Бөлім:

9.3D Тұқым қуалаушылық пен өзгергіштік заңдылықтары

Педагогтің аты-жөні:

Абенова Б.С.

Күні: 19.02.2025 ж.

Сыныбы: 9 "А"

Қатысушылар саны: Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы:

Тұқымқуалаушылық заңдылықтарының цитологиялық негіздері. Гаметалар тазалығы және оның цитологиялық негіздемесі. Моногибридті және дигибридті будандастыру. Басымдылық заңы. Ажырау заңы.

Оқу бағдарламасына сәйкес оқу мақсаты

9.2.4.2 - моногибридті будандастырудың цитологиялық негіздерін дәлелдеу және есептер шығару;

9.2.4.3 - дигибридті будандастырудың цитологиялық негіздерін дәлелдеу және есептер шығару

Сабақтың мақсаты:

1.Білім алушылар дигибридті будандастыруды сипаттай алады және цитологиялық негіздерін түсінеді.

2. Білім алушылар дигибридті будандастыру бойынша генетикалық белгілерді қолданады және есептерді шығарады.

Құндылықтарға баулу:

Білім алушыларда шығармашылық және сын тұрғысынан ойлауы, функционалдық сауаттылығы, қарым-қатынас жасау қабілеті мен жауапкершілігі артады. Сонымен қатар өмір бойы оқуға, еңбеу етуге, Қазақстандық патриотизм және азаматтық жауапкершілікке деген дағдысы қалыптасады.

Сабақ кезеңі/Уақыты

Педагогтің іс-әрекеті

Оқушының іс-әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Қызығушылық ты ояту

7 мин.

Ұйымдастыру кезеңі:

1.Оқушылармен амандасу, түгендеу. Сынып реттілігін қадағалау.

2.Ынтымақтастық атмосферасын қалыптастыру "Сәлемдесу әдісі"

https://www.youtube.com/watch?v=ZinmadONKDU слайд 3

3.Балаларды топқа бөлу.Топ ережесін еске түсіру.

Жаңа сабаққа кіріспе

5 мин.

«Миға шабуыл» әдісі арқылы өткен тақырыппен жаңа сабақты байланысты ру мақсатында ой қозғау сұрақтарын ұжымдық талқылау. Оқушыларға жалпылама төмендегі сұрақтар және жаттығу түрлері беріледі. Әр оқушы өз оймен бөліседі.

Өзгенің пікірін толықтырады.

Оқушылар сұрақтарға жауап беріп, өзара ұжымдық талқылау. және дене жаттығуларын жасағаннан кейін мұғалім оқушыларға сабақтың тақырыбы, мақсатымен таныстыра ды.

1.Г.Мендельдің қандай заңдарын білесіңдер?

2. Моногибридті будандастыру кезінде алллельді гендер қайда орналасады?

3. Неге бірінші ұрпақта біркелкілік, ал екінші ұрпақта 3:1 арақатынасында белгілердің ажырауы жүреді? 4. Генетика ғылымы нені зерттейді?

5. Тұқым қуалаушылық дегеніміз не?

3. Өзгергіштік дегеніміз не?

"Сергету сәті"

Мақсаты: Жылдам әрі функционалды түрде сыни ойлануды дамыту.

Тиімділігі: оқушының танымдық дағдысы артады. Сонымен қатар оқушыға сабақтың өмірмен байланысын көрсетеді және сабақтың тақырыбы мен мақсатын анықтауға мүмкіндік береді.

Саралау: Бұл жерде саралаудың «Диалог және қолдау көрсету» тәсілі көрінеді. Дұрыс мағынада жауап беруге бағыттау мақсатында кейбір оқушыларға ашық сұрақтар, ал кейбір көмек қажет ететін оқушыларға жетелеуші сұрақтар қойылады.

Дискриптор:

1.Ауызша сұрақтарға жауап береді - 1 б.

Өз ойын дұрыс мағынада білдіріп, талқылауға белсенділікпен қатысқан оқушыға «Жарайсың!» деген мадақтау сөзімен ынталанды ру.

Слайд 4

Слайд 5

Сабақтың ортасы

5 мин.

Оқулықтағы жаңа сабақтың мәтінін оқуға тапсырма береді

Оқулықты оқып танысып шығады. Тірек сөздермен танысып, өз дәптерлеріне жазып алады

Дескриптор:

1.Г.Мендельдің заңдарды біледі және дәлелдейді.-

3 б.

Видеоролик

https://youtube.com/clip/UgkxelflNqGCTXrBqR4ya1hcCrB0U9xoDqpB?si=9y7NQcB8gl6CtOu9

https://youtube.com/clip/UgkxOAgbNgc6UmFbMZHGcQZuDYKoz1U6WUny?si=EWKxhwDNIl2vxn3g

слайд 6

5 мин

Жаңа сабақтың бойынша ақпататты түсіндіреді

1. Дигибртдті будандастыру сызбасын түсіндіреді. Дигибридті будандастыру кезінде гаметаларда қанша ген бар?

2. Дигибридті будандастыру кезінде ағза жасушаларындағы аллельдерді белгілейтін сонша ген не үшін керек екенін түсіндіреді.

3.Дигибритті ағзада тек бір белгінің екі аллельді генін, мысалы, тек түсі немесе пішінін тасымалдайтын гамета түзілуі мүмін емес. Себебтерін атайды. Мысалы, АА немесе ВВ?

4. Дигибридті будандастыру кезінде неше генотиптік және фенотиптік ағзалар тобы болуы мүмкін?

ДК экраны

9-сынып оқулығы.

Жұмыс дәптерлері.

Слайд 7

15 мин.

Тапсырмалар айдарындағы 2-тапсырманы орындатады, бақылайды, мысал, үлгі көрсетеді.

Топтық жұмыс

1. Сәйкестік табу

Тапсырманы орындайды.

2. Берілген есептерді талқылап, шығарады.

Егер адамның бүйра шашы тік шашынан, ал қара түсі ашық түстен басым болса, келесі ұрпақ қандай болуы ықтимал?

1)Ірі қарада мүйіздің болмауы мүйізді болуына қарағанда доминантты, ал қара түстің гені қызыл түсті генге қарағанда басым. Бір қожалықта 1000 мүйізді қызыл түсті сиырлардың қара бұқамен будандастырылудың нәтижесінде 984 бұзау алынды. Бірінші ұрпақтағы бұзаулардың генотиптерін анықтаңыз.

 2)Қарбыздың сырты доминантты жасыл және жолақ-жолақ болады, ал формасы жағынан – сопақша және доминантты домалақ болып келеді. Сопақша келген жасыл гомозиготалы қарбызды, домалақ жолақ – жолақ гомозиготалы қарбызбен будандастырған. F₁ – ?

3)Қара көзді (доминантты белгі) солақай (рецессивті белгі) еркек, көк көзді, оң қолымен жақсы пайдалана алатын әйелге үйленді. Осы семьяда көк көзді, солақай бала туды. Осы аталған адамдардың генотипі қандай?

Дескриптор: Жалпы - 3 балл

1.Сәйкестік табу тапсырманы орындайды-1

2.Берілген есептерді шығарады-5

ДК экраны

Слайд 8

9-сынып оқулығы.

Жұмыс дәптерлері.

Слайд 9

Сабақтың соңы

Ой толғаныс.

Рефлексия

8 мин.

«Бір ауыз сөз» әдісі.

Мұғалім сабақты қорытындылау мақсатында оқушылардың сабаққа деген көзқарасын, рефлексиясын тыңдайды.

Мақсаты:

Оқушы алған білімін саралай білуге дағдыланады.

Тиімділігі:Тақырып бойынша оқушылардың пікірін анықтайды. Жинақталған деректердің құнды болуын қадағалайды.

Жеке жұмыс:

Оқушылар бір ауыз сөзбен сабақ туралы өз ойларын түсіндіріп береді. Бір ауыз сөздеріне сабақты бағалайтын келесі сөздерді айтуға болады ұнады, пайдалы, қажет, білдім, үйрендім, қызықтым, ұмтылдым, есте сақтадым, жасай аламын. т.б.

Үй жұмысы: п.35 оқу, 159 бетте №1-4 есеп

Мұғалім оқушылардың сабаққа қатысқан белсенілігіне қарай 1-10 баллдық жүйе бойынша әр оқушының өзіне тиісті баллын қойып бағалайды. СОнымен қатар, оқушыларды ынталандыру үшін

«Қошеметтеу» әдісі арқылы бағалайды.

Саралау. Сіз қандай тәсілмен көбірек қолдау көрсетпексіз? Сіз қабілетті оқушылардың алдына қандай тапсырмалар қоясыз?

Бағалау. Сіз оқушылардың материалды игеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлап отырсыз?

Денсаулық және қауіпсіздік техникасын сақтау

«Диалог және қолдау көрсету», «Тапсырма»

Саралау тапсырмаларды іріктеуді, белгілі бір оқушыдан күтілетін нәтижені, оқушыға жеке қолдау көрсетуде, оқу материалы мен ресурстарды оқушылардың жеке қабілеттерін ескере отырып әзірлеуді қамтиды.

«Мадақтау сөзі» әдісі

Денсаулық сақтау технологиялары.

Сабақта сергіту жаттығулары мен белсенді жұмыс түрлерін қолданамын.

Осы сабақта қолданылатын

Қауіпсіздік техникасы ережелерінің тармақтары орындалады.

Жалпы бағалау

Сабақтың қандай екі аспектісі жақсы өтті? Оқыту туралы да, сабақ беру туралы да ойланыңыз.

1:

2:

Сабақты жақсартуға не жәрдемдесер еді? Оқыту туралы да, сабақ беру туралы да ойланыңыз.

1:

2:

Сабақ кезінде, сынып немесе жекелеген оқушылардың жетістіктері/қиыншылықтары туралы мен нені анықтадым? Келесі сабақтарда неге назар аудару керек?

1:

2: