эссе "Абай - ұлы тұлға"

Шығыс Қазақстан облысы

Үржар ауданы

Қабанбай ауылы

«Жарбұлақ орта мектебі»КММ- ның 11 сынып оқушысы

Тоқтасынова ЕркежанРауанқызы

Жетекшісі Омарова Г.А.

Абай – ұлы тұлға

Шығыстың ұлы ойшылы əл-Фараби, Иранның ғұламасы Фирдоуси, Қытай кемеңгері Конфуций болса, қазақтың өлең-сөзінің патшасы, бас ақыны – Абай Құнанбаев. Ақынның дүниеге келгеніне бір жарым ғасыр, ал өзінің мəңгі өлмес шығармаларымен халқына сөздің ұлы мағынасында ұстаздық ете бастағанына ғасырдан астам уақыт өтсе де, ел жадында мəңгі сақтаулы.

«Ғылым таппай мақтанба,

Білім таппай баптанба,

Құмарланып шаттанба

Ойнап босқа күлуге», - деп басталатын өлең əрбір мектеп оқушысының айбынды ұранына айналған. «Бұл күнде Абай сөзі əр қазақтың ағзасына ана сүтімен бірге дариды десе, артық айтылғандық емес. Ана сүті тəн қорегі ретінде жас сəбидің буыны бекіп, бұғанасы қатаюына қызмет етсе, ақын сөзі оның санасына адамдық пен азаматтықтың ұрығын сеуіп қызмет етеді» - деп Ж.Ысмағұлов сөз зергері Абай жайында тамаша философиялық пікірін білдірген.

Абайдың бай-шонжарларды, ояз, болыс жəне бастықсымақтарды сынау мақсатында жазған шығармалары қылыштың жүзіндей өткір, қара темірдей қатты əрі жыланның уындай ащы. «Болыс болдым мінеки» өлеңіндегі:

«...Күштілерім сөз айтса,

Бас изеймін шыбындап.

Сыяз бар десе жүрегім,

Орнықпайды суылдап...» – деген жолдарынан-ақ біраз астарлы ақиқатты аңғаруға болады.

Осы бір сəтті пайдаланып, М.Əуезовтің төрткіл дүниеге танымал «Абай жолы» роман-эпопеясы жайында сөз қозғағым келеді. 8-9 сыныптарда оқыған бұл роман, мен үшін Даналық кітабы, тағылымға апарар жол, ізгілік кілті іспеттес. Мұхтар атаның қандай тылсым қасиетке ие екендігін білмедім, бірақ, бала Абайдың дара Абайға айналу жолын, оқу барысында кейіпкермен бірге қуану, күйініш, ашу- ызаға булығу немесе солқылдап жылу сынды түрлі көңіл- күйді кеше отырып байқадым. Мен «Абай жолын» менің дара жолымның айшықты бастауы деп білемін.

Ойымды қорытындылай келе, сөзімді М.Жұмабаевтың:

«Шын хакім, сөзің асыл баға жетпес,

Бір сөзің мың жыл жүрсе дəмі кетпес.

Қарадан хакім болған сендей жанның,

Əлемнің құлағынан əні кетпес!» – деген əдемі өлең шумақтарымен аяқтағым келеді.