Бөлімі:

Педагогтің Т.А.Ә

Машықтанушы:

Кәдірбек Нұржайна

Күні:

Сыныбы: 8 «М»

Қатысушылар саны: Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы:

Ғаламның пайда болуы . Сөз тіркесі.

Оқу бағдарламасына сәйкес оқу мақсаты

8.1.3.1 - мәтіннен алынған дәйексөздерге, үзінділерге сүйене отырып, көтерілетін мәселені болжау;
8.4.4.1 - сөз тіркесінің байланысу тәсілдері мен түрлері,  есімді, етістікті сөз тіркестерін ажырату, қолдану;

Сабақтың мақсаты:

- мәтіннен алынған дәйексөздерге, үзінділерге сүйене отырып, көтерілетін мәселені болжайды;

 - сөз тіркесінің байланысу тәсілдері мен түрлері,  есімді, етістікті сөз тіркестерін ажыратады;

Сабақ барысы:

Сабақтың кезеңі/уақыты

Педагогтің іс-әрекеті

Оқушының іс-әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы:

5 мин.

Сабақтың ортасы:30 мин

І. Оқушылармен амандасу, түгендеу

II. Психологиялық ахуал туғызу

1. Бүгін – өзіңді дамытуға тамаша күн! Жаңа нәрсе үйреніп, биікке ұмтыл.
    2. Күн сайын мейірімділік пен білімге толы бол. Бұл сені бақытқа жетелейді.
    3. Әрбір таң – жаңа мүмкіндік. Бүгін өз арманыңа бір қадам жақындайсың.
    4. Өзіңе сен, сен бәрін жасай аласың! Бүгін сені тек жеңістер күтіп тұр.
    5. Бүгінгі күнің – ертеңгі табысыңның бастауы. Еңбек етуден шаршама.
    6. Қуаныш пен жетістік кішкентай істерден басталады. Бүгін кішкене жетістігіңе қуана біл.
    7. Білім – шексіз. Бүгін сен өзіңе жаңа әлемнің есігін аша аласың.
    8. Сенің күнің жарқырап тұр! Бүгін өзіңнің жарқын жағыңды көрсет.
    9. Бүгінгі күнде жақсылық ізде, ол міндетті түрде табылады.
    10. Басқаларға көмектесе отырып, өзің де өсесің. Бүгін біреуге жылы сөз айтуды ұмытпа. 

III.Үй тапсырмасын сұрау:

https://wordwall.net/ru/resource/68063063

IV. Тақырыпты болжау. Балалар тақтада қандай суреттер бейнеленген? Бүгінгі сабақпен бұл суреттердің қандай байланысы бар деп ойлайсыздар?

V. Күннің реті, сабақ тақырыбы, оқу мақсаттары таныстырылады.

Оқушылар бүгінгі біздің қол жеткізетін оқу мақсатымыз - мәтіннен алынған дәйексөздерге, үзінділерге сүйене отырып, көтерілетін мәселені болжау;
- сөз тіркесінің байланысу тәсілдері мен түрлері,  есімді, етістікті сөз тіркестерін ажырату, қолдану;

Тыңдалым мәтіні

ҒАЛАМНЫҢ ПАЙДА БОЛУЫ

Ғаламның пайда болуы туралы көптеген ғылыми теориялар бар. Ең кең тараған теория – Үлкен жарылыс теориясы. Ғалымдардың болжамы бойынша, ғалам бар болғаны 13,8 миллиард жыл бұрын бір нүктеден жарылып, кеңеюін бастады. Осы жарылыстың нәтижесінде ғаламдағы барлық заттар мен энергияның бастапқы концентрациясы қазіргі кеңістіктегі әртүрлі жұлдыздар, ғаламшарлар, тіпті біздің ғаламшарымыздың пайда болуына негіз болды. Бастапқы кезде ғалам өте ыстық әрі тығыз болған. Уақыт өте келе ғалам кеңейіп, оның температурасы төмендеді. Мұның нәтижесінде қарапайым элементтер, мысалы, сутек пен гелий, пайда болды. Бұл элементтер кейінірек жұлдыздар мен галактикалардың қалыптасуына себепші болды. Ғаламның кеңеюі бүгінгі күні де жалғасып жатыр. Ғалымдар ғаламның болашағы туралы әртүрлі болжамдар жасап жатыр, бірақ қазіргі уақыттағы ең маңызды ғылыми жаңалықтардың бірі – ғаламның үнемі кеңеюі. Ғаламның құрылымы өте күрделі. Ол миллиондаған галактикалардан тұрады, әрбір галактикада миллиардтаған жұлдыздар бар. Жұлдыздардың өмір циклі де ерекше.

1-тапсырма.Жұптық жұмыс

ТЫҢДАЛЫМ КЕЗІНДЕГІ ТАПСЫРМА:

Мәтін бойынша сұрақтар:

1. Ғаламның пайда болуына қатысты қандай негізгі теория бар?

2. Ғаламның бастапқы жағдайы қандай болды?

3. Ғаламның кеңеюі қазіргі кезде қалай байқалады?

4. Жұлдыздардың өмір циклі қалай болады?

5. Ғаламның құрылымы қалай қалыптасқан?

ТЫҢДАЛЫМ КЕЙІҢГІ ТАПСЫРМА: Сұрақтар мен жауаптар:

1. Мәтін қандай құбылысты немесе процесті сипаттайды?
   Жауап: Мәтін ғаламның пайда болуы мен оның кеңею процесін сипаттайды.

2. Мәтіннің негізгі идеясы қандай?
   Жауап: Ғаламның пайда болуы және оның Үлкен жарылыс нәтижесінде дамуы.

3. Ғалам туралы жазылған мәтін қандай ғылыми мәселелерді көтереді?
   Жауап: Ғаламның пайда болу теориялары, кеңеюі, жұлдыздар мен галактикалардың қалыптасуы сияқты ғылыми мәселелерді көтереді.

Оқушылар амандасады.

Тақырыпты болжайды.

Күн реті, сабақ тақырыбы, оқу мақсаттарымен танысады.

Тыңдалым мәтінімен танысады.

Мәтін бойынша сұрақтарға жауап береді

-Тыныштық -1 балл

Дескриптор:

-Сұрақтардың жауабын мәтіннен табады;

- Сұрақтарға жауап береді, ойын ашық, анық жеткізеді.

Жалпы балл саны: 3 балл

Оқулық

А4 парақта мәтін

Сабақтың соңы:

5 мин.

2-тапсырма. Жеке жұмыс.

Нақты(ықтимал) жауаптары:

Есімді сөз тіркесі: Тұрғын үй, орындалған арман, балаға мейірімді, көп қабатты үй, жүгіріп келген бала, өнегелі өмір.

Етістікті сөз тіркесі: Үйге келу, жиналысқа қатысу, телефон арқылы сөйлесу, ерінбей еңбектену, ауланы тазалау

3-тапсырма. Сабақты бекіту

https://wordwall.net/resource/54399556/1-10-2

1. Басыңқы сыңары етістіктен болған сөз тіркесін көрсетіңіз.

А) Суыққа шыдамады.
В) Белгілі кісі.
С) Жақсы оқиды.
Д) Түрлі бұйымдар.
Е) Қиын есеп.

Жауап: С) Жақсы оқиды.
(«Оқиды» етістігі – басыңқы сыңары.)

2. Қайсысы сөз тіркесіне қатысты емес?

А) басыңқы сөз
В) бағыныңқы сөз
С) есімді тіркес
Д) қосарлы айқындауыш
Е) етістікті тіркес

Жауап: Д) қосарлы айқындауыш
(Қосарлы айқындауыш – сөз тіркесі емес.)

3. Тұрақты сөз тіркесін табыңыз.

А) Дарқан дала.
В) Ғұмырнама.
С) Мұзға отырғызып кету.
Д) Кедей – кепшік.
Е) Самал жел.

Жауап: Д) Кедей – кепшік.
(Тұрақты сөз тіркесі, мағынасы ауыспалы.)

4. Тұрақты сөз тіркесін табыңыз.

А) Абысын-ажын.
В) Жастық шақтың қызығы.
С) Тайға таңба басқандай.
Д) Бес саусақ.
Е) Жасыл желек.

Жауап: С) Тайға таңба басқандай.
(Тұрақты тіркес, мағынасы бейнелі.)

5. Сөз тіркесін табыңыз.

А) Ашу-ыза.
В) Ақ-қара.
С) Тиын-тебен.
Д) Әдемі қыз.
Е) Жолдас-жора.

Жауап: Д) Әдемі қыз.
(Сөз тіркесі, «әдемі» сын есім + «қыз» зат есімі.)

6. Еркін сөз тіркесін табыңыз.

А) Жүрек жұтқан.
В) Жүрегінің түгі бар.
С) Жүрегі тас төбесіне шығу.
Д) Жүрегі дүрсілдеу.
Е) Тас жүрек.

Жауап: Д) Жүрегі дүрсілдеу.
(Еркін тіркес, сөздер өз мағыналарында қолданылады.)

7. Еркін сөз тіркесін табыңыз.

А) қаһарынан қар жауып.
В) Сағы сыну.
С) Марат- қоян жүрек.
Д) Қас қаққанша.
Е) Қоян жүрек.

Жауап: В) Сағы сыну.
(Еркін тіркес, сөздер тікелей мағынада қолданылған.)

8. Сөз тіркесі болу үшін керекті объектіні белгілеңіз.

А) сөйлем
В) сөз
С) дыбыс
Д) буын
Е) сөйлем мүшесі

Жауап: В) сөз
(Сөз тіркесі сөздерден құралады.)

9. Бірыңғай есім сөз тіркестерін табыңыз.

А) үлкен үй, үйді көру.
В) жолдасын шақыру, менің үйім.
С) сабаққа дайындалу, жаттап алу.
Д) сыйлық алу, үздік оқушы.
Е) мөлдір су, оқуға ынталы.

Жауап: Е) мөлдір су, оқуға ынталы.
(Бірыңғай есім тіркестерінде екі есім сөздер біріктірілген.)

10. Есімді сөз тіркесін табыңыз.

А) Олимпиадаға қатысу.
В) Жарыста озу.
С) Жарыстың жеңімпазы.
Д) сабақты түсіндіру.
Е) Журналға жазу.

Жауап: С) Жарыстың жеңімпазы.
(Есімді тіркес: «жарыстың» — ілік септігімен байланысқан.

Кері байланыс:

Ауызша кері байланыс сұрақтарына жауап береді.

Үйге тапсырма: Оқулықтың 73 -бетіндегі 5-тапсырма.

.

Тапсырманың берілгені бойынша кестені толтырады;

Сұрақтарға жауап беріп, кері байланыс жасайды.

Дескриптор:

- Есімді сөз тіркесіне 5 мысал жасады;

- Етістікті сөз тіркесіне 5 мысал жазады;

Жалпы балл саны: 2 балл

Дескриптор:

-Тұрақты сөз тіркесін анықтайды;

-Еркін тіркесті табады; Жалпы балл саны: 3 балл

Дескриптор:

• Сұрақтарға жауап береді

Жалпы балл саны: 1 балл

Дәптер.