Бөлім: Кеңістік пен уақыт

Мектеп: «Шамалған бекетіндегі жаңа қазақ орта мектебі» КММ

Мерзім:

Мұғалімнің аты-жөні:

Сынып: 11

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы: «Дала, сенің ұлыңмын» поэмасының көркемдік әлемі БЖБ №2

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары

11.2.3.1 - шығарма идеясы мен көркемдегіш құралдардың байланысын талдау.

Сабақ мақсаттары

Барлық оқушылар орындай алады:

шығарманы көркемдік ерекшелігіне талдайды;

Оқушылардың көпшілігі орындай алады:

шығармадағы әдеби тілді құбылту мен айшықтаудың (троп пен фигура) түрлерін анықтап, талдайды;

Кейбір оқушылар орындай алады:

шығармадағы әдеби тілді құбылту мен айшықтаудың (троп пен фигура) түрлерін талдай отырып, автор стиліне баға береді.

Бағалау критерийі

• шығарманың тілдік ерекшелігін талдайды;

• шығарма идеясын талдайды.

Тілдік мақсаттар

Сөздер мен сөз тіркестер: туған жер, туған дала.

Пән лексикасы және терминология: психологиялық параллелизм, перифраз, гротеск, эллипсис

Диалог және жазылым үшін қажетті сөз тіркестер:

менің ойымша....,

мен оны былай түсіндіремін.....,

себебі....., оған мынандай дәлел келтіре аламын....,

мәселенің шешеу жолдарын ұсынар болсам,....,

қорыта келе,.......

Құндылықтар

Тарихтың, мәдениет пен тілдің біртұтастығы (6-құндылық)

Пәнаралық байланыс

қазақ тілі, тарих

Алдыңғы білім

Психологиялық параллелизм, перифраз, сатира, ирония, гротеск, эллипсис туралы алған білімді кеңейту

Жоспар

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

5 мин

І. Ұйымдастыру кезеңі

ІІ. Қызығушылықты ояту.

«Бұрыштар» тәсілі. Оқушыларға үзінділер

беріледі. Олар үзіндінің қандай көркемдегіш

тәсіл арқылы жасалып тұрғанын айтып, анықтауы тиіс.

Туған дала достар түгіл қастарсың

Айта алмайтын құдіретті дастансың

Бақытын бер бірақ келер ақынның

Бір тарауын мына менен басталсын.

Биік санап өз аспанын , өз айын

Басынғанның тартқызайын сазайын

Жабырқасаң , жаның болып күйзеліп,

Ашулансаң, жүйкең болып тозайын.

Фәниден тез аттанармын аттансам

Тірлігім не тағдырымнан шет қалсам?

Қаның болып лапылдайын қуансаң,

Көзің болып күлімдейін шаттансаң

Және осыған жалпақ елді үндеуден

Мәңгі бақи жалықпасын бұл кеудең

Сақта сендік қасіретті сезбеуден

Сақта сендік қасиетті білмеуден

Туған дала тұғырымсың сен менің

Ерте түлеп,еркін қанат сермедім

Құшайын деп қанша биік ұшсам да

Шетіңді бір, шегіңді бір көрмедім

Тамсанумен, ән салумен өтті айлар

Жетті мезгіл кемелденіп көп тойлар

Жетті мезгіл, сеніміңді арқалап,

Алыс өлке, қазығына ат байлап

Дос қадірін, басқалығын ұлтыңның

Сонда білдім, саған қарай ұмтылдым Троптың (құбылтудың) бір түрі. Құбылыстар мен заттардың ұқсастық белгілері негізінде астарлы мағынада қолданылуы.

Заттың, яки құбылыстың ерекшелігін, сыр-сипатын бейнелі түрде танытатын поэтикалық және стилистикалық ұғым, экспрессивті айқындаушы сөз.

Затты не құбылысты ажарландыру мақсатында екінші затқа не құбылысқа теңеу. -дай, -дей, -тай, -тей, -ша, -ше жұрнақтары жалғану арқылы жасалады.

Сабақтың тақырыбы, мақсаты және бағалау критерийлері таныстырылады.

Оқушыларға кейіпкерлердің іс-әрекеті мен қасиеттері суреттелетін үзінділер беріледі. Олар үзіндінің қай кейіпкерге тән және қандай көркемдегіш тәсіл арқылы жасалып тұрғанын айтып, анықтауы тиіс.

Сабақтың тақырыбы, мақсаты және бағалау критерийлері таныстырылады.

10 баллдық жүйе бойынша оқушылардың сабаққа қатысу белсенділігі бойынша бағалана

ды.

11-сынып қазақ әдебиеті

Тапсырма қағаздары

Сабақтың ортасы

ІІІ. Мағынаны тану

Оқушыларға «Дала, сенің ұлыңмын» поэмасы таратылады.

Оқушылар жұппен үзінділерді оқып, өлеңнің жалпы көркемдік сипатын анықтайды.

Білім алушылардың оқу, математикалық, ақпараттық және әлеуметтік-эмоционалдық сауаттылықтарын дамытуға мүмкіндік береді.

1 -тапсырма. «Пирамидалық талқылау» арқылы топтар мәтіннің ішінен көркемдегіш құралдарды тауып, мағынасын анықтайды.

Мұғалім оқушылардың талқылау жүргізуі үшін ұсынылған өлең үзінділерді қысқартып бере алады.

Бітпейді әсте

Бас ілгері, бас алға

Мен білетін бір ақиқат-

Жомарттың қастарынан достары көп қашанда.

Туған дала, орнаса да қандай күн,

Сендік қуат болды сенің бұл тайпың

Мен өзіңсіз байтақ Отан бақытын,

Ешқашанда елестете алмаймын.

Байтақ Отан, орнаса да қандай күн,

Сендік сенім болды қуат бұл тайпың,

Мен өзіңсіз туған дала тағдырын,

Ешқашанда елестете алмаймын.

Туған дала, думан дала, той дала,

Орман дала, арман дала, ой дала.

Саған қарай алып ұшып тұрады,

Саған деген сағынышым қайда да.

Күміс өнер көкке қанат жайғаннан,

Жүрегімді шымырлатты қайғы, алаң

Ұрланғандай сезінемін думаннан,

Құр қалғандай сезінемін тойлардан

Тылсым толқын билер сосын денемді,

Жазам оңкей өкінішті өлеңді,

3-тапсырма. «Тұжырым картасы» арқылы оқушылар өлеңнің көркемдік қуатына тұжырым жасап, автор стиліне баға береді.

1-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУҒА АРНАЛҒАН ТАПСЫРМАЛАР

Уақыт пен кеңістік» бөлімі бойынша жиынтық бағалау

Ж. Әбдірашев «Дала, сенің ұлыңмын» өлеңі

Оқу мақсаты 11.3.3.1 шығарманы көркемдік-эстетикалық құндылық

тұрғысынан талдап, әдеби эссе жазу

Бағалау критерийі Білім алушы

• Шығарманы көркемдік-эстетикалық құндылық тұрғысынан талдайды

• Әдеби эссе жазады

Ойлау дағдыларының деңгейі Жоғары деңгей дағдылары

Орындау уақыты 15-20 минут

Тапсырма

1. Берілген үзіндіде дыбыстық, сөздік және образдық құрылымды қамтитын қандай әдістер қолданылған? Кестені толтырыңыз.

Туған дала, тыным алмас жастамын,

Тер төгуден, өртенуден қашпадым,

Шаршағанда шалғыныңды жастанып, Шалқаласам шаңырағым аспаным.

Анау жақын, мынау алыс демеген,

Ақынмын ғой көкірегімде өр өлең,

Кернегенде кең дүние дүбірлі

Көз жіберем, көкжиегім керегем,

Туған дала, тоғысты да көп тілек,

Көңілімді орап алды отты леп,

Осы сенің тауыңа

Бір айналып кетсем бе екен...

Тұрсам ба екен көк тіреп

Күдіктенбей құдіретіме көр сеніп,

Мұнша неге шықтың деме белсеніп,

Осы қазір нуыңа бір айналып,

Кетсем бе екен

Тұрсам ба екен көк тіреп.

Туған дала, саған деген сезімім,

Сан кеудеге сіңіреді өз үнін,

Архивтерден атып тұрып сөз алған Арманыңмын кешегіңнің көзімін.

Жанарымда желбіретіп туларды,

Артта қанша асу қалды, ну қалды, Салтанатты мейрамдарда саптағы Сеніміңмін, бүгініңмін думанды.

2. Өлең мазмұны мен ақынның сөз оралымдарын қолданып, «Даланың ұлы» тақырыбына

әдеби эссе жазыңыз (100-150 cөз).

Жұптық жұмыс.

Оқушыларға «Дала, сенің ұлыңмын» поэмасы таратылады.

Оқушылар жұппен үзінділерді оқып, өлеңнің жалпы көркемдік сипатын анықтайды.

Дескриптор:

-Өлеңнен көркемдегіш құралдың түрін анықтайды;1б

-Үзінді арқылы дәлелдейді;1б

-Ережесін еске түсіреді.1б

-мысал келтіреді-1б

-мағынасын ашып айтады-1б

ҚБ

Дескриптор:

-Тұжырым жасайды;1б

-Автор стиліне баға береді;1б

-мысал келтіреді-1б

-Өз пікіріне дәлел келтіреді-1б

-Қорытынды шығарады.-1б

Оқушылар «Тұжырым картасы» арқылы оқушылар өлеңнің көркемдік қуатына тұжырым жасап, автор стиліне баға береді.

https://infourok.ru/11-synyp-zh-%D3%99bd%D1%96rashev-dala-sen%D1%96%D2%A3-%D2%B1ly%D2%A3myn-poemasy-4521288.html

Сабақтың соңы

5 мин.

Рефлексия

«Аяқталмаған сөйлем» әдісі
Бүгін мен...................... білдім

................. қызықты болды.

......................... қиын болды.
..................... тапсырманы мен орындадым.

......................... екенін түсіндім.
Мен енді....................... білемін.

Мен............................... сезіндім
Мен..................................... білім алдым. Мен......................................... үйрендім.
................................. менің қолымнан келді. Мен...................................... жасай алдым.
Мен.................................... жасап көруге талпынамын. .................. мені таң қалдырды.

Сабақ менің өміріме..... берді.

Менің............. жасағым келді.

Үй тапсырмасы

Өлең құрылысына талдау