Бөлім:

Педагогтің аты-жөні

Күні:

Сынып Қатысушылар саны: Қатыспаған саны:

Сабақтың тақырыбы

Етістіктің райлары: Қалау рай

Сабақтың мақсаты

 Қалау райдың мағынасын және жасалу жолдарын түсіндіру.

 Қалау райдың сөйлемде қолданылу ерекшеліктерін үйрету.

 Оқушылардың тілдік дағдыларын қалыптастыру арқылы сауатты сөйлеуге үйрету.

Сабақ кезеңдері

Мұғалімнің іс- әрекеті

Оқушы әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Ұйымдастыру кезеңі (5 мин):

• Оқушылармен амандасу, көңіл-күйін сұрау.

• Сабақтың тақырыбын және мақсатын таныстыру.

Нұсқау-лықты орын-дайды

Ауызша мадақтау

Сабақтың ортасы

 Жаңа сабақ (10 мин):

• Рай туралы жалпы түсінік:
  Рай – етістікке түрлі мақсат, талап, ниет білдіретін қосымшалар арқылы жасалатын мағыналық категория. Қазақ тілінде бірнеше рай түрі бар: баяндау, бұйрық, қалау, шартты, тілек райлары.

Қалау рай туралы түсінік:
Қалау райы – адамда қандай да бір іс-әрекетке деген ниет, тілек білдіруді көрсететін рай. Ол көбіне болашақ уақытқа қатысты болады және сөйлеушінің неғұрлым өз еркін білдіруі мен басқа адамға тілек айтуымен ерекшеленеді.

Қалау райдың жасалу жолдары: Қалау рай етістіктің соңына -ғы, -гі, -қы, -кі қосымшалары қосылу арқылы жасалады.

Мысалы: жазғы, барғысы, оқығысы, келгісі.

Қалау райдың қолданылу ерекшеліктері:

Қалау рай көбіне сөйлемде өзгенің іс-әрекетіне деген тілек, ықылас білдіреді.

Мысалы:

• Мен кітап оқығым келеді. (тілек)

• Ол саяхатқа барғысы келді. (тілек)

Мысалдармен түсіндіру (10 мин):

• Оқушыларға қалау райы бар сөйлемдер оқылып, талданады.

  • Мысалы:

Мен келгің келеді.

Ол мені тыңдағысы келеді.

Талдай отырып, қосымшалардың қалай жалғанатынын және мағынасы қалай өзгеретінін түсіндіру.

Оқушылармен жұмыс (15 мин):

1. Топтық жұмыс:

Оқушыларды топтарға бөлу. Әр топқа қалау райымен жазылған 5 сөйлем беріледі. Оқушылар сөйлемдерде қолданылған қалау райдың етістіктерін табуы керек.

Мысалы:

Біз кино көруге барғым келеді.

Ол кітап оқығысы келеді.

Топтар сөйлемдерді талдап, өз түсініктерін айтып береді.

2. Жеке жұмыс:

   • Әр оқушыға қалау райы бар сөйлемдер жазып, сол сөйлемдерде қалау райдың қандай қосымшамен жасалғанын анықтау тапсырмасы беріледі.

   • Мысалы:

Менің онымен сөйлескім келеді. (қалау рай – -ғысы)

Ол саяхатқа барғысы келді. (қалау рай – -ғысы)

 Оқушылар қалау райдың мағынасын түсініп, оның жасалу жолдарын меңгереді.

 Қалау райды сөйлемде дұрыс қолдана алады.

 Оқушылар қазақ тіліндегі етістік райларын ажырата алады.

Стикрелер арқылы,

Түрлі түсті жалаушалар арқылы,

«Бес саусақ» әдісі арқылы

Шапалақтау арқылы бағалайды

Жұлдыздар арқылы бағалайды

Светофор арқылы

Онлайн ресурстар:
Оқушылардың өз бетінше жұмыс істей алатын қосымша ресурстар ұсынылуы мүмкін, мысалы, тіл үйренуге арналған қосымшалар мен сайттар.

Сабақтың соңы

 Қорытындылау (5 мин):

• Оқушылардың тапсырмаларын тыңдап, қалау райдың жасалуы мен қолданылуы бойынша қорытынды жасау.

• Қалай райдың маңыздылығын түсіндіру.

 Үйге тапсырма (5 мин):

• Оқушылар қалау райы бар 5 сөйлем құрау.

• Қалау райдың әртүрлі түрлерін қолдануға тырысу (тілек, ниет білдіру).

Кері байланысжасайды

Интернет, моноблок, электронды тақта