Дене шынықтыру сабағында қауіпсіздікті сақтау

Дене шынықтыру сабағы – оқушылардың физикалық дамуын, денсаулығын нығайтуды мақсат еткен маңызды оқу процесі. Бұл сабақта әртүрлі физикалық жаттығулар, ойындар мен жарыстар өткізіледі, сондықтан оқушылардың қауіпсіздігі басты назарда болуы тиіс. Дене шынықтыру сабағында қауіпсіздікті сақтау үшін мұғалімдер мен оқушылар бірқатар шараларды сақтауы қажет. Бұл мақалада дене шынықтыру сабағында қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін қолданылатын негізгі ережелер мен шаралар қарастырылады.

Сабақ алдында дайындық

Дене шынықтыру сабағын бастамас бұрын, оқушылардың денсаулығы мен физикалық дайындығын тексеру маңызды. Сабаққа қатысушылардың жүрек-қан тамырлары, тыныс алу жүйесінің жағдайы тексерілуі тиіс. Сабаққа жарақат алған немесе денсаулығы нашар оқушыларды қатыстырмау қажет. Сонымен қатар, сабақ барысында болатын жаттығулар мен ойындар оқушылардың дайындық деңгейіне сай болуы керек.

Қауіпсіздік ережелерін түсіндіру

Дене шынықтыру сабағында қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін оқушыларға нақты ережелер мен нұсқаулар берілуі тиіс. Бұл ережелер жаттығуларды дұрыс орындау, жарақат алу қаупінен сақтану, спорттық құралдарды дұрыс пайдалану сияқты аспектілерді қамтиды. Оқушыларға осы ережелерді түсіндіріп, оларды сабақ барысында сақтауға шақыру керек. Мұғалім әр жаттығудың техникалық қателіктерден аулақ болуын қадағалауы тиіс.

 Жабдықтарды тексеру және дұрыс пайдалану

Дене шынықтыру сабағында қолданылатын барлық спорттық жабдықтардың (доптар, гимнастикалық құралдар, тренажерлер) жағдайы тексерілуі қажет. Ақаулы жабдық жарақат алуға әкеліп соғуы мүмкін. Сабақ басталар алдында мұғалім спорттық жабдықтардың дұрыс жұмыс істейтініне көз жеткізуі тиіс. Оқушыларға спорттық құралдарды дұрыс пайдалану жолдарын түсіндіру қажет. Мысалы, допты соққанда немесе гимнастикалық құралдарды пайдаланғанда қауіпсіздік техникасын сақтау маңызды.

Жаттығуларды дұрыс орындау

Дене шынықтыру сабағында жарақат алу қаупі көбінесе жаттығуларды дұрыс орындамаудан туындайды. Мұғалім жаттығулардың дұрыс техникасын көрсетіп, оқушыларға оның әрбір қадамын түсіндіріп отыруы тиіс. Оқушыларға жаттығуларды өз деңгейіне сәйкес орындау керек екенін ескертіп, техникалық қателіктерден сақтану қажет. Қажет болса, мұғалім жаттығуларды баяу және мұқият орындап, әр оқушының әрекеттерін қадағалауы тиіс.

 Киім мен аяқ киімнің қауіпсіздігі

Дене шынықтыру сабағында киім мен аяқ киімнің рөлі өте маңызды. Оқушылардың спорттық киімдері жайлы әрі ыңғайлы болуы керек, ал аяқ киім тайғақ емес және аяқтың дұрыс қорғалуын қамтамасыз етуі тиіс. Мұғалім сабақ алдында әр оқушының киімін тексеріп, қауіпсіздік талаптарына сай келетініне көз жеткізуі керек.

Қауіпсіз жаттығу алаңы

Спорттық алаңның немесе залдың қауіпсіздігіне ерекше назар аудару қажет. Спорт алаңы немесе залда ешқандай бөгде заттар болмауы тиіс, себебі олар оқушылардың құлауына немесе жарақат алуына себеп болуы мүмкін. Сонымен қатар, еденнің тайғақ болмауы, гимнастикалық құралдардың дұрыс орнатылуы өте маңызды. Мұғалім сабақ бастар алдында алаңды немесе залды мұқият тексеріп, барлық талаптарға сай екеніне көз жеткізуі тиіс.

Жарақат алған жағдайда алғашқы көмек көрсету

Егер сабақ барысында оқушы жарақат алса, мұғалім алғашқы медициналық көмек көрсетуі тиіс. Мұғалімдер мен мектеп қызметкерлері алғашқы көмек көрсету дағдыларын меңгеруі керек. Жарақат алған оқушыға бірден көмек көрсету және қажет болған жағдайда медициналық жедел жәрдем шақыру қажет. Сондай-ақ, мұғалімдер мен оқушылар жарақат алу кезінде қандай қадамдар жасау керектігін алдын ала білуі тиіс.

Су және ауа райы жағдайлары

Дене шынықтыру сабағын өткізу кезінде ауа райының жағдайы да маңызды рөл атқарады. Ыстық күндері оқушыларға үнемі су ішуге кеңес берілуі керек. Сонымен қатар, күннен қорғану үшін арнайы қорғаныш құралдарын (кепка, күн қорғаныс кремі) қолдану маңызды. Суық күндері оқушылар жылы киіммен келіп, ұзақ уақыт бойы сыртта болмауы керек.

Қорытынды

Дене шынықтыру сабағында қауіпсіздікті сақтау – оқушылардың денсаулығын қорғаудың негізгі аспектісі болып табылады. Сабақ алдында денсаулық жағдайын тексеру, қауіпсіздік ережелерін түсіндіру, жабдықтарды тексеру және жарақат алған жағдайда алғашқы көмек көрсету сияқты шаралар арқылы дене шынықтыру сабағының қауіпсіздігін қамтамасыз етуге болады. Мұғалімдер мен оқушылардың бірлескен әрекеттері сабақтың тиімді әрі қауіпсіз өтуіне ықпал етеді.

Қолданылған әдебиеттер:

Есеналиев С. — «Дене шынықтыру және спорт қауіпсіздігі»

Жүнісбекова Н. — «Спорттық жарақаттардың алдын алу және алғашқы медициналық көмек»

Ахметова Н. Және Ажмедов С. — «Дене шынықтыру сабағында қауіпсіздік шаралары»

Рахимбаев Б. — «Дене шынықтыру сабағында жарақат алу қауіптерін төмендету»

Байжанов С. — «Дене шынықтыру мұғалімдеріне арналған қауіпсіздік ережелері»