«Бұрымды қыз: шаш өрудің тәсілдері мен ұлттық тәрбие»

"Қыздың көркі – шашында, шаштың көркі – өрімінде." (халық мақалы)

Қазақ халқы ежелден қыз баланың көркі мен сұлулығына, тәрбиесі мен мәдениетіне ерекше мән берген. Қыз баланың әдемілігі мен инабаттылығы оның сыртқы келбетінде ғана емес, ішкі мәдениетінде, жүріс-тұрысында және әдептілігінде көрініс табады. Сол әдеміліктің бір көрінісі – бұрым. Бұрым – тек сәндік элемент емес, ол – қазақ халқының ғасырлар бойы қалыптасқан ұлттық тәрбие дәстүрінің көрінісі. Шаш өру дәстүрі – қазақ қыздарына тән нәзіктік пен тәрбиенің айнасы.

«Шаш өру – ұрпақтар сабақтастығының белгісі»

Қазақ қоғамында қыз баланың шашы оның өмір жолының бір символына айналған. Ұзын, өрілген шаш тазалық пен тәртіптің белгісі саналған. Бала кезінен бастап аналар мен әжелер қыз баланың шашын өріп, оған ұлттық тәрбие беруді мақсат тұтқан. Шаш өру процесі тек шеберлікті ғана емес, қыздың сабырлылығын, төзімділігін, ұқыптылығын қалыптастыруға бағытталған. Осы тұрғыда атақты ғалым Шоқан Уәлиханов: "Қазақ халқының тұрмыс-салты – оның ұлттық болмысын айқындайтын айна" деген болатын.

«Шаш өрудің түрлері мен маңызы»

Қазақ халқының қыздары шаш өрудің бірнеше әдісін меңгерген. Әр өрімнің өзіндік ерекшелігі мен мағынасы бар:

1. Бір бұрым – көбінесе жас қыздарға өрілетін шаш. Бұл тазалық пен қарапайымдылықтың белгісі саналған.

2. Екі бұрым – бойжеткен қыздарға тән өрім. Қазақта "Қос бұрымды қыз" деген сөз қыздың сұлулығы мен инабаттылығын сипаттау үшін қолданылған.

3. Көп бұрым – ұзын әрі қалың шаш иелеріне арналған ерекше өрім. Бұндай шаш көбінесе мерекелерде немесе тойларда сән үшін өрілген.

Шашқа тағылатын түрлі әшекейлер де тәрбиелік маңызға ие болған. Мәселен, шашбау – қыздың көркіне көрік қосып қана қоймай, жүріс-тұрысын да түзеуге көмектескен.

«Бұрым – тазалық пен тәрбиенің көрінісі»

Ұлттық тәрбие тұрғысынан шаш күтімі де ерекше орын алған. Қыздардың шашын күнделікті тарап, өріп қою – тазалық пен ұқыптылықтың белгісі болған. Бұрымның ұқыпты өрілуі – қыз баланың тәрбиелі екенін көрсеткен. Осыған орай ұлы ақын Абай Құнанбайұлы: "Талап, еңбек, терең ой, қанағат, рақым – ойлап қой" деп, адам бойындағы ең асыл қасиеттердің бірі – еңбек пен ұқыптылық екенін ескерткен.

Қыз баланың бұрымы – отбасының айнасы

Қазақ халқы үшін қыз – болашақ ана, отбасының ұйытқысы. Қыз баланың тәрбиесі тікелей анаға байланысты болғандықтан, шаш өріп үйрету ананың басты міндеттерінің бірі саналған. Бұл дәстүр отбасы мүшелерінің арасындағы жылулық пен сүйіспеншіліктің белгісі іспеттес. Қазақтың ұлы жазушысы Мұхтар Әуезов: "Ел болам десең, бесігіңді түзе" дегендей, ұлттық тәрбие ананың қызға берген өнегесінен басталады.

Қорытынды

Қазақ халқының мәдениетінде шаш өру – тек сұлулықтың көрінісі ғана емес, ұлттық тәрбиенің ажырамас бөлігі. Бұрым – қыз баланың тәрбиесін, тазалығын, инабаттылығын бейнелейтін символ. Ұрпақтан-ұрпаққа жалғасып келе жатқан бұл дәстүр – халқымыздың ұлттық құндылықтарының бірегейі. Сондықтан ата-бабамыздан мирас болып қалған осы дәстүрді сақтап, келер ұрпаққа аманат ету – әрбір қазақ қызының борышы.

Педагог-тәрбиеші: Турдыбаева Лаура Карибаевна