География және жаратылыстану сабақтарында жасанды интеллектті пайдаланудың тиімділігі

Қазіргі заманда білім беру жүйесінде жаңа технологияларды пайдалану үрдісі кеңінен дамуда. Солардың бірі – жасанды интеллект (ЖИ). Ол оқушылардың оқу процесін жекешелендіруге, оқытушыларға қосымша көмек көрсетуге және білім сапасын арттыруға зор мүмкіндік береді [1]. География және жаратылыстану пәндерінде ЖИ әсіресе маңызды, себебі бұл пәндер табиғат құбылыстарын модельдеуді, кеңістік деректерді талдауды және визуалды түсіндіруді қажет етеді. Жасанды интеллект білім беруде бірнеше бағытта қолданылады: адаптивті оқыту, автоматты бағалау, оқушының жетістігін талдау, деректер визуализациясы, виртуалды және кеңейтілген шынайылық жүйелері [2]. Зерттеулер ЖИ құралдарының оқушылардың оқу мотивациясына оң әсер етіп, мұғалімдердің жұмысын жеңілдететінін көрсетеді [3].- Геодеректерді (GIS, спутниктік суреттер) талдау арқылы жер бедері мен табиғи өзгерістерді бақылау [4];
- Климаттық болжамдар мен табиғи апаттарды модельдеу [5];
- Қалалық жоспарлау мен табиғи ресурстарды тиімді пайдалану жолдарын көрсету;
- Интерактивті карталар арқылы оқушылардың кеңістік ойлауын дамыту .- Биологияда генетикалық модельдер мен экожүйе процестерін зерттеу ;
- Физикада күрделі процестерді виртуалды симуляция арқылы түсіндіру;
- Химияда тәжірибелерді виртуалды зертханалар арқылы қауіпсіз орындау;
- Экологияда қоршаған ортаға әсер ететін факторларды болжау [8].

ЖИ технологияларын сабаққа енгізуде бірқатар мәселелер бар:
- Инфрақұрылым жеткіліксіздігі;
- Мұғалімдердің ЖИ қолданудағы дайындық деңгейі төмен болуы ;
- Деректер қауіпсіздігі мен құпиялылық мәселелері;
- Алгоритмдік қателер мен әділдіктің бұзылуы .Жасанды интеллект география және жаратылыстану сабақтарын оқытуда оқушылардың қызығушылығын арттырып, табиғи құбылыстарды терең түсінуге мүмкіндік береді. Дегенмен, тиімді қолдану үшін мұғалімдерді даярлау, этикалық талаптарды сақтау және инфрақұрылымды нығайту қажет.

Пайдаланылған әдебиеттер

1. 1. Artificial intelligence in education: A systematic literature review. ScienceDirect.

2. 2. Gates Foundation. AI tools in education. gatesfoundation.org.

3. 3. Exploring the Impact of Artificial Intelligence in Teaching and Learning of Science. Springer.

4. 4. Artificial Intelligence in Geography Teaching: Potentialities, Applications and Challenges. ResearchGate.

5. 5. GeoAI applications in climate and environment research. ScienceDirect.