«Ең сұмдық, ең азапты … ЖҚТБ» (кітап сабағы)

« Әулиекөл ауданы әкімдігінің білім бөлімінің

№ 2 Аманқарағай орта мектебі» ММ

«Ең сұмдық, ең азапты … ЖҚТБ»

(кітап сабағы)

Дайындаған: Бесенова А.А.

Ең сұмдық, ең азапты … ЖҚТБ

       Мақсаты: Оқушыларға ғасыр ауруы туралы түсінік беру, санитарлық –гигиеналық білімін дамыту.

     Көрнекілігі: бүктеме, слайд, журналдар.

Кітапханашы: Өткен жиырмасыншы ғасырдың «берген мұраларының» ең бастысы ЖҚТБ болды. Бұл туралы аз айтылып жатқан жоқ. Бірақ, азаюдың орнына бұл аурумен ауыратын адам саны күннен – күнге көбеюде. әлі де бұл дауасы жоқ дертке бүгінгі таңда әлем жұртшылығы бірлесіп ем іздеуде.

ЖҚТБ дегеніміз не?

ЖҚТБ – жұқтырған қорғаныс тапшылық белгілері – АҚТҚ- мен байланысты туындайтын сырқат. ЖҚТБ – АҚТҚ жұқпасының соңғы сатысы.

Бүгінгі таңға дейін АҚТҚ және ЖҚТБ толықтай айықтыратын дәрі – дәрмек табылмай отыр, қоздырғыш адам ағзасында өмір бойына қалады. Алайда АҚТҚ жұқпасының дамуына кедергі жасайтын әрі аурудың соңғы сатысы ЖҚТБ – ға өтуіне мүмкіндік бермейтін дәрілер жасалып шығарылған.

Өкінішке орай, кез келген адам АҚТҚ жұқпасын жұқтырып алуы мүмкін, алайда жұқтыруға әкеліп соқтыру жолдары туралы шынайы ақпаратқа сүйеніп, тәуекелден бас тартсаң, АҚТҚ және ЖҚТБ – ның таралуының алдын алуға болды.

ЖҚТБ деген нені білдіреді?

• Жұқтырған: Демек, адам оны біреуден жұқтырған.

• Қорғаныш: Адамды аурудан қорғайтын иммундық жүйе.

• Тапшылығының: Қорғаныш болуға тиісті мөлшерден кем.

• Белгілері: Аурудың симптомдарының тобы (синдромы).

АҚТҚ дегеніміз не?

АҚТҚ – адамның қорғаныс тапшылығының қоздырғышы – ағзаны әртүрлі жұқпалардан қорғайтын қорғаныс жүйесін зақымдайды. АҚТҚ қорғаныс жүйесінің белгілі жасушаларын зақымдайды (Т – хелпелер).

АҚТҚ (ВИЧ) деген не?

ЖҚТБ ауруын бір кішкентай қоздырғыш (вирус) тудырады. Оның аты АҚТҚ.

• Адамның: осы қоздырғыш адамда ғана болады (ол жануарлар мен шыбын – шіркейлерде болмайды).

• Қорғаныш Тапшылығының: Бұл қоздырғыш біздің қорғаныш (иммундық) жүйеміздің күшін әлсіретеді.

• Қоздырғыш: Ол вирустардың (өте кішкентай микроорганизмдердің) бір түрі.

Сұрақ жауап:

1. ЖҚТБ алғаш рет қашан пайда болды?

Жауап:  ЖҚТБ туралы алғашқы кезде Орталық Африкада 70 – жылдардың аяғында білді және бүкіл дүние жүзіне таралды. Ауру туралы нақты деректер 1981 жылы француз ғылымы Монтеньде және америка ғылымы Галле жүре пайда болған иммундық тапшылық синдромын ашты. Осы уақыттан бастап адамзатқа төнген қауіпі ауру туралы біле бастады. Бұл КСРО – да 1987 жылы бірінші білінді. Қазақстанда 5362 адам ЖҚТБ - пен ауырады.

2. ЖҚТБ - пен ауырған адамның ауру белгісі қандай?

Жауап:  ЖҚТБ - пен ауырған адамды сипаттайтын симптомдар мыналар.

• Лимфа түйіндерінің көбеюі.

• Құрғақ жөтелдің болуы

• шаршағандық, қажығандық

• жиі – жиі іштің өтуі

• күнделікті денеден терінің көп шығуы

• арықтау

• Аяқ – қолда сезімталдықтың кенеттен жойылуы

• ойлау әрекетінің бұзылуы.

3. ЖҚТБ - адамға жұғу жолдары қандай?

  Жауап:   ЖҚТБ негізінен жыныстық жолдармен, ауру жұқтырған анадан балаға емізу кезінде, ЖҚТБ – пен ауырған адамның қаны тиген медициналық құралдар  арқылы жұғады.

4. ЖҚТБ вирусы ауырған адамнан сау адамға қалай жетеді?

Жауап:  Ол үшін:

1. Вирус ауырған адамнан сыртқа шығуы керек.

2. Сыртқа шыққан вирус сау организмге жетуі қажет

Зақымдалған организмде вирус қанның лимфоцитімен қан түйірлері пайда болатын органдарда өсіп өнеді. Сыртқа ұрықпен және сұйықпен шығады, яғни жыныстық қатынас кезінде жұғады.

5. ЖҚТБ вирусы адам организмде қалай өмір сүреді?

Жауап:  Адам организміне енген ол қанның лимфоцит клеткаларының ішіне еніп, клетканың генетикалық аппаратына жабысып тез көбейе бастайды. Соның әсерінен клетка жарылып өледі. Лимфоцит клеткалардан осылай өле беру салдарынан организмде иммунитет жетіспеушілік пайда болады.

6. ЖҚТБ қанша уақыттан кейін білінеді?

Жауап:  ол жасырын кезде ондаған жылға дейін созылуы мүмкін.

Еске сала кететін бір жай, осы кезде адам өзін ауру деп есептемейді, бірақ, ол өзімен қатынастағы адамдарға жұқпалы аурудың көзі СПИД – ті тарата береді. Ол қанша адаммен қатынаста, сонша адам ауруға шалдығады, сөйтіп бірінен – бірі жұға береді.

7. ЖҚТБ вирусын к\қалай жоюға болады?

   Жауап:   ЖҚТБ вирусы химиялық және физикалық әсерлерге өте төзімсіз. Вирусты 57 градусқа дейін қыздырса, өледі. Медициналық тәжірибеде қолданатын спирт, ацетон, эфир т.б. дезинфекциялық заттар ЖҚТБ вирусын оп – оңай жоқ қылады.

8. ЖҚТБ -пен ауырмау үшін алдын алу жолдарын айтып беріңізші?

  Жауап:   Ол үшін барлық жерде жеке бас және қоғамдық гигиена ережелерін дұрыс сақтау, жағымсыз әдеттерден аулақ болу керек. Дәрігерлік инемен ортақ пайдаланбау, егілу керек болса жеке инемен егілу, анаша, насыбай атпау, түнгі клубқа бармау.

9. ЖҚТБ -пен қандай аурулар қосарлана жүреді?

Жауап: Кесел баяу дамиды. Дене қызуы көтеріледі, ұзақ уақыт іш өтеді, адам тершең болады, шамадан тыс арықтайды, міне осы аурулар қатар жүріп адам денсаулығын одан әрі құртады.

10. ЖҚТБ -пен ауырған адамдар неге өледі, емделіп жазылып кетуге болмай ма?

  Жауап: Организмде аса маңызды Т – лимфоциттер группасы азайып, дененің ауруға қарсылық күші жойылады. Одан әрі өкпе қабынып дененің  терісінде ірінді бөліктер қаптайды, қанның құрамы бұзылып сепсиске айналады, қауіпті ісіктер көбейеді, бұның бәрі ауруды өлімге душар етеді. ЖҚТБ -пен ауырған адамның өмірі ұзақ болмайды.

Қортынды:  Міне, балалар, ЖҚТБ қандай қатерлі ауру екенің білдіңдер. Болашақтарыңа зиянды істерден аулақ болындар. Есірткі құмарлардың негізін 16- 20 жастағы балалар құрайды. Сендер біздің болашағымыз сыздар. Сондықтан дендерін сау болып, салауатты өмір салтын ұстанып, жаман әдеттен аулақ болыңдар дегеніміз келеді.