Логикалық әзіл-сұрақтар

1. Біздікі болғанымен басқалар қолданатын нәрсе?

(Есіміміз)

2. Ұзарған сайын қысқаратын нәрсе не?

(Өмір)

3. Бір кісі найзағай жарқылдаған сайыншашын тарайды екен, неге?

(Фотоға түсіп жатырмын деп ойлайдыекен)

4. Қай айда 28 күн бар?

(Барлық айда)

5. Мені ешкім түсінбейді, неге?

(Өйткені ол ешкі ғой)

6. Бірінші төрт аяқты, кейін екі аяқты, оданкейін үш аяқты ол не?

(Адам)

7. Лимонның жартысы неге ұқсайды?

(Екінші жартысына)

8. Король кімнің алдында тәжін шешеді?

(Шаштараздың)

9. Ұрғашы кенгуру қандай жағдайда қаттыашуланады?

(Қалтасындағы баласы бұтына жіберіпқойған кезде)

10. Суды елекпен қалай тасуға болады?

(мұз қылып қатырып)

11. Аяқкіим жөндеушілердің ең жақсыкөретін клиенті?

(Қырықаяқ)

12. Қай жерде жексенбі сенбіден бұрынкеледі?

(Сөздікте)

13. Итпен биттің айырмашылығы неде?

(Иттің үстінде бит болады, бірақ биттіңүстінде ит болмайды.)

14. Құлақ не үшін керек?

(Көзілдірікті ұстап тұру үшін)

15. Қатты жылдамдықпен келе жатқан жүкмашинаны бір қолымен кім тоқтата

алады?

(Жол полициясы)

16. Еліміздегі ең ұзын ағаш қайда өседі?

(Ұзынағашта)

17. Бір үйде елу батыр, үй сыртына сүйкенсеөліп жатыр?

(Сіріңке)

18. Бір бөлмеде 9 свеча жанып тұр, үшеуінсөндірсек қаншауы қалады?

Үшеуі қалады, қалғандары жанып,таусылып жоқ болады

19. Үйдің ең суық жері?(Сырты)

20. Электровоздың түтіні батысқа қарайсозылып жатса, өзі қай бағытқа қарай

жүріп жатыр?

(Электровоздың түтіні болмайды)

21. Машинаның қай дөңгелегі айналмайды?

(Запастағы дөңгелек)

22. Әлемдегі ең үлкен алма қайда өседі?

(Алма ағашында)

23. Елімізде талдармен жасалған қорған қайқалада?

(Талдықорғанда)

24. Тарихта ең үлкен қалпақ киген кім?

(Басы ең үлкен адам)

25. Қай сұраққа болымды жауап берілмейді?

( Ұйықтап жатсың ба?)

26. Теңіздің ортасында не бар?

(“ң” әріпі)

27. Жүзе алмайтын адам суға түссе қалайшығады?

(Үсті су болып шығады)

28. Бір кісі төсегінің айналасында жүгіріп жүрекен, себебі не?

(Ұйқысы қашып кетіпті, соны қуалап жүрекен)

29. Адам нені бұзғанда қуанады?

(Рекорд)

30. Балықтар неліктен сөйлемейді?

(Су жұтып қоймау үшін)

31. Ненің көлеңкесі жоқ?

(Көлеңкенің)

32. Қазақстан мен Өзбекстанның ортасындане бар?

(мен)

33. Алфавиттің ең соңғы әрібі?

(т)

34. Саңырауқұлақтар неліктен зонтқаұқсайды?

(Жаңбыр астында өскендіктен)

35.Жеген сайын жылататын нәрсе?

(Таяқ)

36. Теңіздің суы неліктен тұзды?

(Балықтар иістеніп кетпеуі үшін)

37. Алма жегенде ішінен құрт көруден дежаман не болуы мүмкін?

(Құрттың жартысын көру)

38. Ақтөбеде біреу Өскеменде жоқ, Алматыдаекеу Астанада көп? Ол не?

(“а” әрпі)

<< Бисимиллахир -рахманир -рахим.

Аллаһумма йа за-л-арши-л карим уа-л-малики-л-қадим уа-л-атаи-л-азим йа қахри кулл. Иа мурсила р-риеахи уа халиқа-л-асбахи уа йа баиса-л аруахи йа каһри кулл. Уа йа за-л-жуди уа-с-самаи йа кулл.И Аллаху ,Аллаху йа каһри кулл.Иа уитри иа фарди йа за-л-жалали уа -л-икрами йа каһри кулл.Залимин уа халидин уа ннатиқин йа каһри кулл.Афатиньу уабаин уа балаин йа каһри кулл. Уа маризин уа шидатин уа қахтин йа қаһри кулл. Фитнатин уа кулли иллатин уа мехнатин

уа иа каһри кулл.Уа балийятин иа суббухун иа куддусун раббусун раббу-л-малаикати, би-рахматника иа архамар-р-рахимин>>

<< Бисимиллахир -рахманир -рахим.

Аллаһумма йа за-л-арши-л карим уа-л-малики-л-қадим уа-л-атаи-л-азим йа қахри кулл. Иа мурсила р-риеахи уа халиқа-л-асбахи уа йа баиса-л аруахи йа каһри кулл. Уа йа за-л-жуди уа-с-самаи йа қаһри кулл.Иа Аллаху ,иа Аллаху йа каһри кулл.Иа уитри иа фарди йа за-л-жалали уа -л-икрами йа каһри кулл.Залимин уа халидин уа ннатиқин йа каһри кулл.Афатиньу уабаин уа балаин йа каһри кулл. Уа маризин уа шиддатин уа қахтин йа қаһри кулл. Фитнатин уа кулли иллатин уа мехнатин

уа иа каһри кулл.Уа балийятин иа суббухун иа куддусун раббусун раббу-л-малаикати, би-рахматника иа архамар-р-рахимин!>>

1.Сөз сөйлем, дыбыс, әріп.

Сөз дыбыстардан құралады.

Дыбыстар әріппен таңбаланып жазылады.

Дыбыстарды айтамыз, естиміз, әріптерді көреміз, жазамыз.

Сөйлем сөздерден құралады.

Сөйлемдегі сөзедер бір-бірінен бөлек жазылады.

Аяқталған ойды білдіреді.

Мысалы: Бидай жайқалып тұр.

Мереке құтты болсын!

Сөйлемнің бірінші сөзі бас әріппен басталып жазылады.

Сөйлемнің соңына нүкте қойылады (.,?.!) қойылады.

2. Дауысты дыбыс әріптер:

а,ә,е,о,ү,ұ,ы,і,и,(у),ю,я,ё,э,ө

Дауыссыз дыбыстар әріптер:

б,в,г,ғ,д,ж,з,й,к,қ,л,м,н,ң,п,р,с,т,ф,х,һ,ц,ч,ш,щ,(у),

3. Алфавит.

Қазақ алфавитінде 42 әріп және екі таңба бар.

Алфавитте әріп аты аталып, орын реті белгіленеді.

4. Жуан дауыстылыр: а, о, ы, ұ.

Жіңішке дауыстылар: ә, е, ө, і, ү.

Жұп дауыстылар: а - ә, о – ө, ы – і, ү – ұ.

5.Буын

Сөзде қанша дауысты дыбыс болса, сонша буын болады:

мысалы: ат, а –та, ба –ла- лар.

6. Сөздегі дауысты дыбыстар жуан болса, сөз жуан айтылады:

Қозы, лақ, т.б

Сөздегі дауысты дыбыстар жіңішке болса, сөз жіңішке айтылады: өзен, күрек, т.б

7. й, ң, у екі дауыстының ортасында келсе, екінші буынның басында айтылады: қа-йық, та –уық, жа –ңа.

8.Тасымал.

Жазу жолына сыймаған сөз буынға бөлініп тасымалданады. Сөздердің тасымалданбаған бөлігінен соң жарты сызықша (дефис) қойылады. Мысалы:қар- лы –ғаш, қарлы- ғаш т.б

9.Тасымалдауға болмайтын сөздер: от, сүт,қант, о –рақ, ө –зен.

10. Сөздегі дауысты дыбыстар жуан болса, ондағы дауыссыз дыбыстар да жуан болып айтылады: Дала, домбыра. 11.Сөздегі дауысты дыбыстар жіңішке болса, дауыссыз дыбыстар да жіңішке болып айтылады: өзен, темір.

12. Зат есім.

Заттың атын білдіретін сөзді зат есім дейміз. Зат есімдерге Кім? Кімдер? Не? Нелер? деген сұрақтар койылады.

13. Бас әріптен басталып жазылатын сөздер.

Кісінің аты –жөні, жер –су аттары, үй жануарларына қойылатын аттар бас әріптен басталып жазылады. Мысалы: Серік, Айгүл, Астана, Шардара, Мойнақ.

14. Етістік.

Заттардың қимылын іс әрекетін білдіретін сөздерді етістік дейміз. Не істеді? Қайтті? Не қылды? деген сұрақтар қойылады.

Мысалы: өсті, ойнады, сайрады. т.б

15. Сын есім.

Заттың түрін, сапасын білдіретін сөздерді сын есім дейміз. Оларға Қандай? Қай? деген сұрақтар қойылады. Мысалы: тәтті, жақсы, биік, арзан, т.б

16. Сан есім.

Заттың санын, ретін білдіретін сөздерді сан есім дейміз. Сан есімдерге Қанша? Неше? Нешінші? деген сұрақтар қойылады.

Мысалы: бес, алтыншы, жеті, т.б

17. Сөйлем. Хабарлы сөйлем.

Сөйлемдегі сөздер бір –бірімен байланысты болады. Олардың байланысын сұрақ қойып білеміз.

Сөйлемнің үш түрі бар:

Хабарлы сөйлем, сұраулы сөйлем, лепті сөйлем.

18. Бірдеңенің жайын хабарлау мақсатымен айтылған сөйлемді Хабарлы сөйлем деп айтамыз. Хабарлы сөйлемнің соңына нүкте (.) қойылады.

Мысалы: Оқушылар мектепке келді.

19. Сұраулы сөйлем.

Жауап алу мақсатымен айтылған сөйлемді сұраулы сөйлем дейміз. Сұраулы сөйлемнің соңына сұрау белгісі (?) қойылады. Мысалы: Сен сабақтан қалды

20. Лепті Сөйлем.

Адамның көңіл-күйін , сезімін білдіретін сөйлемді лепті сөйлем дейміз. Олар көтеріңкі дауыспен айтылады. Сөйлем соңына леп белгісі (!) қойылады.

Мысалы: Алақай, әкем шаңғы әкелді!

Мына гүлдің иісін –ай!

21. Тілмен сөйлесу.

Тіл арқылы адамдар бір-біріне хабар береді, білмегенін сұрайды, кеңеседі.

22. Сөйлеу

Сөйлеу

Ауызекі Жазбаша

сөйлеу сөйлеу

Ауызекі сөйлеу өте ертеде пайда боды.

Олар – біз дыбыстап айтатын немесе құлағымызбен еститін сөйлемдер.

Сөйлеу қызыметін ауыз атқаратыны белгілі.

Сондықтан сөйлеудің бұл түрін «ауызекі сөйлеу» деп атайды.

Сөйлеуге тіл, тіс, ерін қатысты.

23. Жазбаша сөйлеу

Жазылып берілетін хабарды айтамыз.

Жазу үшін әріпті немесе басқада таңбаларды пайдаланады.

24. У дыбысының дауысты болуы. Дауыссыздан соң және сөз басында дауыссыздан бұрын келген У дыбысы дауысты болады. Мысалы: Сурет, жазу. 25. Дауыссыз У.

Дауыстыдан соң және сөз басында дауыстыдан бұрын келген У дыбысы

дауыссыз болады.

24. У дыбысының дауысты болуы. Дауыссыздан соң және сөз басында дауыссыздан бұрын келген У дыбысы дауысты болады. Мысалы: Сурет, жазу. 25. Дауыссыз У.

Дауыстыдан соң және сөз басында дауыстыдан бұрын келген У дыбысы

дауыссыз болады.

25. Дауыссыз У.

Дауыстыдан соң және сөз басында дауыстыдан бұрын келген У дыбысы

дауыссыз болады.

Мысалы: Әуе, уақыт, Зәуре, ауылдас, т.б.

26. У әріпінің жазылуы.

Ы, І, әріптеріне аяқталған сөздерге У әрпі қосылса,

Ы, І, әріптері түсіп қалады.

Мысалы: оқы-оқу, тоқы - тоқу, т.б.

27. И әрпінің жазылуы.

И дыбысының алдында Ы, І естілгенімен, олар жазылмайды.

28. Сый, Тый, және бұлардан тараған сөздерде тек ый жазылады.

Мысалы : Сыйлық, тыйым, сыйды, т.б.

29. Я әріпінің жазылуы.

Сөзде йа дыбыстары естілгенімен жазуда олардың орнына Я әріпі жазылады.

Мысалы: Мая, таяқ, Жансая, қоян, т.б.

30. Ю әріпінің жазылуы.

Сөзде йу дыбыстары естілгенмен жазуда олардың орнына ю әріпі жазылады.

Мысалы: аю, көркею, еңкею.

Сөздегі и әріпінен соң у жазылмайды, ю жазылады.

Мысалы: Кию, қию, жию.

31. Дауыссыз дыбыстардың түрлері.

Дауыссыз дыбыстар үшке бөлінеді:

Үнді: л,м,н,ң,р,й,(у).

Ұяң: б,в,г,ғ,д,ж,з.

Қатаң: қ,к,п,с,т,ф,х,ц,ч,щ,ш.

32.Дауыссыз б мен п.

Сөз соңынды б естілгенімен, п әрпі жазылады.

Мысалы: кітап, доп, қап.

П дыбысынан аяқталған сөзден кейін дауысты дыбыс келсе, п дыбысы б-ға айналады.

Мысалы: кітап- кітабы, доп- добы.

33. Дауыссыз к мен ғ

Жүктеу

ЖИ арқылы жасау

ЖИ арқылы жасау

Бөлісу