға, зерттеу сұрақтарына жауап іздеуге көмектеседі.

Робототехника үйірмелерінде Arduino, Raspberry Pi платформаларымен бірге ЖИ алгоритмдерін пайдалану арқылы балалардың логикалық ойлау қабілеті дамиды.

Қосымша білім беру ұйымдарында ЖИ қолдану тәжірибесі

Робототехника үйірмесі балалар робот құрастырып қана қоймай, ЖИ арқылы оны белгілі бір жағдайға бейімдей алады. Мысалы, роботты кедергіден айналып өтуге, дыбысқа жауап беруге, түстерді ажыратуға үйрету.

Дизайн және анимация студиясы: Жасанды интеллект көмегімен балалар 3D модельдер жасап, мультфильм кейіпкерлерін құрастырады. Бұл олардың шығармашылық ойлауын кеңейтеді.

Ғылыми-зерттеу үйірмелері: ЖИ балаларға экологиялық мәліметтерді талдауға, статистиканы өңдеуге мүмкіндік береді. Мысалы, ауа сапасы, су ресурстары бойынша деректерді жинап, болжам жасау.

Музыка және өнер бағыттары: ЖИ арқылы балалар өз әуендерін құрастырып, әртүрлі стильдерде музыка жасауға үйренеді. Бұл олардың эстетикалық талғамын қалыптастырады.

Педагогикалық шарттары мен әдістемелік ұсыныстар: ЖИ-ді қосымша білім беру ұйымдарында тиімді пайдалану үшін келесі шарттар қажет:

• Педагогтың цифрлық құзыреттілігі – мұғалім ЖИ құралдарын меңгеруі тиіс.

• Оқушының жас ерекшелігін ескеру – ЖИ құралдарын бастауыш сыныптан бастап күрделендіре отырып қолдану.

• Тәжірибеге бағытталған оқыту – балалар жобалар жасап, тәжірибеде көбірек қолдануы керек.

• Этикалық мәдениет қалыптастыру – ЖИ-ді дұрыс пайдалану, академиялық адалдықты сақтау.

• Оқушының шығармашылығын ынталандыру – дайын шешім ұсынбай, қиялын дамытуға жағдай жасау.

Жасанды интеллект дегеніміз не?

Жасанды интеллект (AI) - бұл машинаға әдетте интеллектуалды ойлау арқылы шешілетін мәселелерді шешуге мүмкіндік беретін технология. Жасанды интеллект адамның мінез-құлқына еліктейді; Негізгі ерекшелігі - алынған мәліметтер мен «тәжірибе» негізінде өздігінен білім алу мүмкіндігі.

Жасанды интеллектке деген жалпы қызығушылықты түсіндіру қиын емес: бұл технология адамдарға әртүрлі процестерді, әсіресе көп еңбекті қажет ететін және жалықтыратын процестерді автоматтандыруға керемет мүмкіндіктер ашады. Біз шаршаған, кейінге қалдыратын немесе алаңдататын жерде құрылғы жүз пайыздық тиімділік пен жоғары дәлдікті көрсетуді жалғастырады.

Сипаттама: бұлтты технологиялар негізінде онлайн-презентациялар жасауға және оларды Интернет желісінде жариялауға арналған сервис, сондықтан жасалған презентация кез келген бағдарламалық жасақтамасы бар компьютерлерде қолжетімді болады. 3d слайд жасау

Мүмкіндіктері:

Ақпарат беру: Сізге түрлі тақырыптар бойынша, ғылым, тарих, технология, мәдениет сияқты ақпараттар ұсынамын.

Сұрақтарға жауап беру: Сіз қойған сұрақтарға жауап беріп, қажетті ақпаратты табуға көмектесемін.

Кеңес беру: Түрлі мәселелер бойынша, мысалы, оқу, жұмыс, жеке даму, қарым-қатынас сияқты кеңестер ұсынамын.

Тілдік қолдау: Көптеген тілдерде жазу және түсіну қабілетім бар. Сізбен қазақ, орыс, ағылшын және басқа тілдерде сөйлесе аламын.

Креативті жазу: Өлеңдер, әңгімелер, сценарийлер сияқты шығармашылық жұмыстарды жазуға көмектесемін.

Тіл үйрену: Тілді үйренуге арналған жаттығулар мен материалдар ұсынамын.

Презентацияны визуалды жағынан да байытып, графиктер, суреттер және диаграммалар қосу маңызды. Үлкен мүмкіндіктер береді және жедел түрде слайд жасайды.

Кюр код жасау әдісі:

Генератор QR- кода создайте бесплатно

Virbo платформасы суреттерді

бейнеге айналдыру, тікелей байланыс орнату,

сұрақтарға жауап беру және пікірлерді жинау.

Мәтінен фото, көрнекілік жасайды.

1 минутта презентация жасайды.

Кейіпкерден мультфильм жасайды.

Кез-келген пәннен дайын тапсырмалары бар.

Сабақ жоспарын, тест, бағалау, кері байланыс жасайды.

Презентация – белгілі бір тақырыпты көпшілікке көрнекі түрде жеткізу үшін жасалатын ақпараттық баяндама. Ол әдетте слайдтар түрінде көрсетіледі және сурет, мәтін, кесте, бейне, дыбыс сияқты элементтерді қамтиды.

• Ақпаратты жүйелі жеткізу.

• Тыңдаушының назарын аудару.

• Күрделі деректерді көрнекі түрде түсіндіру.

• Тыңдаушыны сендіру немесе белгілі бір ойға жетелеу.

Қысқа әрі нақты мәтін – ұзақ сөйлемдерден қашу.

Көрнекілік – сурет, график, бейне қолдану.

Тартымды дизайн – үйлесімді түстер мен қаріптер.

Логикалық құрылым – кіріспе, негізгі бөлім, қорытынды.

Уақытқа сай болуы – әр слайд тым көп ақпаратпен толмауы керек.

Болмасаңда да ұқсап бақ,

Бір ғалымды көрсеңіз.

Ондай болмақ қайда деп,

Айтпа ғылым сүйсеңіз,

Сізге ғылым кім берер,

Жанбай жатып сөнбеңіз? (Абай)

Олай болса, жасанды интеллект – балалардың шығармашылығы мен ойлау қабілетін дамытудағы жаңа мүмкіндіктердің кілті. Қосымша білім беру ұйымдарында ЖИ қолдану арқылы балалардың қиялы, логикасы, сыни ойлауы дамып, олар болашақта цифрлық қоғамға бейімделген тұлға болып қалыптасады.

Зерттеу барысында ЖИ-дің көркем өнерде, музыкада, ғылыми жобаларда, тіл үйренуде және робототехникада ерекше рөл атқаратыны анықталды. ЖИ-ді тиімді пайдалану үшін педагогтардың құзыреттілігін арттыру, оқушылардың жас ерекшелігін ескеру және этикалық нормаларды сақтау маңызды.

Осылайша, жасанды интеллект қосымша білім беру ұйымдарында тек оқу құралы ғана емес, сонымен қатар баланың шығармашылығын ашатын, болашақтағы инновациялық ойлауға жетелейтін әмбебап құрал болып табылады.