жүктеу мүмкіндігіне ие боласыз
Бұл материал сайт қолданушысы жариялаған. Материалдың ішінде жазылған барлық ақпаратқа жауапкершілікті жариялаған қолданушы жауап береді. Ұстаз тілегі тек ақпаратты таратуға қолдау көрсетеді. Егер материал сіздің авторлық құқығыңызды бұзған болса немесе басқа да себептермен сайттан өшіру керек деп ойласаңыз осында жазыңыз

Бонусты жинап картаңызға (kaspi Gold, Halyk bank) шығарып аласыз
Физикадан ҰБТ ке дайындық тапсырмалары №1
І.1. Механикалық қозғалыс
-
Векторлық және скалярлық шамалар.
-
Жол және орын ауыстыру.
-
Түзусызықты бірқалыпты қозғалыс, жылдамдық.
-
Орташа жылдамдық
-
Салыстырмалы қозғалыс.
1. Векторлық шамалар: Күш, жылдамдық, үдеу, орын ауыстыру, импульс, қысым, т.б. Скалярлық шамалар: Масса, уақыт, жол, аудан, көлем, тығыздық т.б.
2. Жол – траектория ұзындығы. S, l әріптерімен белгіленеді.
Орын ауыстыру – материялық нүкте қозғалысының бастапқы және соңғы орнын
қосатын вектор сызық.
3. Түзусызықты бірқалыпты қозғалыс деп тең уақыт моментінде тең арақашықтыққа орын ауыстыруды айтамыз. const,
Жылдамдық – берілген уақыт ішіндегі орын ауыстыруы.
4. Бірқалыпты емес қозғалыстың жыдамдығы жолдың берілген бөлігіндегі немесе берілген уақыт аралығындағы қозғалыстың орташа жылдамдығы айтылады.
5. Механикалық қозғалыс салыстырмалы
болғандықтан әр түрлі
координаталық санақ жүйесінде дененің жылдамдығы Галилей
түрлендірілуімен анықталады және
, мұндағы
сәйкесінше қозғалмайтын санақ
жүйесіндегі радиус-вектор мен жылдамдық,
- қозғалмайтын санақ жүйесінің
басынан қозғалыстағы санақ жүйесінің бас нүктесіне жүргізілген
радиус-вектор ал
-
қозғалыстағы санақ жүйесінің бас нүктесінен дененің орнынына
жүргізілген радиус вектор,
- инерциалды санақ
жүйесініңжылдамдығы ал,
қозғалыстағы санақ жүйесіндегі
дене жылдамдығы.
Формулалары:
№ |
Физикалық шама |
формуласы |
«ЅІ» дегі бірлігі |
1 |
Жылдамдық |
|
м/с |
2 |
Орташа жылдамдық |
|
м/с |
3 |
Салыстырмалы қозғалыс (Галилей түрлендірулері) |
|
м м/с |
Есептер шығару үлгілері.
-
Автопарктен автобус маршрут бойынша жолға шығып, қаланы бірнеше рет айналып, паркке қайтып оралды. Есептегіш көрсетуі 90 км-ге артты. Автобус жолы мен орын ауыстыруы қандай.
Шешімі: жолы
S90
км, орын ауыстыруы 0.
-
Жолаушы батысқа қарай 3 км ал, солтүстіккен қарай 4 км жүрген. Жолаушының жолы мен орын ауыстыруын есептеңдер.
Шешімі: жолы S3+47 км, орын ауыстыруы –
жауабы:
-
Пойыздың жылдамдығы 50 км/сағ, ол бірінші станциядан екінші станцияға дейін 3 сағатта жетеді. Станциялар арасындағы қашықтық қандай?
Берілгені: шешуі:
50 км/сағ
t3 сағ .
S - ? жауабы:
-
Микроавтобус Бауыржан Момышұлы ауылынан Тараз қаласына дейін 60 км қашықтықты 45 минутта жүріп өтті. Оның жылдамдығы ...
Берілгені: SI шешуі:
S60 км 60000м
t45 мин 2700с .
- ? жауабы:
-
Дене тұрақты 20 м/с жылдамдықпен 2 км жолды қанша уақытта жүріп өтеді?
Берілгені: шешуі:
20 м/с
S2 км 2000 м
t- ? жауабы:
-
Велосипедшінің жылдамдығы 36 км/сағ, ал желдікі 5 м/с. Велосипедшімен байланысқан санақ жүйесіндегі желдің қарсы және қуалай соққандағы жылдамдықтары
Берілгені: шешуі:
в36 км/сағ=10 м/с қар= υв – υж
в5 м/с . қуа= υв – υж
қар- ?
қуа- ?
Желдің жылдамдығы Х осіне қарама қарсы
қар= υв – υж= 10 – (-5) = 15 м/с
Желдің жылдамдығы Х осімен бағыттас
қуа= υв – υж= 10 – 5 = 5 м/с
жауабы: υқар=15 м/с; υқуа=5 м/с.
-
Жеңіл автокөлік жолдың 50 км бөлігін 1 сағатта, 90 км бөлігін 2 сағатта ал, 30 км бөлігін 0,5 сағатта жүріп өткен. Автокөліктің ораша жылдамдығын есептеңдер.
Берілгені: шешуі:
S150 км
t11 сағ
S290 км
t22 сағ
S330 км
t30,5сағ .
орт - ? жауабы: орт 48,5 м/с
-
Пойыз бірінші 20 км жолды 54 км/сағ жылдамдықпен ал, екінші 10 км жолды 72 км/сағ жылдамдықпен жүріп өтті. Пойыздың ораша жылдамдығын табыңдар.
Берілгені: SI шешуі:
S120 км 2104 м
154 км/сағ 15 м/с
S210 км 104 м
272 км/сағ 20 м/с .
орт - ? жауабы: орт 16 м/с
Өз бетінше есептер шығару
І.1 – жаттығу
-
Денені материялық нүкте деп қарастыруға болмайтын жағдай 1.спотршы 100 м дистанцияны жүгіріп өтті. 2.Автомобиль радиусы 5 м бұрылыстан өтеді. 3.Автомобиль 120 км қашықтықты жүріп өтеді. 4.Ракета Айға ұшып барады. 5.Жер Күнді айнала қозғалады.
( тек қана 2)
-
Автопарктен автобус маршрут бойынша жолға шығып, қаланы бірнеше рет айналып, паркке қайтып оралды. Есептегіш көрсетуі 90 км-ге артты. Автобус жолы мен орын ауыстыруы қандай.
( жолы S90 км, орын ауыстыруы 0.)
-
Жолаушы батысқа қарай 3 км ал, солтүстіккен қарай 4 км жүрген. Жолаушының жолы мен орын ауыстыруын есептеңдер.
(
)
-
Егер материалдық нүкте жолдың бірінші жартысын бірқалыпты υ1 жылдамдықпен, ал екінші жартысын υ2 жылдамдықпен қозғалса, онда нүктедегі жолдың барлық бойындағы жылдамдықпен ораша жылдамдығы.
( )
-
Дене координатасы (7;2) нүктеден координатасы (-5;7) нүктеге орын ауыстырды. Орын ауыстыру модулы
( 13 м.)
-
Алдымен солтүстік –батысқа қарай 400 м, содан соң солтүстік шығысқа 400 м, оңтүстік шығысқа 400 м жүрген туристердің орын ауыстыруы
( 400 м.)
-
Сағаттың минуттық тілшесінің ұзындығы 2 см болса, 1200 мен 1215 аралықтарында оның ұшының орын ауыстыруы
( .)
-
Дене тұрақты 10 м/с жылдамдықпен қозғалғанда, 2 сағ жүретін жол
( S72 км.)
-
0,5 сағат ішінде 360 км арақашықтықты бірқалыпты ұшып өткен ұшақтың жылдамдығы
( 20 м/с.)
-
Автомобиль жолдың бірінші жартысында 72 км/сағ жылдамдықпен, ал екіншісінде 30 км/сағ жылдамдықпен қозғалды. Автомобильдің барлық жолдағы орташа жылдамдығы
(υорт≈42,4 км/сағ)
-
Жүргізуші уақыттың бірінші жартысында 60 км/сағ жылдамдықпен жүреді. Барлық жолдағы орташа жылдамдығы 65 км/сағ. Уақыттың екінші жартысындағы жылдамдық
( υ1=70 км/сағ)
-
Тұрақты 80 км/сағ жылдамдықпен қозғалған поездің екі пункт арасындағы аялдамаларға кеткен уақыты 2 сағ болса, орташа жылдамдығы 48 км/сағ болады. Екі пункттің арақашықтығы
(S=240 км)
-
Тікұшақ солтүстікке қарай 20 м/с жылдамдықпен ұшып келеді. Егер батыстан 10 м/с жылдамдықпен жел соқса, тікұшақтың жылдамдығы
(υ≈22 м/с)
-
Велосипедшінің жылдамдығы 10 м/с, ал қарсы желдің жылдамдығы 6 м/с. Велосипедшімен салыстырғандағы желдің жылдамдығы:
(υж=16 м/с)
-
3 км/сағ жылдамдықпен жүзген салда перпендикуляр бағытта 4 км/сағ жылдамдықпен адам жүріп келеді. жағамен байланысқан санақ жүйесіндегі адам жылдамдығы
(υа= 5 км/сағ)
-
Велосипедшінің жылдамдығы 18 км/сағ ал, желдің жылдамдығы 4 м/с. желге қарсы қозғалған соққан желді велосипедшімен байланысқан санақ жүйесіндегі желдің жылдамдығы
(υж=9 м/с)
-
Нейтрино элементар бөлшегі с жылдамдығымен қозғалады. бақылаушы нейтриноға қарсы υ жылдамдықпе қозғалады. бақылаушыға қатысты нейтриноның жылдамдығы
(υн = υ+с)
-
Велосипедшінің жылдамдығы 15 м/с, желдің жылдамдығы 7,2 км/сағ. Желмен бағыттас қозғалатын велосипедшімен байланысқан санақ жүйесіндегі желдің жылдамдығы
(υж=13 м/с)
-
6 м/с жылдамдықпен бірінші велосипедші жолды 3 с жүріп өтті. Сол жолды 9 с жүріп өткен екінші велосипедшінің жылдамдығы:
(υ2= 2 м/с)
-
Ұзындығы 240 м поезд бірқалыпты қозғала отырып, ұзындығы 360 м көпірді 2 минутта жүріп өтті. Поездің жылдамдығы
(υ= 5 м/с)
-
72 км/сағ жылдамдықпен келе жатқан поезд терезесінің алдындағы жолаушы 32,4 км/сағ жылдамдықпен қарсы өткен поезды 10 с бойы көреді. Қарсы кездескен поезд ұзындығы
( l=290 м)
-
Екі пойыз 1 36 км/сағ және 1 54 км/сағ жылдамдықтармен бір-біріне қарай жүріп келеді. Бірінші пойыздағы жолаушы t=6 c ішінде жанынан екінші пойыздың жүріп өткенін байқады. Екінші пойыздың ұзындығы
(l=150 м)
-
54 км/сағ жылдамдықпен қозғалып келе жатқан поездің терезесі алдында отырған жолаушы 36 км/сағ жылдамдықпен қарсы қозғалып келе жатқан ұзындығы 150 м. Поезді көру уақыты
(t= 6 с)
-
Ұзындықтары 800 м және 200 м екі поезд бір-біріне қарама-қарсы 72 км/сағ және 108 км/сағ жылдамдықпен өзара параллель темір жолда қозғалып келеді. бірінші поездің екіншісінің жанынан өту уақыты
(t= 20 с)
-
Су ішіндегі адаммен су бетіне жоғары орналасқан дыбыс көзінің арақашықтығы 7,8 м. Дыбыс адамға суға қарағанда 7 есе ұзақ жетеді. Суда адамның орналасқан тереңдігі (ауадағы дыбыс жылдамдығы 340 м/с; судағы дыбыс жылдамдығы 1483 м/с)
(lс≈ 3м)
-
Су ішіндегі адаммен су бетіне жоғары орналасқан дыбыс көзінің арақашықтығы 9,35 м. Дыбыс адамға суға қарағанда 5 есе ұзақ жетеді. Дыбыс көзінің орналасқан биіктігі (ауадағы дыбыс жылдамдығы 340 м/с; судағы дыбыс жылдамдығы 1483 м/с)
(lа≈ 5м)
-
Су ішіндегі адам, су бетінен 14,72 м биіктікте орналасқан дыбыс көзінен шыққан дыбысты 50 мс өткен соң естиді. Адамның суда орналасқан тереңдігі (ауадағы дыбыс жылдамдығы 340 м/с; судағы дыбыс жылдамдығы 1483 м/с)
(lс≈ 10м)
-
Егер сумен араласқан топырақ көлемі, топырақ көлемінен 10 есе артық болса, және топырақ сорғыш 1 сағатта 500 м3 топырақты жерден шығара алса, диаметрі 0,6 м құбырдағы сумен араласқан топырақтың қозғалыс жылдамдығы (υ≈ 5 м/с)
І.2. Кинематика формулалары Үдеу. Жылдамдық. Жол
-
Теңайнымалы қозғалыс
-
Дененің үдеуі
-
Теңайнымалы қозғалыс кезінде жылдамдық
-
Теңайнымалы қозғалыс кезінде жол
Формулалары:
№ |
Физикалық шама |
формуласы |
«ЅІ» дегі бірлігі |
1 |
Үдеу |
|
м/с2 |
2 |
Айнымалы қозғалыс кезінде жылдамдық |
|
м/с
|
3 |
Айнымалы қозғалыс кезінде жол |
|
м
|
Келтіру формулалары:
;
егер 00 болса,
;
,
,
Есептер шығару үлгілері.
-
Егер дене жылдамдығын 10 с ішінде 18 км/сағ-тан 36 км/сағ-қа арттырса, оның үдеуі
Берілгені: шешуі:
t10 c
05 м/с
10 м/с .
a - ? жауабы: а0,5м/с2
-
25 м/с жылдамдықпен, келе жатқан үдеуі 5 м/с2 жүк көлігі тежегішті басып, тоқтағанға дейін қанша уақыт өтеді?
Берілгені: шешуі:
025 м/с
0
а5 м/с2 .
t - ? жауабы:
-
20 м/с жылдамдықпен қозғалып келе жатқан дене 4 м/с2 үдеумен тежеле бастады. 5 с-тан кейінгі жылдамдығы:
Берілгені: шешуі:
020 м/с
а-4 м/с2
t5 с .
- ? жауабы:
-
Бастапқы жылдамжығы 36 км/сағ болатын дене а-2 м/с2 үдеумен қозғалады. Дененің t 5 с ішінде жүрген жолы:
Берілгені: шешуі:
010 м/с
а-2 м/с2
t 5 с .
S- ? жауабы: S25м
-
0,2 м/с2 үдеумен қозғалатын автомобилдің қозғалыс басталғаннан кейін 10 с ішінде жүрген жолы:
Берілгені: шешуі:
а0,2 м/с2
t10 с
00 .
S- ? жауабы: S10м
-
Ұшақ тоқтағанға дейін 1 км жол жүрген. Қону жылдамдығы 80 м/с, оның кезіндегі үдеуі
Берілгені: шешуі:
S103м
0
080 м/с .
а- ? жауабы: а3,2 м/с2
Өз бетінше есептер шығару
І.2– жаттығу
-
Ұшақ 216 км/сағ жылдамдықпен ұшып, сосын 20 с уақыт бойы 9 м/с2 үдеумен қозғалады. Ұшақтың осы уақытта ұшып өткен ара қашықтығы
(S3000 м.)
-
Бастапқы жылдамдығы 10 м/с дене а-2 м/с2 үдеумен қозғалады. Дененің толық тоқтағанға дейін жолы
(S25 м.)
-
0,5 м/с2 тұрақты үдеумен қозғалған автомобиль жылдамдығы белгілі бір уақыттан кейін 10 м/с болады. Автомобильдің осы уақытта жүрген жолы
(S100 м.)
-
4 с-та нүктенің жылдамдығы 1 м/с-тан 3 м/с-қа дейін артты. Оның үдеуінің модулі
(а0,5 м/с2.)
-
Автомобиль 50 м түзу сызықты бөлігінде бірқалыпты үдемелі қозғала отырып жылдамдығын 18 км/сағ-тан 36 км/сағ-қа дейін арттырған. Автомобильдің үдеуі
(а0,75 м/с2.)
-
Жылдамдығы 1 м/с-тан 7 м/с-қа дейін өзгертіп, 24 м жол жүрген материялық нүктенің үдеуі
(а1 м/с2.)
-
Тыныштық күйден 60 м/с2 үдеумен қозғала бастаған ракетаның 750 м жол жүргендегі жылдамдығы
( 300 м/с.)
-
20 м/с жылдамдықпен түзу сызықты қозғалып келе жатқан дене 4 м/с2 үдеумен тежеле бастады. 8 с-тан кейінгі жылдамдығы
( -12м/с.)
-
10 м/с бастапқы жылдамдықпен қозғалған үдеуі 1 м/с2 автомобильдің 192 м жол жүргендегі соңғы жылдамдығы
( 22 м/с.)
-
Дене тыныш күйден бірқалыпты үдемелі қозғала бастап, 10 м жол жүріп, 2м/с жылдамдық алған. Үдеуі сол қалыпта қала берсе, кейінгі 10 м-де оның жылдамдығы
( 2,8 м/с.)
-
0,8 м/с2 үдеумен қозғалған автомомбильдің жылдамдығын 24 м/с –тен 40 м/с-ке дейін өзгертуге кеткен уақыты.
(t 20 с)
-
Дене кемімелі жылдамдықпен түзусызықты қозғалады. Үдеуі 4 м/с2-қа тең. Уақыттың кейбір кезінде дененің жылдамдық модулі 020 м/с-қа тең. Дененің 4 с-тан кейінгі жылдамдығы және дененің тоқтаған кездегі уақыты
( 4 м/с. t 5 с.)
-
Дене қозғалыс бастаған соң сегізінші секундта 30 м жол жүріп өтті. Дененің үдеуі
( а4 м/с2.)
-
Материалық нүкте 20 м/с бастапқы жылдамдықпен және бастапқы жылдамдыққа қарсы 0,5 м/с2 үдеумен қозғалады. 0,5 мин ішіндегі жолы мен орын ауыстыруы
( S375 м. 375 м.)
-
Реактивтік ұшақ 720 км/сағ жылдамдықпен ұшып келеді. Бір мезеттен бастап, ұшақ 10 с бойы үдей қозғалып, соңғы секундта 295 м жол жүреді. Ұшақтың соңғы жылдамдығы
( 300 м/с.)
-
Тік жоғары атылған оқ пен оның дыбысы 680 м биіктікке бір мезгілде жетеді. Дыбыс жылдамдығы 340 м/с болса, оқтың бастапқы жылдамдығын табыңыз. Ауаның кедергісі ескерілмейді. (g = 10 м/с2)
( 350 м/с.)
-
Ұзындығы 30 м жүгіру алаңында спортшы 2,5 м/с2 үдеумен жүгірді. Содан соң бірқалыпты қозғалады. 100 м қашықтықтағы спортшының уақыты
(t 10,6 с)
-
л Аялдамадан бірінен соң бірі бірдей үдеумен екі автомобиль қозғалады. Екінші автомобильдің қозғалысы басталғаннан кейін 2 мин өткенде, оның жүрген жолы біріншіге қарағанда 2,25 есе кем болса, автомобильдер қозғалысы арасындағы уақыт интервалы
(Δt 1 мин)
І.3. Еркін түсу
-
Дененің еркін түсуі
-
Еркін түскен дене жылдамдығы
-
Еркін түскен дене жүрген жолы
-
Еркін түсу. Уақыт
Формулалары:
№ |
Физикалық шама |
формуласы |
«ЅІ» дегі бірлігі |
1 |
Вертикаль қозғалған дененің жылдамдығы |
υ=υ0±gt (+) – төмен; (-) – жоғары |
м/с |
2 |
Вертикаль қозғалған дененің биіктігі |
|
м
|
Келтіру формулалары:
υ=υ0±gt
;
егер 00 болса,
егер 00 болса,
.
,
Есептер шығару үлгілері.
-
Биік құздан 12 м/с жылдамдықпен лақтырылған тас 5 с-та оның түбіне жетеді. Құздың тереңдігі (g10 м/с2)
Берілгені: шешуі:
012 м/с
t 5 с
0
g10 м/с2 .
h- ? жауабы: h185 м
-
Бастапқы жылдамдықсыз еркін түскен дененің 3 с-тан кейінгі жылдамдығы (g10м/с2)
Берілгені: шешуі:
00
t 5 с υ=υ0+gtgt10550 м/с
g10 м/с2 .
- ? жауабы: υ= 50 м/с
-
Биіктігі 6 м ағаштан алма құлады. Құлау уақыты (g10 м/с2)
Берілгені: шешуі:
Һ 6 м
00
g10 м/с2 .
t- ? жауабы: t1,1 с
-
Жоғары лақтырылған дененің максимал биіктігін 4 есе арттырғанда бастапқы жылдамдығының өзгерісі
Берілгені: шешуі:
0
Һ 4 ↑
02↑
0 - ? жауабы: 02↑
Өз бетінше есептер шығару
І.3-жаттығу
-
2 м/с жылдамдықпен вертикаль жоғары лақтырылған дененің максимал көтерілу биіктігі (g = 10 м/с2)
(h 20 см)
-
Дене Жерге 20 м/с жылдамдықпен құлайды. Оның құлау биіктігі
(h20 м.)
-
Еркін түскен дене Жермен соғыларда жылдамдығы 30 м/с болса, құлау биіктігі
(h45 м.)
-
2 м/с жылдамдықпен вертикаль жоғары лақтырылған дененің максимал көтерілу биіктігі
(h20 см.)
-
Денені 20 м/с жылдамдықпен вертикаль жоғары лақтырған дененің көтерілу уақыты мен биіктігі (g = 10 м/с2)
(t2с; h20 м.)
-
Дене 80 м биіктіктен еркін құлағанда түсу уақытының соңғы секундындағы орын ауыстыруы (g = 10 м/с2)
(һ35 м.)
-
Бастапқы жылдамдықсыз мұнарадан құлаған дене жолдың екінші жартысын 1 с жүріп өтсе, мұнараның биіктігі
(h58 м.)
-
Биік құздан 15 м/с жылдамдықпен лақтырылған тас 7 с-та оның түбіне жетеді. Құздың тереңдігі (g10 м/с2)
(h350 м.)
-
Допты 4 м/с жылдамдықпен вертикаль жоғары лақтырған. Оның 0,8 с-та жүретін жолы мен орын ауыстыруы: (g = 10 м/с2)
( S=1,6
м;
)
-
Дене көкжиекпен бұрыш жасай 0 жылдамдықпен лақтырылды. Оның h биіктіктегі жылдамдығы:
( .)
-
Биіктігі 6 м ағаштан алма құлады. Жерге түскендегі жылдамдығы (Ауа кедергісін ескермеңдер: g10 м/с2)
(11 м/с.)
-
180 м биіктіктегі тікұшақтан жүк тасталды. Егер тікұшақ 3 м/с жылдамдықпен жоғары көтеріліп бара жатса, жүктің жерге түсу уақыты (g = 10 м/с2)
(t6,3 с.)
-
Соңғы 2 с –та дене 60 м жол жүреді. Дененің құлау уақытын табу керек (g = 10 м/с2)
(t 4 с.)
-
Соңғы 2 с 60 м еркін құлаған дененің түсу биіктігі(g = 10 м/с2)
(һ80 м.)
-
Адам биіктігі 320 м құздан тасты түсіріп алды. 3 с-тан кейін екінші тас тастады. Екі тас жерге бірдей уақытта жеткен болса, екінші тастың бастапқы жылдамдығы (g = 10 м/с2)
(0 39 м/с.)
21. h биіктіктен тік төмен тасталған доп жерге абсолют серпімді соғылып, қайта 2h биіктікке көтерілуге қажетті бастапқы жылдамдық
(0
.)
-
Допты Жерден белгілі бір биіктікке лақтырған. Жерге қайтып түскеннен соң, доптың 3,2 м биіктікке көтерілу жылдамдығы (g = 10 м/с2)
(υ= 8 м/с.)
-
Дене 80 м биіктіктен еркін түседі. Түсудің ақырғы секундында оның орын ауыстыруы қандай болады?
(S35 м.)
-
Дене 10 м биіктен еркін құлайды. Жер бетінен 6 м биіктегі дененің жылдамдығы (g=10м/с2)
(8,9 м/с.)
-
Бастапқы жылдамдықсыз 20 м биіктен суға секірген адам 10 м тереңдікке сүңгіп кетті. Оның тоқтағанға дейінгі суда қозғалған уақыты
(t1с.)
-
40 м биіктен құлаған дене планета бетіне 4 с келіп жетті. Осы планетадағы еркін түсу үдеуі
(g5 м/с2.)
-
Су құбырында қимасы 4 мм2 пайда болған тесіктен вертикаль шапшып шыққан су 80 см-ге көтерілсе, тәуләк бойы болған су шығыны
12

