Сарекин Ж.Ж.

«Ақмола облысы білім басқармасының Целиноград ауданы бойынша білім бөлімі Талапкер ауылы ІТ мекиеп-лицейі» КММ-нің дене шынықтыру пәнінің мұғалімі

ДЕНЕ ТӘРБИЕСІ САБАҒЫНДА ВОЛЕЙБОЛ ОЙЫНЫНЫҢ МАҢЫЗДЫЛЫҒЫ

Спорт – адамның денсаулығын нығайтып, жан-жақты дамуына ықпал ететін маңызды құрал. Ал мектеп бағдарламасындағы дене тәрбиесі сабағы балалардың физикалық белсенділігін арттырып қана қоймай, олардың өмірге деген көзқарасын, мінезін, қарым-қатынасын қалыптастыратын тәрбие құралы болып табылады. Дене шынықтыруда командалық ойындардың алатын орны ерекше, олардың ішінде волейбол – ең көп таралған, ең белсенді спорт түрлерінің бірі.

Волейбол – шапшаңдықты, дәлдікті, ептілікті талап ететін, үйлесімді қимыл-қозғалыс пен ойлау қабілетін қатар дамытатын ойын. Ол тек спорттық жарыстар үшін ғана емес, денсаулықты нығайту, әлеуметтік байланыстарды орнату және ұжымдық рухты қалыптастыру үшін де маңызды. Осы эсседе волейбол ойынының дене тәрбиесі сабағындағы рөлі, оның оқушылардың физикалық және психологиялық дамуына тигізетін әсері қарастырылады. Волейбол ойынының физикалық денсаулыққа тигізетін әсері:

Қозғалыс – адамның дұрыс дамуы үшін ең маңызды қажеттіліктердің бірі. Қазіргі кезде оқушылардың көпшілігі бос уақыттарын гаджеттерге қарап өткізеді, бұл олардың денсаулығына кері әсерін тигізеді. Сондықтан мектептегі дене шынықтыру сабақтарының басты мақсаты – балаларды белсенді өмір салтына бейімдеу.

Волейбол ойыны барысында барлық негізгі бұлшық ет топтары жұмыс істейді:

• Қол бұлшықеттері – пас беру, допты ұру арқылы күшейеді;

• Аяқ бұлшықеттері – алаңда қозғалу, секіру арқылы дамиды;

• Арқа мен іш бұлшықеттері – денені тік ұстап, тепе-теңдікті сақтау үшін маңызды рөл атқарады.

Сонымен қатар, волейбол ойыны жүрек-қан тамырлары жүйесін жақсартып, қан айналымын реттейді. Тыныс алу жүйесіне де оң әсерін тигізіп, өкпенің жұмысын күшейтеді. Бұл әсіресе жасөспірімдер үшін өте пайдалы, өйткені олардың ағзасы белсенді дамып келеді.

Волейболдың психологиялық және әлеуметтік маңызы:

Волейбол тек физикалық емес, сонымен қатар оқушылардың психологиялық және әлеуметтік дамуына да үлкен үлес қосады.

1. Командалық жұмыс пен жауапкершілік

Волейбол – ұжымдық ойын. Команда мүшелері бір-бірімен тығыз байланыста болып, ортақ мақсатқа жету үшін бірге әрекет етеді. Бұл балаларға топта жұмыс істеуді, өз ойын серіктестерінің мүддесімен үйлестіруді үйретеді.

Ойын барысында әрбір оқушы өзіне белгілі бір міндет алады. Біреуі шабуылшы, екіншісі қорғаушы, тағы бірі ұйымдастырушы рөлін атқарады. Әрбір позицияның өз маңызы бар, ал жеңіске жету үшін команда мүшелерінің әрқайсысы өз міндетін дұрыс атқаруы керек. Осылайша, волейбол балаларға жауапкершілік пен өзара сенімділікті үйретеді.

2. Тез ойлау және шешім қабылдау қабілеті

Волейбол – жылдам ойынды қажет ететін спорт түрі. Ойын барысында ойыншылар жағдайды тез бағалап, бірден дұрыс шешім қабылдауы керек. Бұл олардың ойлау қабілетін, зейінін және рефлекстерін дамытады.

3. Стресс пен эмоционалдық тұрақтылық

Қазіргі заманғы мектеп оқушылары психологиялық қысымға жиі ұшырайды. Сабақтар, үй тапсырмалары, емтихандар – мұның барлығы баланың эмоционалдық жағдайына әсер етеді. Спорт, әсіресе волейбол, стресс деңгейін төмендетуге көмектеседі. Ойын барысында адам бойындағы кернеу сейіліп, көңіл-күй жақсарады.

Дене тәрбиесі сабағында волейболды тиімді үйрету әдістері

Мұғалімнің басты міндеті – оқушыларға волейбол ойынын қызықты әрі қолжетімді етіп үйрету.

1. Теория мен практиканы үйлестіру

Оқушыларға алдымен ойын ережелері, негізгі әдістер мен тактикалар түсіндірілуі керек. Мұны қысқа видеороликтер, суреттер немесе демонстрациялық көрсетілімдер арқылы жеткізуге болады.

2. Жаттығулар арқылы негізгі техникаларды меңгерту

Әрбір ойын элементін жетілдіру үшін арнайы жаттығулар жүргізілуі тиіс:

• Доп беру және қабылдау техникасын дамыту;

• Шабуылдау мен қорғаныс дағдыларын жетілдіру;

• Алаңда қозғалу мен командалық жұмысты үйлестіру.

3. Жарыстар ұйымдастыру

Оқушылардың қызығушылығын арттыру үшін сабақ барысында шағын турнирлер мен эстафеталық ойындар өткізу пайдалы. Бұл әдіс оқушылардың ынтасын арттырып, олардың командалық рухын күшейтеді.

Волейбол – дене тәрбиесі сабағындағы ең маңызды спорт түрлерінің бірі. Ол балалардың физикалық дамуына ықпал етіп қана қоймай, олардың психологиялық және әлеуметтік дағдыларын да қалыптастырады. Бұл ойын оқушыларды тәртіпке, жауапкершілікке, ұйымшылдыққа үйретеді.

Бүгінгі таңда балалардың қозғалыс белсенділігін арттыру, оларды салауатты өмір салтына бейімдеу – басты міндеттердің бірі. Сондықтан мектептерде волейбол ойынына ерекше көңіл бөліп, оны тиімді үйрету маңызды. Бұл – болашақ ұрпақтың денсаулығы мен өмір сапасын жақсартудың бірден-бір жолы.