,ХХІ ғасыр көшбасшысы

, ХХІ ғасыр көшбасшысы

Интеллектуалдық ойын

«XXI ғасыр көшбасшысы»

Мақсаты : 1. Оқушылардың әр салада білімдерін кеңейту, білім деңгейін,

шығармашылық ізденісін байқау.

Оқушыларды тарих және география ,басқа пәндерден алған білімдерін өмірде қазақ тілінде пайдалануға үйрету.

2. Сұрақтарға толық жауап беру дағдысын қалыптастыру.

Сөйлеу шеберлігін жетілдіру, белсенділігін арттыру.

3. Өз отанының патриоты болуға тәрбиелеу.

Көрнекі құралдар: суреттер, тақта, түрлі-түсті таяқшалар, жоспар, сұрақтар компьютер арқылы көрсетіледі.

Әдіс-тәсілдер: ойын, сұрақ-жауап.

Іс-шараның барысы.

Ойынға қатысушылармен танысу.

- Құрметті мұғалімдер, оқушылар! Оқушылар өз білімдерін жоғары дәрежеде көрсетеді деген үмітпен, байқауымызға қош келіпсіздер! Соған орай қазақ тілі мен әдебиеті, география, тарих, Қазақстанның мәдениеті, спорты, музыка және кино саласында сұрақтар қойылады. Біздің мектептің оқушылары арасында «XXI ғасыр көшбасшысы» деген интеллектуалдық ойынды өткізуге рұқсат етіңіздер.

- Әділқазылар алқасымен таныстыру.

1. Мектеп директоры:

2. Оқу және тәрбие ісі жөніндегі директордың орынбасары:

3. Физика пәні мұғалімі:

Сонымен қатар, біздің ойында есепші барлық ұпайларды санап, тақтаға жазып, көрсетеді. Есепші әділ-қазыларға санауға көмектеседі.

2. Кіріспе сөз.

Тіл өте маңызды құрал. Тіл болмаса адам өз ойын жеткізе алмас еді. Өткен тарихымыз, халқымыздың әдет ғұрыптары, салт-дәстүрлері, бізге ана тіліміз арқылы жетеді. Қазақ тілі өте бай әрі көркем тілдердің бірі. Мемлекеттік тілді меңгеру – ҚР азаматының парызы.

- Бүгінгі интеллектуалды ойын бес кезеңнен тұрады:

I кезең – «Бәйге»

II кезең – «Полиглот»

III кезең – «Ғажайып алаң»

ІV кезең - «Жорға»

3. Ойынның барысы:

Әсемпаз болма әрнеге,

Өнерпаз болсаң арқалан.

Сен де бір кірпіш дүниеге,

Кетігін тап та бар қалан.

-деген Абай атамыздың сөзін қайталай келе, біздің ойынымыздың шартын түсіндіре кетсек.

Сайысымыз 4 кезеңнен тұрады.

1 жүргізуші:

1 кезең Бәйгеде сұрақтар берілген, оған бірінші болып таяқшаны көтерген оқушы жауап береді. Егер де ал жауап бере алмаса, келесі таяқшаны көтерген оқушы жауап бере алады. Әр жауап 3 ұпайдан есептеледі. Кезеңнің соңында Ұпайы аз екі оқушы ойыннан шығарылады.

2 жүргізуші:

2 кезең «Полиглотта» әртүрлі сұрақтар берілген оған оқушылар қазақ-орыс-ағылшын тілінде жауап беруге тиіс. Қазақ және орыс тілдерінің жауаптарына бір-бір ұпай беріледі, ағылшын тілінде жауап берілген жауапқа 3 ұпай беріледі. Толық жауапқа 5 ұпай.

1жүргізуші:

3 кезең «Ғажайып жетілікте» оқушылар әр тор көзден өзі білемін деген тор көзді таңдап, егерде жауап берген жағдайда сол ұпайдық жүйе беріледі.

2 жүргізуші:

4 кезең «Жорғада» ұпай жоғары 2 оқушы қалып сайысқа түседі. «Жорға» ережесі бойынша оқушылар жеке-жеке сұрақтарға жауап беруге тиіс.

«Батылдық- балалық шақта шыңдалады» десек баланы бала ететін тәрбие құралының бірі- ойын екендігі белгілі. Ал енді, бірінші кезеңді бастайық.

«Бәйге» турын бастаймыз.

Қарап тұрмай бәйгеге еріңіз,

Шәкірттерге әділ шешім беріңіз

Жүзден жүйрік мыңнан тұлпар шығарар,

Бәйге, бәйге, бәйгелерді көріңіз.

1 кезең БӘЙГЕ

1.«Кел, балалар, оқылық!» өлеңінің авторы . Алтынсарин

2. Жасынан ұшқыш болуды армандаған екі мәрте Кеңес Одағының Батыры. Бигелдинов

3.Астанаға дейінгі Қазақстанның астанасы . Алматы

4.Жәңгір ханның хан болып, тарихта қалған баласы. Тәуке

5.Қазақстандағы ең терең көл. Алакөл

6.Рейхстагқа жеңіс туын тіккен батыр. Қошқарбаев

7.Қазақстанның оңтүстік шығысында және шығыста шектесетін ел. Қытай

8. «Қазакфильм» киностудиясы кімнің атында екенін белгіле. Ш. Айманов

9. Ұлы жүздің биі. Төле би

10.Қазақтың батыр қыздары. Маметова, Молдағұлова

11.Алматы және Талдықорған өңірлерінің атауы. Жетісу

12.Қожа Ахмет Йассауи кесенесін салдырған адам. Ақсақ Темір

13.Көмір өндірілетін жер. Қарағанды

14.«Қазақстан бұлбұлы» атанған әнші. Б.Төлегенова / К.Байсеитова

15.Қабанбай батырдың шын аты. Ерасыл

16. Невада-Семей» қозғалысының басшысы. О.Сүлейменов

17.Е.Г. Брусиловскийдің жазған операсы. «Қыз Жібек»

18. Қазақстанның ең алғашқы астанасы. Орынбор

19.Ядролық қаруға қарсы қоғамдық қозғалыстың атауы«Семей-Невада»

20.Соңғы Конституцияның шыққан жылы. 1995

21.Астана қаласы Қазақстанның елордасы болған жылы. 1997

22.Латын алфавиті қолданылған жылдар. 1929-1939

23.Қазақстан тәуелсіз республика болып жарияланған жыл. 1991

24.Қазақстан облыстарының саны. 14

25.Киіз үй неден тұратынын белгіле. шаңырақ, уық, кереге

26.Әбілхан Қастеев- кім? Суретші

27.Бауыржан Момышұлы-кім? Батыр, жазушы

28.Қыран құс баулитын адамды қалай атайтынын анықта. Құсбегі

29.Шешесінің әкесі балаға кім болатынын тап. Нағашы атасы

30.Көшпелілердің баспанасы. Киіз үй

31.Құрманғазыдан бата алған күйшіні ата?. Дина Нұрпейісова

32.Тұңғыш қазақ ғалымы? Шоқан

33.Балалар әдебиетінің негізін салушы? Алтынсарин

34.Тұңғыш педагог? Алтынсарин

35.Қазақстандағы ең тұщы көл? Марқакөл

36.Шетелде тұңғыш ән салған әнші? Әміре Қашаубаев

37.Жүз жасаған ақын? Жамбыл

38.Тоқтар Әубәкіровтың туған жері? Қарағанды

39.Тудың авторы? Ш.Ниязбеков

40.Елтаңбаның авторы? Ж.Мәлібеков, Ш.Уәлиханов

41.Әнұранның авторы? Ж.Нәжімеденов, Ш.Қалдаяқов. Н.Назарбаев

Ең көп ұпай жинаған 6 катысушы қалады.

Сөз әділқазы алқасына беріледі.

II кезең – «Полиглот»

«Жеті тілді білсең, бар әлемді билейсің» деп бекер айтылмаған болар.

Осы кезеңде, сіздердің назарларыңызға мақал-мәтелдер беріледі. Керекті сөздің орнын тауып, үш тілде аудармасын табу керек.

Кім жылдам, әрі тез болса сол оқушы табысты болады.

1.Гүл өссе – жердің көркі,

. . . өссе – елдің көркі (қыз-девушка- )

2. Ел іші – алтын ... (бесік – колыбель - )

3. Білімді өлсе, қағазда ... қалар (есімі- имя -)

4. .... - үлкен мектеп (Өмір – жизнь-)

5.... – алтын қазына ( тіл – язык-)

6.... – отбасынан басталады (отан – родина-)

7. ... – ақылдың көркі (Білім – знание -)

8. ... - білім бұлағы (оқу - учеба)

9. ... – ғылым – тілсіз мұғалім ( кітап – книга-)

10.... алды – қызық тіл (өнер – искусство-)

- Қорытынды жасаймыз.

Ең көп ұпай жинаған 4 катысушы қалады.

Сөз әділқазы алқасына беріледі.

Келесі III кезеңіміз «Ғажайып алаң»

Бұл кезеңде қазақ тілі мен әдебиеті, тарих, география пәнінен, Қазақстанның мәдениеті, спорты және музыка саласынан сұрақтар беріледі.

Мәңгі бақи есте қалар,

Ғажайып бір кеш болсын.

Білімдірек шәкірт озар,

Қиынырақ сұрақ болсын!

Ғажайып алаң

қазақ тілі мен әдебиеті тарих география ,спорт музыка

10 10 10

20 20 20

30 30 30

40 40 40

1. 10 ұпай- Қазақ тілі қандай тілдер тобына жатады? Түркі тілдер тобына

2. 20 ұпай –  5 мысық 5 тышқанды 5 минут ұстаса, 1 мысық 1 тышқанды неше минут ұстайды? (5 минут)

3. 30 ұпай - Тіл білімінің негізін салушы? Ахмет Байтұрсынұлы

4. 40 ұпай – «Құтдатғу білік» кімнің еңбегі? Жүсіп Баласағұн

1. 10 ұпай – “Қой үстіне бозторғай жұмыртқалаған заман” тіркесінің мағынасын айт?   (Тыныштық заман)

2. 20 ұпай – Тұмар патша қай тайпаның қызы? Сақ

3. 30 ұпай – ҚазақтанРеспубликасының алғашқы ақшасы қай жылы пайда болды?  (1993)

4. 40 ұпай – Қырғыздың «Манас» дастанын алғаш рет кім зерттеген? Шоқан

1. 10 ұпай –Қазақстандағы «Екінші Швецария» атанған жер? Бурабай

2. 20 ұпай –  Ақтабан шұбырынды Алқакөл сұлама қай жылы басталды?(1723ж)

3. 30 ұпай – Қазақстанда неше қорық бар? 10 қорық

4. 40 ұпай – Арал теңізінің қасындағы қорық? Барсакелмес

1. 10 ұпай – Қазақ халқының ұлттық ойыны? Тоғызқұмалақ

2. 20 ұпай - Спорт алғашқы қай елде пайда болды? Грекия

3. 30 ұпай – Мұхтар Әуезовтың 157 мемлекет таныған ұлы шығармасын ата? (Абай жолы)

4. 40 ұпай – Сидней олимпиадасының чемпионы? Бекзат Саттарханов, Ермахан Ибрахимов

Ең көп ұпай жинаған 2 катысушы қалады.

Сөз әділқазы алқасына беріледі.

1-жүргізуші:

Білімнің ұшқырлығын танып сен,

Асыл тасып, асықпа,қалыспа сен.

Уақыт деген зымырап, зулап жатыр,

Шапшаңдық бұл сайыста керек екен.

Музыкалық нөмір оқушылар орындайды.

Жанкүйерлерге сұрақтар:

1.Қазақтың ұлттық музыкалық аспабы (домбыра)

2. «Дружба» сөзінің қазақшасы қалай? (достық)

3.Халықаралық тіл (ағылшын)

4.Экология апатқа ұшыраған теңіз (Арал)

5.Бала дәрігері (педиатор)

6.Астана қаласының символы (Бәйтерек)

7.Мұсылмандар діні (Ислам)

8. Жаздан кейін не келеді? (күз)

9. Бір жылда 12 не бар? (ай)

10. Наурызда пісірілетін тағам? (наурызкөже)

11. Солтүстік Қазақстанның бас қаласы (Петропавл, Қызылжар)

12. Қазақтың ішекті аспабы (домбыра)

13. Христиандардың ең басты мерекесі қалай аталады? (пасха)

14.Қазақ алфавитінде неше әріп бар? (42)

15. Қазақ қыздарының ұзатылғанда киетін бас киім (сәукеле)

Бұл кезеңде өз мәресіне жетті. Ендігі, сөз әділқазылар алқасынының назарына беріледі. Бұл сайыста ең үздік деген екі оқушы алдыға шығады.

1- жүргізуші:

ІV кезең - «Жорға»

1- жүргізуші:

Ойын толық жатқандай асып, тасып,

Біреу мығым, біреулер шалыс басып.

Бұл ойыннан өтеді ғұлама ойлар,

Жеңсең де жеңілсең де қал ма жасып.

Жоғары, жоғары, жорғала

Шапшаңдыққа таң қал ма.

Ойын деген нарталас,

Жеңілемін деп ойлама!

Ең үздік деп аталған екі оқушымызға қол шапалақтап, демеу берейік!

Алдымен, ұпай аз оқушыдан бастап, сұрақтар қойылады.

1. «Қазақ» газетін шығарған кім? Байтұрсынов

2. Тұңғыш қазақ оқулығын ата? «Қазақ хрестоматиясы»

3. Тұңғыш қазақ әліппесін жазған кім? Байтұрсынов

4. Қай ханның тұсында «Жеті жарғы» заңы жасалды? Тәуке хан

5. Алакөл шайқасына қатысқан батыр? Қабанбай

6. Тұңғыш қазақ көркем фильмі қай жылы түсірілді? 1938

7. «Отырар сазы» оркестірін ұйымдастырушы? Н.Тілендиев

8. Бейнелеу өнерінің негізін салушы? Ә.Қастеев

9. Әбділда Ақшораев кім? тоғызқұмалақ ойынынан республика чемпионы

10. «Алтын Адамды» тапқан кім? Кемел.Ақышев

11. Ж.Жабаевтың өмір сүрген жылдары? 1946-1945

12. Шоқанның өмір сүрген жылдары? 1835-1865

13. Тұңғыш қорық? «Ақсу-Жабағылы»

14. Шешендік өнер нешеге бөлінеді? 3-ке

15. Әйтеке бидің шын аты? Айтық

16. Тұңғыш ұлттық театрдың режиссері кім? Жұмат Шанин

17. Орта жүздің биін ата? Қазыбек би

18. Алғашқы деректі фильмдер қай жылдан бастап түсірілді? 1938 жыл

19. Еділ есімі тарихта қалай аталып кеткен? Атилла

20. Тәуке ханның тұсындағы үш жүздің биін ата? Қазыбек би, Төле би, Әйтеке би

Екінші оқушының сұрақтары:

1. Шоқанның шын аты? Мұхамедханафия

2. Абайдың шын аты? Ибраһим

3. Қазақстанның астаналары? ОрынборҚызылорда Алматы,Астана

4. Қазақ тілінің тарихы мен диалектологиясын зерттеген ғалым? Сауранбаев

5. Көне түркі жазба ескерткіштерін зерттеген ғалым? Айдаров

6. «Диуани луғат-ат-түрік» кімнің еңбегі? М.Қашғари

7. Зергерлік бұйымдарды ата? Сақина, білезік, алқа, жүзік, шолпы, белдік,сырға, қапсырма

8. Тұңғыш қазақ академигі? Сәтбаев

9. Қазақстан Республикасының мемлектеттік рәміздері қабылданған жыл? 1992 жыл 4 маусым

10. Сақталмаған қалалар? Отырар

11. Яссы деп ІХ-Х ғасырларда қай қала аталды? Түркістан

12. Түркістанның бұрынғы атаулары? ІV-Х Шабғар, ІХ-Х Яссы,ХV Түркістан

13. Конституция неше баптан тұрады? 98

14. Қазақ тілі мемлекеттік мәртебе алған жыл? 1989

15. «Тіл құрал» оқулығының авторы? Байтұрсынов

16. Астана қаласының жанындағы қорық? Барсакелмес

17. Тұңғыш қазақ журналын ата? «Айқап»

18. «Шахмат алғаш рет қай елде пайда болды? Үндістанда

19. Әміре Қашаубаевтың туған жері? Абыралы

20. Алматы қай жылдары Қазақстанның астанасы болды? 1927-1997

1- жүргізуші:

Ойынның шешуші сәті төрешілер өздеріңізде. Әділ жауабын беріңіздер!

Жеңімпазды анықтап, марапаттау.

2-жүргізуші:

Бүгінгі көріп тамашалаған интеллекуалды шоу «ХХІ- ғасыр көшбасшысы» ойыны мәресіне жетті.

Зейін қойып тыңдағандарыңыз үшін алғысымызды білдіреміз.

Әділ-қазылардың назарына!

1жүргізуші:

1 кезең Бәйгеде сұрақтар берілген, оған бірінші болып таяқшаны көтерген оқушы жауап береді. Егер де ал жауап бере алмаса, келесі таяқшаны көтерген оқушы жауап бере алады. Әр жауап 3 ұпайдан есептеледі. Кезеңнің соңында Ұпайы аз екі оқушы ойыннан шығарылады.

2 жүргізуші:

2 кезең «Полиглотта» әртүрлі сұрақтар берілген оған оқушылар қазақ-орыс-ағылшын тілінде жауап беруге тиіс. Қазақ және орыс тілдерінің жауаптарына бір-бір ұпай беріледі, ағылшын тілінде жауап берілген жауапқа 3 ұпай беріледі. Толық жауапқа 5 ұпай.

1жүргізуші:

3 кезең «Ғажайып жетілікте» оқушылар әр тор көзден өзі білемін деген тор көзді таңдап, егерде жауап берген жағдайда сол ұпайдық жүйе беріледі.

2 жүргізуші:.

4 кезең «Жорғада» ұпай жоғары 2 оқушы қалып сайысқа түседі. «Жорға» ережесі бойынша оқушылар жеке-жеке сұрақтарға жауап беруге тиіс.

Түсінік хат

Сыныптан тыс іс шараның пәнаралық байланысы, оқушылардың пәнге деген қызығушылығын арттыру. Өз отанын , өз тарихын , өз тілін жақсы меңгере алатын , нағыз патриот . Оқушылардың көшбасшылығын байқауға болады.

Жас ерекшеліктеріне сай, дарынды талантты оқушылар , байқалады.

Сын тұрғысынан ойлау , АКТ ны қолдану. Бірнеше модульдерді қолдану арқылы оқушылардың белсенділіктерін арттыру.

Заманымыздың талаптарына сай оқушылардың функционалдық сауаттылықтарын арттыру.