Деңгейлеп оқытудың тиімділігі

М.Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан университеті

БАЯНДАМА

Тақырыбы: «Деңгейлеп оқытудың тиімділігі»

Орындаған: Гайнуллина М.Т.

Тексерген: Турганалиева Г Г.

Орал, 2024

Қазіргі білім беру жүйесінің негізгі мақсаты — әрбір оқушының жеке қабілеттерін, қызығушылықтарын және даму мүмкіндіктерін ескере отырып, сапалы білім беру. Бұл мақсатқа жету үшін түрлі әдіс-тәсілдер қолданылуда, солардың бірі — деңгейлеп оқыту әдісі. Деңгейлеп оқыту оқушылардың білім деңгейіне сәйкес тапсырмалар беру арқылы олардың жеке қабілеттерін дамытуға мүмкіндік береді. Әр оқушының оқу барысында жетістіктеріне қарай тапсырмаларды таңдауы оны оқу процесіне белсенді қатысуға ынталандырады. Бұл баяндамада деңгейлеп оқытудың тиімділігі жан-жақты қарастырылып, оның оқушылар мен мұғалімдер үшін пайдасы, оқу процесіндегі рөлі талданады.

Білім берудің даму бағыты мен технологияларын қамтитын көптеген педагогикалық технология түрлерін қазіргі кезде көптеп қолданып жүрміз. Бұл технологиялардың оқушының ой-өрісінің дамуына тигізер пайдасы өте зор, себебі оларды қолдану сабақ нәтижесін, сапасын, окушылардың пәнге қызығушылығын арттырады. Әсіресе оқушылардың өздігінен танып, іздену іс-әрекеттерін меңгертуді талап етеді. Деңгейлеп оқыту технологиясының мақсаты болып білім алушының жеке басының дара және дербес ерекшеліктерін ескеріп, олардың өз бетінше ізденуін арттырып, шығармашылығын қалыптастыру табылады. Әрбір оқушы өзінің даму деңгейінде оқу өз материалын меңгергенін қамтамасыз етуі керек. Деңгейлеп оқыту деңгейлік тапсырмалар арқылы іске асады. Себебі сабақ ерекшелігі және оның тиімділігін арттырудың негізгі тәсілдерінің бір-ақ оқушыларға арналған деңгейлік тапсырмалар орындау. Оларды өздік жұмыстар, таратпа материалдар, тестік және үй тапсырмалары түрінде беруге болады. Әр тарау бойынша дұрыс құрастырылған деңгейлік тапсырмалар сапалы білім негізі бола алады, өйткені ол оқушының білім сапасының дамуын, логикалық ойлауын, дағдысын қамтамасыз етеді. Бұл технологияда бірінші орында оқушы тұрады және өз бетімен білім алудағы оқушының белсенділігіне аса назар аударылды. Оқыту технологиясының негізгі сатылары:

1. Жаңа тақырыпты түсіндіру

2. Төменнен жоғарыға қарай деңгейлік тапсырмалар беру

3. Тақырыптан алған білімдерін бекіту

4. Оқушылардың білімдеріне сай үлестірмелер тарату

5. Оқушылардың білімін қолма-қол бағалау

1. Деңгейлеп оқытудың мәні мен ерекшеліктері

Деңгейлеп оқыту — оқушылардың білім деңгейін ескере отырып, әрқайсысына жеке тапсырмалар беру тәсілі. Бұл әдіс оқушының жеке мүмкіндіктеріне қарай оқу материалын түсінуге және оны меңгеруге мүмкіндік береді. Деңгейлеп оқыту оқу процесін саралап, әрбір оқушыға өзіндік деңгейде оқу материалдарын ұсынуға негізделеді. Мұның нәтижесінде оқушының қызығушылығы артатындықтан, білім алуға деген мотивациясы да жоғарылайды.

2. Оқушылардың жеке қабілеттерін ескеру

Әр оқушының оқу жылдамдығы мен қабылдау қабілеті әртүрлі болғандықтан, бірдей тапсырмалар барлық оқушылар үшін бірдей тиімді болмайды. Деңгейлеп оқыту әр оқушының білім деңгейіне, дағдыларына сәйкес тапсырмаларды ұсынуға мүмкіндік береді. Бұл әдіс әр оқушының өзіндік деңгейде жетістікке жетуін қамтамасыз етеді. Мысалы, әлсіз оқушыларға қарапайым тапсырмалар беріліп, оларды жеңіл меңгерген соң, келесі деңгейге өтуіне жағдай жасалады.

3. Оқушылардың өзін-өзі бағалауы

Деңгейлеп оқыту оқушыларға өз білімін бағалауға және қай тұстарда жетілу керектігін анықтауға мүмкіндік береді. Әр деңгейдегі тапсырмаларды орындау арқылы оқушы өз жетістіктерін көреді, мүмкіндіктері мен қиындықтарды түсінеді. Өзінің білімін бағалау және дамытуды бақылау — оқушының мотивациясын арттырып, оқу процесіне деген жауапкершілігін күшейтеді.

4. Оқу материалын терең меңгеру

Деңгейлеп оқыту оқушыларға оқу материалын біртіндеп, жеңілден күрделіге қарай меңгеруге мүмкіндік береді. Бірінші деңгейде оқушылар базалық білімдерді меңгеріп, кейін оларды тереңдетіп, күрделі тапсырмалар арқылы білімдерін кеңейтеді. Бұл әдіс оқушыларға күрделі тапсырмаларды тиімді орындауға және жалпы материалды толық түсінуге көмектеседі.

5. Оқушының мотивациясын арттыру

Деңгейлеп оқыту оқушылардың оқу процесіне белсенді қатысуын қамтамасыз етеді. Әр деңгейде орындалатын тапсырмалар оқушының өз күшіне сенімді болуына мүмкіндік береді. Оқушы жеңіл тапсырмаларды орындап, келесі деңгейге өткен сайын, оның өзіне деген сенімі артып, оқу процесі қызықтырақ болады. Мұғалімнің міндеті — әр оқушының жетістіктерін қолдап, мотивациясын сақтау үшін қажетті қолдау көрсету.

6. Мұғалімнің рөлі

Деңгейлеп оқытуда мұғалімнің рөлі ерекше. Ол оқушыларды топтастырып, әрқайсысының деңгейіне сәйкес материалдар мен тапсырмалар береді. Мұғалім әр оқушының даму деңгейін бақылап, оқу барысында туындаған қиындықтарды жеңуге көмектеседі. Сонымен қатар, мұғалім оқушыларға кері байланыс беріп, олардың дұрыс бағытта дамуын қамтамасыз етеді.

7. Әлеуметтік дағдылардың дамуы

Деңгейлеп оқыту оқушылар арасындағы өзара көмек пен топтық жұмысты дамытуға ықпал етеді. Әртүрлі деңгейдегі оқушылар бір-бірімен ынтымақтастықта жұмыс істеу арқылы өзара білім алмасады, бұл олардың әлеуметтік дағдыларын жетілдіруге мүмкіндік береді. Топтық жұмыстарда оқушылар бір-біріне көмектесіп, білімдерін ортақтасады.

Қорытындылай келе, деңгейлеп оқыту — оқушылардың жеке ерекшеліктерін ескеріп, олардың білім деңгейіне сәйкес тапсырмалар ұсыну арқылы оқу процесінің тиімділігін арттырудың маңызды тәсілі. Бұл әдіс оқушылардың білімін тереңдетіп, өздігінен жұмыс істеу дағдыларын дамытады, сондай-ақ оқу барысында оқушының мотивациясын арттырып, оны толыққанды білім алуға ынталандырады. Сонымен қатар, мұғалімдер үшін бұл әдіс әр оқушымен жеке жұмыс істеуге мүмкіндік береді, олардың қабілеттерін анықтап, қажетті көмек көрсетуге жағдай жасайды. Деңгейлеп оқытуды білім беру жүйесіне кеңінен енгізу арқылы оқушылардың жеке дара қабілеттерін дамытуға және олардың толыққанды білім алуына мүмкіндік жасауға болады. Бұл әдіс оқу процесінің сапасын арттырып, білім беру саласының инклюзивтілігін қамтамасыз етеді.

Ұсыныстарым

-Мұғалімдерге деңгейлеп оқыту әдісін тиімді қолдану үшін арнайы әдістемелік құралдар мен тренингтер ұйымдастыру қажет.

-Оқушылардың әртүрлі қабілеттеріне сай тапсырмаларды ұсыну үшін мұғалімдерге жаңа технологиялар мен инновациялық әдіс-тәсілдерді меңгеру ұсынылады.

-Деңгейлеп оқытуды жүзеге асыру барысында оқу бағдарламаларын саралап, әр оқушыға жеке көзқараспен қарауды қамтамасыз ету керек.