|
Басталуы
5
минут
|
Бағалау парақшасымен
таныстыру
Топтарға
бөлу.
Психологиялық ахуал
қалыптастыру:
«Аялы
алақан»
Мақсаты: жылылық, сенімділік
деңгейін, еркіндікті дамыту.
Нұсқаулық:
қатысушылар шеңбер болып отырады. «Бүгінгі сабақтан не алғыңыз, не
көргіңіз келеді?» — сұрағын оқушыларға қойып, сұрақтарға жауап алу.
Бастапқы қатысушы жанындағы көршісінің қолын ұстайды. Тренинг
шеңбер бойымен жалғасады. (Тренинг соңында қатысушылар дөңгеленіп
қолдарын ұстайды)
|
Оқушылар қорапшадан өздеріне
ұнайтын түске сай маркерлер алады.
«Аялы
алақан»
Тренинг.
|
|
Жаңа
білім
10
минут
|
Білу және
түсіну
Шешендік
сөздер қазақ ауыз әдебиетінің күрделі де көркем бір саласы болып
табылады. Қазақтың дәстүрлі шешендік сөздерін: шешендік толғау,
шешендік арнау, шешендік дау деп шартты түрде үшке бөлуге болады.
Шынайы шешендік қиялдан тумайды, өмірлік оқиғалардан, табиғи
құбылыстардан туады, көп жылдық тәжірибе мен сан рет қайталау
арқылы сыннан өтіп халық мойындаған қағидаға, даусыз ақиқатқа
айналады. Оның үстіне әр дәуірдің әр түрлі сөз шеберлерінің
талғамынан, толғауынан өтіп шешендік сөз “тілге жеңіл, жүрекке
жеңіл” тиетін сүйкімді үн мен ырғаққа ие болады. Шешендік сөздер үш
түрлі болады: кеңесу, билік және салтанатты сөз. Ал құрылысы
жағынан кіріспе, баяндау және қорытынды болып бөлімнен
тұрады.
“Өнер алды – қызыл тіл”
деп қазақ бекер айтпаған. Қоғам тарихына көзсалсақ, қай халықтың
болмасын күрделі қоғамдық, мемлекеттік қайраткерлері, қолбасылары,
ғалымдары ойға шебер, тілге шешен болғанын
байқаймыз.
Қоғам
қашанда дарынды қабілетті адамдарға мұқтаж. Дарынды адамдар қатарын
көбейту үшін олардың сөйлеу тілі және танымын дамыту керек.
Сондықтан біз, мұның негізі халқымыздың даналықпен айтқан шешендік
сөздерінде жатыр деп қарастырдық. Қазіргі кездегі оқу-тәрбиенің
міндеті осы тың жатқан дүниені, даналыққа құрылған қанатты
сөздерді, мақал-мәтелдерді, шешендік өнерді жас ұрпақтың бойына
қалыптастырып, сол арқылы рухани байлығын
арттыру.
Қазақ
жұрты – жаратылысынан шешендік өнерге бейім халық. Оның қиыннан
қиыстыра, төтеден төге сөйлейтін тапқыр да ақылды, бейнелі де
бедерлі, аталы да баталы, нақыл, қомақты ойлары жөнінде өзіміз де,
өзгелер де таңдай қағып айтудамыз. Қазақ шешендік өнері- атадан
мирас болып, алтын баулы желісі үзілмей келе жатқан ардақты өнер.
Теңіз тербеп тереңінде шайқалған інжу маржандай ғасырлар бойы халық
жадында сақталып, жұпталып көптің көкейіне орнаған шешендік сөздер
шешендердің даналық сөздерінде ашылады, айқындалады, ал шешендер
әлденеше ұрпақтың сана сезімін аралап, көптің көкейіне қонақтаған
ойлы, сырлы сөздерді жаттап, жадында сақтайды керекті, келеңді
жерінде жаңартып кәдеге жаратады.
Қазақ
шешендік өнерінің піспегі – шешен билер де, күбісі – халық. Ел
есінде жүрген шешендік нұсқалардың туындыгері – шешен-би. Халық
заманы озған сайын әлгіндей сөз үлгілерін талқыға салып, қырлап,
өңдеп, құлпыртып әкеліп, кейде тіпті сан-саққа жүгіртіп әркімдердің
(шешен-билердің) атынан айтады. Осындай әдеби-халықтық, фольклорлық
сұрыптаулардан кейінгі біздің заманымызға келіп жеткен шешендік
сөздер шымырқанған қымыздай жұтылған, таңдай татарлық дүниелер
болып келеді.
Берілген мәтіндерді балалар
оқып алады.
«Көшбасшы және тыңдаушылар»
әдісі
Берілген жаңа тақырыпты
түсіндіру үшін сыныптан өз еркімен бір оқушы Көшбасшы ретінде өзін
ұсынады. Көшбасшының қалауынша мәтінмен жұмыс
жүргізу.
|
Оқулық,
мәтіндер.
«Көшбасшы және тыңдаушылар»
әдісі
|
|
Ортасы
10
минут
|
«Ыстық
орындық» орындық
әдісі
(Бір оқушы алдыңғы жақта,
орындықтар оны айнала қоршай
орналастырылады.
Жаттығудың
сипаттамасы:
Б ір оқушы
алға шығып өз пікірін айтып және тақырып бойынша сұрақтарға жауап
береді. Сұрақты анағұрлым мазмұнды қылу үшін, оқушылар белгілі бір
пікір бойынша бірлесіп алға шығып сөйлей
алады.
|
Оқулық,қабырғаға ілінген
ватмандар, түрлі-түсті маркерлер
«Ыстық
орындық» орындық әдісі, сұрақтар,
орындық.
|
ҚР Білім және Ғылым министірлігінің стандартымен жасалған
26 Ақпан 2020
2650
10 рет жүктелген
