Жаңадан салынатын және қайта жаңартылатын обьектілеріне өрт қауіпсіздігі бойынша қойылатын талаптар

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

Шаруашылық объектісіндегі өрт қауіпсіздігі

(пән атауы)

«Жаңадан салынатын және қайта жаңартылатын обьектілеріне өрт қауіпсіздігі бойынша қойылатын талаптар»

(жұмыстың тақырыбы)

Студент: 402

(тобы) (күні,қолы) (аты – жөні, тегі)

Жетекшісі:

(күні,қолы) (аты – жөні, тегі)

Комиссия мүшелері:

(күні,қолы) (аты – жөні, тегі)

(күні,қолы) (аты – жөні, тегі)

(бағасы) (күні)

Семей

Мазмұны

Кіріспе……………………………………………………………………..3

1. Жаңадан салынатын және қайта жаңартылатын обьектілеріне

өрт қауіпсіздігі бойынша қойылатын талаптар……………………

1.1 Құрылыс алаңдарындағы аумақ ………………………………… 4-7

1.2 Электр желілері мен электр жабдықтарын пайдалану ………… 7-11

1.3 Жылыту жүйелеріне қойылатын талаптар………………………… 11-19

2.1 Жанбайтын материалдардан жасалған құбырларды жобалау…… 20-23

2.2 Жарылыс қауіпті және өрт қауіпті аймақтарды жіктеу ……………23-26

Қорытынды ……………………………………………………………… 27-28

Пайдаланған әдебиет …………………………………………………… 29

Кіріспе

Барлық ғимараттар мен құрылыстар бір немесе басқа объектілер болып табылады олардың функционалдық ерекшеліктеріне байланысты өрт қауіптілігі дәрежесі. Бұл дегеніміз, ғимараттар мен құрылыстардың көпшілігінде өрттің пайда болуына ықпал ететін және оның мүмкін болатындығын анықтайтын жағдайлар жиынтығы бар ауқымы мен салдары. Сондықтан бастапқыда өрт қауіпті объектілерді өрт қауіпсіздігі жағдайына келтіру қажет. Объектінің өрт қауіпсіздігі пайда болу мүмкіндігін қалай болдырмауы керекөрт болған жағдайда ондағы адамдардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету.Өрт қауіпсіздігі объектінің барлық кезеңдерінде қамтамасыз етілуі керек:құрылыс, пайдалану, реконструкциялау, жөндеу немесе авариялық жағдай мынадай шаралармен жүзеге асырылады: көлемдік-жоспарлау, конструктивтік, инженерлік-жүйелік және ұйымдастырушылық-техникалық шешімдермен.

Ғимараттың мақсатына байланысты бұл шаралардың жиынтығы әртүрлі болуы мүмкін, бұл өрт сөндірушіні қамтамасыз ету қажет жағдайлар әртүрлі болғандықтан қауіпсіздік. Сәулет объектісінің өрт қауіпсіздігін қамтамасыз етуге

факторлардың екі түрі: функционалды өрт қауіпсіздігі және құрылымдық өрт

қауіпсіздік.

Функционалды өрт қауіпсіздігі таңдауды анықтайтын негіз болып табылады

қалған өрттен қорғау. Өйткені, пайдалану әдісіне байланысты сәулет объектілерін және олардағы адамдардың қауіпсіздік дәрежесін ескере отырып,жасына, физикалық жағдайына, ұйқы күйінде болу мүмкіндігіне, негізгі функционалдық контингенттің түріне және оның санына, объектілерге әр түрлі қолданылады

талаптар. Функционалдық өрт қауіпсіздігі функционалдық өрт қауіптілігі класымен сипатталады.

Құрылымдық өрт қауіпсіздігі іс жүзінде шешуші рөл атқарады.

Ғимараттардың құрылымдық шешімдері арқылы (тірек қаңқасының элементтері

өрттің таралуын болдырмау, Үй-жайлар бойынша өрттің қауіпті факторларының таралуын шектеу мүмкіндігі қамтамасыз етіледі,бөлмелер арасында, едендер мен өрт сөндіру бөлімдері арасында.

3

Жаңадан салынатын және қайта жаңартылатын обьектілеріне өрт қауіпсіздігі бойынша қойылатын талаптар

1.1 Құрылыс алаңдарындағы аумақ

Құрылыс алаңдарының аумағын ұйымдастыру бойынша өрт қауіпсіздігінің талаптары келесідей:

• құрылыс аумағында өндірістік, қойма және қосалқы ғимараттар мен құрылыстардың орналасуы өрт қауіпсіздігі жөніндегі нормативтік құқықтық актілер мен нормативтік құжаттардың талаптарын ескере отырып, құрылысты ұйымдастыру жобасының құрамында әзірленген белгіленген тәртіппен бекітілген Бас жоспарға сәйкес келуге тиіс;

• ауданы 5 гектар және одан асатын құрылыс аумағында құрылыс алаңының қарама қарсы жақтарынан кемінде 2 кіреберіс орналастырылады;

• жолдарда жылдың кез келген уақытында өрт сөндіру көліктерінің өтуіне жарамды жабын болуы керек;

• құрылыс аумағына кіруге арналған қақпаның ені кемінде 4 метр болуы тиіс;

• құрылыс алаңына кіреберістерде салынып жатқан негізгі және қосалқы ғимараттар мен құрылыстар, кіреберістер, кіреберістер, су көздерінің, өрт сөндіру және байланыс құралдарының орналасқан жері жазылған жоспарлар белгіленеді (ілінеді).

Құрылыс жылдамдығы мен қаржы ресурстарын оңтайландыру маңызды факторлар болып табылатын заманауи құрылыс жағдайында блок – контейнерлік ғимараттар іс жүзінде таптырмас болып табылады және құрылыс алаңын тез орналастыру үшін ең оңтайлы таңдау болып табылады. Блок-контейнерлер күзет бекеттері, жұмысшылардың гардеробтары, тамақтану орындары, құрылыс штабтарын ұйымдастыру үшін қолданылады.

Әкімшілік-тұрмыстық үй-жайлар ретінде пайдаланылатын жекелеген блок-контейнерлік ғимараттарды орналастыруға мынадай шарттар сақталған кезде жол беріледі:

топта 10 данадан аспайтын және ауданы 800 шаршы метрден аспайтын 2 қабатты топтарға орналастыру;

4

• блок-контейнерлік ғимараттар топтарының арасында кемінде 15 метр болуы тиіс;

• топтардан басқа объектілерге дейінгі қашықтық кемінде 15 метр болуы керек;

• құрылыс аумағында көрсетілген үй жайларда адамдардың тұруына жол берілмейді;

• жылжымалы (мүкәммалдық) ғимараттардан эвакуациялау үшін пайдаланылатын баспалдақтар жанбайтын материалдардан орындалуы тиіс және бұл баспалдақтардың эвакуациялық шығу деңгейіндегі алаңдары, биіктігі 1,2 м қоршаулары болуы және терезе ойықтарынан кемінде 1 м қашықтықта орналасуы тиіс.

1-қойма блок-контейнерлері; 2, 3, 4 – тұрмыстық блок-контейнерлер; 5-құрылыс штабы; 6, 7 – әкімшілік блок-контейнерлер; 8 – темекі шегуге арналған орын; 9 - өрт қалқаны; 10-прожектор тірегі; 11-қоқыс контейнері; 12-өрт гидранты; 13 – аяқ киімді жууға арналған құрылғы; 14-өту (қақпа); 15-трансформаторлық қосалқы станция; 16 - құрылыс қалашығының аумағы

Құрылыс-монтаж жұмыстары

Құрылыс-монтаждау жұмыстарын жүргізу кезеңінде өрт қауіпсіздігінің мынадай талаптарын сақтау қажет:

• жолдар арқылы құбырларды немесе кабельдерді төсеу кезінде өткелдерді, көпірлерді немесе уақытша айналма жолдарды ұйымдастыру қажет;

• жөндеу жұмыстарының жүргізілгені немесе жолдардың, өткелдердің өтуі үшін уақытша жабылғаны туралы бас мердігер жақын маңдағы өрт сөндіру бөліміне дереу хабарлауға тиіс;

• салынып жатқан ғимараттарда уақытша шеберханалар мен қоймаларды (жанғыш заттар мен материалдар қоймаларын, сондай-ақ жанғыш қаптамадағы жабдықтарды, өндірістік үй-жайларды немесе жанғыш материалдарды өңдеуге байланысты жабдықтарды қоспағанда)орналастыруға рұқсат етіледі;

• әкімшілік-тұрмыстық үй-жайларды 1-ші үлгідегі саңырау өртке қарсы қалқалармен және 3-ші үлгідегі жабындармен бөлінген ғимараттардың бөліктерінде орналастыруға жол беріледі, бұл ретте адамдарды ғимараттар

5

мен құрылыстардың бөліктерінен қауіпсіз эвакуациялау шарттары бұзылмауға тиіс;

• жобада көзделген салынып жатқан ғимараттардың төбелеріндегі сыртқы өрт баспалдақтары мен қоршаулар тірек конструкцияларын орнатқаннан кейін бірден орнатылуы тиіс;

• тіректер мен қалыптар матадан жасалуы керек

• құрылыстардың периметрі бойынша әрбір 40 метрге арналған тіректерді бір баспалдақпен немесе баспалдақпен, бірақ бүкіл ғимаратқа кемінде 2 баспалдақпен (баспалдақпен) жабдықтау қажет;

• металл конструкцияларын өрттен қорғау жұмыстары объектіні салумен бір мезгілде жүргізіледі;

• құрылыс жұмыстарын жүргізу кезеңінде полимерлі жылытқыштары бар металл конструкциялардан жасалған ғимараттарда ғимараттардың сыртында кемінде 18 метр қашықтықта немесе өртке қарсы қабырғадан тыс от жағу құрылғыларын орналастыра отырып тек ауа немесе су жылыту жүйелерін қолдануға рұқсат етіледі;

• салынып жатқан ғимараттың бөлігінде жылу оқшаулағышын орнатқаннан кейін оның қалдықтарын алып тастап жобада көзделген өрттен қорғаудың жабын қабаттарын дереу жағу қажет;

• жобада көзделген ішкі өртке қарсы су құбыры мен автоматты өрт сөндіру жүйелерін объектіні салумен бір мезгілде монтаждау қажет;

• өртке қарсы су құбыры әрлеу жұмыстары басталғанға дейін, ал автоматты өрт сөндіру және дабыл жүйелері – іске қосу – баптау жұмыстары кезінде (кәбілдік құрылыстарда-кәбілдерді төсегенге дейін)қолданысқа енгізіледі;

• ғимараттардағы кіреберістерді, өткелдерді, кіреберістер мен шығуларды, сондай-ақ өрт мүкәммалына, жабдыққа, гидранттарға және байланыс құралдарына кіреберістерді үйіп тастауға тыйым салынады;

• ормандардың конструкцияларын жанғыш материалдармен (фанера, пластик,

• талшықты тақталар, брезент және т. б.) жабуға (оқшаулауға) тыйым салынады;

6

• ашық отты (дәнекерлеу және т. б.) қолдануға байланысты басқа құрылыс-монтаждау жұмыстарымен бір мезгілде жанғыш заттар мен материалдарды қолдана отырып, ғимараттар мен құрылыстардың ішінде жұмыстар жүргізуге жол берілмейді;

• құрылыс аумағында от жағуға тыйым салынады.

Құрылыс алаңдарында орналасқан ғимараттардағы уақытша электр желілері мен электр жабдықтары "Электр қондырғыларын орнату ережелеріне"сәйкес келуі тиіс.

1.2 Электр желілері мен электр жабдықтарын пайдалану

Уақытша электр желілері мен электр жабдықтарын пайдалану кезінде тыйым салынады:

• зақымдалған немесе қорғаныш қасиеттерін жоғалтқан оқшаулағышы бар кабельдер мен сымдарды қолданыңыз;

• жылыту және кептіру үшін стандартты емес (үйде жасалған) жылыту электр құралдарын қолданыңыз;

• электр сымдары мен кабельдердің оқшауланбаған ұштарын кернеу астында қалдырыңыз;

• электр сымдарының металл конструкциялармен жанасуына жол беру;

• кернеудегі электр аспаптары мен электр жабдықтарын қараусыз қалдыру;

• стационарлық шамдарды қолмен тасымалданатын шамдар ретінде қолданыңыз;

• ақаулы розеткаларды, тармақталған қораптарды, ажыратқыштарды және басқа да электр қондырғыларын пайдалану;

• электр сымдарын байлау және бұрау, сондай-ақ сымдар мен шамдарды тарту, электр сымдарына шамдарды ілу;

• киімді және басқа заттарды ілу үшін роликтерді, ажыратқыштарды, штепсельдік розеткаларды пайдаланыңыз;

• электр шамдарын қағазбен, шүберекпен және басқа жанғыш материалдармен ораңыз; шамдарды жанғыш және жануы қиын материалдардан 0,5 м кем қашықтықта орнату;

7

• электр желілері үшін радио және телефон сымдарын қолданыңыз;

• электрлік қорғаныс ретінде калибрленбеген сақтандырғыштарды, қолөнер өндірісінің сақтандырғыштарын қолданыңыз;

• электр қорғау аппараттарын ажыратыңыз;

• шатырлардың, жанғыш материалдардан жасалған шатырлардың, жиналатын материалдардың үстінен электр беру желілері мен электр сымдарын төсеу.

Құрылыс алаңының аумағындағы жарықтандыру прожекторларын, әдетте, жеке тіректерге орнату керек. Жанғыш материалдардан жасалған шатырларға және қоршау конструкцияларында полимерлі жылытқыштары бар ғимараттарға прожекторлар орнатуға тыйым салынады. Жұмыс уақытынан тыс уақытта құрылыс алаңын жарықтандыру үшін пайдаланылатын прожекторларды электрмен жабдықтауды дербес желі жүзеге асыруы тиіс.

Электр жабдықтары

Жұмыстар аяқталғаннан кейін электр желілері, электр жабдықтары және құрылыстардың, оның ішінде тұрмыстық үй-жайлардың басқа да электр тұтынушылары токтан ажыратылуы тиіс; электр энергиясын ажырату орталықтандырылуы тиіс.

Уақытша электр сымдары мен кәбілдерді (болат құбырларға салынатындарды қоспағанда) тікелей полимерлі жылытқыштары бар металл панельдер арқылы төсеуге, сондай-ақ көрсетілген конструкциялардан 1 м жақын электр аппараттарын, қалқандарын және т.б. орнатуға жол берілмейді. Қоршау конструкциялары уақытша электр коммуникацияларымен қиылысатын жерлерде жанбайтын материалдармен тығыздалған металл гильзалар көзделуге тиіс.

Ұйымдардың аумақтары Ғимараттар, құрылыстар мен құрылыстар арасындағы өртке қарсы арақашықтықты материалдарды, жабдықтар мен ыдыстарды сақтау үшін, көлік тұрағы және ғимараттар мен құрылыстарды салу (орнату) үшін, от жағу және қалдықтар мен ыдыстарды жағу үшін пайдалануға тыйым салынады.

Уақытша құрылыстар басқа ғимараттар мен құрылыстардан кемінде 15 метр қашықтықта немесе өртке қарсы қабырғалардың жанында орналасуы тиіс.

Елді мекендердің жалпы пайдаланымдағы жерлерінде, елді мекендер мен қалалық

8

округтердің жергілікті өзін-өзі басқару органдары белгілеген орындарда және (немесе) тәсілдерден басқа жерлерде от жағуға, сондай-ақ қоқыстарды, шөптерді, Жапырақтарды және өзге де қалдықтарды, материалдарды немесе бұйымдарды өртеуге тыйым салынады.

Ұйым басшысы ғимараттарға, құрылыстар мен құрылыстарға, ашық қоймаларға, сыртқы өрт сатыларына және өрт гидранттарына жолдарды, өтпелер мен кіреберістерді (жылдың кез келген уақытында) дұрыс күтіп ұстауды қамтамасыз етеді.

Автокөліктерді (жеке автомобильдер мен ұйымдардың автомобильдерін) тұраққа қою үшін өрт-құтқару техникасын орнатуға арналған бұрылыс және арнайы алаңдарды пайдалануға тыйым салынады.

Жолдарды немесе олардың жабылуына байланысты өтпелерді жөндеу жұмыстарын жүргізу кезінде жөндеуді (құрылысты) жүзеге асыратын ұйымның басшысы өрт күзеті бөлімшесіне осы жұмыстарды жүргізу мерзімдері туралы тиісті ақпарат береді және айналма жолдың бағытын білдіретін белгілерді орнатуды қамтамасыз етеді немесе жолдар мен өтпелердің жөнделетін учаскелері арқылы өтпелерді ұйымдастырады.

Ұйымның басшысы қорғау объектісін және оған іргелес аумақты, оның ішінде қорғау объектілері арасындағы өртке қарсы қашықтық шегінде, жанғыш қалдықтардан, қоқыстардан, ыдыстардан және құрғақ өсімдіктерден тазартуды қамтамасыз етеді.

Қалдықтар мен ыдыстарды өртеуге, қорғау объектілерінен 50 метрден кем қашықтықта орналасқан жерлерде от жағуға жол берілмейді.

Елді мекендердің, қалалық округтердің және қала ішіндегі муниципалитеттердің аумағында, сондай-ақ орман алқаптарынан 1000 метрден аз қашықтықта жанғыш материалдардан басқарылмайтын бұйымдарды іске қосуға тыйым салынады, олардың биіктікке көтерілу принципі құрылымның ішіндегі ауаны ашық оттың көмегімен жылытуға негізделген.

Орманшылықтармен (орман саябақтарымен) шектесетін, сондай-ақ шымтезек топырағы бар аудандарда орналасқан қорғау объектілерінде өртке қарсы қорғаныш

9

минералданған жолақтар құру, жазғы кезеңде құрғақ өсімдіктерді жою (жинау) немесе табиғи өрттер кезінде өрттің таралуын болдырмайтын басқа да іс-шаралар көзделуі қажет. Өртке қарсы минералданған жолақтар өрт сөндіру мақсатында елді мекендер мен су көздеріне өтуге кедергі келтірмеуге тиіс.

Өртке қарсы минералданған жолақтарды әртүрлі құрылыстар мен қосалқы құрылыстарды салу үшін, сондай-ақ жанғыш материалдарды, қоқыстарды, ағаш, құрылыс және басқа да жанғыш материалдардың қалдықтарын жинау үшін пайдалануға тыйым салынады.

Әр түрлі мақсаттағы қорғау объектілері мен құрылыстарынан бастап орманшылықтарға (орман саябақтарына), шымтезек әзірленетін немесе ашық жатқан жерлерге дейінгі өртке қарсы арақашықтықтардың аумақтарын әртүрлі құрылыстар мен қосалқы құрылыстар салуға, сондай-ақ жанғыш материалдарды, қоқыстарды, ағаш, құрылыс және басқа да жанғыш материалдардың қалдықтарын жинау үшін пайдалануға тыйым салынады.

Елді мекендер мен қалалық округтердің жергілікті өзін-өзі басқару органдары өрт сөндіру мақсатында "өрт қауіпсіздігі туралы"Федералдық заңның 19-бабына сәйкес ауылдық елді мекендерде және оған іргелес аумақтарда орналасқан сыртқы сумен жабдықтау көздерінен жылдың кез келген уақытында су алу үшін жағдайлар жасайды.

Қорғау объектісінің аумағында немесе оның жанында (200 метр радиуста) табиғи немесе жасанды су көздері (өзендер, көлдер, бассейндер, салқындату мұнаралары және т. б.) болған кезде оларға өрт сөндіру автомобильдерін орнату және кез келген жерге су алу үшін өлшемдері кемінде 12 X 12 метр қатты жабыны бар алаңдары (пирстері) бар кіреберістер орнатылуы тиіс жыл мезгілі.

80. Орман өрттері қаупіне ұшыраған елді мекеннің паспорты (бұдан әрі - елді мекеннің паспорты) жыл сайын өрт қауіпті маусымның басында әзірленеді және бекітіледі:

а) осы тармақтың "б" тармақшасында көрсетілген жағдайларды қоспағанда, елді мекендер мен қалалық округтердің жергілікті өзін-өзі басқару органдары;

б) Мәскеудің, Санкт-Петербургтің және Севастопольдің федералды маңызы бар

10

қалаларына қатысты - аталған субъектілерінің мемлекеттік органдары.

Үй-жайларда орындалатын тез тұтанатын және жанғыш сұйықтықтарды қолдануға байланысты жұмыстар сору шкафтарында немесе жергілікті сору желдеткіші қосылған кезде сору қолшатырларының астында жүргізілуі тиіс. Желдету жүйелері ажыратылған немесе ақаулы болған кезде тез тұтанатын және жанғыш сұйықтықтарды қолдана отырып жұмыстар жүргізуге тыйым салынады.

Қайнау температурасы 50 °C-тан төмен жанғыш сұйықтықтарды тоңазытқышта қара шыны ыдыста сақтау керек.

Жұмыс орындарында тез тұтанатын және жанғыш сұйықтықтары бар ыдыстарды олар жұмыс ыдысына құйылғаннан кейін қалдыруға жол берілмейді. Жұмыс орнында жанғыш және жанғыш сұйықтықтар жұмысты орындау үшін қажетті мөлшерде болуы керек. Тез тұтанатын және жанғыш сұйықтықтардың астынан жасалған ыдыстарды тығыз жауып, жұмыс үй-жайларынан тыс арнайы бөлінген жерде сақтау керек.

Жұмыс аяқталғаннан кейін пайдаланылмаған және пайдаланылған тез тұтанатын және жанғыш сұйықтықтарды оларды сақтауға арналған үй-жайларға жинау керек. Тез тұтанатын және жанғыш сұйықтықтарды кәрізге ағызуға тыйым салынады.

Автокөліктерді (жеке автомобильдер мен ұйымдардың автомобильдерін) тұраққа қою үшін өрт-құтқару техникасын орнатуға арналған бұрылыс және арнайы алаңдарды пайдалануға тыйым салынады.

Жолдарды немесе олардың жабылуына байланысты өтпелерді жөндеу жұмыстарын жүргізу кезінде жөндеуді (құрылысты) жүзеге асыратын ұйымның басшысы өрт күзеті бөлімшесіне осы жұмыстарды жүргізу мерзімдері туралы тиісті ақпарат береді және айналма жолдың бағытын білдіретін белгілерді орнатуды қамтамасыз етеді немесе жолдар мен өтпелердің жөнделетін учаскелері арқылы өтпелерді ұйымдастырады.

1.3 Жылыту жүйелеріне қойылатын талаптар

Жылыту маусымы басталар алдында ұйым басшысы, тұрғын үйлердің (үй иелерінің) меншік иелері пештерді, қазандықтарды, жылу генераторлық,

11

калориферлік қондырғылар мен каминдерді, сондай-ақ басқа да жылыту аспаптары мен жүйелерін тексеруді және жөндеуді жүзеге асыруға міндетті.

Көлемі кемінде 0,5 x 0,7 метр жанбайтын материалдан (жанғыш материалдардан жасалған ағаш немесе басқа еденде) дайындалған жанғыш конструкциялардан, жағу алдындағы парақтардан өртке қарсы бөлімдерсіз (шегіністерсіз), сондай-ақ бөлімдерде (шегіністерде) және жағу алдындағы парақтарда күйіктер мен зақымданулар болған кезде пештер мен басқа да жылыту аспаптарын пайдалануға тыйым салынады.

Ақаулы пештер мен басқа да жылыту аспаптарын пайдалануға жол берілмейді.

Ұйым басшысы жылыту маусымы басталар алдында, сондай-ақ жылыту маусымы кезінде түтін мұржалары мен пештерді (жылыту аспаптарын) күйеден тазартуды кемінде кемінде қамтамасыз етеді:

3 айда 1 рет-жылыту пештері үшін;

2 айда 1 рет-үздіксіз жұмыс істейтін пештер мен ошақтар үшін;

1 айда 1 рет - ас үй плиталары мен басқа да үздіксіз (ұзақ мерзімді) пештер үшін.

Қазандықтарды және басқа да жылу өндіруші қондырғыларды пайдалану кезінде тыйым салынады:

а) арнайы оқудан өтпеген және тиісті біліктілік куәліктерін алмаған адамдарды жұмысқа жіберуге;

б) Жабдықты пайдалануға арналған техникалық шарттарда көзделмеген мұнай өнімдерінің қалдықтарын және басқа да тез тұтанатын және жанғыш сұйықтықтарды отын ретінде қолдануға;

в) отын беру жүйелерінен сұйық отын ағып кеткен (газ ағып кеткен) кезде жылу өндіруші қондырғыларды, сондай-ақ от жағатын және отыны бар ыдыстағы вентильдерді пайдалануға;

г) сөнген инжекторларда немесе газ оттықтарында отын беру;

д) қондырғыларды алдын ала үрлемей жағу;

е) дайындаушы кәсіпорында көзделген бақылау және реттеу аспаптары ақаулы

12

немесе ажыратылған кезде жұмыс істеуге;

ж) қазандықтар мен бу құбырларында кез келген жанғыш материалдарды кептіру;

з) қатты отынмен жұмыс істейтін, түтін құбырлары ұшқын сөндіргіштермен жабдықталмаған және күйеден тазартылмаған қазандық қондырғыларын пайдалануға;

и) қозғалыс кезінде теміржол жылжымалы құрамындағы тамбур есігі ашық болған кезде қазанды тазалаңыз.

Пешті жылыту кезінде тыйым салынады:

а) жанып жатқан пештерді қараусыз қалдыруға, сондай-ақ оларды балаларға қадағалауды тапсыруға;

б) отынды, басқа да жанғыш заттар мен материалдарды жағу алдындағы параққа орналастыруға;

в) пештерді жағу үшін бензин, керосин, дизель отыны және басқа да тез тұтанатын және жанғыш сұйықтықтарды қолдануға;

г) осы отын түрлеріне арналмаған пештерді көмірмен, Кокс пен газбен жағу;

д) үй-жайларда жиналыстар және басқа да бұқаралық іс-шаралар өткізу кезінде пештерді жағуға;

е) желдету және газ арналарын мұржалар ретінде пайдалану;

ж) пештерді қыздыру.

Ғимараттар мен құрылыстарда (тұрғын үйлерді қоспағанда) пештерді жағу жұмыс аяқталғанға дейін кемінде 2 сағат бұрын, ал ауруханаларда және адамдар тәулік бойы болатын басқа да қорғау объектілерінде - науқастар ұйқыға кеткенге дейін 2 сағат бұрын тоқтатылуы тиіс.

Балалар күндізгі болатын балалар мекемелерінде пештерді жағу балалар келгенге дейін 1 сағаттан кешіктірілмей аяқталады.

Оттықтардан қазылған күл мен қож сумен толтырылып, олар үшін арнайы бөлінген жерге шығарылуы тиіс.

Жатақханалардың, кәсіпорындардың әкімшілік, қоғамдық және қосалқы

13

ғимараттарының үй-жайларында, тұрғын үйлерде зауытта дайындалған уақытша металл және басқа да пештерді орнату кезінде ұйымдардың басшылары өнімнің осы түрлерін дайындаушы кәсіпорындардың нұсқауларын (нұсқаулықтарын), сондай-ақ жылыту жүйелеріне қойылатын жобалау нормаларының талаптарын орындауды қамтамасыз етеді.

Тауарлар, сөрелер, витриналар, есептегіштер, шкафтар және басқа да жабдықтар пештерден кемінде 0,7 метр, ал от жағу тесіктерінен кемінде 1,25 метр қашықтықта орналасады.

Металл пештерді пайдалану кезінде жабдық металл пештерді дайындаушы кәсіпорынның нұсқаулығында көрсетілген қашықтықта, бірақ металл пештен кемінде 2 метр қашықтықта орналасуы керек.

Ұйым басшысы түтін құбырлары мен түтін арналары өтетін қабырғаларды ақтауды қамтамасыз етеді.

Жылыту, желдету және ауаны баптау жылыту, желдету және ауаны баптау жүйелерінің жарылыс-өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ететін техникалық шешімдерді көздеуге тиіс.Жылыту, желдету және ауаны баптау жүйелері жылыту, желдету және ауаны баптау жүйелерін пайдалану жөніндегі персонал санына қарай жобаланады. Газдардың, булардың, аэрозольдердің немесе шаңның тұтану қаупін тудыратын үй-жайларда орналастырылатын жылыту және желдету жабдығының, құбырлар мен ауа өткізгіштердің ыстық беттерін оқшаулау керек, жылу оқшаулағыш құрылымның бетіндегі температура өздігінен тұтану температурасынан кемінде 20% төмен, әйтпесе олар тұтану көзіне айналуы мүмкін.

Жылыту жүйелеріне қойылатын талаптар

Жылыту және ішкі жылумен жабдықтау жүйелері үшін салқындатқыш ретінде, әдетте, су қолданылуы керек; басқа салқындатқыштарды техникалық-экономикалық негіздемеде қолдануға рұқсат етіледі.

Сыртқы ауаның есептік температурасы минус 40°С және одан төмен аудандардағы ғимараттар үшін оның қатып қалуына жол бермейтін қоспалары бар суды қолдануға рұқсат етіледі. Қоспалар ретінде бөлменің ауасындағы НКЛРП және ШРК - дан асатын бөліну апаты кезінде пайда болуы мүмкін жарылыс және өрт қауіпті

14

заттарды қолдануға болмайды. Жылытуға қойылатын талаптар негізгі үй-жайларға қойылатын талаптардан ерекшеленетін ғимараттың жылытылатын үй-жайларының жалпы ауданы 5% және одан аз бір немесе бірнеше үй-жайларды жергілікті жылыту аспаптарымен жылыту, әдетте, егер бұл осы үй-жайлардың өрт-жарылыс қауіпсіздігін бұзбаса, негізгі үй-жайларға қойылатын талаптарға сәйкес жобалануы тиіс.

А және В санаттарындағы үй-жайларда, әдетте, ауаны жылыту жобалануы керек. Сумен немесе су буымен жанасу кезінде жарылыс қаупі бар қоспалар түзетін заттар немесе сумен өзара әрекеттесу кезінде өздігінен жануға немесе жарылуға қабілетті заттар сақталатын немесе қолданылатын үй-жайларды қоспағанда, басқа жүйелерді, сондай-ақ жергілікті жылыту аспаптары бар су немесе бумен жылыту жүйелерін қолдануға жол беріледі.

Ғимараттың жылыту жүйелері бөлменің ауасын біркелкі жылытуды, гидравликалық және жылу тұрақтылығын, жарылғыш өрт қауіпсіздігін және тазалау мен жөндеуге қол жетімділікті қамтамасыз ету арқылы жобалануы керек.

Салқындатқыштың температурасы, °С, бөлмедегі заттардың өздігінен тұтану температурасынан кемінде 20% төмен болуы керек.

Газбен жылытудың жылыту аспаптарын жану өнімдерін тікелей газ оттықтарынан сыртқа қарай алып тастаған жағдайда қолдануға рұқсат етіледі.

Желдету жүйелеріне қойылатын талаптар

А және Б санатындағы үй-жайлардың тамбур-шлюздерінде газдар мен булар бөлініп, сыртқы ауаны беру көзделуі тиіс.

Жасанды ынталандырылған сору-сору немесе сору желдеткіші тереңдігі 0,5 м және

одан асатын шұңқырлар үшін, сондай-ақ күнделікті қызмет көрсетуді қажет ететін және А және Б санаттарындағы үй-жайларда орналасқан қарау арықтары үшін көзделуі тиіс.

Жергілікті сору жүйелері жойылатын жанғыш газдардың, булардың, аэрозольдердің және ауадағы шаңның концентрациясы жойылатын қоспаның температурасында жалынның таралуының төменгі концентрациялық шегінің (НКПРП) 50% - % аспайтындай етіп жобалануы тиіс.

15

А және Б санатындағы Үй-жайлар үшін жасанды ынталандырумен сору жалпы алмасу желдету жүйелерін үй - жайларда газ, бу және шаң-ауа қоспалары бойынша 0,1 НКПРП аспайтын жанғыш газдардың, булардың немесе шаңның концентрациясын ұстап тұру үшін қажетті ауа шығынын қамтамасыз ететін бір резервтік желдеткішпен көздеу қажет.

Желдету, ауаны баптау және ауаны жылыту жүйелерін бір өрт сөндіру бөлімі шегінде орналастырылатын үй-жайлардың әрбір тобы үшін жеке көздеу керек.

Өртке қарсы тосқауылдармен бөлінбеген, сондай-ақ жалпы ауданы 1 м2-ден асатын ашық ойықтары бар жарылыс-өрт қауіптілігі бойынша бір санаттағы үй-жайларды басқа үй-жайларға бір үй-жай ретінде қарауға рұқсат етіледі.

Жалпы ауданы 200 м2 аспайтын басқа топтағы үй-жайлардың бір тобына қоса отырып, үй-жайлардың мынадай топтарының желдету жүйесін бір жүйеге қосуға рұқсат етіледі:

-тұрғын және әкімшілік-тұрмыстық немесе қоғамдық (тиісті нормативтік құжаттардың талаптарын ескере отырып) басқа мақсаттағы үй-жайлардың қосылатын тобының құрама ауа өткізгішіне от ұстайтын клапан орнатылған жағдайда;

-Г және Д өндірістік санаттары және әкімшілік-тұрмыстық (адамдар көп болатын үй-жайлардан басқа);

- А, Б немесе В өндірістік санаттары және кез келген өндірістік Санаттар, оның ішінде қоймалар мен қоймалар (немесе басқа мақсаттағы үй-жайлар, тұрғын үй-жайлар мен адамдар көп жиналатын үй-жайлардан басқа) жалғанатын Үй-жайлар тобының жиналмалы ауа өткізгішіне от ұстайтын клапан орнатылған жағдайда.

Зиянды заттарды немесе жарылыс-өрт қауіпті қоспаларды жергілікті сору жүйелерін жалпы алмасу желдету жүйесінен бөлек жобалау керек.

Осы аймақта жарылыс-өрт қауіпті қоспалар түзуі мүмкін жанғыш заттары бар жабдықтың айналасындағы 5 метрлік аймақтан ауаны шығаратын В, Г, Д санатындағы үй-жайларға арналған жалпы алмасу сору желдету жүйелері осы үй-жайлардың басқа жүйелерінен бөлек көзделуі тиіс.

Бір тамбур-шлюзге немесе А және Б санатындағы үй-жайлардың тамбур-шлюздер

16

тобына тәулік бойы және жыл бойы сыртқы ауаны беруге арналған жүйелер резервтік желдеткішті көздей отырып, басқа мақсаттағы жүйелерден бөлек жобалануы тиіс.

Бір үй-жайдың тамбур-шлюзіне немесе А немесе Бив санатындағы Үй-жайлар тобының тамбур-шлюзіне ауа беруді А немесе Б санатындағы желдету жабдығына арналған үй-жайдың шлюзін осы үй-жайларға арналған жеткізу жүйесінен немесе В, Г және Д санатындағы үй-жайларға қызмет көрсететін жүйеден (рециркуляциясыз) мыналарды көздей отырып жобалауға жол беріледі: тамбур-шлюздер үшін қажетті ауа алмасуға арналған резервтік желдеткіш және өрт туындаған кезде А, Б, В, Г немесе Д санаттарындағы үй-жайларға ауа ағынын автоматты түрде өшіру.

Төтенше желдету

А және Б санаттарындағы үй-жайлардағы авариялық желдетуді жасанды ынталандырумен жобалау керек.

Апаттық желдету үшін мыналарды пайдалану керек:

- авариялық желдету үшін қажетті ауа шығынын қамтамасыз ететін жалпы алмасу желдетуінің негізгі және резервтік жүйелері және жергілікті сору жүйелері;

- "а" тармақшасында көрсетілген жүйелер және жетіспейтін ауа шығынына авариялық желдету жүйелері;

- егер негізгі және резервтік жүйелерді пайдалану мүмкін болмаса немесе мүмкін болмаса, тек апаттық желдету жүйелері.

Өрт қауіпті шаң ауа қоспасын құрғақ тазалауға арналған шаң жинағыштарды орналастыру керек:

- I және II дәрежелі отқа төзімді ғимараттардың сыртында, егер ғимараттың бүкіл биіктігі бойынша шаң жинағыштардан көлденеңінен кемінде 2 м қашықтықта терезе ойықтары болмаса немесе арматураланған шыныдан шыныланған немесе шыны блоктардан толтырылған металл байланыстырғыштарда Қос жақтауы бар ашылмайтын терезелер болса, тікелей қабырғалардың жанында; ашылатын терезелер болған кезде шаң ұстағыштарды шаң жинағыштарға орналастырған жөн. ғимарат қабырғаларынан кемінде 10 м қашықтық;

- қабырғалардан кемінде 10 м қашықтықта III, ІІІа, ІІІб, IV, IVa, V дәрежелі отқа

17

төзімді ғимараттардан тыс;

- желдеткіш жабдыққа арналған жекелеген үй-жайлардағы ғимараттардың ішінде желдеткішпен және өрт қаупі бар шаң-ауа қоспаларының басқа да шаң ұстағыштарымен бірге; мұндай шаң ұстағыштарды жанғыш шаңды механикаландырылған үздіксіз алып тастау шартымен жертөле үй-жайларында немесе егер бункерлерде немесе жертөле үй-жайындағы басқа да жабық ыдыстарда

жиналатын шаңның массасы 200 кг-нан аспаса, оны қолмен алып тастау кезінде,

сондай-ақ жертөле үй-жайларында өндірістік үй-жайлар (А және Б санатындағы үй-жайлардан басқа) ауа шығыны 15 мың м3/сағ аспайтын жағдайда, егер Шаң ұстағыштар технологиялық жабдықпен бітеліп қалса.

Өндірістік үй-жайларда, егер сүзгі орнатылған үй-жайға тікелей түсетін тазартылған ауадағы шаң концентрациясы жұмыс аймағының ауасындағы зиянды заттардың ШРК 30% аспаса, өрт қауіпті шаң-ауа қоспасын жанғыш шаңнан тазартуға арналған сүзгілерді орнатуға жол беріледі.

Жарылыс және өрт қауіпті шаң-ауа қоспасына арналған шаң тұндырғыш камераларды қолдануға жол берілмейді.

А және Б санаттарындағы үй - жайларға қызмет көрсететін желдету, кондиционерлеу және ауамен жылыту жүйелерінің жабдығын (бұдан әрі-ағызу жүйелерінің жабдығы) сору жүйелерінің желдету жабдығы, сондай-ақ ауаны рециркуляциялайтын сору-сору жүйелері үшін жалпы үй-жайда орналастыруға жол берілмейді.

Осы үй-жайларда орналасқан жұмысшылардың әкімшілігі, демалу және жылыту бөлмелерін қоса алғанда, А және Б санаттарындағы үй-жайларға қызмет көрсететін жеткізу жүйелерінің ауа өткізгіштерінде желдету жабдығына арналған үй-жайлардың қоршауларының ауа өткізгіштері қиылысатын жерлерде жарылыстан қорғалған Кері клапандар көзделуі тиіс.

В санатындағы үй-жайларға қызмет көрсететін ауаны рециркуляциялайтын сору жүйелерінің жабдығын желдеткіш жабдыққа арналған жалпы үй-жайларда жарылыс-өрт қауіптілігі басқа санаттағы үй-жайларға арналған жүйелердің жабдықтарымен бірге орналастыруға жол берілмейді.

18

А және Б санаттарындағы үй-жайларға қызмет көрсететін жалпы алмасу желдеткішінің сору жүйелерінің жабдығын басқа жүйелердің жабдықтарымен бірге желдету жабдығына арналған жалпы үй-жайда орналастыруға болмайды.

А және Б санаттары бойынша жалпы алмасу желдеткішінің сору жүйелерінің жабдығын, егер ауа өткізгіштерде жанғыш заттардың шөгінділері алынып тасталса, жарылыс қаупі бар қоспалардың жергілікті сору жүйелерінің жабдықтарымен бірге желдету жабдығына арналған жалпы үй-жайда орналастыруға рұқсат етіледі. В санатындағы үй-жайлардан шығатын жүйелердің жабдығын г санатындағы үй-жайлардан шығатын жүйелердің жабдықтарымен ортақ үй-жайға орналастыруға болмайды.

Құбырлар

Арналған ауа өткізгіштердегі жүйелері жалпы алмасу желдету, ауамен жылыту, ауа баптау қарастыру қажет болдырмау мақсатында проникания үй-жайға жану өнімдерінің (түтін) өрт кезінде мынадай құрылғы:

- от ұстайтын клапандар-Г санатындағы қоғамдық және әкімшілік-тұрмыстық және өндірістік үй-жайлар үшін оларды тік коллекторға қосатын орындардағы қабатты құрама ауа өткізгіштерде;

- көп қабатты ғимараттардағы тұрғын, қоғамдық және әкімшілік-тұрмыстық үй-жайлар үшін, сондай-ақ г. санатындағы өндірістік үй-жайлар үшін тік немесе көлденең коллекторға қосылатын орындардағы қабатты құрама ауа өткізгіштердегі ауа қақпалары.

Әрбір көлденең коллекторға қатарынан орналастырылған қабаттардан бес қабаттан артық ауа өткізгіштерді қосуға болмайды;

- А, Б немесе В санаттарындағы үй-жайларға қызмет көрсететін ауа өткізгіштердегі, ауа өткізгіштердің өртке қарсы тосқауыл немесе жабын қиылысатын жерлердегі от ұстайтын клапандар;

- А, Б санаттарының бірінің Үй-жайлар тобына (қоймалардан басқа) қызмет көрсететін немесе жалпы ауданы 300 м2 аспайтын әрбір транзиттік құрама ауа өткізгіштегі (желдеткішке жақын тармақтан 1 м артық емес қашықтықта) жалпы дәлізге шығатын бір қабат шегінде от ұстайтын клапандар;

19

2.1 Жанбайтын материалдардан жасалған құбырларды жобалау

- жарылыс қаупі бар және өрт қаупі бар қоспалардың жергілікті сору жүйелері, авариялық жүйе және ауаны температурасы 80°С жоғары емес тасымалдайтын жүйелер үшін;

-тұрғын, қоғамдық, әкімшілік-тұрмыстық және өндірістік ғимараттардың транзиттік учаскелері немесе жалпы алмасу желдету, ауаны баптау және ауамен жылыту жүйелерінің коллекторлары үшін;

- желдету жабдықтарына арналған үй-жайлар шегінде, сондай-ақ техникалық қабаттарда, шатырларда және жертөлелерде төсеу үшін.

Транзиттік ауа өткізгіштерді баспалдақ торлары арқылы (түтінге қарсы желдету құбырларын қоспағанда) және баспана бөлмелері арқылы салуға болмайды.

А және Б санатындағы үй-жайларға арналған ауа өткізгіштерді және жарылыс қаупі

бар қоспалардың жергілікті сору жүйелерінің ауа өткізгіштерін жертөлелерде және

жерасты каналдарында төсеуге болмайды.

Транзиттік ауа өткізгіштердің ғимараттардың қабырғалары, қалқалары мен жабындары арқылы өтетін жерлерін (оның ішінде қаптамалар мен шахталарда) қиылысатын қоршаудың отқа төзімділігінің нормаланатын шегін қамтамасыз ете отырып, жанбайтын материалдармен нығыздау керек.

Ауа өткізгіштердің ішінде және олардың қабырғаларынан 50 мм қашықтықта газ құбырлары мен жанғыш заттары бар құбырларды, кәбілдерді, электр өткізгіштерді және кәріз құбырларын орналастыруға жол берілмейді; сондай-ақ ауа өткізгіштердің осы коммуникациялармен қиылысуына жол берілмейді.

Өрт кезінде түтінге қарсы қорғаныс

Өрт кезінде түтінді кетіруге арналған авариялық түтінге қарсы желдету (бұдан әрі-түтінге қарсы желдету) үй-жайлардың бірінде пайда болған ұяттың бастапқы сатысында адамдарды ғимараттардың үй-жайларынан эвакуациялауды қамтамасыз ету үшін жобалануы тиіс.

Түтінді кетіру жобалануы керек:

-биіктігі 26,5 м-ден асатын өндірістік, қоғамдық және әкімшілік-тұрмыстық ғимараттардың дәліздерінен;

20

- сыртқы қоршауларда (бұдан әрі-табиғи жарықтандырусыз) табиғи жарықтандыруы жоқ Ұзындығы 15 м-ден астам дәліздерден, 2 және одан көп қабаттар саны бар А, Б және В санаттарындағы өндірістік ғимараттардан;

- тұрақты жұмыс орындары бар, табиғи жарықтандырусыз немесе терезелердің жоғарғы бөлігінде фрамугаларды еденнен фрамугалардың түбіне дейін 2,2 м және одан жоғары деңгейде ашуға және фонарларда саңылауларды ашуға арналған механикаландырылған жетектері жоқ табиғи жарықтандыруы бар әрбір өндірістік немесе қойма үй-жайынан (екі жағдайда да өрт сөндіру түтінін кетіру үшін жеткілікті алаңмен). егер үй - жай мынадай санаттарға жатқызылса: А, Б немесе В; Г немесе Д-отқа төзімділігі IV дәрежелі ғимараттарда;

-табиғи жарығы жоқ әрбір үй-жайдан: қоғамдық немесе әкімшілік-тұрмыстық, егер ол адамдардың жаппай болуына арналған болса; жанғыш материалдарды сақтауға және пайдалануға арналған, ауданы 55 м2 және одан көп Үй-жайлар, егер онда тұрақты жұмыс орындары болса; ауданы 200 м2 және одан көп киім-кешек бөлмелері.

Ауданы 200 м2 және одан аз санаттағы өндірістік үй-жайлардан іргелес дәліз арқылы түтінді шығаруды жобалауға рұқсат етіледі.

Түтін қабылдайтын құрылғыларды дәліздің немесе залдың төбесінің астындағы түтін шахталарына қою керек. Түтін қабылдау құрылғыларын тармақтардағы түтін шахталарына қосуға рұқсат етіледі. Бір түтін қабылдағыш құрылғымен қызмет

көрсетілетін дәліздің Ұзындығы 30 м аспайды.

Дәліздің немесе холлдың сору жүйесіне бір қабатта екіден аспайтын түтін қабылдағыштарды қосуға рұқсат етіледі.

Түтінге қарсы қорғаныс үшін мыналар қарастырылуы керек:

- қызмет көрсетілетін үй-жайдың санатына сәйкес орындалатын бір білікке электр қозғалтқышы бар радиалды желдеткіштерді (оның ішінде радиалды шатыр желдеткіштерін) жұмсақ кірістірусіз орнату-өрт кезінде түтін шығарылған кезде. Жанбайтын материалдардан жасалған жұмсақ кірістірулерді қолдануға, сондай-ақ ауамен салқындатылатын клиноременді берілісте немесе муфтада радиалды желдеткіштерді орнатуға жол беріледі;

21

- отқа төзімділік шегі 0,75 сағаттан кем емес жанбайтын материалдардан жасалған ауа өткізгіштер мен шахталар-түтінді үй-жайдан тікелей шығару кезінде, дәліздерден немесе холлдардан 0,5 сағат, өрттен кейін газдарды шығару кезінде 0,25 сағат;

- өрт кезінде автоматты түрде ашылатын жанбайтын материалдардан жасалған түтін клапандары, отқа төзімділік шегі 0,5 сағ - дәліздерден, залдар мен үй - жайлардан түтін шығарғанда және 0,25 сағ-өрттен кейін газдар мен түтін шығарғанда. Бір үй-жайға қызмет көрсететін жүйелер үшін отқа төзімділіктің нормаланбайтын шегі бар түтін клапандарын қолдануға рұқсат етіледі. Түтін қабылдайтын құрылғыларды бөлменің, түтін аймағының немесе түтін қоймасының аумағына біркелкі орналастыру керек. Бір түтін қабылдайтын құрылғымен қызмет көрсетілетін аумақты 900 м2 артық емес қабылдау керек;

- жанғыш немесе қиын жанатын материалдардан жасалған шатырдан кемінде 2 м биіктікте атмосфераға түтін шығару. Шатырды жанбайтын материалдармен қорғай отырып, шығарылатын тесіктің шетінен кемінде 2 м қашықтықта төмен биіктікте түтін шығаруға жол беріледі. Шахталардың үстінде ауаның табиғи шақыруы кезінде дефлекторларды орнату көзделуі тиіс. Қолшатырсыз құбырлар арқылы жасанды қозғаушы жүйелерде түтін шығаруды қамтамасыз ету керек;

- желдеткішке тексеру клапандарын орнату. Егер Қызмет көрсетілетін өндірістік үй-жайда 20 Вт/м3 артық жылу болса (өтпелі жағдайларда) кері клапандарды орнатуды көздемеуге жол беріледі.

Төменгі қабаттардан және жертөлелерден түтін шығаратын шахталардан түтін шығаруды балқыту, құю, илемдеу және басқа да ыстық цехтардың аэрацияланатын аралықтарына көздеуге болады. Бұл ретте Сағаны тігінен кемінде 3 м және ғимараттардың құрылыс конструкцияларында көлденеңінен i м қашықтықта немесе түтін шахталарының сағасын дренчерлік суару құрылғысында еденнен кемінде 3 м қашықтықта аэрацияланатын аралықтың еденінен кемінде 6 м деңгейде орналастыру керек. Бұл шахталардағы түтін кл апандарын орнатуға болмайды.

Түтінді кетіруге арналған желдеткіштерді басқа жүйелерден бөлек 1 типті өртке қарсы қалқалары бар үй-жайларға орналастыру керек.

22

Түтінге қарсы қорғаныстың сору жабдығына арналған үй-жайларда өрт кезінде жылдың жылы кезеңінде 60°С аспайтын ауа температурасын қамтамасыз ететін желдету көзделуі тиіс.

Сору жүйелерінің желдеткіштерін шатырға және ғимараттың сыртына орналастыруға рұқсат етіледі (сыртқы ауаның есептік температурасы минус 40°С және одан төмен аудандардан басқа). Сыртта орнатылған желдеткіштер ("шатырлардан" басқа), әдетте, бөгде адамдардан тормен қоршалуы керек.

Ғимараттарды түтінге қарсы қорғау үшін өрт кезінде сыртқы ауаны беру көзделуі тиіс:

- лифт шахталарына шығу жолында түтінсіз баспалдақ торлары бар ғимараттарда тамбур-шлюздер болмаған кезде;

- 2 типті түтінсіз баспалдақ алаңдарында;

-3-ші типті түтінсіз баспалдақ торлары бар тамбур-шлюздерге;

- тамбур-қоғамдық, әкімшілік-тұрмыстық және өндірістік ғимараттардың жертөле қабатындағы лифтілер алдындағы шлюздер;

-В санатындағы үй-жайлары бар жертөле қабаттарындағы баспалдақтар алдындағы тамбур-шлюздерге;

- өрт кезінде артық ауа қысымы сақталатын лифт шахталарынан басқа, А және Б санатындағы ғимараттардағы лифттердің машина үй-жайларына.

Түтінге қарсы қорғаныс үшін сыртқы ауа шығыны кем дегенде 20 Па артық ауа қысымына есептелуі керек.

Түтінге қарсы қорғаныс үшін мыналар қарастырылуы керек:

-1 типті өртке қарсы қалқалары бар басқа мақсаттағы желдеткіштерден бөлек үй-жайларда радиалды немесе осьтік желдеткіштерді орнату. Желдеткіштерді сыртқы ауа температурасы минус 40°С және одан төмен аудандардан басқа, бөгде адамдардың кіруінен қорғау үшін қоршаулары бар шатырға және ғимараттардың сыртына орналастыруға рұқсат етіледі;

- отқа төзімділік шегі 0,5 сағ жанбайтын материалдардан жасалған ауа өткізгіштер;

- желдеткішке тексеру клапанын орнату. Егер Қызмет көрсетілетін өндірістік ғимаратта 20 Вт/м3 және одан артық (өтпелі жағдайларда)артық жылу болса, кері

23

клапанды орнатпауға жол беріледі;

- түтін шығарындыларынан кемінде 5 м қашықтықта орналастырылатын сыртқы ауаға арналған қабылдау тесіктері.

2.2 Жарылыс қауіпті және өрт қауіпті аймақтарды жіктеу

Өрт қауіпті аймақ үй-жайлардың ішіндегі және сыртындағы кеңістік деп аталады, оның шегінде жанғыш (жанғыш) заттар үнемі немесе мезгіл-мезгіл айналыста болады және олар қалыпты технологиялық процесте немесе оның бұзылуында болуы мүмкін.

Өрт қауіпті аймақтардың жіктелуі

П-I класты аймақтар-тұтану температурасы 61°С жоғары жанғыш сұйықтықтар айналатын үй-жайларда орналасқан аймақтар.

П - II класты аймақтар-ауа көлеміне 65 г/м3 астам тұтанудың төменгі концентрациялық шегі бар жанғыш шаң немесе талшықтар бөлінетін үй-жайларда орналасқан аймақтар.

П - ІІа класты аймақтар-қатты жанғыш заттар айналатын үй-жайларда орналасқан аймақтар.

П-III класты аймақтар-үй-жайлардан тыс орналасқан, тұтану температурасы 61°с жоғары жанғыш сұйықтықтар немесе қатты жанғыш заттар айналатын аймақтар.

Жанғыш заттар үнемі немесе мезгіл-мезгіл айналатын аппараттан көлденеңінен және тігінен 5 м дейінгі шегінде үй-жайлардағы аймақтар мен сыртқы қондырғылардың аймақтары, бірақ технологиялық процесс ашық отты, қызған бөлшектерді қолдана отырып жүргізіледі не Технологиялық аппараттардың жанғыш булардың, шаңның немесе талшықтардың өздігінен тұтану температурасына дейін қыздырылған беттері болады, олар бөлікке жатпайды олардың электр жабдықтары өрт қауіпті. Көрсетілген 5 метрлік аймақтан тыс үй-жайлардағы ортаның немесе сыртқы қондырғылардың ортасының класы осы ортада қолданылатын технологиялық процестерге байланысты анықталуы керек.

Қатты, сұйық және газ тәріздес жанғыш заттар отын ретінде жағылатын немесе жағу жолымен кәдеге жаратылатын үй-жайлардағы аймақтар мен сыртқы қондырғылардың аймақтары олардың электр жабдықтары бөлігінде өрт қауіптілігіне

24

жатпайды.

П-II класты өрт қауіпті аймақтары бар үй-жайларға қызмет көрсететін сору желдеткіштерінің үй-жайларындағы, сондай-ақ сору желдеткіштерінің үй-жайларындағы (егер жеткізу жүйелері ауаны рециркуляциялауды қолданумен жұмыс істесе) аймақтар П-II класты өрт қауіпті аймақтарға жатады. Жергілікті сору желдеткіштерінің үй-жайларындағы аймақтар олар қызмет көрсететін аймақ сияқты өрт қауіптілігіне жатады. Сыртқы қоршау конструкцияларының артына орнатылған және П-II класты өрт қауіпті аймақтарға және жергілікті сорғыштардың кез келген класындағы өрт қауіпті аймақтарға қызмет көрсететін желдеткіштер үшін электр

қозғалтқыштары П-III класты өрт қауіпті аймақ ретінде таңдалады.

Электр машиналарында, аспаптарда, аппараттарда, шкафтарда және құрастырмаларда IP44-тен кем емес П-I, П-ІІа және П-III сыныптарының өрт қауіпті аймақтары үшін қабықтарды қорғаудың ең төменгі рұқсат етілген дәрежелері болуы тиіс. П-II үшін-кемінде (жұмыс жағдайлары бойынша ұшқын шығармайтын аппараттар мен аспаптарды орнату кезінде ).

Электр шамдары өрт қауіпті аймақтардың сыныптарында қорғау дәрежесіне ие болуы тиіс П-I және П-II кем емес , в П-ІІа және П - III-кем емес IP23.

В санатындағы өндірістері (және қоймалары) бар үй-жайларда электр жабдығы, әдетте, тиісті сыныптағы өрт қауіпті аймақтардағы электр қондырғыларына қойылатын талаптарын қанағаттандыруы тиіс.

Өрттің таралуына қарсы арнайы шаралар көзделмеген кезде жеке өрт қауіпті жабдықты үй-жайларға немесе сыртқы қондырғыларға орналастырған кезде, осы жабдықтан көлденеңінен және тігінен 3 м дейінгі аумақ өрт қауіпті болып табылады.

Жарық беру желілерінің қалқандары мен ажыратқыштарын, егер бұл түсті металдардың айтарлықтай қымбаттауы мен шығынын тудырмаса, кез келген сыныптағы өрт қауіпті аймақтардан шығару ұсынылады.

Кез келген сыныптағы өрт қауіпті аймақтары бар құлыпталатын қойма үй-жайларының электр қондырғыларында үй-жайлардың ішінде ажырататын аппараттардың болуына қарамастан, Күштік және жарықтандыру желілерінің сыртынан ажыратуға арналған аппараттар болуы тиіс. Ажыратқыш аппараттар

25

жанбайтын материалдан жасалған қоршау конструкциясында пломбалауға арналған құрылғысы бар жанбайтын материалдан жасалған жәшікке, ал ол болмаған кезде - жеке тірекке орнатылуы тиіс.

Ажыратқыш аппараттар тәуліктің кез келген уақытында қызмет көрсету үшін қолжетімді болуы тиіс.

Егер өндіріс жағдайлары бойынша кез келген сыныптағы өрт қауіпті аймақта электр жылыту аспаптары қажет болса, онда олардың қыздырылатын жұмыс бөліктері жанғыш заттармен жанасудан қорғалуы тиіс, ал аспаптардың өзі жанбайтын материалдан жасалған бетке орнатылуы тиіс. Электр жылытқыштардың жылу сәулеленуінен қорғау үшін жанбайтын материалдардан жасалған экрандарды, қойма үй-жайларының кез келген класындағы өрт қауіпті аймақтарын, сондай-ақ архивтер, мұражайлар, галереялар, кітапханалар ғимараттарында электр жылыту аспаптарын қолдануға тыйым салынады.

26

Қорытынды:

Өрт қауіпсіздігі саласындағы техникалық реттеу және стандарттау объектілерін жобалау, салу, реконструкциялау және өндіру кезінде:

1) өрт қауіпсіздігі саласындағы техникалық реттеу және стандарттау объектілерін орналастыруға;

2) өрт қауіпсіздігі саласында техникалық реттеу және стандарттау объектілерін қолдану;

3) өрт қауіпсіздігі саласындағы техникалық реттеу және стандарттау объектілерінің өрт-техникалық сыныптамасы;

4) өрт қауіпсіздігі саласындағы техникалық реттеу және стандарттау объектілерін өрт депосының ғимараттарымен және құрылыстарымен қамтамасыз ету;

5) адамдардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету;

6) өрттің таралуын болдырмау;

7) өртті сөндіру мүмкіндігін қамтамасыз ету;

8) өртті сөндіру кезінде құтқару жұмыстарын жүргізу.

Мемлекеттік стандартта жазылған регламенттер келесі көрсеткіштерді реттейді:

• құрылыс алаңында заттардың, Жабдықтар мен материалдардың орналасу ережесі;

• олардың инженерлік-техникалық жай - күйі, пайдалану нормалары;

• әртүрлі нысандар арасындағы қауіпсіз қашықтықты көрсететін параметрлер;

• әр түрлі мақсаттағы заттар мен үй-жайларды жобалау ерекшеліктері;

• өрт дабылы жүйелерінің сипаттамалары және эвакуациялық шығу жоспары;

• қолданылатын материалдардың физикалық, химиялық және механикалық қасиеттерінің жіктелуі.

Өрттің алдын алу үшін бірқатар талаптарды орындау қажет:

барлық өндірістік және қосалқы объектілерді бекітілген құрылыс жоспарына қатаң сәйкестікте орналастыруға;

ғимаратты жобалау кезеңінде оларды ескере отырып, барлық нормативтік актілерді толығымен сақтаңыз;

27

құрылыс алаңындағы әрбір объектіге мамандандырылған техниканың қолжетімділігін қамтамасыз ету;

құрылыс алаңының қарама-қарсы ұштарында орналасқан кем дегенде екі кіреберісті ұйымдастырыңыз (егер салынып жатқан алаң 5 гектардан асса);

кіруді ұйымдастыруға қойылатын талаптарды сақтау (кіруге арналған қақпаның ені

кемінде 4 м болуы керек, объектіге кіруге апаратын жолдың жабыны қажетті материалмен тиелген мамандандырылған техникаға төтеп бере алатындай тұрақты болуы керек);

құрылыстағы жолдарды бос контейнерлермен, паллеттермен, паллеттермен және құрылыс қоқыстарымен толтырмаңыз.

Қоқысты өртеу арқылы жақын маңдағы құрылыс объектісінен 50 м қашықтықта жоюға рұқсат етіледі. Сонымен қатар, құрылысқа апаратын қақпаларда белгіленген учаскенің сызбасы ілінуі керек:

• құрылыстың негізгі объектілері;

• көмекші ғимараттар;

• су көздері;

• дайындық кіреберістері;

• байланыс құралдары (телефон кабиналары);

• өртке қарсы жабдық.

Құрылыстағы өрт қауіпсіздігі қабырғалар мен төбелерді салу кезеңінде ғана емес, сонымен қатар монтаждау жұмыстары кезінде де сақталуы керек:

• Жол бойындағы коммуникацияларды жүргізу кезінде бұл туралы өрт сөндіру қызметіне хабарлау керек.

• Жұмыс материалдары мен жабдықтарды жанғыш заттарды (еріткіштер, бензин, бояу, көбік материалдары және т.б.) қоспағанда, аяқталмаған нысанда сақтауға рұқсат етіледі.

• Ғимараттың әкімшілік үй-жайларға арналған бөлігі негізгі құрылыстан отқа төзімді бөлікпен бөлінеді.

28

Пайдаланылған әдебиет

1. 22.07.2008 ж. №123-Ф3 "техникалық өрт қауіпсіздігі талаптары туралы регламент".

2. 2009.12.30 N 384-ФЗ "техникалық ғимараттар мен құрылыстардың қауіпсіздігі туралы ереже".

4. ГОСТ Р 12.2.143-2009. Ресейдің ұлттық стандарты Федерациялар. Еңбек қауіпсіздігі стандарттарының жүйесі. Жүйелер фотолюминесцентті эвакуация. Бақылау талаптары мен әдістері.

5. СП 1.13130.2020 " өрттен қорғау жүйелері. Эвакуациялық жолдар мен шығулар".

6. СП 3.13130.2009 " өрттен қорғау жүйелері. Жүйелер өрт кезінде адамдарды эвакуациялауды ескерту және басқару. Өрт сөндіру талаптары қауіпсіздік"

7. СП 56.13330.2011 "Өндірістік ғимараттар". ҚНжЕ жаңартылған редакциясы

31-03-2001.

8. БК 44.13330.2011 "әкімшілік және тұрмыстық ғимараттар". ҚНжЕ 2.09.04-87 жаңартылған редакциясы.

29