«Қарағайлы кентінің №16 ЖББМ» КММ – сінің арнайы педагогі

Әділхан Назым Әділханқызы

Дефектологиядағы зерттеушілік тәсіл: баланың даму әлеуетін бағалау

Құрметті әріптестер, қадірменді қатысушылар!

Қазіргі таңда білім беру жүйесінің басты мақсаты – әрбір баланың мүмкіндігін ескеріп, жеке білім беру траекториясын құру. Әсіресе ерекше білім беруді қажет ететін балалармен жұмыс барысында зерттеушілік тәсіл ерекше мәнге ие.

1. Зерттеушілік тәсіл дегеніміз не?

Зерттеушілік тәсіл – бұл баланың даму ерекшеліктерін, мүмкіндіктерін ғылыми негізде талдау, жүйелі бақылау, диагностикалық мәліметтерге сүйену арқылы жеке жұмыс жоспарын әзірлеу.

✅ Бұл тәсіл:

• Баланы тереңірек тануға көмектеседі

• Тек қиындықтарын емес, әлеуетін де анықтайды

• Оқыту мен түзетуді нақты бағыттауға жол ашады

2. Неге даму әлеуетін бағалау маңызды?

Әлеует дегеніміз – баланың қазіргі даму деңгейінен гөрі болашақта жете алатын деңгейін анықтау.

? В.В. Давыдов пен Л.С. Выготскийдің идеяларына сүйенсек:

«Даму аймағы – бұл баланың қазіргі мүмкіндігі мен ересек көмегі арқылы жететін мүмкіндігі арасындағы арақашықтық.»

✅ Даму әлеуетін бағалау:

• Баланың күшті тұстарын анықтайды

• Болашақта қандай бағытта дамитынын көрсетеді

• Жеке білім беру бағытын дұрыс құруға көмектеседі

3. Зерттеушілік тәсілдің негізгі кезеңдері

? 1. Бақылау

– Бала мінез-құлқы, қарым-қатынасы, әрекет тәсілдері зерттеледі

? 2. Диагностика

– Психологиялық, педагогикалық, логопедиялық әдістер қолданылады
– Мысалы: интеллект деңгейі, зейін, ес, сөйлеу, моторика, эмоция, әлеуметтену көрсеткіштері

? 3. Мәліметтерді сараптау

– Алынған нәтиже бойынша баланың жеке даму картасы жасалады

? 4. Индивидуалды жұмыс бағытын жоспарлау

– Түзету-дамыту бағдарламасы жасалады
– Нақты мақсаттар мен нәтижелер көрсетіледі

4. Зерттеушілік тәсіл қолдануда қолданылатын әдістер

✅ Қарапайым диагностикалық тапсырмалар
✅ Жас ерекшелікке сай ойын жаттығулары
✅ Картотекалар, даму күнделігі
✅ BAZIS, PEP-R, Сангвиник тесті, т.б. (диагностикалық құралдар)

5. Дефектологтың рөлі

? Жай бақылаушы емес, талдаушы-зерттеуші
? Мақсаты – баланың әлсіз тұстарын емес, дамуға дайын жүйелерін табу
? Мұғалім мен ата-анаға ғылыми негізделген ұсыныс беру
? Мектепішілік ППК (психологиялық-педагогикалық консилиум) құрамында белсенді болу

6. Қорытынды

Зерттеушілік тәсіл – дефектологтың кәсіби құралы. Ол баланың танымын, мінез-құлқын, эмоциясын, әлеуметін тұтас зерттеп, жеке даму бағдарламасын дәл әрі мақсатты жасауға мүмкіндік береді.

«Баланы тек қиындықтарымен бағалау – оны толық көрмеу. Ал әлеуетін көру – оның болашағына сену.»